T.C. NIGDE ÜNIVERSITESI FEN BILIMLERI ENSTITÜSÜ YÜKSEK LISANS DOKTORA TEZ YAZIM KILAVUZU

(1)

T.C.

NIGDE ÜNIVERSITESI FEN BILIMLERI ENSTITÜSÜ

YÜKSEK LISANS VE

DOKTORA

TEZ YAZIM K I LAVUZU

Nigde, 2006

(2)

Nigde Üniversitesi Fen Bilim leri Enstitüsü 03 Temmuz 1992 tarih ve 3837 sayili yasa ile kurulmus olup 1994-1995 Ögretim Yili Güz Yariyilinda egitim ögretime baslamistir.

Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetmeligine göre üniversitedeki yüksek lisans en fazla 6 yariyilda, doktora çalismalari ise en fazla 12 yariyilda tamamlanmaktadir.

Enstitümüz 1995-1996 Egitim-Ögretim Yili Bahar Yariyilinda yüksek lisans düzeyinde ilk mezunlarini verm istir. Fen Bilim leri ve Mühendisli dallarinda üniversitemizde yazilacak olan tezlerin ulusal ve uluslararasi standartlara uygun biçimde düzenlenmesi için hazirlanan bu kilavuz, ögretim üyeleri ve ögrencilerin kullanimina sunulmustur. Bu kilavuzun hazirlanmasinda tüm emegi geçenlere tesekkür rimizi sunariz.

Temmuz2006 Doç. Dr. Nurettin ACIR

Müdür SUNUS

(3)

Bu kilavuz Nigde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsüne bagli Anabilim Dallarinda hazirlanan Yüksek Lisans ve Doktora tezlerinde bilimsel sunum ilkelerine uygun standardi saglayabilmek amaci ile hazirlanmistir. Yüksek lisans ve doktora dereceleri için hazirlanan tezler, orijinal bir arastirmayi düzenli ve bilimsel bir bütünlük içinde sunan eserlerdir. Her arastirma ilgili Anabilim Dalinin bilimsel kriter ve standartlarini karsilayacak sekilde yürütülür ve tamamlanan çalisma Fen Bilimleri Enstitüsünün standartlarina uygun sekilde sunulur. Nigde Üniversitesi Fen Bilim leri Enstitüsüne bagli Anabilim Dallarinda yüksek lisans ve doktora tezi hazirlayacak olan ögrencilerin bu kilavuzda belirtilen tüm ilke yazim teknigi ve kurallarina uymalari zorunludur. Patent alinabilecek bir konuyu içeren tezler için tezin topluma açilmasindan önce ve tezin resmen kabul tarihinden itibaren baslamak üzere 90 günlük bir saklama süresi istenebilir.

BÖL ÜM I

GI RI S

1.1Amaç ve K apsam

(4)

Tez yaziminda ve tezin çogaltilmasinda kullanilacak kagit, A4 standardinda (21x29,7 cm) ve en az 70 en çok 100g’lik birinci hamur beyaz kagit olmalidir. Tezler koyu ve sabit mürekkeple kaliteli bir sekilde basilmalidir. Or inal metin yazarda kalabilir.

Tezler bilgisayarda yazilmali ve kagidin yalniz bir yüzüne basilmalidir. Yazi tipi olarak yaygin kullanima sahip olan seçilmelidir. Metinde kullanilacak harf boyutu olmalidir. Genis ve/veya uzun çizelgelerin tek sayfaya sigdirilmasi istendiginde harf boyutu, 8 puntoya kadar düsürülebilir. Yazimda her tür noktalama isaretinden sonra bir karakterlik bosluk birakilmalidir. Yazimda düzeltme yapma gereginin duyulmasi halinde düzeltmeler orijinal metin üzerinde yapilmalidir.

Mürekkep kullanilarak ve el yazisi ile yapilan düzeltmeler kesinlikle kabul edilmez.

Ana metindeki satir araliklari ve kaynaklar listesinin yaziminda 1,5 (bir buçuk) tam aralik, sekil ve çizelge açiklamalari ile alintilar dipnotlarin yazim inda 1 (bir) tam aralik kullanilmalidir. Bölüm basliklari ile alt basliklar arasinda ve bunlari izleyen paragraflar arasinda 1,5 tam aralik birakilmalidir. Metin içerisindeki paragraflar arasinda da 1,5 tam aralik olmalidir.Ekler kism inda sunulan bilgilerde gerekli durumlarda (program kodlari vb.) harf boyutu on (10)punto satir araligi 1 tam aralik seçilebilir. Her bölüm yeni bir sayfa ile baslamalidir.

Her sayfanin sol kenarinda 3,5 cm; alt, üst ve sag kenarlarinda 2,5 cm bosluk birakilmalidir. Tüm satirlar metin çerçevesinin sag kenarinda ayni hizada bitirilmelidir.

BÖL ÜM I I

GENEL GÖRÜNÜM VE YA ZI M K URAL L ARI

2.1 K agit Tür ü ve Çogaltma

2.2 Yazim

Times New Roman on iki (12) punto

2.3 Satir Ar aliklar i

2.4 K enar Bosluklar i ve SayfaDüzeni

(5)

Sayfa numaralari kagidin alt kenarindan 1,5 cm yukarida ve metin çerçevesini ortalayacak sekilde yerlestirilmeli, birinci ve ikinci iç kapak disindaki tüm sayfalar numaralandirilmalidir. Sayfa numaralarinin tümü ayni karakter ve boyutta olmalidir.

