Küçük Ada Ülke Ekonomilerinde Turizm

I nliliilnr MiIcmi <, I/* l|tolci MnIcnI (JlKIJJ... IX 1

v

I I \ N IM I,A K V K A (,:iK I.A M .\I,A R I I AcIji Tjinimi vc Ada Olkclcri I 2 Tiiri/.min Tammi... I > Turist Kim dir?... I I lli/mctin Tammi vc Ozcllikleri.... I ' Turizm EndUstrisi... 1.5.1. Konaklama... 1.5.2. Ula§im... 1.5.3. Seyahat t§lclmeleri... 1.5.4. Cckiciliklcr... 1.5.5. Dcslck Hizmctlcri... i K i N C i B O L U M ; K ilt B O L C iE S I A D A I 'L K E L E U iN iN S iY A S i, S O S V O - E K O N O M iK VAIM I-AKI V E T U R i Z M

I I Cografik konum. Iklim. Dil vc Din... 2.2. Yakin Tarih ve Sivasi Yapi...

2.3. Yuzoltfimu. Niifus. Egilim vc Saglik... 2.3.1. Yiizolgiiinii vc Niifus...

2.3.2. Egilim ... 2.3.3. Saglik...

2 5 Karayib Bfllgcsi Kllvilk Ailii Cllkclcrtiilii I konomik Ynpiluri v< (MMcikcIc ii *" 2.6. Karayib Bolgcsi Kilgitk Ada Olkclcrlndc I url/m .... If.

u c u n cO b o i.h m

3. G I N E Y P A S iF iK O K Y A N IJS U ’N D A K i KIK, I K ADA I I KI I I uInIn siY A S i, SO SY O -EK O N O M IK Y A P IL A R I Y E TU ki/iM

3.1. Cografik Konurn. iklim. Dil vc Din... 52

3.2. Yakin Tarih ve Sivasi Yapi... 56

3.3. Yiiz6l?umu, Niifus Egilimi ve Saglik... 58

3.3.1. Yiizolgiimii, Niifus... ... 58

3.3.2. Egitirn... 59

3.3.3. Saglik... ... 60

3.4. Ula§tirma. Habcrlc§mc vc Para-Banka... 62

3.4.1. Ula§lirma... 62

3.4.2. Habcrlc§mc... 64

3.4.3. Para-Banka... 66

3.5. Giinev Pasifik Okyanusundaki Kiigiik Ada Ulkclcrindc Ekonomik Yapilan vc Ekonomik Goslcrgclcr... 66

3.6. Giinev Pasifik Bcilgesi Kiipiik Ada Ulkclcrindc Turizmin Yapisi vc Turizm Gostcrgclcri. .. 72

D O R D U N C U B O L U M 4. ATLAN1 iK V E IliN T O KYAN U SU N D A KI K IJC U K ADA U LK EI-EU iN iN SIYA SI, SO SYO -EK O N O M iK Y A P IL A R I Y E TlH tiZM 4.1. Cografik Konum. iklim. Dil vc Din... X3 4.2. Yakin Tarih vc Sivasi Yapi... ... X6 4.3. Yiizolgiimii. Niifus. Egilim vc Saglik... X9 4.3.1. Yiizolgiimii vc Niifus... ... go 4.3.2. Egilim ... yo 4.3.3. Saglik... 92

4.4. Ula§tirma. Habcrlc§mc. Para-Banka... 93

4.4.1. Ula§tirma... 93

4.4.2. Habcrle§mc... ... 94

4.4.3. Para-Banka... 96

4.5. Allanlik vc Hint Okvamisundaki Kiigiik Ada Ulkclcrinin Ekonomik Yapilari vc Ekonomik Goslcrgclcr... 97 4.6. Allanlik vc Hint Okyanusundaki Kiigiik Ada Ulkclcrindc Turizmin Yapisi vc Turizm

Goslcrgclcri... I,p

i i k $ I n c1 b A lO m

5. A K D K N l/ , H O K . K S l M t l K l K('i<,'rK A D A f ll.K K I.E R lN lN S lY A S l, SO SYO -k -k o n o mIk y a p i l a r iv k i h rI /m

5.1. Cografik Konum, Iklim, Dil vc Din... 5.2. Yakin Tarih vc Sivasi Yapi... ... 5.3. YUzOl^UmU, Niifus. Egitirn vc Saglik... 5.3.1. YUzfllgOmtl vc Niifus... 5.3.2. Egitirn... 5.3.3. Saglik... 5.4. Ulngtirma. Habcrlc§mc vc Para-Banka...

5.4.1. Ula$tirma... 5.4.2. Habcrlc§mc... 5.4.3. Para-Banka... 5 5. Akdcni/. Bdlgcsi Kiigiik Ada Ulkclcrinin Ekonomik Yapilari vc Ekonomik Gdsicrgelur 5 6 Akdcni/. Bdlgcsi KU$(ik Ada Ulkclcrindc vc K.K.T.C .’dc Turi/.min Yapisi vc Turi/.m

GOstcrgclcri... ... *>7 Yabanci Turistlcr, tngili/. fur OpcratOrlcri. Y c rc l"A " Tipi Scyahat Accnlclcrinin K K TC

Turi/.mini Dcgcrlcndirmclcri...

A L T I N C I B O U I M

k l r f k ADA ( l.k l l.K R iY I K I K . i l l H H K M IA R

6, I Sivasi, Sosyo-ckonomik Yapi vc Turi/.m Bulgular... 6.1.1. Cografik Konum. Iklim. Dil vc Din... 6 I 2. Yakut Tarih vc Siyasi Yapi... <i I Yti/Ol^UmU, NUfus, Egilim vc Saglik... 6 1,4. Ulaytirnia. Habcrleymcvc Para-Banka... <> I '' I konomik Yapi < )/clliklcri ... <■ i <> iurizmln <hcelllkleri...

T A I J L O L A R L I S T E S i

Tablo 1: Birlc§mi§ Millcllcre Oye Ada Ulkclcri... Tablo 2: Karayib Adalannda Isi vc Yagi§... Tablo 3: Yiizolgiimii. Niifus... ... Tablo 4: Egilim Gostcrgclcri...

Tablo 5: Saglik Gostcrgclcri...

Tablo 6: Ula§tirma vc Habcrlc§mc... Tablo 7: Karayib Ada Ulkclcrinin Onemli Mcrkczlcrc Uzakliklan... Tablo X: Habcrlc§mc... Tablo 9: Karayib Ada Ulkclcri GSM H vc Fcrt Ba§ina Gclir... Tablo 10: Karayib Ada Ulkclcri GSMH'nm Scktorcl Dagilimi...

Y E D i N C i HOI H M

7. K i i c i i K ADA U L K E T U R I Z M L E R i i(, IN S I H \ II III I K

T A B L O L A R L I S T E S i

Tablo 1: Birlc§mi§ Millcllcre Oye Ada Ulkclcri... Tablo 2: Karayib Adalannda Isi vc Yagi§... Tablo 3: Yiizolgumii. Niifus... ... Tablo 4: Egitirn Gostcrgclcri... Tablo 5: Saglik Gostcrgclcri... Tablo 6: Ula§tirma vc Habcrlc§mc... Tablo 7: Karayib Ada Ulkclcrinin Oncmli Merkczlerc Uzakliklan... Tablo X: Haberle§me... Tablo 9: Karayib Ada Ulkclcri GSM H vc Fcrt Ba;ma Gclir... Tablo 10: Karayib Ada Ulkclcri GSMH'nm Scktorcl Dagilimi... Tablo 11: Karayib Ada Ulkclcrindc Elcktrik Uretimi ve Ki§i Ba§ina Elcktrik Tiiketimi. Tablo 12: Karayib Adalari Di§ Ticarct Gostcrgclcri... Tablo 13: Karayib Adalarinda Ki§i Ba§ina Di$ Ticarct Oranlari... Tablo 14: Karayib Ada Ulkclcrindc Tiikctici Fiyat Endcksi... Tablo 15: Karayib Bolgcsi Ada Ulkclcrinin Di§ Bort; Yiikii... Tablo 16: Karayib Bolgcsi Ada Ulkclcrinc Gclcn Turist Savisi... Tablo 17:Karayib Bolgcsi Ada Ulkclcrinc Gclcn Genii Pcrsoneli...

