Uşak 1. Yerel Ekonomik Gelişme Programı (Turizm, Sanayi, Ulaşım)

(1)

TURİZM

SANA Yİ

MADEN

ENERJİ

TARIM

AFET YÖNETİMİ

ULAŞIM

İNSAN VE T

OPL UM

KENT SEL HİZMETLER

ÇEVRE

UŞAK

YEREL

EKONOMİK GELİŞME

PROGRAMI

T.C. Zafer Kalkınma Ajansı Genel Sekreterliği

Cumhuriyet Mah. Öncü Sk. No:39 43020 Merkez/Kütahya T: (0274) 271 77 61-62

F: (0274) 271 77 63 E-posta: info@zafer.org.tr www.zafer.org.tr

Ușak Yatırım Destek Ofisi Durak Mah. Fatih Cad. No:2/404 Özmerkez İș Merkezi Kat:4 64100 Merkez/Ușak

T: (0276) 224 43 41 F: (0276) 224 43 42 E-posa: usakydo@zafer.org.tr

(2)

U Ş A K Y E R E L E K O N O M İ K GELİŞME PROGRAMI

( TURİZM, SANAYİ, ULAŞIM)

2 0 1 5 - 2 0 1 7

(3)

5

UŞAK İLİ YEREL EKONOMİK GELİŞME PROGRAMI / 2015-2017

4

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ ^AFET

YÖNETİMİ

MEVCUT

DURUM KENTSEL

HİZMETLER GENEL

SOSYOEKONOMİK GÖRÜNÜM

İNSAN VE TOPLUM

SANAYİ _ENERJİ

TARIM ULAŞIM

TURİZM TEMEL

POLİTİKALAR

MADEN EYLEM

PLANI

ÇEVRE Yusuf BALCI

Zafer Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri

T.C. Zafer Kalkınma Ajansı, TR33 Bölgesini oluşturan Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa ve Uşak illerinde, bölgesel ve yerel düzeyde araştırmalar yapmak; plan, strateji ve eylem planları hazırlamak; sektörlere mali ve teknik destek sağlamak ve yatırım desteği sunmak; yerel aktörlerle işbirliği ve koordinasyon ağları oluşturmak suretiyle bölgenin kalkınmasına yönelik çalışmalarını büyük bir azim ve heyecanla sürdürmektedir. Bu faaliyetlerin uygulamaya yönelik önemli bir çıktısı olan Uşak ili Yerel Ekonomik Gelişme Programını Bölgemiz hizmetine sunmanın mutluluğunu sizinle paylaşıyoruz.

30.12.2014 tarihinde Sayın Başbakanımızın başkanlığında toplanan Bölgesel Gelişme Yüksek Kurulu tarafından onaylanan 2014-2023 Bölge Planımızda, TR33 Bölgesi için daha rekabetçi bir ekonomik yapı yaratma; yaşam kalitesini arttırma; bölge içi gelişmişlik farklarını azaltma ve dengeli mekânsal organizasyon oluşturma başlıklarından oluşan dört temel amaç belirlenmiştir. Belirlenen bu amaçlara ulaşılabilmesi için Bölge illeri düzeyinde ihtiyaç duyulan alt ölçekli programların ilki olan bu çalışma; sanayi, ulaşım ve turizm sektörlerine yönelik olarak hazırlanmıştır. Yerel Ekonomik Gelişme Programı hazırlama çalışmalarına Bölge Planında belirlenen diğer öncelikli sektör ve alanlarda da ilgili tüm paydaşların katılımıyla devam edilecektir.

2015-2017 faaliyet döneminde yukarıda sayılan sektörlerde tamamlanması öngörülen faaliyetleri kapsayan bu çalışma, ilgili tüm kamu-özel sektör paydaşların işbirliği ve etkin bir koordinasyonla hayata geçirecekleri çok önemli bir programdır. Program, Bölge illerine yapılacak yatırımlar, Ajans tarafından çıkılacak proje teklif çağrıları, doğrudan faaliyet destekleri, teknik destek programları ile güdümlü proje destekleri yanında uluslararası fonlara sunulacak bölge projeleri için güçlü bir rehber niteliğinde olacaktır.

Ajans Yönetim Kurulumuzun liderlik ve rehberliğinde kamu kesimi, özel sektör, üniversite, oda, borsa ve sivil toplum örgütü temsilcileri ile detaylı görüşmeler yapılarak elde edilen sonuçlar ve yapılan analizler değerlendirilerek hazırlanan Uşak Yerel Ekonomik Gelişme Programı çalışmasına katkı sağlayan tüm paydaşlarımıza teşekkür eder; programın Uşak ilimizin daha güçlü, daha rekabetçi bir il haline gelmesine katkı sağlamasını temenni ederim.

(4)

6 7

A. GİRİŞ

TR33 Bölgesinin vizyonu 2014-2023 Bölge Planında “ekolojik dengeyi gözeten, bilgi temelli ekonomisi ile katma değer yaratan, rekabet gücü ve yaşam kalitesi artan, dengeli büyüyen, gelişen ve öğrenen bölge” olarak belirlenmiştir. Planda ilk olarak, belirlenen vizyona nasıl ulaşılabileceğine dair farklı senaryolar geliştirilmiş ve farklı gelişme modelleri kullanılarak senaryo sonuçları hakkında öngörülerde bulunulmuştur.

Geliştirilen senaryolar içinden ulusal hedefler ve vizyon doğrultusunda en uygun senaryo merkez-çevre modelinden yola çıkarak Bölgedeki hâlihazırda gelişmiş ve gelişme potansiyeli yüksek yerleşim yerlerini büyüme merkezleri olarak tasarlayan, çevre yerleşkelerin de bu merkezlerin çekiminde büyüyeceğini öngören senaryo olarak belirlenmiştir. Söz konusu senaryoda yaratılacak büyüme merkezleri sanayi yatırımları başta olmak üzere yüksek-katma değerli üretim odakları olarak kurgulanmaktadır.

Belirlenen senaryo doğrultusunda ortaya hedefler Bölge için 4 ana amaç belirlenmiştir:

• Daha rekabetçi bir ekonomik yapı yaratmak

• Yaşam kalitesini arttırmak

• Bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak

• Dengeli mekânsal organizasyon oluşturmak

Belirlenen senaryo ve amaçlar doğrultusunda, merkez-çevre modeli kullanılarak büyüme merkezleri yaratılacaktır. Büyüme merkezleri ile az gelişmiş yerleşim merkezleri arasındaki sosyoekonomik ilişkiler ve altyapı bağlantılarının arttırılmasıyla kaynakların daha etkin yönlendirilmesi ve odaklanması mümkün kılınacak; bu sayede merkezler yaşam memnuniyeti açısından daha cazip hale gelecektir. Kalifiye nüfus başta olmak üzere Bölge dışına göç azaltılacak, Bölge içinden ve dışından büyüme merkezlerine beşeri hareketlilik sağlanacak, desentralizasyon politikalarının da etkisiyle çekilecek ulusal ve uluslararası yatırımlar sayesinde sanayi sektöründe ölçek, çeşitlilik ve katma değer sağlanacaktır.

Sanayi sektörünün gelişimi, ihtiyaç duyulan ekonomik dönüşümün ilk adımı olarak kurgulanmaktadır. Söz konusu dönüşüm, tarım sektöründeki işgücünün tarım dışı sektörlere kaymasını mümkün kılacak; bu durum tarımdaki yapısal ölçek sıkıntılarının giderilmesi profesyonel tarıma geçiş için fırsat yaratacaktır. Orta ve uzun vadede, kalifiye işgücü ve uygulanacak sosyal politikaların da katkısıyla, düşük ve orta teknolojili sanayi sektörlerinden yüksek katma değerli sektörlere dönüşüm hedeflenmektedir. Sanayi ve

(5)

8 9

diğer eksenlere ilişkin politikaların da hayata geçirilmesine ihtiyaç duyulacağından YEGEP’in Plan’dan bağımsız bir çalışma olarak değil, öncelikli uygulanması gereken projeleri ortaya koyan ve paydaşları bu doğrultuda yönlendiren bir yol haritası olarak değerlendirilmesi önem arz etmektedir.

Uşak YEGEP’te, ilk olarak ilin farklı sektörlerdeki mevcut durumu karşılaştırmalı olarak ortaya koyulmakta, sonrasında sanayi, turizm ve ulaşım sektörlerindeki temel politikalar belirtilerek ilgili projeler tanımlanmaktadır. Son olarak, her projeye ilişkin 2017 yılında ulaşılması planlanan hedefleri, sorumlu kurum/kuruluşları, potansiyel maddi kaynakları içeren eylem planları sunulmaktadır.

Hazırlanan YEGEP’lerin etkileyeceği hususlar beş ana başlıkta toplanmaktadır.

Bunlardan ilki illerde yıllık olarak hazırlanan ve kalkınma ajanslarının Yönetim Kurullarında görüşüldükten sonra merkeze iletilen yatırım teklifleridir. Ayrıca Bölge illerinde yatırım yapmayı planlayan yerli ve yabancı yatırımcıların hangi sektör ve merkezlerde odaklanmalarının yararlı olacağına ilişkin yönlendirme sağlanmış olacaktır.

