Enzimler
Araş. Gör. Dr. Efe Kurtdede
Tanım
•
Biyokimyasal olayların vücutta yaşam ile uyumlu bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan biyokatalizörlerdir•
Bütün enzimler proteindirler (katalitik RNA moleküllerinin küçük bir grubu hariç)•
Hücrelerde ya serbest ya da hücre zarında bulunur, hücrelerdekideki görevine göre sitoplazmada,mitokondride, ribozomlarda vb bulunur
•
Bir çok enzim katalitik aktivite gösterebilmek için metal iyonuna ya da protein olmayan organik bileşiğe veya herikisine ihtiyacıvardır.
Kofaktör
Apoprotein (apoenzim)
Haloenzim Haloenzim
• Enzimin etki ettiği madde veya madde karışımına bu enzimin substratı denir.
• Koenzim enzimin etki edeceği kimyasal reaksiyonu yani etki spesifikliğini tayin eder
• Apoenzim ise hangi substrata etki edeceğini yani substrat spesifitesini tayin eder
Örn: Koenzim NAD ise dehidrojenasyon reaksiyonu katalize
edileceğini gösterir, hidrojenin hangi substrattan ayrılacağını enzime göre belirlenir, LDH yada alkoldehidrogenaz gibi.
Enzimlerin adlandırılmaları
•
Birçok enzim, substratlarının adına veya aktivitelerini tanımlayan bir kelime veya sözcük grubuna “az” soneki ekleyerek adlandırılır. Üreaz, amilaz gibi• Sistematik Adlandırma: 1965’de IUB tarafından yapılmıştır.
• Bir enzimin kod sayısı 4 diziden oluşur
• EC- 2.7.1.1
• 2 esas sınıftır(Transferaz)
• 7 alt sınıf (fosfatı transfer eden fosfotransferaz)
• 1 daha alt sınıf (fosfat akseptörü olarak bir alkol fonksiyonunu tanımlar)
• 1 esas enzimi gösterir(enzim hekzokinazdır)
1. Oksidoredüktazlar 2. Transferazlar
3. Hidrolazlar 4. Liyazlar
5. İzomerazlar 6. Ligazlar
1. Oksidoredüktazlar
•
redüksiyon-oksidasyon reaksiyonlarını katalize ederler• Laktat dehidrojenaz
• Katalaz
2. Transferazlar
•
fonksiyonel grupların bir molekülden diğerine transferini katalize ederler• Aspartat transaminaz
• Alanin transaminaz
• Heksokinaz
• Kreatin kinaz
3. Hidrolazlar
•
su katılması suretiyle bağların parçalandığı hidroliz reaksiyonlarını katalize ederler• lipaz
• Kolesterol esteraz
• Alkalen fosfataz
• Alfa-Amilaz
• Tripsin
4. Liyazlar
•
oksidasyon veya hidrolizden başka yollarla bağları yıkar veya oluştururlar• Pirüvat dekarboksilaz
• Sitrat sentaz
• Adenilat siklaz
5. İzomerazlar
•
bir molekül içindeki değişiklikleri katalize ederler• Triozfosfat izomeraz
• Glukoz-6-fosfat izomeraz
6. Ligazlar
•
enerjice zengin bir bağın hidrolizi ile iki molekülün birbirine bağlanmasını katalize ederler• DNA ligaz
Enzim katalizi
•
Katalizör olarak bir enzimin fonksiyonu, aktivasyon enerjisini düşürmek suretiyle bir reaksiyonun hızını artırmaktır•
Katalizör olarak bir enzimin fonksiyonu, aktivasyon enerjisini düşürmek suretiyle bir reaksiyonun hızını artırmaktır•
Enzimle katalizlenen bir reaksiyonun ayırt edici özelliği, enzim üzerinde aktif merkez denen bir cep sınırları içinde meydana gelmesidir.Enzim kinetikleri
•
Bir enzimatik reaksiyonun hızı, enzimin etkinliği veya enzimin aktivitesi ile ilişkilidir.•
Etkinliği veya aktivitesi fazla olan bir enzim, belirli bir sürede daha fazla substrat molekülünü ürün halinedönüştürür.
•
En çok kullanılan enzim aktivitesi birimi, IU’dir.•
1 IU enzim aktivitesi, optimal koşullarda, 1 dakikada 1 mol substratı değiştiren enzim etkinliğini ifade eder • Enzim konsantrasyonu,
• substrat konsantrasyonu,
• pH,
• ısı veya sıcaklık,
• zaman,
• ışık ve diğer fiziksel faktörler,
• iyonların doğası ve konsantrasyonu,
• hormonlar ve diğer biyokimyasal faktörler,
• reaksiyon ürünleri.