Tablo 27: Turizm Gelirlerinin lllialah Kai|iliimn Oihih ... 49

Tablo 28: Turizm Gelirlerinin Ticarct I )cniti'*lm Oiiiill ... 50

Tablo 29: Turizm Gelirlerinin G S M H ’ya Oram ... 51

Tablo 30: Giiney Pasifik Bolgcsi Ada Ulkclcrindc I si u Yiifll) ... 55

Tablo 31: Yuzol<;iimu vc Niifus... ... 59

Tablo 32: Egitirn Gostcrgclcri... ... 60

Tablo 33: Saglik Gostcrgclcri... ... 61

Tablo 34: Giinev Pasifik Ada Ulkclcrinin Oncmli Mcrkczlcrc U/akliklan ... 62

Tablo 35: Ula§tirma vc Habcrlc§me Gostcrgclcri... ... 63

Tablo 36: Giiney Pasifik Okvanusii Kiigiik Ada Ulkclcri G S M II vc Fcrt Ba$ma l)il$cn Ciclir... 65

Tablo 37: G S Y IH Scktorcl Dagilimi... ... 68

Tablo 38: Ki§i Ba§ina Elcktrik Uretimi vc Ki§i Ba§ina Tiiketim... 68

Tablo 39: Giinev Pasifik Adalan Di§ Ticarct Gostcrgclcri... 69

Tablo 40: Ki§i Ba§ina itlilat. ihracat. Di$ Ticarcl.... ... 70

Tablo 41: Giinev Pasifik Ada Ulkclcrindc Tiikctici Fiyat Endcksi... 71

Tablo 42: Pasifik Bolgcsi Ada Ulkclcri Di§ Bor? Yukfi... 71

Tablo 43: Giiney Pasifik Ada Ulkclcrinc Gclcn Turist Savisi... 73

Tablo 44: Gcmi Pcrsoncli Savisi... 74

Tablo 45: Gclcn Turistlcrin Bolgclcre Dagilimi... 75

Tablo 46: Ula§im Tercihlcri... 76

Tablo 47: Turistlcrin Ulkcyc Gcli§ Ama^Iari... ... 76

Tablo 48: Konaklama Tcsislcri Yatak Savisi... 77

Tablo 49: Giinev Pasifik Konalama Tcsislcri Orlalama Kali§ Siircsi... 77

Tablo 57: Bolgc Ada Ulkclcrindc Isi vc Yagi§... Tablo 58: Atlantik Oyanusu Adalari Siyasi Yapilari...

Tablo 59: Hint Okyanusu Adalannin Siyasi Yapilari... Tablo 60: Yuz61?umu vc Niifus... Tablo 61: Egitirn Gostcrgclcri... Tablo 62: Saglik Gostcrgclcri... Tablo 63: Atlantik ve Hint Okyanusu Ada Ulkclcrinin Mcrkezlere Uzakligi... Tablo 64: Haberlc§nic Gostcrgclcri... Tablo 65: Atlantik vc Hint Okyanusu Kiigiik Ada Ulkclcrindc GSM H vc Fcrt Ba§ma Gclir. Tablo 66: G S Y lH ’nin Scktorcl Dagilimi... Tablo 67: Elcktrik Uretimi vc Ki§i Ba$ina Tiikctim... Tablo 68: Atlantik ve Hint Okyanusu Ada Ulkclcri Di§ Ticarct Gostcrgclcri... Tablo 69: Ki§i Ba§ma ilhalat vc ihracat. Di§ Ticarct Agigi... Tablo 70: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcri Tiikctici Fiyat Endcksi... Tablo 71: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcrinin Di§ Borg Yiikii... Tablo 72: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcrinc Gclcn Turist Savisi... Tablo 73: Gclcn Turistlcrin Bolgclcrc Dagilimi... Tablo 74: Genii Pcrsoncli Savisi... Tablo 75: Ula§nn Tercihlcri... ... . Tablo 76: Turizm Gclirlcri...

l ablo 77: Turisl Ba$ma Harcanan Doviz... Tablo 78 Turizm Gelirlerinin lliracata Oram... Tablo 79: Turizm Gelirlerinin lilialata Oram... Tablo 80: Turistlcrin Olkcyc Gcli$ Amaglari... Tablo 81 Konaklama Tcsislcri Yalak Sayisi...

I nblo 8.’ Konaklama Tcsislcrindc Orlalama Kali$ Sttrcsi l ablo 8 i Konaklama Tcsislcrindc Doluluk Oram... Tablo 84 Turl/.m Gelirlerinin l)i; Ticarct Dcngcsine Oram...

Tablo 27: Turizm Gelirlerinin tihnlali Kiiryihimu Oinni ... 49

Tablo 28: Turizm Gelirlerinin Ticarct Dcngcninc < >riini ... 50

Tablo 29: Turizm Gelirlerinin G S M H ’ya Oram ... 51

Tablo 30: Giiney Pasifik Bolgcsi Ada Ulkclcrindc Im u' Ynp.i* ... 55

Tablo 31: Yuzolgumii ve Niifus... ... 59

Tablo 32: Egitirn Gostcrgclcri... ... 60

Tablo 33: Saglik Gostcrgclcri... ... 61

Tablo 34: Giinev Pasifik Ada Ulkclcrinin Onemli Mcrkczlcrc Uwikliklnn 62 Tablo 35: Ula§tirma vc Habcrlc§mc Gostcrgclcri... 63

Tablo 36: Giiney Pasifik Okyanusu Kiigiik Ada Ulkclcri GSM H vc Fcrt Ba$ina I)il$cn Gclir. ... 65

Tablo 37: G S Y IH Scktorcl Dagilimi... ... 68

Tablo 38: Ki§i Ba§ina Elcktrik Uretimi vc Ki§i Bakina Tiiketim... 68

Tablo 39: Giinev Pasifik Adalari Di§ Ticarct Gostcrgclcri... 69

Tablo 40: Ki§i Ba§ina Ithlat. ihracat. Di§ Ticaret.... ... 70

Tablo 41: Giiney Pasifik Ada Ulkclcrindc Tiikctici Fiyat Endeksi... 7]

Tablo 42: Pasifik Bolgcsi Ada Ulkclcri Di§ Borg Yiikii... -j\ Tablo 43: Giiney Pasifik Ada Ulkclcrinc Gclcn Turist Savisi... 73

Tablo 44: Gcmi Pcrsoncli Savisi... 74

Tablo 45: Gclcn Turistlcrin Bolgclcrc Dagilimi... 75

Tablo 46: Ula§im Tercihlcri... 76

Tablo 47: Turistlcrin Ulkcvc Gcli§ Amaglari... ... 76

Tablo 48: Konaklama Tcsislcri Yatak Savisi... 77

Tablo 49: Giiney Pasifik Konalama Tcsislcri Orlalama Kali§ Siircsi... 77

Tablo 57: Bolgc Ada Ulkclcrindc Isi vc Yagi§... Tablo 58: Atlantik Oyanusu Adalari Siyasi Yapilari...

Tablo 59: Hint Okyanusu Adalannin Siyasi Yapilari... Tablo 60: Yuzolgiimii ve Niifus... Tablo 61: Egitirn Gostcrgclcri... Tablo 62: Saglik Gostcrgclcri... Tablo 63: Atlantik ve Hint Okyanusu Ada Ulkclcrinin Mcrkezlere Uzakligi... Tablo 64: Haberlc§me Gostcrgclcri... Tablo 65: Atlantik vc Hint Okyanusu Kiigiik Ada Ulkclcrindc GSM H vc Fcrl Ba§ma Gclir. Tablo 6 6: G S Y iH nm Scktorcl Dagilimi... Tablo 67: Elcktrik Uretimi vc Ki§i Ba§ina Tiikctim... Tablo 6 8: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcri Di§ Ticarct Gostcrgclcri

Tablo 69: Ki§i Ba§ina ithalat vc ihracat. Di§ Ticarct Agigi... Tablo 70: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcri Tiikctici Fiyat Endcksi... Tablo 71: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcrinin Di§ Borg Yiikii... Tablo 72: Atlantik vc Hint Okyanusu Ada Ulkclcrinc Gclcn Turist Savisi... Tablo 73: Gclcn Turistlcrin Bolgclcrc Dagilimi... Tablo 74: Gcmi Pcrsoncli Savisi... . Tablo 75: Ula$im Tcrcihlcri... Tablo 76: Turizm Gclirlcri... Tablo 77: Turist Ba§ma Harcanan Doviz... Tablo 78: Turizm Gelirlerinin Ihracata Oram... Tablo 79; Turizm Gelirlerinin ilhalata Oram... "fablo 80 Turistlcrin Ulkcyc Gcli$ Amaglari... Tllblo 81 Konaklama Tcsislcri Yatak Savisi... Tablo 82: Konaklama Tcsislcrindc Ortalama Kali? Silrcsi

fablo K < Konaklama Tcsislcrindc Doluluk Oram Tablo XI Turizm Gelirlerinin Di$ Ticarct Dcngcsmc Oram

Tablo 87: Yiizolgiimii ve Niifus... 115

Tablo 88: Egitirn Gostcrgclcri... 116

Tablo 89: Saglik Gostcigclcri... 118

Tablo 90: Akdcniz Ada Ulkclcrinin Mcrkczlcrc Uzakligi... 119

Tablo 91: Habcrlc§me Gostcrgclcri... 120

Tablo 92: Akdcni/. Bolgcsi Kiigiik Ada Ulkclcrindc GSM H vc Fcrt Ba§ma Gclir... 123