YEGEP’lerin etki edeceği üçüncü başlık Ajans tarafından hazırlanan proje teklif çağrıları, doğrudan faaliyet desteği ve teknik destek programlarının ana çerçeveleridir. Söz konusu programlar hazırlanırken bölge planının yanı sıra YEGEP’lerde belirlenen temel politika ve öncelikler esas alınması planlanmaktadır. Dördüncü olarak ise daha büyük çaplı Ajans destekleri olarak kurgulanan güdümlü projelerin de YEGEP’lerdeki ana amaçlar ekseninden kurgulanması öngörülmektedir. Son olarak Ajans tarafından başvurusu yapılan ya da Ajans’ın ortak olarak yer alacağı Avrupa Birliği (AB) projeleri kapsamındaki hibe desteklerinin alınmasında, söz konusu projelerin YEGEP’lerde öncelikli başlık ve faaliyetlerle ilgili olması önemli bir avantaj sağlayacaktır. Bu yönden YEGEP’ler Bölge’de hazırlanacak AB projeleri için yol gösterici olacaktır.

tarımda katma değeri arttıran yapısal dönüşümlerin sonucu olarak, hizmet sektörünün de gelişmesinin önü açılacak, belirli merkezlerde sanayiden hizmetler sektörüne dönüşüm başlatılabilecektir. Bölge içi gelişmişlik farklılıkları izlenen uzmanlaşma ve entegrasyon politikaları ile azaltılacak, farklı sektörlerde işbirliği içerisinde olan ve birbirini tamamlayan alt bölgeler ortaya çıkacaktır.

Söz konusu öngörülerin hayata geçirilebilmesi ve hedeflere ulaşılabilmesi için Bölgesel düzeyde farklı müdahale alanlarına ihtiyaç duyulmuştur. Söz konusu müdahale alanları Planda “gelişme eksenleri” olarak tanımlanmış olup, toplamda 10 gelişme ekseni bulunmaktadır:

• Sanayi

• Maden

• Tarım

• Turizm

• Afet Yönetimi

• Çevre

• Kentsel Hizmetler

• Ulaşım

• Enerji

• İnsan ve Toplum

TR33 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planında, söz konusu eksenlerin her biri için öncelikler ve tedbirler belirlenmiştir. Ancak Bölge Planının ölçeği gereği, söz konusu öncelik ve tedbirler eylem planına dönüştürülmemiştir. Bölge Planı’nın uygulanma düzeyinin arttırılması ve kurumlar arası koordinasyonun etkin şekilde sağlanabilmesi için daha alt ölçeklerde operasyonel programlara ihtiyaç duyulmaktadır. Yerel Ekonomik Gelişme Programları (YEGEP), bu ihtiyaca cevap verebilmek adına hazırlanmış il düzeyli çok sayıda kurumun işbirliği içerisinde yürütmesi gereken programlardır.

Programlar 2015 – 2017 dönemi için hazırlanmış olup, Bölge için katalizör durumunda bulunan, kısa vadede etkili müdahale yapmanın mümkün olduğu, öncelikli sektörler olan sanayi, turizm ve ulaşım sektörlerini kapsamaktadır. Bununla birlikte, Bölge Planının istenilen düzeyde uygulanabilmesi için, YEGEP’le entegre şekilde Plan’da yer verilen

(6)

10 11

sosyoekonomik gelişmişliğin itici gücü olarak düşünüldüğünde Uşak’ın ilerleyen yıllarda genel sosyoekonomik endekste daha üst sıralara yerleşeceği değerlendirilmektedir.

Genel sosyoekonomik ve alt endekslerde Uşak ve çevre illerin sıraları Tablo 1’de sunulmaktadır.

Tablo 1 - Uşak ve Çevre İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Genel ve Alt Endeks- lerindeki Sıraları (2003)

Genel Endeks Sırası

İmalat Sanayi Sektörü Alt Endeksi Sırası

Sağlık Sektörü Alt Endeksi Sırası

Eğitim Sektörü Alt Endeksi Sırası

Uşak 30 29 23 27

Afyonkarahisar 44 26 49 55

Denizli 12 12 9 24

Kütahya 40 31 54 41

Manisa 25 19 22 37

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması (2003)

2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımı’na göre Uşak’ın nüfusu 342.269’dur. Bu nüfusun 233.659’u il ve ilçe merkezlerinde, 108.610’u ise belde ve köylerde yaşamaktadır.

Uşak’ta kentleşme oranı %68,2 olup; nüfus yoğunluğu ise km²başına 64,1 kişidir.

Ülke genelindeki kentleşme oranı %77,3, nüfus yoğunluğu da km² başına 98,2 kişidir.

Bu bilgiler doğrultusunda Uşak’ın ülke ortalamasından düşük değerlere sahip olduğu görülmektedir.

Tablo 2 - İller Bazında Nüfus ve Kentleşme Oranları İl/İlçe

Merkezleri Nüfusu

Belde/Köy

Nüfusu Toplam Nüfus

İl Nüfusunun Bölge Nüfusuna

Oranı (%)

Kentleşme

Oranı (%) Nüfus Yoğunluğu

Uşak 233.659 108.610 342.269 11,54 68,2 64,1

Türkiye 58.448.431 17.178.953 75.627.384 77,3 98,2

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012)

Merkez ilçe, İldeki nüfus yoğunluğu en yüksek olan ilçedir. Merkez ilçeyi Sivaslı, Banaz, Karahallı takip etmektedir. Bu ilçelerin ardından Eşme ve Ulubey ilçeleri gelmektedir.

B. MEVCUT DURUM

1. GENEL SOSYOEKONOMİK GÖRÜNÜM

Uşak, sosyoekonomik açıdan çevre illere göre daha hızlı bir gelişme sergilemektedir.

Kalkınma Bakanlığı tarafından 2003 ve 2011 yıllarında birbirinden farklı değişkenlerle hazırlanan “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması” çalışmaları incelendiğinde Uşak’ın 30. sıradan 25. sıraya çıktığı görülmektedir. İlin çevresinde yer alan illerden Denizli 12. sıradan 10. sıraya, Manisa 25. sıradan 23. sıraya, Afyonkarahisar 44. sıradan 43. sıraya ve Kütahya 40. sıradan 38. sıraya yükselmiştir. Bu durum aynı süre içerisinde Uşak’ın çevresinde yer alan illerin bir iki sıra ilerlediğini, Uşak’ın ise beş sıra ilerlediğini göstermektedir. Uşak’ın benzer gelişme eğilimlerini sürdürmesi halinde sosyoekonomik olarak daha iyi seviyelere hızla çıkacağı düşünülmektedir.

Harita 1 - İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeyleri

Kaynak: DPT (Kalkınma Bakanlığı), İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması (2003) Uşak, yaşam kalitesine ilişkin gelişmişlik endeksleri çevresinde bulunan illere göre daha iyi durumdadır. Kalkınma Bakanlığı tarafından 2003 yılında hazırlanan “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması” çalışmasında Uşak 30., Denizli 12., Manisa 25., Afyonkarahisar 44. ve Kütahya 40. sırada yer almaktadır. İmalat sanayi alt endeksinde Uşak, Kütahya dışındaki çevre illerin gerisinde yer alırken; eğitim ve sağlık sektörü endekslerinde ise daha ileri bir seviyeye sahiptir. Yaşam kalitesi, genel

(7)

12 13

İl, 2012 yılı dışında genel olarak göç verme eğilimindedir. 2008-2011 yılları arasında Uşak ili negatif göç hızına sahipken, 2012 yılında pozitif yönde bir değişim göstermiştir.

Yakın çevresindeki illerle karşılaştırıldığında, ilin nüfusunun Denizli dışındaki illerden daha yavaş azaldığı görülmektedir. 2012 yılı verilerine göre ise il nüfusu çevresinde yer alan Denizli ve Manisa’dan daha hızlı artış göstermiştir.

Tablo 3 - Yıllara Göre İllerin Net Göç Hızları (Binde)

2008 2009 2010 2011 2012

Uşak -4,65 -2,83 -1,67 -4,36 2,68

Afyonkarahisar -9,41 -2,89 -9,51 -9,75 3,46

Denizli 0,66 1,71 -1,72 -0,42 2,58

Kütahya -13,34 -5,09 -7,78 -5,49 6,73

Manisa 2,16 -4,11 -2,46 -2,02 -1,36

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi

Uşak ilinde orta yaş nüfus grubunun payı, bu yaş grubunun ülke genelindeki payından yüksektir. Grafik 1’deki Uşak iline ait ve Grafik 2’deki ülke geneline ait nüfus piramitleri incelediğinde, Uşak’taki 35-54 yaşları arasındaki nüfusun payının ülke genelindekine göre daha yüksek oranda olduğu dikkat çekmektedir. Söz konusu yaş grubu nüfusunun toplam nüfus içindeki payı ülke genelinde %25,8 iken Uşak’ta ise %28,1’dir. Buna ek olarak piramitteki 30 yaş altı nüfus grubunun giderek azaldığı ve piramidin tabana doğru daraldığı görülmektedir. Bu daralma il nüfusunun giderek yaşlanacağına, doğurgan nüfusun düşeceğine ve işgücünün azalacağına işaret etmektedir. Genç nüfusun işgücü piyasalarındaki önemi göz önüne alındığında nüfusu ilde tutmak veya çevre illerden göç çekmek amacı doğrultusundaki politikalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Grafik 1 - Uşak İli Nüfus Piramidi