Özet, summary, önsöz, tesekkür, içindekiler ve varsa sekiller, çizelgeler, simgeler, kisaltmalar gibi ana metinden önce gelen sayfalarin nu küçük Romen rakamlari (i, ii, iii, iv, v, vi) kullanilmalidir. Iç ve onay sayfalarina numara konulmaz, fakat “i, ii” sayfalari olarak dikkate alini Sayfa numaralamaya “iii” ile Özet sayfasindan baslanmalidir.

Giris bölümü ile baslayan tez ana metni ilk sayfasindan baslayarak “Kaynaklar” ve sayfalari ile digerlerini kapsayacak sekilde yani sonuna kadar Arap Rakamlari (1, 2, 3...) kullanilarak numaralandirilmalidir. Numaralama islemi sekil, resim, sema. vb. sayfalari atlamadan araliksiz olarak sürdürülmelidir.

Tez, Türkçe ve imla kurallarina uygun bilimsel bir dil kullanilarak yazilmalidir. Anlatim üçüncü sahis agzindan yapilmali, kisa ve öz cümleler kullanilarak tezin anlasilabilirligi artirilmalidir.

Tezin bölüm ve alt bölümlerinin belirlenmesinde gereksiz ayrintiya inilmemeli; bölüm ve alt bölümlerinin birbirlerine göre öncelik sirasina dikkat edilmelidir. Birinci derecede bölüm basliklari yazimda kullanilan puntoda (12 punto) BÜYÜK HARFLERLE; ikinci derecede alt bölüm basliklarinda her sözcügün ilk harf lani ise küçük harflerle yazilmalidir. Belirtilen basliklarda “ve, veya, ile” vb. baglaçlarin kullanilmasi halinde bunlar küçük harflerle yazilmalidir. Üçüncü derecede alt bölüm basliklarinda birinci sözcügün ilk harfi büyük kalani ile diger sözcüklerin harfleri küçük yazilmalidir.

Dördüncü derece alt bölümlerin bulunmasi halinde bunlarin basliklari da üçüncü derece alt bölümlerin basliklari gibi yazilmalidir. Tezde, daha ileri derecede alt bölümler gerekmedikçe kullanilmamalidir. Bölüm ve alt bölüm basliklari olarak yazilmali ve EK-H’deki gibi numaralandirilmalidir.

2.5Sayfal ar in Numar alanmasi

2.6 Anlatim

2.7Bölüm veAlt Bölümler

koyu

(6)

Yüksek lisans tezleri açik mavi renkli bezle; doktora tezleri ise lacivert renkli bezle ciltlenmelidir. Dis kapak ve cilt kenari örnegi EK-B’ de verilmistir.

2.8 Ciltleme

(7)

Tez; , ve olmak üzere baslica üç bölümden olusur. Bölümlerin içindeki kisim larin siralanisi asag i örnege göre yapilmalidir.

Tezde bulunmasi zorunlu kisimlar sol yanlarina konulan yildiz isaretiyle belirlenmistir.

* Bos sayfa

* Iç Kapak

* Onay Sayfasi

* Özet

* Summary

Önsöz ve/veya Tesekkür (varsa)

* Içindekiler Dizini

* Çizelgeler Dizini

* Sekiller Dizini

Fotograf vb. Malzemeler Dizini (varsa) Simgeler ve Kisaltmalar Dizini (varsa)

* Kaynaklar Ekler (varsa)

Özgeçmis (doktora tezleri için)

* Bos sayfa

Bu sayfanin içerigi ve düzeni EK-B’deki gibi olmalidir. Tezin adi 1 (bir) tam aralikli olarak ve tümüyle büyük harflerle yazilmalidir. Tez adi olarak kullanilan ifadede kimya veya matematik formülleri, semboller, üslü sayilar, standartlar uymayan kisaltmalar veyakarakterler kullanilmamalidir.

BÖL ÜM I I I

TEZ I ÇERI GI ÖZEL SAYFAL AR VE ANA M ETI N

Ön sayfal ar Ana M etin Son Sayfalar

ÖN SAYFAL AR

TEZ M ETNI SON SAYFAL AR

3.1 Ön Sayfalar 3.1.1 I ç kapak

(8)

Onay sayfasi EK-C’de verilen örnege uygun olarak düzenlenecektir.

Özet ve summary de tez çalismasinin amaci, kapsami, kullanilan yöntemler, sonuç ve örnekler (gerekirse) açik biçimde ifade edilmeli; seki sema ve zorunlu olmadikça matematik formüller verilmemeli; her ikisi de basliksiz olarak yazilmali ve birer sayfayi asmamalidir. Özet/Summary metninden sonra Anahtar Sözcükler/Keywords lizce özet için) yazilmalidir. Özet ve summary örnekleri EK-Dve EK-E’de verilm istir.

Önsöz (EK-F) veya tesekkür (EK-G) yazmak zorunlu degildir. Ancak, yazilmak istenirse ayri sayfalar halinde yazilmalidir. Ikisi de birer sayfayi asmamalidir. Önsözde, tez metni içinde verilmesi halinde tezin bütünlügünü b düsünülen fakat önemli görüldügü için de verilmek istenen ek bilgiler çalismayi kisitlayici veya destekleyici etkenler yazilir.

Içindekiler dizini tez metninde yer alan bütün bölüm ve alt bölüm basliklari ile kaynaklari varsa ekleri içermelidir. Basliklar tez metninde kullanilan sekliyle aynen verilmeli, hizalarina sayfa numaralari yazilmali, basliklarin son satiri ile sayfa numaralari arasinda noktalarla baglanti kurulmalidir (EK-H).

Çizelge numaralari ile basliklari metin içindekinin ayni olmali; hizalarina sayfa numaralari yazilmali; çizelge basliklarinin son satiri ile sayfa numaralari arasinda noktalarla baglanti kurulmalidir (EK-I).