Tablo 93: G S Y iH Scktorcl Dagilimi... 123

Tablo 94: Elcktrik Uretimi vc Ki§i Ba§ma Tiikctim... 124

Tablo 95: ihracat. itlialat Gostcrgclcri... 124

Tablo 96: Ki§i Ba§ina itlialat. ihracat. Di§ Ticarct Agigi... 125

Tablo 97: Akdcniz Ada Ulkclcri Tiikclici Fivat Endcksi... 125

Tablo 98: Akdcniz Ada Ulkclcri Di§ Borg Yiikii... 126

Tablo 99: Konaklama Tcsislcri Yatak Savisi... 128

Tablo 100: Konaklama Tcsislcrindc Orlalama Kali§ Siircsi... 129

Tablo 101: Konaklama Tcsislcrindc Doluluk Oram... 129

Tablo 102: Gclcn Turist Savisi... 130

Tablo 103: Gcmi Pcrsoncli Savisi... 130

Tablo 104: Gclcn Turistlcrin Bolgclcrc Gore Dagilimi... 131

Tablo 105: Ula§im Tercihlcri... 132

Tablo 106: Turislfcrin Ulkcvc Gcli§ Amaglari... 132

Tablo 107: Turizm Gelirlerinin G SM H ’ya Oranlari... 132

Tablo 108: Turizm Gclirlcri... 133

Tablo 109: Turist Ba§ma Harcanan Doviz... 133

Tablo 110: Turizm Gelirlerinin ihracata Oram... 134

Tablo 111: Turizm Gelirlerinin ithalata Oram... 134

Tablo 112: Ticarct Dcngcsinc Oram... 135

Tablo 113: Akdcni/. Bolgcsi Ada Ulkclcrinin Digcr Bolgc Ada Ulkclcrinc Gore Giiglti ve Zayif Yanlan... 147

C i Z E L G E L E R L I S T E S i

Qizelge 1: Turistin Taninu... Cizclgc 2: Turizm Endiistrisi... Qizelge 3: Cinsiyet Dagilimi... Qizelge 4: Ya§ Gniplari Dagilimi... (,’izclgc 5: K K T C Hakkinda Bilgi Kaynagi Dagilimi... (,’izclgc 6: Digcr Akdcniz Ulkclcrinc Gore Kiyaslama... (,’izclgc 7: KK TC 'n in Dogal Guzclliklcrinin Dcgcrlcndirilmesi... Cizclgc X: KK TC 'nin Hava Ula§imi Dcgcrlcndirmcsi... (,'izclgc 9: KK TC 'n in Promosyon Harcamalarmm Dcgcrlcndirilmcsi... (,‘izclgc 10: Otcllcrin llitiyaglara Ccvap Vcrmcdigini Soylcvcnlcrin Bclirttigi Ba§lica §ikaycllcr (,’izclgc 11: Ula§un Tarifclcri Hakkinda Dcgcrlcndirmc... (,'i/clgc 12: Havaalam. Deni/. Limam vc Park Ycri Hizmcllcri Dcgcrlcndirmclcri

(,'i/clgc 13: Yan vc Yardimci Tcsislcrin. Kalitcvc Ucrct Dcgcrlcndirmcsi

...

G iR i$

ileti§im ve ula§tirma alanlanndaki teknolojik geli$meler, turizmin de siirekli degi§im ve geli$mesine ivme kazandirmi$tir. Dunya Turizm Orgutu verilerine gore, seyahat ve turizm endustrisi en biiyiik i§veren ve endustri konumuna ula§mi$tir Seyahat ve turizm endustrisinin Gayri Sah Milli Hasiladaki payi 1993 yilinda % 6 ya, sektorde Qah§anlarin sayisi 127 milyona ula§mi§tir 1985-1993 doneminde otel ve henzen konaklama tesislerinde oda sayisinda %22.2 arti§ ger?ekle§mi§; 1985’de9.5m olan oda sayisi, 1993’de 11.6m.’a ula§mi?tir. Ayni yilda 512.9 milyon olan turist sayisimn, 2000 yilinda 661 milyon, 2010 yilinda 937 milyon olmasi beklenmektedir

1993 yihna gore turist sayisinda iki kata yakin bir arti§ soz konusudur. 1993 yilinda seyahat harig, diinya turizm gelirleri 305.8 milyon dolara; 1994 yilinda turist sayisi 528.4 milyona, turizm gelirleri ise 321.5 milyon dolara ula§mi§tir. Dunyanin birgok bolgesinde ya$anan ekonomik ve siyasal sorunlara ragmen, seyahat ve turizm endustrisinde biiyumenin devam edecegine dair giiglu i§aretler vardir.

Geli$ini$ ve geli$mekte olan iilkeler, surekli buyuyen turizm ve seyahat

endustrisindeki paylarmi artirmak ve doviz gelirlerindeki arti§ sonueu odemelei

dengesindeki agklarim kapatmak, bolgesel ve ulusal diizeyde istihdam yaratmak, iilke imajim geli§tirmek, <,:evreyi korumak, kultiir etkile§imi ile uluslararasi alanda yumu$amaya katkida bulunmak igin, turizme biiyuk onem vermeye ba§lami§lardir

Adalann kiiguk ve hudutlannin belirgin olmasi; insana, su, iklim, seb/.e, hayvanatla dogrudan temas imkam vermeleri, kendilerine ozgii yapi ve ttzellikleri

dolayisiyle teorilerin test edilebilecegi labaratuvar konumunda olma nedeniyle,

yiizyillardan beri insanligin dikkatim ?ekmi§; cografyaci, antroplojist, ekolojist ve biyolojistler bu alanda pah^nalara yonelmi§lerdir.

1957 yilinda, Uluslararasi Ekonomi Orgutu tarafindan “ Ulke Buyukliiklerinin I konomik Sonuylan” adi altinda Lizbon’da duzenlenen konferans ulke bUyuklilklcri vc ekonmik kalkinmanm sorgulandigi ilk <?ah$ma olmu§tur. Konferans aym zamanda "kuvuk ve buyiik iilkeler ayrim f tartipasim ba$latarak kalkinma <;ali§malarinda ulke tipolojisine gidilmesini savunmu$tur ilk olmanm getirdigi bir yakla§imla konferans, ulke Iniyuklugu ve kalkinmakta olan iilkeler ya da mikro-devletler gibi spesifik konular yerine, kalkinmi* ve kalkinmakta olan ulkelerde ulke buyuklugunun ekonomik, sosyal ve politik yapi iizerindeki etkilerini sorgulayan degi$ik <;ali§malara yer vermi^tii

Simon Kuznet’in “ Kii<;iik Ekonomilerde Ekonomik Buyiime” adli ara$tirmasi da dogrudan mikro-devletleri ya da kalkinmakta olan ulkeleri hedeflemektedn Aia$tirma, nttfusu 10 milyonun altinda yer alan biitiin bagimsiz ulkeleri ele almaktadu Kuznel Ini ^ali^masinda kiiQukliik kriteri olarak niilusu almakta ve l ()52 yilinda bagimsiz olan 80 ulkeyi go/ oiume alarak, niifusu 10 milyonun altinda kalan 47 Ulkeyi km,uk ulke" olarak tammlayarak hu ulkelerm kalkinma sUrecinde kar§ila^tiklari faikli soiunliin, ekonomik yapinm vc^itlcndirilmesi, yuksek di$ kaynak ihiiyaci, ihracnlm |>n kni, ihracat uriinundc ve di$ ticaretin birkav iilkede yo£unla$mi$ olmasi gibi koniilari tai tiymaktncln

(geli§mekte olan kiigiik ulkeler, kiipiik ada dcvletlcri, kil^uk kita devletleri) olarak kullanilmaya ba§lanmi§tir.

B M ’de ulkelerin degi$ik ozelliklerine gore gruplanmasi, Birle§mi§ Milletler Ticaret ve Kalkinma Konferansi (U N C T A D ) bunyesinde bajjlatilan “ kalkinmakta olan ada ulkeleri” 1 tarti§malarmda dolayli olarak, giindeme gelmi$tn (1972)

Bu tarti§malar sonucunda 1983 yilinda U N C T A D , “ kalkinmakta olan ada ulkeleri” nin, kendi bunyesinde yiiriitiilecek pali^malarda, kiigiik kita ulkelerinden ayri bir kategoride ele alinmalarini karara baglami§tir. U N C T A D bu kararina gerekge olarak, geli§mekte olan ada ulkelerinin goreceli kiitjukliik ve cografi tecrit edilmi§lik nedeniyle kalkinma surecinde, kiiQuk kita ulkelerinden farkli, kendilerine ozgii sorunlan oldugunu one surmii$tur. Ku^iikliikleri, tecrit edilmi§likleri, ozel ula§im problemleri, kiiltiirel faktorler, biyolojik ozellikler; ada iilkelerim diger kiigiik kita ulkelerinden, kesin pizgilerle olmasa da ayirmaktadir.