UŞAK www.zafer.org.tr

genelindekine göre daha yüksek oranda olduğu dikkat çekmektedir. Söz konusu yaş grubu nüfusunun toplam nüfus içindeki payı ülke genelinde %25,8 iken Uşak‟ta ise %28,1‟dir. Buna ek olarak piramitteki 30 yaş altı nüfus grubunun giderek azaldığı ve piramidin tabana doğru daraldığı görülmektedir. Bu daralma il nüfusunun giderek yaşlanacağına, doğurgan nüfusun düşeceğine ve işgücünün azalacağına işaret etmektedir. Genç nüfusun işgücü piyasalarındaki önemi göz önüne alındığında nüfusu ilde tutmak veya çevre illerden göç çekmek amacı doğrultusundaki politikalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Grafik 1 - Uşak İli Nüfus Piramidi

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012)

20.000 15.000 10.000 5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000 Seri 2 Seri 1

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012) Harita 2 - İlçe Nüfus Büyüklük ve Yoğunlukları

İlde kentleşme oranı en yüksek olan ilçe, Merkez ilçedir. Merkez ilçeyi %42’lik kentleşme oranıyla Banaz, %39’luk kentleşme oranıyla da Eşme izlemektedir. İlin diğer ilçeleri olan Karahallı %37, Ulubey %35 ve Sivaslı %31 kentleşme oranlarına sahiptir. İl genelinde kentleşme oranı %68 olarak hesaplanırken Merkez ilçenin %84 kentleşme oranıyla ülke ortalamasının (%77,2) üzerinde olduğu görülmektedir. Harita 3’te ilçelerin kentleşme oranları mekânsal olarak gösterilmektedir.

Harita 3 - İlçe Kentleşme Oranları

(8)

14 15

Son beş yıllık dönemde (2008-2012) nüfus artışı düşük olan ilçeler ile medyan yaş değeri yüksek olan ilçeler benzerlik göstermektedir. İl genelinde 29.412 kişilik nüfus artışının sürükleyicisi Merkez ilçe olmuştur. Beş yıllık süre içinde, Merkez ilçe nüfusu 14.833 kişilik artış sağlarken, Eşme ilçesinin nüfusu 1.109 kişi, Banaz ilçesinin nüfusu 297 kişi, Sivaslı ilçesinin nüfusu 149 kişi ve Ulubey ilçesinin nüfusu ise 102 kişi artmıştır.

Nüfusu azalan tek ilçe ise 398 kişilik azalma ile Karahallı olmuştur. Tablo 5’te Uşak’ın 5 yıllık süre içerisindeki nüfus artış oranları, Harita 4’te ise ilçelerin nüfus artış oranlarının mekânsal dağılımı gösterilmektedir.

Tablo 5 - Beş Yıllık Nüfus Artış Oranları (2008-2012)

5 Yıllık Nüfus Artış Oranı (%)

Türkiye 5,5

Uşak İl Geneli 1,4

Uşak Merkez 1,7

Banaz 0,4

Eşme 1,6

Karahallı -1,8

Sivaslı 0,5

Ulubey 0,4

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları Harita 4 - İlçe Nüfus Artış Oranları

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012) Grafik 2 - Türkiye Nüfus Piramidi

Grafik 2 - Türkiye Nüfus Piramidi

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012)

Uşak ilinin ortanca yaşı ülkenin ortanca yaş değerine göre daha büyük olup ildeki ilçelerin bazılarında bu değer daha büyüktür. Ortanca yaş, nüfusun yaşa göre sıralanması sonucunda tam ortada bulunan kişinin yaşını göstermektedir. Nüfusun yaşlılık düzeyini ortaya koyan bu göstergenin ilçeler özelindeki değerleri Tablo 4‟te gösterilmektedir.

Değerlerden de görüleceği üzere Uşak‟ın nüfusu ülke nüfusuna göre daha yaşlı durumdadır.

Özellikle Eşme, Karahallı ve Ulubey ilçelerindeki ortanca yaş değerinin oldukça yüksek olması, bu ilçelerde yaşayan genç nüfusun ekonomik koşullar ve yaşam kalitesi gibi nedenlerle göç etmeyi tercih etmesiyle açıklanabilir.

Tablo 4 - Medyan Yaş Değerleri

Medyan Yaş

Türkiye 30,1

Uşak Merkez 32,3

Banaz 36,6

Eşme 39,5

Karahallı 41,2

Sivaslı 35,1

Ulubey 42,6

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012), Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

Son beş yıllık dönemde (2008-2012) nüfus artışı düşük olan ilçeler ile medyan yaş değeri yüksek olan ilçeler benzerlik göstermektedir. İl genelinde 29.412 kişilik nüfus artışının sürükleyicisi Merkez ilçe olmuştur. Beş yıllık süre içinde, Merkez ilçe nüfusu 14.833

Uşak ilinin ortanca yaşı ülkenin ortanca yaş değerine göre daha büyük olup ildeki ilçelerin bazılarında bu değer daha büyüktür. Ortanca yaş, nüfusun yaşa göre sıralanması sonucunda tam ortada bulunan kişinin yaşını göstermektedir. Nüfusun yaşlılık düzeyini ortaya koyan bu göstergenin ilçeler özelindeki değerleri Tablo 4’te gösterilmektedir. Değerlerden de görüleceği üzere Uşak’ın nüfusu ülke nüfusuna göre daha yaşlı durumdadır. Özellikle Eşme, Karahallı ve Ulubey ilçelerindeki ortanca yaş değerinin oldukça yüksek olması, bu ilçelerde yaşayan genç nüfusun ekonomik koşullar ve yaşam kalitesi gibi nedenlerle göç etmeyi tercih etmesiyle açıklanabilir.

Tablo 4 - Medyan Yaş Değerleri

Medyan Yaş

Türkiye 30,1

Uşak Merkez 32,3

Banaz 36,6

Eşme 39,5

Karahallı 41,2

Sivaslı 35,1

Ulubey 42,6

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012), Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

(9)

16 17

İlin yoğun olarak göç verdiği iller ile yoğun olarak göç aldığı iller benzerdir. 2008- 2012 yılları arasında Uşak’a gelen 45.361 kişiye karşılık, aynı dönemde İlden 49.001 kişi göç etmiştir. Göç eden nüfus yoğun olarak ile yakın olan İzmir, Manisa, Antalya ve Kütahya’yı seçmektedir. Uşak ilinin göç ilişkisinin yoğun olarak İzmir ve Manisa’yla gerçekleştiği dikkat çekmektedir.

Tablo 8 - İllere Göre Uşak’ın Verdiği Göç Miktarı (2008-2012)

Miktar Payı

İzmir 7.412 15,1

Manisa 5.445 11,1

Antalya 4.776 9,7

Kütahya 4.032 8,2

İstanbul 2.722 5,5

Denizli 2.727 5,5

Afyonkarahisar 2.020 4,1

Ankara 1.942 3,9

Eskişehir 2.006 4

Aydın 1.177 2,4

İlk 10 İl Toplamı 34.259 69,9

Genel Toplam 49.001

İlin okuma yazma oranı ülke genelinin üzerindedir. Ülke genelinde 15 yaş üzeri nüfustaki okuryazarlık oranı %92,8 iken Uşak’ta bu oran %95,5 değerindedir. İlçeler özelinde okuryazarlık oranları incelendiğinde ise Sivaslı’nın Uşak ilçeleri arasında en düşük okuryazarlık oranına sahip olduğu ancak yine de %93,6’lık değerle ülke ortalamasının üzerinde olduğu görülmektedir. Tablo 9’da verilen değerler incelendiğinde okuryazarlık durumunun ilçeler arasında birbirine benzediği görülmektedir.

Tablo 9 - 15 Yaş Üzeri Nüfusun Okuma Yazma Durumu

Okuryazarlık Oranı (%)

Türkiye 92,8

Uşak Merkez 95,5

Banaz 96,2

Eşme 95,9

Karahallı 95,5

Sivaslı 93,6

Ulubey 94,5

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012) Nüfus projeksiyonlarına göre Uşak’taki nüfus ve ülke nüfusu artacaktır. TÜİK’in yaptığı

nüfus projeksiyonlarına göre; Uşak nüfusu 2018’de 350.026 kişiye, 2023’te ise 353.234 kişiye çıkacaktır. Ülke genelinde 2012-2023 yılları arasında yıllık ortalama nüfus artış hızının % 0,98, Uşak’ta ise %0,29 olması beklenmektedir. Bu durum Uşak’taki nüfus artış hızının ülkedeki nüfus artış hızına göre geride kalacağını göstermektedir. Uşak’ın yakın çevresindeki illerde beklenen nüfus artış hızları değerlendirildiğinde, Denizli hariç olmak üzere Uşak’taki nüfus artışının diğer çevre illerinden daha hızlı olacağı görülmektedir.

İllere göre nüfus ve nüfus artış oranı öngörüleri Tablo 6’da gösterilmektedir.