3.1.2 Onay sayfasi

3.1.3 Özet ve summar y (I ngilizce Özet)

3.1.4 Önsöz ve/veya tesekkür

3.1.5 I çindekiler dizini

3.1.6 Çizelgeler dizini

(9)

Sekil numaralarini, adlarini ve sayfa numaralarini içe bir dizindir. Sayfa düzeni

“Çizelgeler Dizini”ne benzer sekilde olmalidir (EK-J).

Eger varsa fotograf vb. malzemeler dizini ayri bir sayfada yer almali ve sayfa düzeni

“Çizelgeler Dizini”ne benzer bir sekilde olmalidir(EK-K).

Uluslararasi düzeyde kullanilmakta olanlar hariç varsa diger simge ve kisaltmalari içermelidir (EK-L).

Tezin ana metni okuyucularin tezi anlamalarini kolaylastirmak amaci ile bölümlere ayrilir. Her akademik disipline ait metinlerin ayrinti i yazilisinda kendine özgü farkliliklar bulunsa da bir tezin ana metin kism inin genel görünüm ve tarzi bakimindan bastan sona kadar belirli bir düzen içinde masi gerekir. Tüm bölümler Romen rakamlari ile numaralandirilmali ve basliklari büyük harflerle yazilmalidir.

(BÖLÜM I, BÖLÜM II, BÖLÜM III vb.). Her bölüm yeni bir sayfa ile baslamalidir.

Bir bölümün içindeki konular sayfa düzenine uygun biçimde ve kesintisiz olarak sunulmalidir. Kismen dolu sayfalar sadece çizelge, sek l, sema, fotograf vb. malzemenin bulundugu sayfalar için kabul edilebilir.

Tez metninin ilk ve önemli bölümlerinden birisini olusturan giris bölümü “GIRIS”

basligi altinda verilmelidir. Burada okuyucuya konuyu ici genel bilgiler ve gerekirse literatür özeti verildikten sonra arastirmanin amaci kisa ve açik bir sekilde sunulmalidir. Ayrica diger bölümlerin içerigi hakkinda kisa bilgiler burada verilmelidir.

3.1.7 Sekiller dizini

3.1.8 Fotogr af vb. malzemeler dizin

3.1.9 Simge ve kisaltmalar dizini

3.2Tezin Ana M etni

3.2.1 Gir is

(10)

Bu bölümde, üzerinde arastirma yapilacak olan konu veya obje (herhangi bir alan, bölge, organizma veya sistem gibi) tanitilir. Arastirmanin çesitli asamalarinda uygulanmis olan saflastirma, ölçme degerlendirme (istatiksel analizler dahil) yöntemleri açiklanir. Önceden varolan bir yöntem üzerinde degisik ik yapilmissa, yapilan degisiklik gerekçeleriyle birlikte belirtilir. Bazi anabilim dallarindaki (Matematik vb.) teoriye dayali çalismalarda materyal ve metot verilmeyebilir.

Tez yazari, bu malzemeleri metin içinde uygun bulacagi yerlere koymakta serbesttir.

Ancak, genel bir kural olarak bu malzemeler tez metninin ilgili kismina mümkün oldugunca yakin yerlere yerlestirilmelidir.

Sayfa boyutlarini asacak kadar genis boyutlu malzemeler baslik kismi sayfanin kenarina paralel olacak sekilde yatay yerlestirilmelidir. Bu durumda, sayfa kenar bosluklari aynen korunmali; sayfa numarasi da normal yerinde birakilmalidir. Sayfa boyutlarina hiçbir sekilde sigmayacak olan malzemeler katlanarak veya zarflanarak ve metin içindeki ilgili kisma en yakin sayfaya yapistirilarak lestirilir. Çizelge, sekil, fotograf vb. malzemeler sirayla l.2.3...seklinde gerekirse Seki 1.1 (Birinci bölümde verilen 1.

sekil açiklamasi), Sekil 3.1 (Üçüncü bölümde verilen birinci sekil açiklamasi) seklinde numaralandirilmalidir.

Temperleme sicakligi (^oC)

Üst akma siniri (MPa)

Sekil 3.1 41Cr4 ve 42CrMo4 malzemelerinin temperleme sicakligina bagli olarak üst akma sinir degerlerinin karsilastirilmasi

3.2.2 M ater yal ve metot

3.2.3 Çizelge, sekil, fotogr af vb. malzemeler

761 875

973 1190

871 1020 1141 1430

500 700 900 1100 1300 1500

450 500 550 600 650 700

41Cr4 42CrMo4

(11)

Çizelge numaralari ve basliklari çizelgelerin üst çizgisinden (1) tam aralik yukarida.

sekil numaralari ve açiklamalari ise sekillerin alt kenarindan bir (1) tam aralik asagida sadece satir basindaki ilk harf büyük digerlerinin tümü küçük olacak sekilde yazilmalidir. Açiklamalarin bir satiri asmasi halinde kinci ve diger satirlar birinci satirbasi ile ayni kolonda baslamalidir. Açiklamalarin sonuna nokta veya virgül konulmamalidir. Bir sayfadan uzun olan çizelgeler uygun bir yerden bölünebilir.

Çizelgenin devami bir sonraki sayfada ayni çizelge numarasi ile ve ayni baslikla verilmelidir. Ancak çizelge numarasindan sonra “(Devam)”ibaresi yazilmalidir.

