Feyzullah of. kütüphanesi methali.
T a r i h k ö ş e s i :
E s k i m e d e n î i z e r l e r i m i z
M i m a r K e m a l A l t a n Yalnız İstanbulda değil, ülkemizin en kü-
çük bir kasabasında bile ataların hayır için bı- raktıkları bir camiin etrafında han, hamam, bedestan gibi medenî izerlere rastlarız. Türk arına çok âşık Fransalı Prof. M. Gabriel bir kaç sen£ evvel genç sanat mensuplarına karşı ver-
diği bir konferansında; «Çocuklar, gözlerinizi- miyoplu gibi yalnız garbe açmayınız, biraz ken- dinizi görün, başınızı yurdunuza çevirin; her bucağınızda dünyanın en misilsiz mimarî ör- neklerini ancak sizde bulacaksınız» demişti.
Bu son tarihî araştıramalar anlatıyor ki,
Feyzullah ef. Medresesi. Dış görünüş ve avludan kütüphane antresinin görünüşü.
anıt diye her izde, izer yoklamıya,, kıymetlerini bulmıya çalışmaktayız. Belli başlı dört beş bü- yük camilerimiz, yalnız bu yüksek değer taşı- yan anıtlarımız bellenmiştir. Evet bunlar, bu- günün, yarının, daha bir çok asırların ve ta- rihin malıdır. H a r a p olan medenî izerlerimizi biraz anlayıp yoklıyalım.
F a t i h yangını esnasında - şimdiki Fatih tramvaylarının durak yeri olan . Feyzullah E- fendi medresesinin cadde doğruluğundan dışa.
riya çıkıyor diye h a r i t a d a yıkılması tasavvuru vardı. O zaman İstanbul Muhipler Cemiyeti azasından bulunan Fransız sefirinin ailesi M a . dam Bombarın bir feryadı üzerine bırakılarak
muhafazasına ve tamirine karar verilmişti. Bu nasılsa böyle kurtarılmıştı. Dünün işlenmiş h a . t a l a n pek çoktur. Biz bugün varlığına sarılan . mimarisi her milletten ziyade ü n salmış - asil bir meslekin mimarlarıyız. Yeniliğe aşkımız ol- makla kendi malımız eskiyi de a r m a ğ a n bilerek sim sıkı t u t m a k isteriz. Tarih ile varlığın şerefi artar. Tarihsizlerin, bu zamanda bile t a r i h uy- durmağa çalıştıkları görülüyor. İstanbul için- deki gözönünde olan e n önemli izerlerden Şeh- zade camii etrafında tarihî anıtların en temiz medenî örnekleri bakımsızlıktan ne acıklı dur- maktadır. Acaba bunlar birazcık himmet edilse medenî birer oba olamaz mı? Evkaf, medrese-
5HXffi
ler bize ait değil diyerek elini çekmiş, Hususî muhasebe yalnız istifadesini bellemiş, Müzeler idaresi de ezbere korunması bize düşüyor diye bu anıtların karşısına geçip onları sü?mekle ik- tifa etmiştir. Kıymetli anıtlarımız ise böyle sahibini şaşırmış olarak ayakta dip diri iken bir t a r a f ı n a inme gelerek düşüyor, yıkılıyor.
Sultan Ahmet camii, Ayasofya karşısında Bi- zans mimarisile boy ölçüşen, üzerinde daha in- ce ve yüksek asalet taşıyan Türk anıtıdır. T a . rihî ipcdrom önündeki o güzelim mabedin et- rafını çeviren tepe kendi güzel mimarî eklerin- den bir medresesi vardır. Bu medresenin basit yaptığım bir plânını (Arkitekt) de göz önüne koyuyoruz. Tertibatı kadar mükemmel, içinde temiz bir işçilik görülür. Burada şimdilik ilk mekteplerin kırtasiyesi ve eşyası saklanıyor.
Yarın Hazinenin eski köhne evrakı için yığın yığın sandıklar tıkılacaktır. Sinanın Ayasof- yadaki çifte hamamlarını- dün alevden kur- tardık. Ateş karşısında kül olacak yalnız o kâ- ğıtlar olsa acınma?. Etrafı kül etmekten, abi- deyi ateşe sardırmaktan korkmağı gönle koy- malıyız.
İstanbulun ulusal ziynetlerinin ve Bizans yadigârlarının korunmaları ve bakımları tama- mile Müzeler elinde olmalıdır. Müzelerde teşek- kül eden «Eski Anıtlar. Koruma Encümeninde»
yalnız müzeler ailesinden değil, alâkadar daire- lerden mesul ve mütehassis üyeler vasıl olmuş bulunmakla yüksek bir bütçe,ile iş görülmeli- dir. Her güzel anıt, Atatürk Türkiyesinde ge- rekli yerine çıkarılmalıdır.