Tablo 6 - Uşak ve Çevre İllerin Nüfus Projeksiyonları 2018 Yılı

Öngörülen Nüfus

2023 Yılı Öngörülen

Nüfus

2012-2023 Arası Öngörülen Yıllık Ortalama Nüfus Artış Hızı (‰)

Uşak 350.026 353.234 2,9

Afyonkarahisar 709.070 706.957 0,4

Denizli 982.479 1.001.981 4,8

Kütahya 571.035 565.664 -1,2

Manisa 1.366.768 1.370.823 1,7

Türkiye 80.551.266 84.247.088 9,8

Kaynak: TÜİK, Nüfus Projeksiyonları (2012)

Uşak çevresinde bulunan iller arasında en yoğun göçü İzmir’den almaktadır. İlin 2008-2012 yılları arasında aldığı 45.361 kişilik göçün 6.186’sı (%13,6’sı) İzmir’dendir.

Tablo 7’de sunulan Uşak’ın en çok göç aldığı 10 il incelendiğinde, İlin genel olarak çevresindeki illerden ve büyük şehirlerden göç aldığı görülmektedir.

Tablo 7 - İllere Göre Uşak’ın Aldığı Göç Miktarı (2008-2012)

Miktar Payı (%)

İzmir 6.186 13,6

Manisa 4.719 10,4

Kütahya 4.376 9,6

Denizli 3.245 7,1

İstanbul 2.823 6,2

Antalya 2.646 5,8

Afyonkarahisar 2.053 4,5

Ankara 1.444 3,1

Aydın 1.060 2,3

Konya 1.006 2,2

İlk 10 İl Toplamı 29.558 65,2%

Genel Toplam 45.361

(10)

18 19

Tablo 11 - Eğitim Seviyelerine ve Cinsiyete Göre Net Okullaşma Oranları (%) Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye

İlköğretim 98,9 99,0 98,2 99,2 99,2 98,7

Erkek 98,9 99,1 98,3 99,2 99,3 98,8

Kadın 99,0 99,0 98,1 99,1 99,1 98,6

Ortaöğretim 75,5 63,8 74,6 81,8 71,3 67,4

Erkek 72,0 66,6 73,1 86,3 71,4 68,5

Kadın 79,3 61,0 76,1 77,0 71,1 66,1

Kaynak: Milli Eğitim İstatistikleri (2011-2012)

İl, sağlık göstergeleri yönünden ülke geneline yakın düzeydedir. Uşak’ta bulunan hekim ve uzman hekim sayısı yüz bin kişiye oranlandığında, ortaya çıkan değerler ülke ortalamasından düşük kalmaktadır. Ancak il, yüz bin kişiye düşen sağlık personeli bakımından hem ülke ortalamasının üzerinde hem de çevre illerden iyi durumdadır.

Aynı şekilde ilin yüz bin kişiye düşen yatak sayısı da ülke ve çevre illerin sahip olduğu değerlerden iyi seviyededir. Bu açıdan değerlendirildiğinde sağlık alanındaki fiziki koşulların yeterli olduğu, ancak insan kaynakları bakımından hekim ve uzman hekime ihtiyaç duyulduğu görülmektedir.

Tablo 12 - Sağlık Göstergeleri

Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye Yüz Bin

Kişiye Düşen

Uzman Hekim 63 63 89 62 74 88

Yüz Bin Kişiye Düşen

Toplam Hekim 122 143 178 120 151 169

Sağlık Personeli 734 607 697 599 587 616

Toplam Hastane Yatak Sayısı

288 274 227 301 281 252

Kaynak: TÜİK, Bölgesel İstatistikler, Sağlık (2011); TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2011) İldeki bebek ölüm hızı hem ülkenin hem de çevre illerin üzerindedir. 2009 yılında,

%1,55 olan bebek ölüm oranı, 2010 ve 2011 yıllarında biraz düşmüş ancak 2012 yılında yeniden %1,5 oranına yükselmiştir. Söz konusu değer 2009-2012 yılları arasında genellikle ülke ortalamasının üzerinde olmuştur. 2012 yılı verileri değerlendirildiğinde ise bu oranın çevresindeki illerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Bebek ölüm hızının halen ülke genelinin üzerinde olması, sağlık hizmetlerindeki gelişmişliğin yeterli seviyede olmadığına işaret etmektedir.

İlde, ilköğretim mezunlarının oranı yüksekken ortaöğretim ve yükseköğrenim mezunu oranı ülke geneline göre düşük kalmaktadır. Uşak’ta okuma yazma bilmeyenlerin oranı ülke genelindeki okuma yazma bilmeyenlerin oranından düşük olup okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen ve ilköğretim düzeyindeki mezunların payları ülke genelinin üzerindedir. Beşeri sermayenin ölçütlerinden biri sayılabilecek yükseköğrenim mezunları payı ise ülke genelinde %11,4 olup Uşak’ta %9,3 değerine sahiptir ve ülke ortalamasının altındadır. Buna rağmen ilin yükseköğrenim mezunu nüfusu çevresindeki illerle karşılaştırıldığında, bu oranın Denizli (%10,6) dışındaki komşu illerden daha ileri seviyede olduğu görülmektedir.

Tablo 10 - 15 Yaş Üzeri Nüfusun Eğitim Durumu (%)

Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye Okuma yazma

bilmeyen 3,8 4,5 2,4 3,5 4,0 4,9

Okuma yazma bilen fakat bir

okul bitirmeyen 7,2 6,0 6,6 7,5 6,8 6,7

İlkokul/

İlköğretim/

Ortaokul ve dengi okul

mezunu

59,4 62,0 59,1 58,1 62,8 52,5

Lise veya dengi

okul mezunu 19,5 18,8 20,0 21,8 17,4 21,4

Yüksekokul/

Fakülte/Yüksek lisans/Doktora

mezunu

9,3 8,0 10,6 8,5 8,5 11,4

Bilinmeyen 0,7 0,6 1,3 0,5 0,5 3,0

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (2012); Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

Okullaşma oranlarının ilköğretimde yüksek seviyelerdeyken, ortaöğretimdeki düşük olduğu gözlenmektedir. Net okullaşma oranı; ilgili öğretim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa oranıdır ve bir ilin eğitim durumu açısından önemli bir göstergedir. Uşak’ın okullaşma oranları değerlendirildiğinde net okullaşma oranlarının ülke ortalamasının üzerinde değerlere sahip olduğu görülmektedir. Özellikle Uşak’ta ilköğretimdeki net okullaşma oranları oldukça yüksek değerlere sahiptir. Ortaöğretime geçildiğinde ise İlin net okullaşma oranlarının daha düşük olduğu dikkat çekmektedir.

Buna rağmen il, okullaşma oranlarında ülke ortalamasının üzerinde değerlere sahiptir.

Ayrıca Uşak’ın çevresindeki illerde görülen eğitimdeki kadın erkek eşitsizliği Uşak’ta tam tersi bir şekilde gerçekleşmekte ve ortaöğretimdeki kadınların okullaşma oranının daha yüksek olduğu görülmektedir.

(11)

20 21

İldeki yaş bağımlılık oranı ülke ortalamasından düşüktür. Yaş bağımlılık oranı, 0-14 yaş arası ile 65 ve üzeri yaştaki nüfusun çalışma çağı (15-64 yaş arası) nüfusuna oranıdır. Yaş bağımlılık oranının yüksek olduğu yerlerde aktif yaş grubundaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı düşüktür. Bunun temel nedeni, ilden ağırlıklı olarak aktif yaş grubundaki insanların göç etmesidir. 0-24 yaş grubundaki insanların göç etmesi, İlde işgücü kaybına sebep olmaktadır ve iş gücünün azalması da çalışan her bireye düşen bağımlı insan sayısını arttırmaktadır. Uşak’ta bu oran %45,2 olup ülke ortalaması olan

%48’den düşük ancak Afyonkarahisar dışındaki çevre illerden yüksektir.

Tablo 16 - Yaş Bağımlılık Oranları (%)

Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye Yaş Bağımlılık

Oranı 45,2 49,9 44,6 42,3 44,7 48

Kaynak: TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle İller (2012)

İl genelinde istihdam edilenlerin büyük bir kısmı tarım sektöründe çalışmaktadır.

Uşak’ın çevresinde bulunan illerde de benzer durum söz konusudur. Ancak hizmet sektöründe istihdam edilenlerin oranının ülke genelinde %50,1 iken Uşak’ta bu oranın %34,1 olması bu sektörün ilde yeterince gelişmediğini göstermektedir. Hizmet sektörünün gelişmemiş olmasının bir nedeninin de bazı hizmetlerin çevredeki diğer illerden karşılanması olarak değerlendirilmektedir.

Tablo 17 - İstihdamın Sektörel Dağılımı (%)

Tarım Sanayi Hizmet

Uşak 39,5 26,4 34,1

Afyonkarahisar 40,4 22,5 37,1

Denizli 29,3 32,3 38,4

Kütahya 39,0 25,7 35,3

Manisa 40,7 25,1 34,2

Türkiye 22,7 27,2 50,1

Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması (2011)

İlde küme potansiyeli olan sektörler tespit edilmiştir. SGK İstatistik Yıllıkları 2011 yılı verileri kullanılarak üç yıldız kümelenme analizi yapılmıştır. Bu analiz neticesinde üç yıldız alan sektörler olgun ve iki yıldız alan sektörler gelişen kümeler olarak nitelendirilmektedir.