Çizelge3.1 Malzemelerin kimyasal kompozisyonlari

Malzeme C Si Mn P S Cr Mo Ni

41Cr4 0,38- 0,45

=0,40 0,60- 0,90

=0,035 =0,035 0,90-1,20 - -

42CrMo4 0,38- 0,45

=0,40 0,60- 0,90

=0,035 =0,035 0,90-1,20 0,15-0,30

Fotograf 2.1 Isil islem firini

Her türlü matematik ve kimya formülleri, denklemleri ve ifadeleri, açik ve temiz biçimde yazilmalidir. Denklem lere, ilgili bölüm içinde sira ile numara veril r. Bu numaralar [(1.1), (1.2), ...., (2.1), (2.2), ...] (gerekiyorsa ayni denklemin alt ifadeleri (1.1a) , (1.1b) olarak) seklinde satirin en sagina yaz ir.

(3.1) 3.2.4 For müller

F s = A

(12)

Baska kaynaklardan alinarak tez metnine aktarilmak istenen üç veya daha az satirlik ifadeler tez metni içinde ve çift ayraç içinde verilmelidir. Daha uzun ifadelerin aktarilmasi halinde aktarilacak metin, ana metnin son satirinin altinda 1,5 (bir buçuk) tam aralik birakildiktan sonra satirbasindan baslayarak ayri bir paragraf halinde çift ayraç içinde ve tez satir araliklarindan daha dar bir aralik kullanilarak yazilmali;

alintidan sonra yine 1,5 (bir buçuk) tam aralik birakildiktan sonra tezin ana metnine geçilmelidir. Örnek olarak; Bu surada ülkemizin durumu özetlenmektedir [11].

Ulusal AR+GE Düzeyimiz, Bilim-teknoloji-sanayi politikalarindaki belirsizlikler, Kamu sektöründe AR+GE' ye yönelik altyapi yatirim yetersizligi, özel sektörün teknoloji transferi ile...” seklinde gösterilir.

Tez metni içinde yazilmasi halinde konuyu dagitici nitelikte görülen bazi açiklayici notlar ilgi durumuna göre sayfa altlarinda, bölüm sonlarinda veya tezin sonunda

“Kaynaklar” bölümünden önce verilebilir. Bunlarin tümü metni tamamlayici çok kisa bilgiler olmalidir.

Dipnotlarin kullanimindan mümkün oldugunca kaçinmali; hallerde asagidaki kurallara uyulmalidir. Dipnotlar, sayfadaki metnin alt iki tam aralik birakildiktan sonra sayfa çerçevesini asmayacak sekilde çizilen yatay bir çizginin bir tam aralik altindan baslatilmali ve sayfa alt bosluguna tasmamalidir. Dipnotlarin siralanmasinda sayilar, (1.2...) küçük harfler veya yildiz (*) vb. simgeler ku lanilir. Bunlar satirin ilk harfinin sol tarafina, dipnot çizgisinden bir tam aralik asagiya ve satirdan yarim aralik yukariya veya küçük parantez içine alinarak satir hizasina yazilmalidir. Dipnot yaziminda, satir aralarinda bir, sira aralarinda iki tam aralik birakilmali ve metin içinde kullanilan font boyutundan daha küçük punto kullanilmalidir.

3.2.5 Alintilar

Tür kiye Üniver site-Sanayi I sbir ligi Bir inci Sur asi (4-5 K asim 1994) I TÜ Ayazaga K ampusü

“ 1.

3.2.6 Dipnotlar

(13)

Bu kisimda anket, inceleme, ölçme deneme veya analitik çalismalardan elde edilen sayisal degerler ve veriler, düzenli bir sekilde mümkünse istatistik analizlere kolaylik saglayacak sekilde, öz ve açik bir sekilde verilmelidir. Bu kisim, gerekirse BULGULAR ve TARTISMA basligi altinda verilebilir veya lisilan alana göre baska bir baslik kullanilabilir.

Bu bölümde tez çalismalarindan elde edilen sonuçlar olabildigince öz ve açik bir sekilde verilmelidir. Bunlarin literatürdeki yeri, bilim alanina getirdi i yenilikler önceki çalismalar ve sonuçlari ile karsilastirilarak tartisilir. Aynizamanda çesitli nedenlerle tez çalismasinda ele alinamayan, ancak çalisma ile ilgili düsünülen konulari da dikkate alarak sonraki çalismalara yol gösterici olmasi aç indan eger varsa “öneriler”

bu bölüme yazilmalidir. Gerekirse bu bölüm “SONUÇ ve TARTISMA” seklinde düzenlenebilir.

Bu kisim kaynaklar, ekler (varsa) ve özgeçmis (doktora tezleri için) sayfalarindan olusur.

Numara ile kaynak gösterimine göre kaynaklar verilmelidir. Metin içinde verilen tüm kaynaklar, kaynaklar sayfasinda yazilir. Metin ile Kaynaklar’daki gösterim ayni olmalidir. Kaynaklar arasi 1,5 tam aralik bosluk bulunmalidir. Numara ile kaynak gösterimi örnegi’ Ek-M de gösterilmistir. Kaynaklar metin içinde

numaralandirilir. Daha önce numara verilen kaynaga tekrar atifta bulunmak istenirse önceki numarasi kullanilir.

Kaynaklar metin içerisinde asagidaki sekillerde numaralandirilir.

[1] 1 nolu kaynak,

[1-3] 1 ve 3 arasi (1, 2 ve 3 nolu ) kaynaklar, 3.2.7 Bulgular

3.2.8 Sonuç

3.3 Son Sayfalar

3.3.1 K aynaklar

geçtikler i sir aya gör e [ ] par antez içinde

(14)

[1,3] 1 ve 3 nolu kaynaklar, [1,3,8] 1, 3 ve 8 nolu kaynaklar,

[1,3-8] 1 ve 3 ile 8 nolu kaynaklar arasindaki kaynaklar,

Ayni isim li birden fazla cilti olan kaynaklarin, kullanilan her bir ciltine ayri kaynak numarasi verilmelidir. Kitaplardan alinti yapildiginda kaynak numarasi yaninda sayfa numarasi da belirtilmelidir.