19. Yiizyil ve sonlarina dogru adalarda onem kazanmasi ile beraber, turizmin, adalann ekonomik ve sosyal geli$mesi iizerindeki etkileri ara§tirmacilarin dikkatini gekmeye ba§lami§tir. Ada Turizmi Uluslan Forumlari (1992,1993) ve 1993 yilinda Malta Universitesi’nde gerpekle^tirilen “ Kiigiik Devlet ve Adalarda Surduriilebilir Turizm” * konferansi konuya ilginin gostergeleridir. Yine 1994 yilinda Barbodos’ta, Birle§mi§ Milletlerin diizenledigi uluslararasi bir konferansta, “ Geli§mekte Olan Kiigiik Ada Ulkelerinde Surduriilebilir Kalkinma” 4 konusunda sunulan raporda, iklim, gevre, dogal kaynaklar, enerji, ula§tmna ve haberle$me, insan kaynaklari ve turizm kaynaklanna yer verilmektedir

Kuzey Kibns Tiirk Cumhuriyeti, Kibris adasinin kuzeyinde yer almakta ve turizm devletin oncelikli sektorleri arasinda bulunmaktadir. Cali§mada, Birle§mi$ Milletlere iiye 40 ada iilkesinden niifusu bir milyondan kii^iik yirmibir ada ulkesi ile Kuzey Kibns Tiirk Cumhuriyeti'nin niifus, siyasi yapi, egitirn, ula§tirma, haberle§me ve

diger altyapi hizmetleri ile ekonomik faktorlerin turizmin geli§mesine etkileri

incelenerek, kii^iik ada ulkelerinin birikimi ve deneyinileri i§iginda K K T C turizmi ipin stratejiler oluijturulrrfasi amaglanmi^tir

Cali^ma, yabanci tur operatorleri, iilkeye gelcn yabanci turistler ve iilke igindeki seyahat acenteleri ile gergekle§tirilen anket sonuglari ile desteklenmi§tir.

Kitabin birinci boliimiinde ada tammi yamnda turizmle ilgili temel kavram ve apiklamalara deginilmi§, ikinci boliimde Karayib bolgesinde niifusu bir milyonun altinda ada ulkelerinin siyasi ve sosyo-ekonomik yapilari ile turizmin ekonomik yeri iizerinde

durulmu§tur. Ogiincii boliimde Giiney Pasifik Adalari ile Afrika’nm Giiney

dogusundaki adalar ve yine Afrika’nm batisi ile Giiney batisindaki adalann siyasi ve sosyo-ekonomik yapilari ile turizmin ekonomideki yeri incelenmi§tir. Dordiincii boliimde Giiney Pasifik Adalari incelenmeye alinmi§ ve be?inci boliimde Akdeniz’deki ada iilkeleri, Malta, Giiney Kibns ve Kuzey Kibns Tiirk Cumhuriyeti’nin siyasi ve

1 Robinson. IC.A.Ci; Economic Consequences of (lie Size of Nations: I960: New York. s. 14-32. : Doinmcn. E .& Hein. P. (Ed ): Stales Microslatcs and Islands: 19X5: s.20

1 Colin. M. <& Baum. T. “ Island Tourism” s.4

B i R i N C i n ( > i ( m i 1. T A N IM L A R V E A ^ IK L A IM A L A R

1.1. Ad a Tallinn ve Ada Ulkeleri

Ada’nin tammina ili§kin ileri siiriilen farkli yaklajimlar vardir. insanlarin ya$amadigi kum ve kaya pargalari ada kapsami iginde mi? Ada’nin biiyiikliigii ve kiigiikliigii ne olmalidir? Tiinel veya koprii ile karaya baglantisi olan ada, ada kabul edilebilir mi? Ku^uk ada kapsamina hangi adalar alinmaktadir? Kiigiik adalann yiizolgiimii, niifusu ne olmalidir?

Marshall, 1991 yilinda adayi §oyle tammlamaktadir: “ Birle§mi§ Milletlere iiye iilkelerin % 2 0 ’si adadir. Cogu b'r milyondan kiigiik ada ulkeleridir Tecrit edilmisligin yol agtigi yoksulluk ve istikrarsizlik nedeniyle di§ etkilere gogu zaman agiktirlar ” Bu tamm adalann onemli ozelliklerini igermektedir. Kiigiikliik, tecrit edilmi§lik, zayif ekonomik yapi gibi ada turizminin firsat ve sorunlari i$iginda ve olu§turulacak stratejilerin gergevesini gizmektedir

Birle§mi§ Milletler, adayi “ dort tarafi suyla gevrili kara pargasi” 2 olarak tammlamaktadir. B M ’nin adayi tammlamak igin kullandigi, dort tarafi suyla gevrili kara pargasi tammi, kum tepeciklerinden kaya yiginlarina, yok denecek kadar kiigiik kara pargaciklarindan geni§ topraklara sahip adalara kadar, birgok kara pargasim igermektedir.

Diinyada dort tarafi suyla gevrili 500,000 kara pargasi vardir. Etrafi suyla gevrili 500 bin kara pargasimn yaklaijik 22,200 tanesinin uzerinde ya§am vardir ve tek ba§larina ya da takim ada halinde devlet statiisiine sahiptirler. Bazi ada devletlerinin ada sayisi, yiizlii, binli rakamlarla ifade edilirken (Filipinler 7100 ada, Maldivler 1087 ada, Fiji 322 ada); bazi ada devletleri tek adadan olu§makta (Madagaskar, Kiiba, Sri Lanka), bazi ada devletleri de adalarmi ba$ka devletlerle payla§maktadirlar (Kibns adasi, Kuzey Kibns Tiirk Cumhuriyeti ve Kibns Cumhuriyeti tarafindan payla§ilmaktadir).

Somiirge doneminin sona ermesi ile bagnnsizliklarini kazanmaya ba§layan kiigiik adalar, uluslararasi kurulu§lara yaptiklan iiyelik ba$vurulari ile varliklarim duyurmaya ba?lami$1ardir. 1900’lerin ba§larinda benimsenen 5-6 milyondan az niifusa sahip ulkelerin bagimsiz olamayacaklari inanci, bu ulkelerin Milletler Cemiyeti’ne yaptiklan iiyelik ba§vurularmin reddedilmesine neden olmu§tu‘ . Milletler Cemiyeti’nin yerini alan Birle§mi§ Milletler Orgiitii’niin bu yakla§imi degi$ince, 1946 yilinda 220 bin niifusu ile Izlanda Birle§mi§ Milletlere iiye olmu§tur. izlanda, niifusu bir milyonun altinda olan ilk Birle§mi§ Milletler iiyesi bir ada iilkesidir. 1960 yilinda Kibns Cumhuriyeti’nin 630 bin niifusu ile Birle§mi§ Milletler iiyeliginin ardindan, bagimsizligim kazanan niifusu bir milyondan a§agi Birle$mi§ Milletlere iiye kiigiik ada ulkelerinin sayisi hizla artmaya ba$lami§tir. 1970 yihna kadar sirasiyla Malta, Maldivler, Barbados, Mauritus ve Fiji iiyelige kabul edilmi§lerdir. 1 Ocak 1994 tarihi itibariyle Birle§mi§ Milletlere iiye 185 iilkenin 40’inin (% 2 1 ) ada oldugu saptanmi§tir. (Tablo 1). Cali^ma kapsaminda olan Kibns’ta, Kibns Cumhuriyeti sadece adamn giineyini temsil etmekte, kuzeyde 1983 yilinda bagimsizligim ilan eden Kuzey Kibns Tiirk Cumhuriyeti ise sadece Tiirkiye Cumhuriyeti tarafindan tanmmaktadir.

1 Conlin. M & Baum. T. Island Tourism s. 5.

Pablo 1: Birle$mi§ Milletlere Uye Ada Ulkeleri.

HlH.dEI.ER ADA ULKELERi fl/OFUS (1991) ( ‘000) YVZOl.Q Km' NUFUS Yog. DM Oyclik Tarihi \ F K tK A 1. Cape Vcrdc... 380 4033 94 1975 1. Komor Adalari 492 l l?2 264 1 ‘>75 v. 3. Madagascar 12014 587041 20 1 <><.(> .. _{4, Maitntus} l i i i i i i i i l i i j p B l 532 | 1968 “ 5. Sao Tom <fe Principe

6, ScyseHcr 118 69 964 r o 122 152 1975 1 X976 A M K U ik A 7. Antique Barbuda 65 440 147 19X 1

8. Baha malar :: 259 J3878 19 1 t07i

“ 9 Barbados 258 430 600 1966 10, Donunifei l l l l l i l i l l l i l 751 % 197S 11. Dominik Cum. 7197 4X7.34 147 1945 .. _{12, Grenada} 91 144 l l l f i l l l l 197 4 13. Haiti 659.3 27750 237 1945 14 Jamatka 2376 10990 216 1962 .. 15. Kiiba 10695 110861 96 1945

1C,. St Kitts & Nevis 44 261 169 1‘>8 3

.. 17 St Lucia m 622 243

IK St. Vinccnt & Grcn. 116 1X8 298 1980

.. |>; Trinidad & Tobago 1253 5! to 244 1962

A VR U PA 20 irlaadi) 3547 70281 50 1955 .'I l/landa 2 5X 103000 3 19 l(. 22. Ingiltcrc 57649 244100 236 1943 23 Malta 157 316 11<() pH, i a 24. Gnnev Ktbm 640 5896 109 1960 ASYA 25. Balircvn 516 678 761 1971 26. Bruni 266 5765 1981 27 Maldivler 222 298 ... 744 1965 u 28 Sri Lanka 17247 65610 1955 29. Endonczya... 181000 1904569 95 1950 %♦ 30. Filipinlcr 62868 ItKMItiO 209 1945

MAH PASIFIK 31 Japonva 124000 377X01 12X 1956

32. Singnpur 2763 618 4470 1965 p a s h Ik ( >K Y ANUSIJ 13. Fiji 741 1X274 41 1970 34 Micronesia 88 3000 1991 is Marshal Adalari IX 1X1 265 1991 . _{36. Ycni Zclanda} 1115 2709X6 12 194 5

„ _{(7. Papua Ycni Ginc} 1964 462X40 9 1975

• 38 Samoa 158 2X11 16 1976 19 Salomon Adalari 125 28X96 11 1978 to Vanuatu 152 12189 12 19X1 101*1 \M id 503 196 (% 9) 1961716 (% t 5) DIINYA KlPI.AMI 5.385 m j 136253000 1 40/km*1 ...