Söz konusu analiz neticesinde Uşak’ta tekstil ürünlerinin imalatı, deri ve ilgili ürünler imalatı, diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörlerinde olgun ve gelişen kümeler tespit edilmiştir. Uşak’taki 3 sektörde kümelenme potansiyeli olduğu ve çevresindeki illerden Manisa ve Denizli’deki sektörlerin kümelenmede Uşak’tan daha iyi durumda olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 13 - Bebek Ölüm Hızları (Binde)

Yıl Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye

2009 15,5 15,1 14,8 18,5 15,9 13,8

2010 11,8 11,5 10,9 17,6 13,1 12,0

2011 12,7 12,2 11,7 12,2 10,9 11,7

2012 15,0 14,6 11,2 12,6 12,6 11,6

Kaynak: TÜİK, Doğum İstatistikleri ve Ölüm İstatistikleri (2009-2012)

İlde işgücüne katılım oranı ülke genelinin ve çevre illerin üzerindedir. Ülke genelinde

%47,5 olan işgücüne katılım oranı Uşak’ta %53,6’dır. Bu durum Uşak’ta işgücüne katılımın iyi bir düzeyde olduğunun göstergesidir.

Tablo 14 - İşgücüne Katılım Oranları (%)

Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye İşgücüne

Katılım Oranı 53,6 47,1 52,3 42,3 52,1 47,5

İldeki işsizlik oranı ülke ortalamasına ve çevresindeki illere göre yüksek seviyededir.

Uşak’taki istihdam oranı %49,1’lik değerle ülke ortalamasının üzerinde olup çevresindeki illerle karşılaştırıldığında en yüksek değerlerden biri olduğu görülmektedir. Ancak 2011 yılı işgücü verileri değerlendirildiğinde Uşak’ın işsizlik oranı bakımından hem ülke ortalamasının hem de çevresindeki illerin oranlarının üzerinde değere sahip olduğu görülmektedir. İşsizlik oranındaki yüksekliğin, işçilere ödenen ücretleri olumsuz etkileyebileceği ve sosyal sorunların artışına yol açabileceği değerlendirilebilir. Tablo 15’te işgücüne ilişkin göstergeler sunulmaktadır.

Tablo 15 - İşgücü Göstergeleri 15 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus (Bin Kişi)

İşgücü

(Bin Kişi) İstihdam

(Bin Kişi) İşsiz

(Bin Kişi) İstihdam

Oranı (%) İşsizlik Oranı (%)

Uşak 269 144 132 12 49,1 8,4

Afyonkarahisar 530 250 237 13 44,7 5,1

Denizli 733 384 360 23 49,1 6,1

Kütahya 453 207 195 12 43,0 5,9

Manisa 1.048 546 520 26 49,6 4,8

Türkiye 55.639 26.420 24.320 2.100 43,7 7,9

(12)

22 23

Grafik 3 - İller Bazında Sanayi İstihdamının Dağılımı

Kaynak: SGK (2013)

İlde imalat sektörü istihdamının teknoloji düzeyi, ülke geneli ve çevre illere göre düşüktür. Tablo 19’da görüleceği üzere ülke genelinde %1,4 olan yüksek teknolojili sektörlerin istihdamdaki payı Uşak’ta %0,2 iken ülke genelinde 51,9 olan düşük teknolojili sektörlerin istihdamdaki payı %81,1’dir. İl bu yönüyle ülke genelinden ve çevresinde bulunan illerden geri kalmaktadır. Söz konusu durum ilde tekstil ürünlerinin imalatı, deri ve ilgili ürünler imalatı, diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı gibi emeğe dayalı sektörlerin gelişmiş olmasıyla açıklanabilir. İlde üretilen katma değerin yükselebilmesi için daha yüksek teknolojili sektörlere geçiş yapılması gerektiği değerlendirmesi yapılabilir.

Tablo 19 - İmalat Sektörü İstihdamının Teknoloji Düzeyine Göre Dağılımı (%)

Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye

Yüksek Teknolojili 0,2 0,1 0,2 0,3 7,8 1,4

Orta-Yüksek

Teknolojili 2,7 5,7 2,2 14,4 25,7 14,9

Orta-Düşük

Teknolojili 16,0 54,9 26,1 51,6 35,5 31,8

Düşük Teknolojili 81,1 39,3 71,5 33,7 31,0 51,9

Kaynak: SGK İstatistik Yıllığı (2012), Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları Tablo 18 - 3-Yıldız Analizi Sonucu Tespit Edilen Olgun ve Gelişen Sektörler

Sektör

Kodu Sektör Adı Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa

10 Gıda Ürünleri İmalatı G G O

11 İçecek İmalatı G G G

13 Tekstil Ürünleri İmalatı O O

14 Giyim Eşyaları İmalatı O

15 Deri ve İlgili Ürünler

İmalatı O

16 Ağaç, Ağaç Ürünleri ve

Mantar Ürünleri İmalatı G

17 Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri İmalatı 19 Kok Kömürü ve Petrol

Ürünleri İmalatı 20 Kimyasal Ürünleri İmalatı 22 Kauçuk ve Plastik

Ürünler İmalatı O

23 Diğer Metalik Olmayan

Mineral Ürünlerin İmalatı G O O O O

24 Ana Metal Sanayi 25 Fabrikasyon Metal Ürünleri

İmalatı (Makine Teçhizat

Hariç) G O

26 Bilgisayar, Elektronik ve

Optik Ürünlerin İmalatı O

27 Elektrikli Teçhizat İmalatı O

28 Makine ve Ekipman İmalatı O

31 Mobilya İmalatı 33 Makine ve Ekipmanların

Kurulumu ve Onarımı

Kaynak: SGK İstatistik Yıllığı (2011), Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

Uşak’taki sanayi sektörü istihdamının sektörel dağılımı, çevresinde bulunan illerden farklılık göstermektedir. SGK 2012 yılı verilerine göre; istihdam yönünden %53 ile tekstil ürünlerinin imalatı öne çıkarken bu sektörü %10 oran ile gıda ürünleri imalatı ve yine

%10 oran ile kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı takip etmektedir. Sanayideki istihdamın sektörel dağılımı Grafik 3’te gösterilmektedir.

(13)

24 25

Tablo 21 - İllerin İhracat Değerleri İhracat (2004,

Dolar) İhracat (2012,

Dolar) 2004-2012 Artış Oranı (%)

Uşak 68.456.481 181.053.000 164

Afyonkarahisar 92.737.585 308.648.000 233

Denizli 1.186.862.032,83 3.083.293.590 160

Kütahya 71.774.225 154.048.000 115

Manisa 2.326.684.822 4.033.294.030 73,3

Türkiye 63.798.811.561 137.709.928.700 116

Kaynak: TİM, İhracat Rakamları

İlde, ihracatta ülke genelindekine göre farklı sektörler yoğun olup, tekstil ürünlerinin imalatındaki ihracat öne çıkmaktadır. Ülke geneli ile Uşak ilinin 2012 yılında ISIC Rev.

4 Sınıflamasına göre en çok ihracat yaptıkları 3 sektör ve ihracat miktarları Tablo 22’de sunulmaktadır. İlk 3 sırada yer alan sektörlerin ülke geneli ile Uşak ilinden birbirinden tamamen farklı olması sektörel yapıdaki farklılığı göstermektedir. Ayrıca, ülke genelinde ilk 3 sektörün ihracattaki payı %39,5 iken, Uşak’ta bu payın %76,5’i bulması dikkat çekmektedir.

Tablo 22 - İhracatta Öne Çıkan Sektörler

Uşak İli İhracatında Öne Çıkan Sektörler Sektör

Kodu Sektör Adı İhracat 2012

(Dolar) Payı (%)

13 Tekstil ürünlerinin imalatı 88.957.289 51,8

23 Diğer metalik olmayan mineral

ürünlerin imalatı 31.483.212 18,4

10 Gıda ürünlerinin imalatı 10.832.813 6,3

Toplam 171.543.526 76,5

Ülke İhracatında Öne Çıkan Sektörler Sektör

Kodu Sektör Adı İhracat 2012 (Dolar) Payı (%)

24 Ana metal sanayii 29.101.739.370 19,1

29 Motorlu kara taşıtı, treyler (rö- mork) ve yarı treyler (yarı rö-

mork) imalatı 16.760.146.314 11,0

14 Giyim eşyalarının imalatı 14.259.721.497 9,4

Toplam 60.121.607.181 39,5

Kaynak: TÜİK (2013), Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları İlde hizmetler sektörünün niteliği (bilgi yoğunluğu) ülke genelinin gerisindedir.

Eurostat, NACE Rev.2 Sınıflamasına göre hizmet sektörlerinin bilgi yoğunlukları sınıflaması belirlenmiştir. Bu sınıflamaya göre ülke genelinde bilgi yoğunluğu yüksek sektörlerin hizmet sektörü istihdamındaki payı %31,9 iken; Uşak’ta bu oran %28,8 olup ülke genelinin gerisinde ancak çevresindeki illerin ilerisinde yer almaktadır. Bilgi yoğun sektörlerin arasındaki yüksek teknolojili bilgi yoğun sektörlerin oranı ise ülke genelinde

%2,4 iken, Uşak’ta %1,4 ile ülke ortalamasının gerisindedir. Bilgi yoğunluğu yüksek sektörlerde ülke geneline göre düşük oranlara sahipken, bilgi yoğunluğu düşük olan sektörlerde oran %71,2 değerle %68,1’lik ülke ortalamasının üzerinde yer almaktadır.