Tezin ana metni içine konulmasi uygun bulunmayan bazi yöntemler test formlari ham veri çizelgeleri haritalar veya semalar bazi formüller çikarilisi bilgisayar program lari vb. bu bölümde yer almalidir. Her EK’in uygun bir basligi olmali bunlar metindeki verilise göre “EK-A, EK-B ...” seklinde siralanmalidir. Tez metninin sayfa numaralari EK sayfalarinda da devam ettirilmelidir.

Özgeçmis sadece doktora tezlerine yazilacaktir. Bir özgeçm is örnegi EK-N’de verilmistir.

3.3.2 Ekler

3.3.3 Özgeçmis

(15)

Nigde Üniversitesi Fen Bilim leri Enstitüsü’ne bagli Anabilim Dallarinda hazirlanan Yüksek Lisans ve Doktora tezlerinde bilimsel sunum ilkelerine uygun bir standardi saglayabilmek amaci ile hazirlanan bu kilavuz, ögrenci im izin özgün çalismalarini ve orijinal arastirmalarini düzenli ve bilimsel bir bütünlük içinde sunmalarina yönelik ana basliklari içermektedir.

Degisik basliklar altinda, tezin sayfa düzeni, kagit kalitesi, yazim kurallari, bölüm içerikleri, tezin genel biçimi, içindekiler dizini, sekiller dizini, kaynaklar ve ekler konusunda neler yapilmasi gerektigi açiklanmistir. Böylece ilgili anabilim dalinin bilimsel kriter ve standartlarini karsilayacak sekilde yürütülen arastirmalarin ve tamamlanan çalismalarin Fen Bilim leri Enstitüsünün sta ina uygun sekilde sunulmasi saglanmaya çalisilmistir. Nigde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsüne bagli anabilim dallarinda yüksek lisans ve doktora tezi hazirlayacak olan ögrencilerin bu kilavuzda belirtilen tüm ilke yazim teknigi ve kurallarina uymalarinin zorunlu oldugu da vurgulanmaktadir.

BÖL ÜM I V

SONUÇL AR

(16)

Tez yaziminda bu kilavuzda belirtilen kurallara tam uyum saglanmalidir. Tezler tamamlandiginda, yüksek lisans tezlerinin spiral ciltli alti nüshasi, doktora tezlerinin on nüshasi, tez jürisi öneri formu ile birlikte Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlügüne ilgili anabilim dalinin üst yazisi ile teslim edilir.

Tez savunma sinavi evraklari ilgili anabilim dalina jüri baskani yazisi ile teslim edilir.

Ilgili anabilim dali evraklari üç gün içinde enstitüye gönderir.

Tez savunma sinavinda basarili olan ögrenci varsa gerekli düzeltmeler yapildiktan ve Enstitünün onayi alindiktan sonra en geç bir ay içinde, Yüksek lisansta çift danisman olmasi durumunda tezin ciltlenmis dokuz nüshasini, tek danisman olmasi durumunda tezin ciltlenmis yedi nüshasini, doktora da tezin ciltlenmis on nüshasini onaylanmak üzere Fen Bilim leri Enstitüsüne teslim eder. Tezler kompakt disk(CD) ortaminda dijital olarak da teslim edilecektir. Tezin tam metni tam bir pdf dosyasi olarak hazirlanacaktir.

Hazirlanan pdf dosyalari tezin Enstitü de onaylanan kopyasi ile ayni olacaktir. Türkçe ve yabanci dildeki özet sayfalari her biri ayri pdf dosyasi olarak ayrica CD’de yer alacaktir. Uygun olarak hazirlanmis kompact diskler (CD) tezin basligi, yazar adi, yüksekögretim kurumu adi, enstitü adi, içerecek sekilde etiketlenecek sekilde 3 kopya halinde darbeye dayanikli CD kutusuna konmali ve Tez Onay Sayfasi, Tez Veri Giris Formu ve Izin Belgesi ile birlikte teslim edilmelidir. Tez Onay Sayfasi bir tanede CD için fazladan hazirlanmalidir. Tez Veri Giris Formu ve Izin Belgesi Enstitü veya Yüksek Ögretim Kurulu internet sitelerinden elde edilebilir.

NOT:Ciltlenmis tezlerin 1 adedi ögrenciye verilmek üzere istenmektedir. Kendiniz için ekstra kopya yapmaniza gerek yoktur.

BÖL ÜM V

TEZ K ONTROL VE TESL I M I SL EM L ERI

(17)

T.C.

NIGDE ÜNIVERSITESI FEN BILIMLERI ENSTITÜSÜ

MAKINEMÜHENDISLIGI ANABILIM DALI

1.7225 (DIN42CrMo4) VE 1.7035 (DIN41Cr4) ÇELIKLERININ IÇ YAPI VE MEKANIK ÖZELLIKLERINE ISIL ISLEM SICAKLIGININ ETKISININ

DENEYSEL OLARAK INCELENMESI

MEHMET DEMIREZEN

Agustos 2005

YÜKSEK LISANS TEZI

EK-A

Dis Kapak ve Cilt Kenari Örnegi M. DEMIREZEN, 2005ÜNIVERSITESI BILIMLERI ENSTITÜSÜ

(18)

BOS SAYFA

(19)

T.C.