1.2. Turizm in Tanim i

“ TurizrrTle ilgili ge§itli tammlann yapildigi gonilmektcdir Ancak ya§anan degi§im turizmin boyut ve yonlerini surekli degi§tirdiginden, turizmi kisa bir tamma sigdirabilmek mumkun degildir. Aslinda daha dogru bir yakla$im, turizmin ozelliklerine ve geli§imine bakmaktir. Insanlarin tarihin her gaginda degi§ik nedcnlerden dolayi seyahat ettikleri bilinmektedir. Guniimuzde sanayinin geli$mesi, teknolojide ya$anan degi§im, bilginin suratle yayilmasi, ki§i ba§ina du§en gelirin artmasi, bo§ zamanlarin gogalmasi, sosyal haklardaki geli§me, tuketici tercihlerindeki degi$im, tarih boyu insanlarin yaptiklan seyahatlere 90k farkli boyutlar getirmi§tir.

Seyahat edenler gittigi yorelerdeki toplumun ya§ayi§larina, yiyecek ve geleneklerine de ilgi duymaktadirlar. O nedenle turizm; ekonomi, i§letme, politika, sosyoloji, tip ve benzeri birgok bilim dalmin yakindan ilgilendigi gok yonlu ve son

derece karma§ik bir disiplindir. Turizm olayinm 90k boyutlu ve karma§ik olmasi,

konunun butun yonlerini kapsayacak bir tamm yapmayi gugle§tirmektedir. Nitekim, genelde yapilan tammlar, belirh bir durumu anlatmak ve o andaki problemi izah etmeye yoneliktir.

Berne Universitesi profosorlerinden Hunziker 1942 yilinda turizmi §oyle tammlami§tir. “ Surekli ikam et sonucu yaratm ayan ve g e lir am aci ta.simayan, gegici

seyahat ve konaklam anm meydana getird ig i o laylar ve ili.skiler biituniidiir. " 1

Bu tamm turizm ve gcigmen kavramlanmn farkim ortaya koymakla beraber, turizm igin konaklama ve seyahatin gerekli oldugu varsayimim kabul etmekte, gtinluk turlan dikkate almamaktadir. Gelir amacina doniik i$ seyahatlerim de igermemektedir. Kaldi ki gogu i§ seyahatleri bo§ zaman igindeki aktivitelerle dolu oldugundan, ikisini birbirinden ayirmak mumkun degildir.

Bir ba§ka tamma gore turizm “in san larin devamh ikam et ettikleri, g alisliklan

ve her zaman dogan ih liyag lan n i karsilad iklan yerle rin dism a seyahatleri ve buralardaki genellikle turizm islelm elerinin urettigi mat ve hizm etleri talep ederek, g ccici konaklanralanndan dogan o laylar ve ili.skiler b iiliinudiir. ” '(Toskay, 1983). Bu

tamma gore; turizm, seyahat, gegici konaklama, harcama, olaylar ve ili§kiler olarak ele ahnmaktadir. Genellike “ turizm isletmelerinin urettigi mal ve hizmetleri talep etmek” ifadesi, arkada§ ve aile ziyaretlerinde bunun soz konusu olamayacagim ancak yine de turizm kapsaminda yer alabilecegini ifade etmektedir.

Olali’ya (1984:16-21) gore gok yonlu bir olay ve endustri olarak turizm

kavram ve tanimi $oyle ozetlenmektedir. “ Turizm, insanlarin surekli konutlarm in

hulundugu ye r dism da, siirekli olarak yerlesmemek , sadece p ara kazanmamak, p o litik ya da askeri b ir am aci olmamak iizere; serbest b ir ortam 1 guide, is, merak, din, saglik, spor, dinlenme, eglence, k iiltiir, deneyim kazanma, kongre ve sem inerlere katilm cik g ib i nedenlerle. k/s/scl veya tophi olarak yap tiklan seyahcitlerden, g iltik le ri yerlerde 2-1 saati asan veya o yerin b ir konaklam a tesisinde en az b ir geceleme siireyle konaklam alanndan ortaya gikan is ve ilisk ile ri kapsayan, b ir tiikctim olayi,

sosyal b ir d ay, h ittlin leyn if b ir hizmet ve k iilliir e n d iis lr is id ir1 Bu tan.mdan turizmin igerd.gi unsurlan surekli ikamet d.§mda ge<?.c> ikamet, kazang amac. giitmeyen, politik, askeri misyonu olmayan, bir veya daha gok seyahat meden. olan en az bir gece konaklayan, tiiketimi igeren, zorunlu olmayan ili§kiler butunu sosya lr olay olarak degerlendirebiliriz. Tamm, en kapsaml. turizm tamm. olmakla beraber konaklama tesisinde geceleme zorunlulugu olmadan da, a.le veya arkada§ konutunda geceleme de turizm kapsaminda ele alinabilmektedir.

Turizm icin pek gok tan.mlarin yap.labilecegi gorulmektedir. Kald. ki turizm olayini meydana getiren olaylar ve ili?kiler butununu ag.klamak ig.n konuya ikt.sad., cofirafi kulturel, politik, sosyolojik, tekmk ve t.bbi ag.dan da yakla$mak gcitkn Cahsmamn amaci bakim.ndan sadece bazi tammlara ve igerdig. temel unsurla.a bakilmi§, turizmin karma?.k, dinamik ve gok bilimli bir alan oldugu vurgulanmak istenmi$tir.

1.3. Turist K im d ir?

Turizmin k ay nag. insand.r. Turist olmadan turizm faaliyetlerinin meydana uelmesi mumkun degildir. O halde turist kime den.r? Bu soruya yamt verebilmek igin tin.st kelimesinin nereden geld.g.ne bakmak gerekmektedir. Turizm kavrammm kokeni | at.nce “ tornus” sozcugunden gelmektedir. Daha sonra Ing.l.z ve Frans.zlar yaygm higimle “ tour” sozcugiinii kullanmi$lardir.

"'['our'' dolasmak, devir, seyahat yapmak anlammda kullamlmaktadir Yam, l',i noktadan hareket edip tekrar o noktaya donmeyi anlat.r. Burada ayn. noklaya dOnme, lurist kavrammm af.klanmasmda ?ok bnemlidir. Turist. tammlarken, kahc. olmamas. ko^ulunun uzerinde durulmasi gerekmektedir.

1937 yilinda Milletler Cemiyeti, yabanci turisti, " ikamet£ahmn> hiiliim liigu

,,/krden baska b ir iilkeye en az 24 saa! ziyarel eden k ip - olarak tan.mlanm.jt.r u Innimu gore, eglence-dinlence ig.n seyahat edenler, a.le ziyaretlen, saglik v s.. toplanti vi- i> amagli (b.li.nsel, yonetsel, din., sprotif, diplomatik) seyahatleri gergekle$tiren <i*i turist kapsam.ndaydi 1$, yerle$me, yurttaki ogrenc.ler, i$ amac. ig.n hudut otes.n. gcgip tieri doncnler, transit yolcular turist sayilmayanlardir.

1950 yilinda International Union of Official Travel Oragnization (IU O T O ) tl,thn sonra World Tourism Organization (Dunya Tur.zm Orgutu) yukar.dak. tammda ,k, cleft.^iklik 6nermi§tir.? Orgut, yurtlarda kalan ogrenci ve gengler.n de tur.st kabul cdilmcsini onermi^tir

MMu ’k M-1 Hall l„lcr„,,tio,»,l lac Si,*,p.,re. I « , ft IK

‘ Mill <’ l< N.K.C. K.IX.