Katma değer üretiminde bilgi yoğunluğu yüksek olan sektörlerin daha avantajlı olduğu bilinmektedir. Bu bakımdan Uşak’ın bilgi yoğunluğu yüksek hizmetlere geçiş yapması ve bu hizmetlerde gelişmesi için uygun politikaların belirlenip uygulamaya konması gerektiği değerlendirilebilir.

Tablo 20 - Hizmet Sektörünün Bilgi Yoğunluğu (%)

Hizmet Türü Uşak Afyonkarahisar Denizli Kütahya Manisa Türkiye Bilgi Yoğunluğu

Yüksek 28,8 25,5 27,9 24,4 26,1 31,9

Pazara Yönelik 10,7 7,1 11,6 7,9 8,9 13,0

Yüksek

Teknolojili 1,4 1,1 1,9 1,9 1,3 2,4

Finansal 1,7 1,4 2,1 1,3 1,7 2,4

Diğer 15,0 15,9 12,3 13,3 14,2 14,1

Bilgi Yoğunluğu

Düşük 71,2 74,5 72,1 75,6 73,9 68,1

Pazara Yönelik 67,3 72,0 64,8 68,5 67,0 62,0

Diğer 3,9 2,5 7,3 7,1 6,9 6,1

Kaynak: SGK İstatistik Yıllığı 2011, Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

İldeki ihracatın 2004-2012 yılları arasındaki artış oranı yüksek olmasına rağmen, ihracat miktarı çevresindeki illerin gerisinde kalmıştır. 2004-2012 yılları arasında ildeki ihracat artış oranı ülke genelinin ve çevresinde yer alan birçok ilin üzerinde yer almaktadır. Ancak Uşak’ın ihracat değerlerinin yakın çevresindeki illerden Kütahya haricindeki illerin gerisinde kaldığı görülmektedir.

(14)

26 27

Tablo 24 - İhracatın Geniş Ekonomik Gruplara Göre Dağılımı (%)

Uşak Afyonkarahisar Kütahya Manisa Türkiye Sermaye

(Yatırım) Malları 1,5 1,7 6,0 19,0 10,5

Hammadde ve

Ara Malı 68,1 67,5 29,7 12,8 50,4

Tüketim Malları 30,4 30,8 64,3 68,3 38,7

Diğer 0,0 0,0 0,0 0,0 0,4

Kaynak: TÜİK (2012), Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları

İlde, çevre illere benzer şekilde yoğun olarak hammadde ve ara malı ithal edilmektedir.

Tablo 25’teki bilgilere göre BEC Rev.4 sınıflamasına göre 2011 yılında hammadde ve ara malı ithalatının toplam ithalattaki payı, Uşak’ta %85,5 iken ülke genelinde %71,9’dur. Bu oranın yüksek oluşu ildeki ithalat bağımlılığına işaret etmektedir. Bu durum İlin üretimde girdi yönünden dışa bağımlı olduğunu göstermektedir.

Tablo 25 - İthalatın Geniş Ekonomik Gruplara Göre Dağılımı (%)

Uşak Afyonkarahisar Kütahya Manisa Türkiye Sermaye (Yatırım)

Malları 13,8 11,3 16,6 51,4 15,5

Hammadde ve

Ara Malı 85,8 85,9 80,3 47,8 71,9

Sanayi için işlem görmemiş

hammaddeler 20,0 1,4 19,1 0,8 6,7

Sanayi için işlem

görmüş hammaddeler 49,0 41,1 38,0 25,8 31,3

Tüketim Malları 0,4 2,8 3,1 0,8 12,3

Diğer 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3

İlin ihracatı, imalat sanayi istihdamında olduğu gibi düşük ve orta-düşük teknolojili sektörlerde yoğunlaşmaktadır. Ülke genelinde ve Bölge illerinde 2011 yılı imalat sektörü ihracatının teknoloji seviyelerine göre dağılımı Tablo 26’da sunulmaktadır.

Tablodaki verilere göre Uşak diğer Bölge illerinden farklı olarak düşük teknolojili sektörler ihracatında ülke genelinin üzerinde ve daha yüksek bir değere sahiptir.

Söz konusu sektörlerin ihracattaki payı ülke genelinde %31 iken Uşak’ta %68,8 seviyesindedir. İhracattan edinilen katma değerin arttırılabilmesi için ilin yüksek ve orta- yüksek teknolojili sektörlerde yoğunlaşması ve bunun için gerekli politikaların belirlenip uygulamaya konulması gerekmektedir.

İlin en çok ithalat yaptığı sektörler ülke geneliyle benzerlik göstermektedir. Ülke geneli ile Uşak ilinin 2012 yılında ISIC Rev. 4 Sınıflamasına göre en çok ithalat yaptıkları 3 sektör ve ithalat miktarları Tablo 23’te sunulmaktadır. Hem ülke genelinde hem ilde kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı sektörü ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı sektörünün ithalatta ilk 3 sırada yer alması, ildeki ithalatın sektörel yapısının ülke genelindekine benzer olduğunun göstergesidir. İhracattaki sektörlerin farklı olmasına karşın ithalattaki sektörlerin benzer olması, ithalata bağımlılığın ihracattaki sektörel yapıyla ilişkili olmadığını göstermektedir.

Tablo 23 - İthalatta Öne Çıkan Sektörler

Uşak İli İthalatında Öne Çıkan Sektörler Sektör

Kodu Sektör Adı İthalat 2012 (Dolar) Payı (%)

20 Kimyasalların ve kimyasal

ürünlerin imalatı 78.134.362 40,2

28 Başka yerde sınıflandırıl-

mamış makine ve teçhizat 44.137.482 22,7

10 Gıda ürünlerinin imalatı 18.109.277 9,3

Toplam 194.213.592 72,2

Ülke İthalatında Öne Çıkan Sektörler Sektör

Kodu Sektör Adı İthalat 2012 (Dolar) Payı (%)

20 Kimyasalların ve kimyasal

ürünlerin imalatı 27.405.787.081 11,6

24 Ana metal sanayii 26.526.903.815 11,2

28 Başka yerde sınıflandırıl- mamış makine ve teçhizat

imalatı 19.560.462.734 8,3

Toplam 236.545.140.909 31,1

İl, hammadde ve ara malı ihracatında yoğunlaşmaktadır. Standart Uluslararası Ticaret Sınıflamasına Dayalı Geniş Ekonomik Gruplara Göre Sınıflama (BEC Rev.4) bazında ihracat verileri incelendiğinde; Uşak’ta hammadde ve ara malı ihracatının payı %68,1 iken, bu değer ülke genelinde %50,4’tür. Buna rağmen Uşak’ın ülke geneline göre tüketim malları ve sermaye (yatırım) malları ihracatı payında daha düşük değerlere sahip olduğu görülmektedir. Bu durum, İlin hammadde ve aramalı ihracatındaki yoğunlaşmasıyla açıklanabilir. Başka bir deyişle, İlde diğer ülkelerin üretimde kullandığı malların ihracatı fazladır.

(15)

28 29

Tablo 28 - İllerin Bitkisel Üretim Değerleri ve Türkiye Genelindeki Payları Bitkisel Üretim (1.000 TL) Payı (%) Sırası

Uşak 532.102 0,6 48

Afyonkarahisar 1.365.832 1,5 19

Denizli 1.903.094 2,14 17

Kütahya 772.101 0,9 39

Manisa 2.510.321 2,82 10

Kaynak: TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Türkiye, İl Yayınları (2011)

İl, besi hayvancılığında çevresindeki illerin gerisinde kalmaktadır. Uşak canlı hayvan değeri açısından ülke genelinin %1,16’sına sahip olup 37. sırada yer alırken, yakın çevresindeki iller bu yönden ülke genelinde üst sıralarda bulunmaktadır. Yine hayvansal üretim değerleri açısından da gerek ülke sıralamasında gerek çevresindeki illere göre geri sırada kalmaktadır.

Tablo 29 - İllerin Canlı Hayvanlar Değerleri ve Türkiye Genelindeki Payları Canlı Hayvanlar Değerleri

(1.000 TL) Payı (%) Sırası

Uşak 694.715 1,16 37

Denizli 1.126.488 1,88 18

Kütahya 787.852 1,31 31

Manisa 1.263.149 2,10 13

Tablo 30 - İllerin Hayvansal Üretim Değerleri ve Türkiye Genelindeki Payları Hayvansal Üretim Değerleri

(1.000 TL) Payı (%) Sırası

Uşak 124.900 0,29 50

Afyonkarahisar 283.668 0,67 15

Denizli 320.481 0,75 10

Kütahya 162.494 0,38 39

Manisa 230.796 0,54 26

Kaynak: TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Türkiye, İl Yayınları (2011) Tablo 26 - İmalat Sektörü İhracatının Teknoloji Düzeylerine Göre Dağılımı (%)

Uşak Afyonkarahisar Kütahya Manisa Türkiye Yüksek

Teknolojili 0,1 0,0 0,0 43,0 2,6

Orta- Yüksek

Teknolojili 8,7 3,9 3,3 32,6 29,1

Orta-Düşük

Teknolojili 22,4 83,7 92,8 11,1 37,3

Düşük

Teknolojili 68,8 12,5 3,9 13,3 31,0

Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri; Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları (2011)

İlde yoğun olarak orta-yüksek teknolojili sektörlerde ithalat yapılmaktadır. Ülke genelinde orta-yüksek teknolojili sektörlerdeki ithalatın payı %44,2 iken Uşak’ta

%69,6 gibi yüksek bir seviyededir. Teknoloji düzeylerine göre Bölge illeri ve ülke geneli ithalatının dağılımının verildiği Tablo 27’den Uşak’taki ithalatın teknoloji düzeyinin, ihracatın teknoloji düzeyinden farklı olduğu görülmektedir. Bu durum ülkedeki genel eğilime benzerlik göstermektedir.