NIGDE ÜNIVERSITESI FEN BILIMLERI ENSTITÜSÜ

MAKINEMÜHENDISLIGI ANABILIM DALI

MEHMET DEMIREZEN

Yüksek Lisans Tezi

Danisman

Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAYRAK

Agustos 2005 EK-B

Iç Kapak Örnegi

(20)

EK-C.1

Onay Sayfasi Örnegi

tarafindan danismanliginda hazirlanan “ ” adli bu çalisma jürimiz tarafindan Nigde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Anabilim Dalinda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmistir.

Baskan :

(Unvan, Adi Soyadi) (Kurumu)

Üye :

Bu tez, Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulunca beli enmis olan yukaridaki jüri üyeleri tarafindan …./…./20.... tarihinde uygun görülmüs ve Enstitü Yönetim Kurulu’nun …./…./20.... tarih ve …... sayili karariyla kabul edilmistir.

ONAY:

.../.../20...

Doç. Dr . Nur ettin A CI R M ÜDÜR

(21)

EK-C.2

Onay Sayfasi Örnegi

tarafindan danismanliginda hazirlanan “ ” adli bu çalisma jürimiz tarafindan Nigde Üniversitesi Fen Bilim leri Enstitüsü Anabilim Dalinda Doktora tezi olarak kabul edilm istir.

Baskan :

(Unvan, Adi Soyadi, Kurumu)

Üye :

Bu tez, Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulunca beli enmis olan yukaridaki jüri üyeleri tarafindan …./…./20.... tarihinde uygun görülmüs ve Enstitü Yönetim Kurulu’nun …./…./20.... tarih ve …... sayili karariyla kabul edilmistir.

ONAY:

.../.../20...

Doç. Dr . Nur ettin A CI R M ÜDÜR

(22)

EK-D Özet Örnegi

DEMIREZEN, Mehmet Nigde Üniversitesi FenBilim leri Enstitüsü

Makine Mühendisligi Anabilim Dali

Danisman :Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAYRAK

Ikinci Danisman (Varsa) :... ...

Agustos 2005, 55 sayfa

DIN 41Cr4 ve DIN 42CrMo4 düsük alasimli çelikleri otomotiv rot endüstrisinde yaygin olarak kullanilmaktadir. Maliyet açisindan DIN 42CrMo4 daha pahali olmasina ragmen mekanik özellikler açisindan tercih sebebidir. Bu çalismada isil islem le DIN 41Cr4 ve DIN 42CrMo4 malzemeleri farkli sicakliklarda menevislendi. Elde edilen sonuçlar mekanik özellikler açisindan karsilastirildi. Sonuç olarak menevisleme sicakligini degistirerek DIN 41Cr4 malzemesinden DIN 42CrMo4 malzemesinin mekanik özellikleri elde edilebilmektedir. DIN 42CrMo4 malzemesinin yerine DIN 41Cr4 malzemesinin kullanilmasi halinde maliyet açisindan tasarruf saglanacagi ve malzeme kullanim indaki farkliliklarin ortadan kalkacagi görülmüstür.

Anahtar sözcükler: 42CrMo4, DIN 41Cr4, Isil islem, Temperleme, Menevisleme( )

ÖZET

A nahtar sözcükler metinde kullanilan harf boyut ununda iki küçük olmali

(23)

EK –E

Summary Örnegi

AN EXPERIMENTAL HEAT TREATMENT STUDY ON THE INTERNAL STRUCTURE AND MECHANICAL PROPERTIES OF 1.7225 (DIN42CrMo4) AND

1.7035 (DIN41Cr4) STEEL MATERIALS

DEMIREZEN, Mehmet Nigde University

GraduateSchool of Naturaland AppliedSciences

Department of Mechanical Engineering

Supervisor :Assistant Professor Dr. Mustafa BAYRAK

Co-Advisor :………..

August2005, 55 pages

DIN 41Cr4 and DIN 42CrMo4 low alloy steels are widely used in automotive steering rod industry. Although DIN 42CrMo4 is more expensive, is preferable in terms of material properties. In this study, these two materials were tempered at various temperatures and then materials properties were measured. Finally, the material properties were compared with respect to tempering temperatures for both materials.

Results indicate that DIN 42CrMo4’s material properties may be achieved for DIN 41Cr4 steel with tempering treatment. Using DIN 41Cr4 instead of DIN 42CrMo4 help cost saving and elim inates material difference in material used.

Keywords: DIN 42CrMo4, DIN 41Cr4, Heat treatment, Temp Quenching

SUM M ARY

(24)

EK-F

Önsöz Örnegi

Bu çalisma, degerli danismanim Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAYRAK ve Makine Mühendisligi ögretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Fahrettin ÖZTÜRK ve DITAS fabrikasinin katkilariyla gerçeklestirilm istir. Uygun in kullanimi, imalat proseslerinin dogru seçilmesi dogrudan ürün kalitesi ve maliyetle ilgilidir. Ülkemiz sanayinin rekabet gücünün arttirilmasi için yapilan imalatlarin geleneksel yöntemden çikip bilgiye dayali hale getirilmesi zorunludur. Bu çalismada otomobil sanayinde yaygin olarak kullanilan iki malzemenin isil islem kosullarina bagli olarak mekanik özelliklerinin karsilastirilmasi yapilm istir. Islem sartlarinin etkileri incelenmistir. Bu çalismanin sanayimiz ve üniversitede bu konularda yapilan çalismalara katkida bulunmasini dilerim.