1963 yilinda Roina’da toplanan Birle$mi§ Milletler Seyahat ve Turizm Konferansi /lyaretgi” tammim “ Ya§adigi ulke di$inda herhangi bir amagla bir ulkeyi ziyaret eden ve /lyaret ettigi ulkede gelir elde etmeyen” 1 olarak a?iklami$tir. Konferensa katilanlar, ozellikle /lynretgilerin dinlence, eglence, tatil, spor, saglik, egitirn, din, i§, aile, arkada§, gorev ve i,.plant) amagli olabilecegim vurgulami^lardir. 24 saaten az kalanlann gunubirlikgi (excursionist), daha fazla kalanlann ise turist kabul edilmesi 6ng6rulmu§tur. Bu durumda, gelir elde etmeyen ve 24 saaten fazla yabanci bir ulkede kalanlar turist kabul edilecekleidir. yilinda bu tanimi kabul eden B,rle§m.? Milletler Istatistik Kom.syonu, excursionist (HimUbirlikgi) veya gunluk ziyaretgi tammim kullanmayi iiye ulkelere b.rakm.§tir Dunya | un/m Orgutu seyahat edenlere ili$kin siniflandirma yaparak, istatistiklerin ulkeler bazinda uvumlulugunu saglamayi amaglami§tir ((^.izelge 1).

Dunya Turizm Orgutu gizelgesine gore, tatil, i$, saglik, egitirn, gorev, toplanti kongre, Hilo (arkada* veya akraba) ziyareti, din, spor amaplan ile seyahat eden; o ulkede surekli ikamet • uneven, yabanci ulkede yerle$mi$ ve gelir amaci gutmeyen yurtta§lar, ikamet etmeyen muiettabat (24 saat kalmalan halinde) '1 U R iS T sayilmaktadir.

( jjttigi ulkede 24 saatten az kalan gemi yolculan, gunluk ziyaretgiler, taylalar , 11 m sit mist (giinubirlikgi) kabul edilmektedir.

I ludut i^ileri, transit yolcular, gogebeler, multeciler, asken personel, konsolosluk I. itiHilcileri, diplomatlar, gegici veya surekli gogmenler tw ist olarak kabul edilmemektedu

I l 11 i/.mcl l iinimi ve Ozcllikleri

| unzin hizmetler sektorunun bir kesitidir. Ancak salt hizmetlerden olu§an endustn i tut < > nedenle hizmet agirlikli endi.stnlerden soz edilebilir. Turizm emek yogun bn sekio, • ilm*t «i nedeniyle hizmet agirlikli bir endiistridir. Bu nedenle de dogal varliklarin, makme ve

, Unevlerin payinin yuksek oldugu tar.m ve sanayi sektorlennden farkl. ozell.klere sahiptn

"lh met, cl/e tiiiiilam ayciii, Jokm m lam ayan ve simiimn m iilkiyet sonncu dogurmayan h ir fiih h r

pi,/ina sunulan urunlerin gogu, sunumu da gerektirmektedir Hizmet unsuru agirlikli ... .... . olabildigi gibi, salt hizmet veya uriin agirlikli veya uriin agirlikli ama daha a/ In / uuM ivcien urunler de vardir Sabun, di§macunu, tuz gibi urunler hizmet igermemektedii M..lotIn nraglai ornegmde asil olan iiriindur, ancak ara<? bakimi hizmet unsurumi lusu’kiirinektedir Hizmet agirlikli, ancak ek hizmet ve uriin gerekt.ren l.illere ornek olarak |,„VM yoleuliifiu gtisterilebilir. Ula*im hizmet. satin alan ve yolculugu gergekle^tircn ki>i ... ve mulk.yetm. kan.tlayan elle tutulur kan.t gostercmez. K.*i, yolculugunda s?ay. |i alii vc In/men a l i r ve dokunulabilen pasta yiyebilir. Burada esas olanak ula$im hizmeti ile ek In iiu‘1 ve iiiunlci vardir. Konaklama sektorunde, konaklama esas hizmet olurken; yiyeeek. „ n rk lu/mellori ve sunulan digei urunler ise destekleyici ve tamamlayici unsurlar olmaktadii Siidn e hi/metlen ibaiet fuller de vardir I lekun hizmeti, psikiatri, masaj hizmetleri gibi

Mill CM , H.Ji.v. h. IH

1.5.1. Konaklam a

Konaklama tesisleri turistik iiriiniinii meydana getiren en onemli unsurlarindandir. Mevcut konaklama tesislerinin §ekil, olgek ve olanaklari, turizmin boyut ve yoniinii belirlemektedir. Konaklama tesisleri kapsaminda; otel, motel, villalar, konuk evleri, kamp yerleri, karavanlar, apartmanlar, tatil koyleri, devre miilk v s. yer almaktadir. Konaklama tesisleri, ba$ta oteller, belirli kriterlere gore simflandirilmakta ve yildiz sayisi standardin gostergesi olarak kabul edilmektedir. Konaklama tesislerinde, turn hizmetler tesise ait olabilecegi gibi, konaklama di$indaki hizmetlerin bir kismi veya tamami tiiketiciye ait olabilmektedir.

1.5.2. Ula?im

Turizm endiistrisinin diger onemli bir unsuru ula§imdir. Giivenli, rahat, siiratli ve uygun zamanlarda, makul fiyatlarla, ozel veya kamu ula$im hizmeti olmayan yerde turizm geli§emez. Ula$im alaninda, teknolojik ve kurumsal degi§im turizme ivme kazandiran etkenlerin ba§inda gelmektedir. C °& u ula§im sistemleri sermaye yogun oldugu ve biiyuk finansman gerektirdigi igin devlet tarafindan iistlenilmi? veya desteklenmi§tir. Hava, deniz, demiryolu, karayolu ula§imi, ula$im sistemini olu§turmaktadir.

1.5.3. Seyahat i§lctmeleri

Tur operatorleri, farkli turizm i^letmeleri tarafindan iiretilen (ula^tirma, geceleme, yatak, rehberlik v.s.) hizmetleri paket tur olu§turmak suretiyle sati§ burolari ile tiiketiciye sunan i$letmelerdir.

Seyahat acenteleri, tur operatorlerinin meydana getirdigi paket turlan belirli komisyon kar^iliginda satan, tiiketicilere bilgi, bro§ur, rezervasyonu ve bilet hizmeti sunan i§letmelerdir.

Seyahat acenteleri de oteller gibi siniflandirmaya iilkeye gore A, B, C, diye

simflandmlmaktadir. 1.5.4. C fkiciliklcr

Cekicilikler iki ba§lik altinda ele alinmi§tir. Ulkenin dogal giizellikleri, daglan, dereleri, ormanlari, golleri, bitki ortiisu, hayvan tiirleri ve gigekleri, denizi, iklimi, kaphcalan, §ifali sular, magralan vs. dogal giizellikleridir. insanlik tarafindan yapilan ise, eski eserler, arkeoljik goruntuler, muze ve sanat galerilen, konu parklan kiiltiir-sanat hizmetleri, spor hizmetleri v.s.dir. Avusturya’da kiitur turizmi egemendir. (Muzik, orkestra gibi).

1.5.5. Destek Hizmetleri

i K I N C i B O L U M

I \ U A V iH B O L G E S i A D A U L K E L E R l N i N S iY A S i, S O S Y O - E K O N O M IK \ \ r i l . A K I V E T U R IZ M

• I ( ..ftmilk Konum, Iklim , Dil ve Din

llnlutma Adalari, St. Vincent ve Grenadines, St. Kitts ve Nevis, Antiqua ve Barbuda

... . St Lucia, Barbados, Grenada adalari Karayib denizinde, Amenka Birle^ik

i.. lu lui'nm l-lorida eyaletinden ba$layarak, Kuzey Amenka’nin kuzey dogusuna kadai

iMtiMinnktiulii

li iliniiiil Adalnri r-i j i .

--- Bahama Adalari, Amenka run Florida eyalcti

sahillerinden, Kiiba va Haiti’nin kuzeyine kadai uzanan 700 adadan mute§ekkildir Bu adalann sadece 29’unda insan ya§amaktadir. En onemli adalar Grand Bahama, Abaco ve Andros’tur. Resmi dilin tngilizce oldugu Bahama Adalannda gogunluk Hristiyandir (% 2 0 Anglian, % 35 protestan, % 1 9 Kismen katolik) Halkin % 7 2 ’si siyahtir. Ki$i agir olmayan, ya/.i semi olan Bahama adalari yilin on iki ayinda yaftty almaktadir. En 90k yagii? Mayis-Ekim aylarinda (4-6" - 6.9” ) arasinda olmaktadir. Isi ise 64° F, 89" F

________________________ arasinda degi?mektedir (Tablo 2).

S Illlllttld ll . « • 1

--- Antiqua ve Barbuda, Antigua, Barbuda vc

insan ya§amimn olmadigi kayalik Redondac dan

olu$maktadir. Barbuda, Antiqua’nm 40km

kuzeyinde, Rodenda ise 40 km giiney batismdadir Resmi dil Ingilizce’dir. Halkin biiyuk $ogunluftu Hristiyandir. (% 4 5 Anglican, % 4 2 Protestan, % I 0 Kismen Katolik). Halkin % 9 4 ’u ise siyahtir Tropik ikliine sahip Antiqua ve Barbuda’da yilin on iki ayinda, en<?ok Mayis-Ekim (4.6” - 6.9") arasinda yagi* vardir. Sicaklik 73° F - 87° F arasinda degi$mektedir Antiqua ve Barbuda ile St kills vc ___________________J Nevis diger adalara gore en az yagi* alandir, Yillik

I liilltlltllw i

Dominika, kuzeyde Gucaeloupe, guneyde Martinique adalarinin arasinda yer almaktadir. Resmi dil ingilizce olmakla beraber yerli halkin gogunlugu

Fransizca konu$maktadir. Halkin gogunlugunun

Hristiyan oldugu ulkede % 80 Roman Katoliktn Halkin % 9 1 ’i siyahtir. On iki ayda da yagi$ alan Dominika’da engok yagi§ (5.2” - 10.8” ) Haziran- Ocak arasindadir. Dominika bolge ada ulkeleri arasinda yillik yagi§ (77.9” ) ile birinci siradadn Sicaklik yil iginde 68° F - 90° F arasinda degi§irkcn en sicak aylar Mayis-Kasim arasindadir.