Tablo 27 - İmalat Sektörü İthalatının Teknoloji Düzeylerine Göre Dağılımı (%) Uşak Afyonkarahisar Kütahya Manisa Türkiye Yüksek

Teknolojili 0,5 1,3 2,2 28,9 9,7

Orta- Yüksek

Teknolojili 69,6 35,6 53,3 53,2 44,2

Orta-Düşük

Teknolojili 7,9 57,8 30,5 14,0 32,0

Düşük

Teknolojili 22,0 5,3 14,0 3,8 14,2

Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri; Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları (2011)

İl, bitkisel üretim yönünden çevresindeki illerin gerisinde kalmaktadır. Uşak yıllık yarım milyon TL’lik bitkisel üretimiyle ülke genelindeki bitkisel üretimin %0,6’sını karşılamaktadır. Çevresinde yer alan illerin üretimlerine göre düşük olan bu değerin, tarımdaki verimliliği arttıracak uygun politikalarla yükselebileceği değerlendirilmektedir.

(16)

30 31

Tablo 32 - Tasarım Başvurusu ve Tescil Sayıları Endüstriyel Tasarım Başvuru

Sayısı (2008-2012) Endüstriyel Tasarım Tescil Sayısı (2008-2012)

Uşak 199 199

Afyonkarahisar 230 239

Denizli 2.019 1.927

Kütahya 2.714 2.492

Manisa 1.238 1.214

Kaynak: Türk Patent Enstitüsü

İlde teknoloji geliştirme bölgesi kurulması için çalışmalar sürdürülmektedir. Çevre illerden Kütahya’daki Dumlupınar Üniversitesi’nde teknopark bulunurken, Denizli’de Pamukkale Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi faal durumdadır. Ayrıca Manisa’da Celal Bayar Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin altyapı çalışmaları sürmektedir.

Hâlihazırda teknoparkı bulunmayan Uşak ve Afyonkarahisar’da Uşak Üniversitesi ile Afyon Kocatepe Üniversitesi’nin ortak teknoloji geliştirme bölgesi kurma çalışmaları sürmektedir.

İlde imalat sektöründe üretimin yaklaşık yarısı tekstil ürünleri imalatı sektöründen elde edilmektedir. İlde yoğunlaşmanın yüksek olduğu sektörlerden tekstil ürünleri imalatı %42’lik pay ile imalat sanayi üretim değerine en çok katkı sağlayan sektör konumundadır. Bu sektörü ildeki yüksek tarımsal verime ve yoğun tarımsal faaliyetlere dayalı olarak gelişen gıda ürünlerinin imalatı sektörü %16’lık pay ile takip etmektedir.

Üretim değeri yönünden ilk 5 sırada metalik olmayan mineral ürünler imalatı, ana metal sanayi ile deri ve ilgili ürünler imalatı sektörlerinin bulunması ildeki üretim ve ihracat yapısı hakkında fikir vermektedir.

Grafik 4 - İldeki Sanayi Üretiminin Sektörlere Göre Dağılımı (2012)

İlde imalat sektöründe üretimin yaklaşık yarısı tekstil ürünleri imalatı sektöründen elde edilmektedir. İlde yoğunlaşmanın yüksek olduğu sektörlerden tekstil ürünleri imalatı %42‟lik pay ile imalat sanayi üretim değerine en çok katkı sağlayan sektör konumundadır. Bu sektörü ildeki yüksek tarımsal verime ve yoğun tarımsal faaliyetlere dayalı olarak gelişen gıda ürünlerinin imalatı sektörü %16‟lık pay ile takip etmektedir. Üretim değeri yönünden ilk 5 sırada metalik olmayan mineral ürünler imalatı, ana metal sanayi ile deri ve ilgili ürünler imalatı sektörlerinin bulunması ildeki üretim ve ihracat yapısı hakkında fikir vermektedir.

Grafik 4 - İldeki Sanayi Üretiminin Sektörlere Göre Dağılımı (2012)

Kaynak: TÜİK, Yıllık İş İstatistikleri (2011), SGK (2011) ve Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları²

İlde en çok katma değer üreten sanayi sektörleri ile en çok üretim değerine sahip sektörler benzerlik göstermektedir. Grafik 5‟teki dağılım incelendiğinde, en çok katma değer üreten sektörün tekstil ürünleri imalatı olduğu, ikinci sıraya ise üretimde üçüncü sırada yer alan metalik olmayan ürünler imalatı sektörünün çıktığı görülmektedir. Gıda ürünleri imalatı sektörü ise üretimine nispeten daha az katma değer üretmektedir. İlde hem üretimde hem de katma değerde ilk sırada yer alan sektör olan tekstil ürünleri imalatının ildeki üretim ve katma değerin yaklaşık yarısına sahip olması dikkat çekmektedir.

2 TÜİK verileri aracılığıyla ülke genelinde sektörlerin çalışan başına ortalama katma değerleri ile sektörlerin Bölgedeki illerde SGK‟ya kayıtlı çalışan sayıları çarpımıyla elde edilmiştir.

Kaynak: TÜİK, Yıllık İş İstatistikleri (2011), SGK (2011) ve Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları² 2 TÜİK verileri aracılığıyla ülke genelinde sektörlerin çalışan başına ortalama katma değerleri ile sektörlerin Bölgedeki illerde SGK’ya kayıtlı çalışan sayıları çarpımıyla elde edilmiştir.

2. SANAYİ

İldeki 2 ilçede üretim aşamasına geçmiş toplam 3 adet OSB bulunmaktadır. İlde üretim aşamasına geçmiş OSB bulunan ilçeler Uşak Merkez (2 adet) ve Karahallı’dır¹. Türkiye’deki OSB sayısının 273 olduğu göz önünde bulundurulduğunda ilde ülke genelindeki OSB’lerin

%1’i bulunmaktadır. İlin çevresinde yer alan illerden Afyonkarahisar’da 7, Manisa’ ve Kütahya’da 4’er ve Denizli’de ise 1 adet aktif OSB bulunmaktadır.

İl, marka başvurusu ve marka tescili açısından çevre illerin ortalamasının altındadır.

2008-2012 yılları arasında ülke genelinde yapılan 394.635 marka başvurusunun 544’ü (binde 1,4’ü), 197.598 marka tescilinin 263’ü (binde 1,3’ü) Uşak’ta yapılmıştır. İlin marka tescillerinde, marka başvurularına göre daha düşük orana sahip olması; marka başvurularının daha kapsamlı ve nitelikli yapılması gerektiği görüşünü oluşturmaktadır.

Tablo 31 - Marka Başvuru ve Tescil Sayıları

Marka Başvuru Sayısı

(2008-2012) Marka Tescil Sayısı (2008-2012)

Uşak 544 263

Afyonkarahisar 1.492 757

Denizli 5.117 2.461

Kütahya 1.234 668

Manisa 2.766 1.542

Kaynak: Türk Patent Enstitüsü, Marka İstatistikleri (2013)

Uşak endüstriyel tasarım başvurusu yönünden çevre illerin gerisindedir. İl, endüstriyel tasarımda gerek başvuru, gerekse tescil açısından çevre illerden Afyonkarahisar’a yakın seviyede iken, Denizli, Kütahya ve Manisa’nın oldukça gerisinde kalmaktadır. Bu durum, Uşak’ta endüstriyel tasarım hususunda kapasite geliştirme çalışmaları ihtiyacını ortaya koymaktadır.

1 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, OSB Bilgi Sitesi (https://osbbs.sanayi.gov.tr adresinden 13.03.2014 tarihinde alınmıştır.)

(17)

32 33

payı yönünden büyük düşüş yaşayan imalat alt sektörlerinden biri ise ağaç, ağaç ürünleri ve mantar üretimidir. Bu sektörün payı %3’ten %1,7’ye düşmüştür. Metalik olmayan ürünler imalatı sektörünün istihdamdaki payı %10,7’den %9,8 seviyesine inmesine rağmen üst sıralardaki konumunu koruyan sektörlerden biri olmuştur.

İlde en çok katma değer üreten sanayi sektörleri ile en çok üretim değerine sahip sektörler benzerlik göstermektedir. Grafik 5’teki dağılım incelendiğinde, en çok katma değer üreten sektörün tekstil ürünleri imalatı olduğu, ikinci sıraya ise üretimde üçüncü sırada yer alan metalik olmayan ürünler imalatı sektörünün çıktığı görülmektedir. Gıda ürünleri imalatı sektörü ise üretimine nispeten daha az katma değer üretmektedir.

İlde hem üretimde hem de katma değerde ilk sırada yer alan sektör olan tekstil ürünleri imalatının ildeki üretim ve katma değerin yaklaşık yarısına sahip olması dikkat çekmektedir.