ÖNSÖZ

(25)

EK-G

Tesekkür Örnegi

Bu tez yazim klavuzunun hazirlanmasinda basta emegi geçen önceki yönetimlere tesekkürlerimizi sunariz. Tez yazim klavuzunun bu son olusturulmasinda emegi geçen Fen Bilimleri Enstitü Müdürü Prof. Dr. Meysun IBRAHIM, Müdür Yardimcisi Yrd. Doç. Dr. Fahrettin ÖZTÜRK ve tüm Enstitü personeline tesekkürlerim izi, sevgi ve saygilarim izi sunariz. Hazirlanan bu kilavuzu özveriyle okuyan ve oldukça faydali tavsiyelerde bulunan Elektrik-Elektronik Mühendisligi Anabilim Dali Yüksek Lisans Ögrencilerinden Ayetül KARA ve Gökhan GELEN’e çok içten tesekkürlerimizi sunar, akademik hayatlarinda basarilar dileriz.

TESEK K ÜR

(26)

EK-H

Içindekiler Dizini Örnegi

ÖZET ... iii

SUMMARY ... iv

ÖNSÖZ ... v

TESEKKÜR ... vi

IÇINDEKILER DIZINI ... vii

ÇIZELGELERDIZINI …………... viii

SEKILLER DIZINI ... ix

FOTOGRAF VB.MALZEMELER DIZINI ... x

KISALTMA VE SIMGELER ... xi

BÖLÜM I. GIRIS ... 1

BÖLÜM II. GENEL BILGILER, ISIL ISLEM VE MEKANIK ÖZELLIKLER .... 9

2.1 Çeliklerin Siniflandirilmasi ve Alasim Elementlerinin Siniflandirilmasi... 9

2.1.1 Alasim elementlerinin etkileri... 5

2.2 Isil Islem... 15

BÖLÜM III. BULGULAR ... 33

BÖLÜM IV. TARTISMA ... 45

BÖLÜM V. SONUÇLAR KAYNAKLAR ... 53

EKLER ... 55

ÖZGEÇMIS ... 57 I ÇI NDEK IL ER

(27)

EK-I

Çizelgeler Dizini

Çizelge1.1 2002, 2003, 2004 yillarindaki DIN 42CrMo4 ve DIN 41Cr4

malzemelerinin kullanim oranlari... 5

Çizelge 2.1 Kimyasal bilesim... ... 34

Çizelge 2.2 Isil islem kosullari... 38

Çizelge 3.1 DIN 41Cr4, Temperleme sicakligi 650⁰C... 39 ÇI ZEL GEL ER DI ZI NI

(28)

EK – J

Sekiller Dizini

Sekil 2.1 Çeliklere sihirli gücünü veren martenzitik yapinin menevis öncesi. 15 Sekil 2.2 Sünek malzemelerin çekme diyagrami... 19 Sekil 2.3 Gevrek (solda) ve sünek malzeme için akma siniri tayini... 19

SEK IL L ER DI ZI NI

(29)

EK – K

Fotograf vb. Malzemeler Dizini

Fotograf 2.1 Isil islem firini... 15 Fotograf 3.1 Rockwell sertlik cihazi... ... 35

FOTOGRAF VB.M AL ZEM EL ER DI ZI NI

(30)

EK-L

Kisaltma ve Simgeler Dizini

KISALTMA/SIMGE

A Kesit alani AAS Alt akma siniri E Elastite modülü

HRC Rockwell sertlik degeri n Devir sayisi

ÜAS Üst akma siniri

s Gerilme

e Birim sekil degisimi

K I SAL TM AVE SI M GEL ER

(31)

[1] Çetmeli, E. ve Çakiroglu, A., Yapi Statigi II, I.T.Ü Insaat Fakültesi Matbaasi, Istanbul, 1976.

[2] Finnman, A. and Myer, B., Essays on Thomas Mann. TCY Press, New York, 1989.

[3] Fytikas, M.D. and Kolios, N.P., Preliminary heat f map of Greece, inTerrrestrial Heat Flow in Europe, Eds. Cermak, V. & Ryback, L.,Springer-Verlag, Heidelberg, 197- 205,1979.

[4] Jeffreys, H., Bullen, K.E. and Ölmez A., Seismological Tables, Brit. Assoc.

Advancement Sci., Gray-Milne Trust, London, 1940.

[5] Yilmaz, P., Siklohegzenoksit'in katyonik polimerizasyonunda tetrametil tiouramdisülfit'in etkisi, Yüksek Lisans Tezi, I.T.Ü. Bilimleri Enstitüsü, Istanbul, 1997.

[6] Nelson, M.R., Constraints on the seismic velocity of the crustand upper mantle beneath the eastern Tien Shan, Central Asia, PhD Thesis, MIT, Cambridge, MA, 1988.

[7] Arpat, E. ve Saroglu, F., Türkiye’deki bazi önemli genç tektonik olaylar, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 18, 29-41, 1975.

[8] McKenzie, D.P. and Yilmaz, Y., Deformation and Volcanism in Western Turkey and the Aegean, Bull. Tech. Univ. Istanbul, 44, 345-373, 1991.

[9] Acar, M.H. and Küçüköner, M., Synthesis of block copolymers by combination of cationic and initer polymerization system, Polymer, 38, 29-2833, 1997.

[10] Taymaz, T., Jackson, J.A. and McKenzie, D., Active tectonics of the North and Central Aegean Sea, Geophys. J. Int., 106, 433-490, 1991.

[11] Karakuzu, R., Orhan, A. ve Sayman, O., Yari dairesel çentikli kompozit levhalarin elasto-plastik zorlamalar altinda mukavemetlerinin artirilmasi, V. Ulusal Makina Tasarim ve Imalat Kongresi, ODTÜ, Ankara, 449-458, 16-18 Eylül,1992.