Saint Kitts ve Nevis adalari, Antigua’nm

giiney-dogusunda yer almaktadir. Resmi dil

ingilizcedir. Buyuk gogunlugunun Hristiyan oldugu adada, %36 Anglican, % 3 2 Methodist, % 1 1 Kismen Katolik, % 8 Protestandir. Halkin % 91’i siyahtii

Antigua ve Barbuda ile yakla$ik ayni yagi$

miktarlanni alan Saint Kitts ve Nevis Adalan’na en gok yagi§ Mayis (4.3” ) ayinda dil§erken havii sicakligi yil iginde 72° F - 87° F arasinda degi^mektedir.

Saint Lucia, Martinigue adasimn gtincyindc. Saint Vincent’in Kuzey-dogusunda yer alan volknnik bir adadir. Halkin onemli bir kisminm Fransizia

konu§masina ragmen resmi dil Ingilizce dir

Ya§ayanlarin % 8 0 ’i Katolik olan St Lucia’da halkin % 9 0 ’i siyahtir. Bolge ada ulkeleri iginde en gok yagi$ alan Lucia’da yillik orlalama yagi$ 86 6” en gok alan aylar ise Mayis-Ocak (5.3" - 10.6’ ) arasinda degi$irken, sicaklik yil iginde 69" F - 88" I- arasinda degi§mektedir.

S i. V i n c c n t a n d t h e G r e n a d i n e s

St. Vincent ve Grenadines’e en yakin adalar, kuzeyinde Saint Lucia ve giineyinde Greneda’dir. Volkanik bir ada olan Saint Vincent’e daha kiigiik adalar olan Saint Vincent Grenadines diye bilinen adalar da dahildir. Resmi dil ingilizce olup, halkin % 7 4 ’ii siyah ve biiyiik gogunlugunun Hristiyan oldugu ulkede, % 36 Anglikan, %20 Metodist, %19 Roman Katoliktir. On iki ay yagi§ alan St. Vincent ve

Grenadines’te en 90k yagi§ Haziran-Kasim (4.4” -

8.1” ) aylannda olurken, yil iginde sicaklik 69° F - 87° F arasinda degi$mektedir.

Barbados.

Barbados, Karayip adalarimn en dogusunda

Trinidad’in 320 km. kuzey dogusunda yer

almaktadir. Resmi dil ingilizce olup, halkin buyiik

gogunlugu Hristiyandir (% 4 0 Anglikan, %25

Protestan, % 4 Kismen Katolik). Barbados’ta

ya§ayanlarin % 9 2 ’si siyahtir. On iki ay yagi$ alan Barbados’ta en 90k yagi§ Haziran-Kasim (4.4” -8 1” ) aylannda yer alirken, yil iginde sicaklik 69° F - 87° F arasinda degi§mektedir.

Grenada.

Barbados’un giiney batisinda yer alan

Grenada, kuzeyde Giiney Grenadini adalanm

(C'arriacan, Petit Matimgine) da kapsamaktadir. Ulkede resmi dil ingilizce’dir. Adalar halkmin % 8 4 ’ii siyah ve biiyuk gogunlugu hiristiyandir (% 6 4 Kismen Katolik, %25 Anglikan). On iki ayda yagi? alan ulkede en gok yagi§ Mayis-Ocak (4.0” -l 1.5” ) aylannda alirken, yil iginde sicaklik 80° F - 86° F arasinda degi§mektedir.

' ’ N .tin

11

1-192 yilinda Kolombo tarafindan ke$fedilen Bahama Adalarina, Avrupalilarm ..I. ,,mcsmden once Arawak Hintlileri yerle$mi§ti. 1647 yilinda adalara ingilizler yerle§t> 1964 ilimlii ii, i$lerinde bagimsizligim kazanan Bahama Adalari, ingiliz Uluslar Toplulugu nun . ..I Oyc'.i olarak B M ’e uye oldu. Bahama Adalari bunun di?inda Karayip Toplulugu it \ K A11 i ) . Organization of Amenkan States (O A S), Afrika, Karayip, Pasifik (A ( P) vc 1^ ... ,.mI. I oplulugu ve Ortak Pazan (C A R IC O M ) uyesidir.

Bahama Adalannda ilk segim 1967 yilinda gergekle<jmi§tir. 1968 ve 1972 §egimlori ..., ,k. ke/ Anayasa igin konferans duzenlenmi$tir. 1973 yilinda bagimsizligina kavu*an li iii,mi.i Adalari’nin sadece 22 yillik bir devlet deneyimi vardir. Bagisizliktan sonra, 1977,

i "u • | ‘>87. 1992 yillannda, her be$ yilda bir segimler yapilmi§tir. Ancak 1983-85 yillari .. i in.l,i csiai ticareti nedeniyle hukumet iginde ciddi rahatsizliklar yer almi§, esrarla ... Idcdc A B D ’de ile i?birligine gidilmi^tir.

Ilahuma Adalannda yuriitme yetkisi, Ingiliz Kraligesi tarafindan atanan Vali’nindir li ion olu§an ikili bir yasama yapisi vardir. Senatonun on alti uyesinm dokuzu i,.i,t. .i miin Onerisi, dordu muhalefet liderinin onerisi, diger ugii ba§bakan ve muhalefet lideri

I ... Iilerck vali tarafindan atanmaktadir. Meclis 49 uyeden olu§makta ve be? yil *V"‘ I, .ii in til 11 m I it 11 segilirken, on iki bakan ise ba$bakanin onerisi ile Vali tarafindan atanmaktadir | it . ,i. I.mliyct gosteren ug partiden sadece ikisi Meclis’te temsil edilmektedir. Ulkede (iiMliliiiill gogunlukta oldugu ug etmk grup ve Protestanlann gogunlukta oldugu ug mezhep

VfH.lii I OKI* da var olan 36 sendikamn en buyiigii Bahama Otel Catering l$gi Dostluk

Hflllllk Iinldll

\iili}>uii 1493 yilinda Kolomb tarafindan ke§fedilmi$tir. 1632 yilinda adaya ilk yul. .«ill. i Ingilizler oldu Antigua’ya yerle$en ingilizler 1661 yilinda Barbuda’yi kolom yapti H i n 'I yilinda adalar Ingiliz Leeward Adalari Federasyonu liyesi oldu Antigua ve I t ..I ...I.I ,|.i ,1k segimler 1951 yilinda yapildi. Adalar 1956 yilinda, 1958 yilinda dagilan Ingiliz || I. h , iiy o n u uyesi oldu. 1967 yilinda Yasama Kurulu yerim parlementoya birakh i ■- i i '' .■ I'isii yilinda bagimsizlik oncesi ug segim yapildi. 1981 yilinda Ingiliz Uluslai |..|.l.,l«ip,i u v c m olarak B M ’e uye olarak kabul edildi. Bagimsizlik sonrasi ilk genel segim 198-1 W .(..In .nun 1989 ve 1994 yillannda (5 yilda bir) yapildi. Antigua ve Barbuda C A R IC O M ve

M I* oi |iiitlcrinin Uyesidir.