Grafik 5 - İlde En Çok Katma Değer Üreten 5 Sektörün Dağılımı (2012)

Kaynak: TÜİK, Yıllık İş İstatistikleri (2011), SGK (2011) ve Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları³

Ülke genelinde sektörlerin paylarında 2008-2012 yılları arasında büyük değişim yaşanmadığı görülmektedir. Ülke genelinde istihdamdaki payı en çok artan sektörler

%3,5 puan ile mobilya imalatı ve %2,7 puan ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı sektörleri olmuştur. Buna karşın; %2,5 puan ile fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) ve %1,7 puan ile giyim eşyalarının imalatı sektörleri payı en çok azalan sektörler olmuşlardır.

İl genelinde ise mobilya imalatı ile ana metal sanayi sektörlerinin istihdamı, 2008-2012 yılları arasında hızla artarken ağaç, ağaç ürünleri ve mantar üretimi ile elektrikli teçhizat imalatı sektörlerinin istihdamı azalmaktadır. Söz konusu paylarda büyük değişimler yaşanmıştır. İlde en çok istihdama sahip imalat alt sektörü olan tekstil ürünleri imalatında %10 artış olmasına rağmen toplam istihdamdaki artış nedeniyle istihdamdaki payı %56,2‟den %53,6‟ya düşmüştür. Aynı şekilde ikinci sıradaki gıda ürünleri imalatında toplam istihdam %7,6 artmasına rağmen, istihdamdaki payı %11‟den %10,3‟e düşmüştür. Giyim eşyaları imalatının istihdamdaki payı %3,2‟den %4,1‟e; deri ve ilgili ürünler imalatının istihdamdaki payı ise %6,4‟ten %8,8‟e yükselmiştir. İlde istihdamın payı yönünden büyük düşüş yaşayan imalat alt sektörlerinden biri ise ağaç, ağaç ürünleri ve mantar üretimidir. Bu sektörün payı %3‟ten %1,7‟ye düşmüştür. Metalik olmayan ürünler imalatı sektörünün istihdamdaki payı %10,7‟den %9,8 seviyesine inmesine rağmen üst sıralardaki konumunu koruyan sektörlerden biri olmuştur.

3. TARIM

Uşak, toplam bitkisel üretim yönünden çevre illerin gerisinde kalmaktadır. Uşak 2012 yılında yıllık 637.365.000 TL‟lik üretimiyle ülke genelindeki bitkisel üretimin yaklaşık

%0,73‟ünü gerçekleştirmiştir. İl bu değerle Türkiye genelinde 45. sırada yer almıştır. İlin

3 TÜİK verileri aracılığıyla ülke genelinde sektörlerin çalışan başına ortalama üretim değerleri ile sektörlerin Bölgedeki illerde SGK‟ya kayıtlı çalışan sayıları çarpımıyla elde edilmiştir.

Kaynak: TÜİK, Yıllık İş İstatistikleri (2011), SGK (2011) ve Zafer Kalkınma Ajansı Hesaplamaları³ Ülke genelinde sektörlerin paylarında 2008-2012 yılları arasında büyük değişim yaşanmadığı görülmektedir. Ülke genelinde istihdamdaki payı en çok artan sektörler

%3,5 puan ile mobilya imalatı ve %2,7 puan ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı sektörleri olmuştur. Buna karşın; %2,5 puan ile fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) ve %1,7 puan ile giyim eşyalarının imalatı sektörleri payı en çok azalan sektörler olmuşlardır.

İl genelinde ise mobilya imalatı ile ana metal sanayi sektörlerinin istihdamı, 2008- 2012 yılları arasında hızla artarken ağaç, ağaç ürünleri ve mantar üretimi ile elektrikli teçhizat imalatı sektörlerinin istihdamı azalmaktadır. Söz konusu paylarda büyük değişimler yaşanmıştır. İlde en çok istihdama sahip imalat alt sektörü olan tekstil ürünleri imalatında %10 artış olmasına rağmen toplam istihdamdaki artış nedeniyle istihdamdaki payı %56,2’den %53,6’ya düşmüştür. Aynı şekilde ikinci sıradaki gıda ürünleri imalatında toplam istihdam %7,6 artmasına rağmen, istihdamdaki payı %11’den

%10,3’e düşmüştür. Giyim eşyaları imalatının istihdamdaki payı %3,2’den %4,1’e; deri ve ilgili ürünler imalatının istihdamdaki payı ise %6,4’ten %8,8’e yükselmiştir. İlde istihdamın

3 TÜİK verileri aracılığıyla ülke genelinde sektörlerin çalışan başına ortalama üretim değerleri ile sektörlerin Bölgedeki illerde SGK’ya kayıtlı çalışan sayıları çarpımıyla elde edilmiştir.

(18)

34 35

Tablo 35 - İllerin Hayvansal Üretim Değerleri ve Türkiye Genelindeki Payları Hayvansal Üretim Değerleri

(1.000 TL) Payı (%) Sırası

Uşak 165.666 0,34 49

Denizli 398.969 0,81 9

Afyonkarahisar 332.676 0,67 14

Manisa 242.616 0,49 35

Kütahya 196.552 0,40 40

İlde işlenen tarım alanları sınırlıdır. Ülke genelinde %20,8 oranındaki nadas alanları oranı Uşak ilinde %0,34 gibi oldukça düşük bir orandadır. Bu durum, il genelinde toprağın yoğun olarak ekilip biçildiğini ve neredeyse nadasa hiç bırakılmadığını göstermektedir.

Ülke genelinde %4,02’lik tarım alanını kaplayan sebze bahçelerinde ise Uşak’ın %3,22’lik bir orana sahip olduğu görülmektedir. İlde, özellikle iklim koşullarına bağlı nedenlerle sınırlı alanlarda yapılan sebze üretimi, katma değerin arttırılması için önemlidir.

Tablo 36 - Tarım Alanlarının Kullanımına Göre Dağılımı

İşlenen Tarım Alanı (Ha)

Ekilen Nadas Sebze

Bahçeleri Alanı

Ha (%) Ha (%) Ha (%)

Uşak 222.426 214.508 96,4 759 0,34 7.160 3,22

Afyonkarahisar 447.170 366.161 81,9 73.516 16,4 7.493 1,68 Kütahya 312.562 260.699 83,4 45.283 14,5 6.580 2,11 Manisa 304.193 259.451 85,3 10.884 3,58 33.784 11,1 Denizli 281.449 250.538 89,0 15.694 5,58 15.205 5,40 Türkiye 20.581.975 15.464.452 75,1 4.286.137 20,8 826.597 4,02 Kaynak: TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Türkiye, İl Yayınları (2012)

İlde uzun ömürlü bitkilerin kapladığı alanlarda bağ alanı öne çıkmaktadır.

Çevre iller arasında uzun ömürlü bitkiler alanında Uşak, Afyonkarahisar’dan sonra gelmektedir. Söz konusu türdeki alanların payı ülke genelinde %14,4 iken, Uşak’ta %57,4’tür. İlde bağ alanı ve diğer meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanı, uzun ömürlü bitkiler alanlarının genelini oluşturmaktadır.

3. TARIM

Uşak, toplam bitkisel üretim yönünden çevre illerin gerisinde kalmaktadır. Uşak 2012 yılında yıllık 637.365.000 TL’lik üretimiyle ülke genelindeki bitkisel üretimin yaklaşık

%0,73’ünü gerçekleştirmiştir. İl bu değerle Türkiye genelinde 45. sırada yer almıştır. İlin bitkisel üretiminin çevresindeki illerin altında kalması, Uşak’ın nüfus ve yüzölçümünün diğer illerden daha az olmasıyla ilişkilidir.

Tablo 33 - İllerin Bitkisel Üretim Değerleri ve Türkiye Genelindeki Payları Bitkisel Üretim (1.000 TL) Payı (%) Sırası

Uşak 637.365 0,73 45

Manisa 2.623.733 2,99 7

Denizli 1.965.415 2,24 15

Kütahya 654.209 0,74 42

Canlı hayvanlar değerinde Uşak, çevresindeki illerden daha geri konumdadır. Uşak Türkiye’deki canlı hayvanlar değerinin %1,06’sını karşılamaktadır. Bu göstergede verilen rakamlara göre çevre illerde ilk sırada yer alan il Afyonkarahisar’dır. Afyonkarahisar’ı Manisa takip etmektedir. Uşak canlı hayvanlar değeri bakımından Türkiye’de 44. sırada bulunmaktadır. Bu açıdan Uşak’ta hayvancılık Türkiye ortalamasına yakındır.

Tablo 34 - İllerin Canlı Hayvanlar Değerleri ve Türkiye Genelindeki Payları Canlı Hayvanlar Değerleri

(1.000 TL) Payı (%) Sırası

Uşak 676.751 1,06 44

Manisa 1.430.813 2,25 7

Denizli 1.226.381 1,93 18

Kütahya 815.559 1,28 32

Çevre iller içinde hayvansal üretim değerleri açısından Uşak, yöre illerinin gerisindedir.

2011 yılı TÜİK verilerine göre Uşak’ta hayvansal üretim değeri 165.666.000 TL olmuştur.

Bu değerle Uşak Türkiye genelinde 49. sırada yer almıştır. İl, Türkiye’deki canlı hayvanlar değerinin %0,34’ünü karşılamaktadır. Uşak, çevre illerinden 196.552.000 TL’lik üretimi olan Kütahya ilini takip etmektedir.