[12] Smith, M., Myer, B. and Markov, C., Cold Fusion, Proceedings of the 1^st Cold Fusion Conference , Moscow, USSR, 173-174 (in Russian), September 14-16,1978.

[13] Acar, M. H. and Yilmaz, P., Effect of tetramethylthiuramdisulfide on the cationic poymerization of cylohexeneoxide, The 2^nd International Conferences on Advanced Polymers via Macromolecular Engineering, Orlando, Flor USA, April 19-23, 1997.

EK -M : K aynaklar Ör negi K AYNAK L AR (numar a ile)

A) K itap-K itap Bölümler i, Der s Notl ar i ve Egitim Notl ar i için göster im

B) Tezler ve Bitir me Ödevler i için göster im

C) Sür eli Der giler deki M akaleler için göster im

D) Bildir iler için göster im

E) Patentler

(32)

[14] Sisaky, A., Golab, F. and Myer, B., Rust resistant potatoes, United Kingdom Patent, No: 2394783 dated 23.1.1989, 1989.

[15] Burke, W.F. and Ugurtas, G., Seismic interpretation of Thrace basin, TPAO internal report, Ankara, Turkey, 1974.

[16] McCaffrey, R. and Abers, G., SYN3: A program for ion of teleseismic body wave forms on microcomputers, Air Force Geophysics Laboratory Technical Report, AFGL-TR-88-0099, Hanscomb Air Force Base, MA, 1988.

[18] IOC-UNESCO, International bathymetric chart of the Mediter Scale 1:1,000,000, 10 sheets, Ministry of Defence, Leningrad, 1981.

[19] TS-40561, Çelik yapilarin plastik teoriye göre hesap kura lari, Türk Standartlari Enstitüsü, Ankara, 1985.

[20] LePichon, X., Kisisel görüsme, 1997.

[21] Börklü, A., Yildirim, N. ve Gülal, Z., Depreme karsi nasil bir bina yapmali?, Milliyet (Gazete adi), Bilim Teknik (bölüm adi), http://bilimteknik.milliyet.com.tr- /w/b08.-html, 14 Ekim 2000.

[22] Carranza, L.E., Corbusier and the problems of representation, Journal of Architectural Education, http://www.mitpress.mit.edu/jrnls-catalog/arch-ed- abstracts/File:jae48-2.htm, 1994.

[23] OCMIP, Ocean Carbon-Cycle Model Intercomparison Project, IGBP, Global, Analysis, Interpretation and Modeling Task Force, http://www.Ipsl.jussieu-fr/OCMIP, 2000.

[24] Singh, S., Early marriage among women in developing countries. International family planning perspectives, Contemporary women's issues. [CD-ROM]. RDS Inc.

New York,1996.

[25] Özyurt, N. and Bayari, C. S., Validity of chlorofluorocarbons (CFS) as an age- dating tool in karstic aquifers, Taurids-Southern Turkey, Proceedings of the International Symposium on Isotope Techniques in Water Resources Development and Management. [CD-ROM]. IAEA Vienna, 10 to 14 May 1999.

F) Rapor lar

G) Har ita v.b.

H) Standar tlar

I ) K isisel Gör üsme

J) Elektr onik Gazete ve Der gi

K) I nter net (www/ftp) K aynakl ar i

L ) CD-ROM

(33)

[26] Internet: Bosnia and Herzegovina, In Britannica Online. http://www.- eb.com:180/cgi-bin/g?DocF=micro/79/88.html, 1997.

[27] Türkiye Istatistik Yilligi, TC Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitüsü, ISSN 0 2- 691-X, 2004.

[30] 2547 Sayili Yüksek Ögretim Kanununun 13. maddesinin b fikrasinin ikinci paragrafi.

[31] Nigde Üniversitesi Lisansüstü Egitim-Ögretim ve Sinav Yönetmeliginin 3.

Maddesi.

[32] Yayinevleri Genelgesi, 4521 sayi ve 20.07.1999 tarihli MEB Yayimlar Dairesi Baskanliginin 1999/ 57 numarali genelgesi.

[33] Yüksekögretim Kurulu Baskanliginin 19.06.2006-013391 tarih ve B.0.30.EÖB.0.00.00.03.02.03/1947 sayili Ayni anda hem lisans hem de lisansüstü egitim görülmesi konulu karari.

“ve, ile” gibi baglaçlar ile “of, and, with” gibi ifadeler küçük harf ile yazilmalidir.

M ) Elektr onik Ansiklopedi ve K itaplar

N) I statistik Yilliklar i

O) Y azilim

P) K anun, Yönetmelik, Yöner ge, Genelge, K ar ar

Not:

(34)

EK-N

Özgeçmis Örnegi

Aziz Korkmaz 06.08.1967 tarihinde Nigde’de dogdu. Ilk orta ve lise ögretim ini Nigde’de tamamladi. 1984 yilinda girdigi Ortadogu Teknik Üniversitesi Makine Mühendisligi Bölümünü’nden Haziran 1988’de mezun oldu. 1988-89 yillari arasinda Eregli Demir-Çelik Tesisinde mühendis olarak çalisti. 1989-1990 Egitim Ögretim yilinda ODTÜ Makine Mühendisligi Bölümü’ne arastirma görevlisi olarak atandi ve yüksek lisans ögrenim ine basladi. Haziran 1992’de yüksek lisans ögrenimini tamamladi.

O tarihten beri yine ayni bölümde arastirma görevlisi lismakta ve doktora ögrenimine devam etmektedir. Bilim dalindaki ilgi alani isi transferidir.

ÖZGEÇM I S

(35)

BOS SAYFA

(36)