T a r i h k ö ş e s i :
T o p k a p ı sarayında Selim II. hamamının duvar resmi.
E s k i m i m a r l a r ı n
p l â n l a r ı M i m a r K e m a l Altan
Kıymetli müzecimiz Topkapı Sarayı Müzesi Direktörü -Tahsin Öz, mimarlığımıza dayanan ve daha bizce bilinmiyen eski plânlar hakkında bazı tanıklar ortaya koyarak «Yedi Gün» mecmuasında resimlerle beraber uzun bir yazı ile anlat-mıştı.
Tahsin Öz, bulduğu tarihi vesikalar üzerine böyle yazı-yor.
(... Bilfarz Edirnede Selimiye camiinin etrafındaki bina-ların hattâ arastanın Başmimaı* Davud tarafından yapıl-dığı H. 997. M. 1588 mevcut vesaikten anlaşılmaktadır. Buna dair cereyan eden muhabere evrakı arasında Edirne kadısı Şemseddin Monladaıı gelen bir aıizada:
«Sultan Selim camii etrafında olan ebniyei cedide ve atikanın resimleri ve bina olunması ferman olunan imaretin resmî tahrir ve tersim olunup irsal oluna diye buyurulmağın mimar olan Hasan Çavuş kullarile zikı-olunan camii şerifin sairlerin resmi emirleri üzerine bittemam olub irsal olundu.» denilmektedir.)
Biz, Tahsin Özün bu vesikalarına hürmet etmekle be-raber, yalnız Selimiye camii etrafındaki kıymetli eklerden, - dış avlu ile beraber mabedi sarmış olan - iki büyük med-rese binasile arastanın Koca Sinan yapısı olduğu hakkında •şüphe götürmez kuvvetli bir kanaate bağlanmaktayız.
Şimdi izi silinmiş olan imaret binası için iddiamız yoktur. Belki (ebniyei cedide) bu olabilir.
(Ebniyei atika) ya gelince: Selimiye yapılmadan evvel camiin inşaatında çalışacak usta ve amelelere mahsus Sinan tarafından (taşodalar) denilen bir takım binalar yapılmıştı. Hâlâ yıkıntıları kalmış durur. Belki o tarihte bunların ıslah ve tamiri için resimleri tahrir ve tasvir olunmuştur.
Eskiden mimarbaşılarla beraber çalışan ustalara «mi-marı. adı verilirdi. Sinan İstanbuldaki Süleymaııiye camiini yaparken yanındaki Tornacı Yetim Ali mimardı. Muhakkak Edirnedeki Mimar Hüseyin Çavuş da başmimaı- olan Davu-dun yanında böyle idi.
Eski mimarlarımızın çizdiği plânlardan (1) numaralı resim; Topkapı Sarayı Müzesi içinde I I Selim devrine ait bir hamamın sonradan yapılan istinat (dayama) duvarını gösteriyor. Siyah ve sabit bir mürekkeple tersim edilmiş elan bu tafsilât resminde o kadar doğru ve düzgün çizgiler ve mükemmel taş kesimleri vardır ki ayrıca inşa usulü hak-Kindaki tarifler de projeye işaret edilerek altına yazılmıştır.
(2) Numaralı plândaki tertibat ve taksimat fenni esas-lara çok uygundur. Tam bir nisbet üzerinedir. Yalnız şekli bir köşk plânı olmaktan ziyade hamama benzemektedir. Ne olursa olsun yeter ki eski mimarlarımızın ellerile çizdiği plânları isbat ettiren böyle kıymetli vesikalar bizim için ne büyük bir iftihardır.
Tahsin Öz, Topkapı Sarayı civarında eski Kalfa köşkü-nün hedmi sırasında bu plânların ortadan kaybolması pek vaıid olduğunu bize hatırlatıyor.