Null,nut ve Barbuda’da yiirutme yatkisi ingiliz Kraligesi tarafindan atanan Vali’do ... . Scnato ve meclisten oilman ikili bir yapi vardir. Senato’nun on yedi uyesi, atanma

ii tnli mcdis uyesi be* yil lgin balk tarafindan segilmektedir Scnato uyelcimm on i.... |.. I.at an doidii muhalefet partisi lideri, biri bakanlar kurulunun Onerisi ve biridc Vah'nm

11.1111n.ikti11111 Baijbakan Vali tarafindan atanukcn, l<> iiyeli Bakanlai Kurulu Ii i m ... ii .i Vali’mn onayi ileatanmaktadir. Ulkedefaaliyette olan alti partidan sadecc

I i ci n si I edilmektedir Ulkede (% 9 4 ) siyahlai hakim olurkcn, Angliknn ve I'im i. iiiiiiliii o ile yiikm olup toplamda (% 8 7 ) agirhktadir

Kolom b tarafindan kc$ledilen Dominika 1805 yilinda Ingiliz kolonisi oldu vc 1939

C

ii | | ...mi uycsi uli 19(»| dc ilk scgimlcidcn soma, |9o7 yilinda savuiima vc di> ... . Inyilieic’yc bagli olonomi ka/andi 1970 ve 1975'dc iki scgim yapildi 1978 yilinda

ve sendikal haklari ve ozgiirliikleri kisitlama giri§imleri, gosterilere ve yirmibe? gun genel greve yol agti ve yeni hiikiimet olu?tu. 1980 yilinda yapilan segimler sonucu ilk kez bir kadin ba§bakan oldu. 1980-81 asken darbe giri$imi sonugsuz kaldi. 1983 yilinda Amenka’nm

Grenada’ya yaptigi askeri miidahaleye yardim eden Dominika, 1984 yilinda yeni

Cumhurba$kanmi segti. 1986 yilinda savunma komutam, bir polisin oldiiriilmesinden sorumlu tutularak asildi. Be? yilda bir segim yapilan Dominika’da son segimler 1990 yilinda yapildi. Dominika B M , O A S, C A R IC O M , ACP, ve Ingiliz Uluslar Toplulugu uyesidir Halkin % 1 0 0 ’ii Fransizca konu^makla olan Dominika’mn I'ransa ile gok vakm iliskikri vaidn

£ali§ma kapsamina alinan Birle$mi§ Milletlere uye sekiz Karayib ada iilkesinden Vali tarafindan yonetilemeyen tek ulke Dominika’dir. Tek Meclisli yapi ozelligi olan Dominika’da Cumhurba§kani devletin ba$idir ve Mcclis tarafindan segilmektedir. 30 iiyeli meclisin 21 ’i halk

tarafindan segilmekte, 9’u Cumhurba§kam tarafindan atanmaktadir Ba$bakanlik

Cumhurba§kam tarafindan Meclis’te gogunlugun destegine sahip iiyeye verilmekte ve bajjbakanm onerisi ile l<> bakanlar kurulu uyesi alanmakiadir I Ikede «.!K

parliden ugu meclisle lemsil edilmekiedn I lalkin " «91 i siyah, " o J / si kalolikiu

St. Lucia 1500 yilinda Avrupalilar tarafindan ke§fedildi. 1605 ve 1638 yillannda Ingilizlerin adayi kolonize etme gabalan, yerli Karaib halki tarafindan (ingilizler oldiiriilerek) akamete ugratildi. 1642’de Fransizlar’in ada iizerindeki egemenlik iddialan 166U yilina kadar yerli halk ile Fransizlar arasinda sava$lara neden oldu. St. Lucia 1814 yilinda ingilizlere terkedildi ve 165 yil ingiliz hakimiyeti altinda kaldi. Ada ingilizlere gegmeden once 14 kez el degi§tirdi. 1924 yilinda gelen temsili idare ile, federal sistem iginde 1959’a kadar Winward adalarinin uyesi kalan St. Lucia’da, 1951 ’de ilk genel segimler yapildi. St. Lucia 1958’de yeni oilman Bati Hint Federasyonu uyesi oldu ve federasyonun dagildigi 1 % 2 yilina kadar uye kitldi 1%0'da yeni anayasa ile kendi yonetim ve geni§letilmi§ yasama organina kavu$tu. 1967 yilindn suvumnn ve di$ i$l«n Ingilizlere ait olmak iizere ig i§lerinde otonomi kazandi. Yasama ( )i | m iii y r i ini I e m s j k 'i l c i Meelisi'ne birakli ve 22 §ubat 1979 yilinda St. Lucia, ingiliz Uluslar I npltiltu'U I lyc.i ol.imk liirleijim# Milleller’e bagimsiz iilke olarak iiye oldu. 1982 yilinda, hiikiimcliu intlltM\t’kili liitieiimiilamulii (luzenleme yapmak istemesi, yolsuzluk iddialan r i. v l e i t \ u l .ii,ti I Ini-m i n i h i i iliilgiiliinmalai 1987 yilina kadar siirdii 1987 yilinda ozel bir Ini\it siilli 711 k>111111) \li 1 kit vc ( )rliiilo£u’yn silali nakli iddiasi uzerine hiikiimet soru$turma agti

ve o/rl >nki'iin TnnlivelU'ii yasaklaiKli 1992 yilinda yapilan segimler sonucunda 17 iiyeli ifin .ilt i l r i i n t t liM iU ' ulkede laaliyellc luilunan ug parliden ikisi girebildi St. Lucia’da yiirutme yctkiM 1111 ’. 111 z Kraligesi ve onu lemsil eden Vali’ye aittir. Yasama ikili bir yapiya sahiptir. Scnalonun onbn Uyesinm altisi ba$bakanm, ugu muhalefet partisinin, ikiside dini, ekonomik ve sosyal kurulu§larin onerisi ile Vali tarafindan atanmaktadir. Ba§bakamn di$inda on iki bakan gorev almaktadir. Ba$bakan Vali tarafindan atamrken, Ba$bakamn onerisi ile Temsilciler Meclisi gogunluguna dayali hiikiimet iiyeleri, yine Vali tarafindan atamaktadir. St Lucia, BM , O A S, C A R IC O M , ACP, ve Ingiliz Uluslar Toplulugu uyesidir Etmk ve din olarak % 9 0 siyah ve Katolik’tir.

segimleri 30 yildan sonra i§gi hukumetinde gatlaklara yol agti ve 1980 yilinda ongorulcn baA.msizhk, 1983 y.l.nda gergekle$tirildi. 1989 Hugo firt.nas. bolge adalannda c.dd. zararlara yol acti 1993 yilinda yapilan segimlerde siyasi faaliyette bulunan alti siyasi partiden dordu Mecliste temsiliyet hakk. kazandi. Tek meclisli bir yap.ya sahip St. Kitts ve Nev.s’te, sekiz. St Kitts ugu Nevis’e ait 11 sandalye vardir. U ? de senator atanmaktadir. St. Kitts ve Nevis te yiirutme yetkisi ingiliz Kraligesi adina Valiye aittir. Segimler be$ yilda bir yap.lmaktad.r Basbakan vali tarafindan atanmakta, bakanlar kurulunun alti bakam, ba$bakanin onerisi ve vitlinin onayi ile atanmaktadir. 1993 yili segim sonuglanna gore siyasi faaliyette bulunan alti partiden dordu mecliste temsil edilmektedir. Ba$bakan ve kabine meclise kanji sorumludur St Kitts ve Nevis, B M , O A S, A C P ve Ingiliz Uluslar Toplulugu uyesidir. Etmk grup olarak

.tyahlar hakimdir. Ba?ta Anglikanlar olmak iizere adalarda dort din vardir.

St Vincent 1498 yilinda Kolombo tarfindan ke§fedilmi§tir. 1783 yilinda Fransizlar mlayi ingilizlere b.rakmi?tir. 1972 y.l.nda Temsilciler Mecl.s.’nin on ug sandalyes. igin segim ynpilmis ve 1980 yilinda yer alan Anayasa Konferansinm ard.ndan St. Vincent ve Grenadines limiliz Uluslar Toplulugu uyesi olarak Birle§mi§ Milletlere iiye olmu?tur. 1981 yilinda kamu du/cm ve gah$anlarla ili§kilen duzenlemeye yonelik yasa gali$malari, sendika ve diger oimltlerin gosterilerine neden oldu ve hiikiimet onerdigi yasalan gen gikti. 1984 yilinda erken .cgimlere gidildi. Segimler be§ yilda yapilmaktadir. 1994 yilinda yapilan segimlerde ulkede .lyasi faaliyette bulunan be$ siyasi partiden iigii meclise girebildi. Ulke yonetiminde Ingilteie Kraligesi tarafindan atanan Vali hakimdir. Vali tarafindan atanan ba$bakan.n onerisi uzerine on bnkan vali tarafindan atanmaktaddir. ikili bir yasama organ.na sahip ulkede, alt. senate iiycsimn dordu ba$bakamn, ikisi muhalefet liderinm onerisi uzerine ba$bakan tarafindan ninmaktadir 15 iiyeli temsilciler Meclisi halk tarafindan segilmektedir. St. Vincient ve ( ucnadines B M , O A S, C A R IC O M , ingiliz Uluslar Toplulugu ve A C P ’ye uyedir Be§ etn.k ,>iuptan oluijan ulkede, % 7 9 ’u siyahtir. Ulkede hakim olan d.nler s.rasiyla, Anglikan, Methodist ve Rima Katolikleridir

Barbados’a ismi Portekizliler tarafindan verilmi?tir. Barbados’a ilk ziyaretin 1605 de nlriuuu saptanmi$ ve 1627’de ingilizler adaya yerle$mi$tir. 1834 ise §eker ekili alanlara kolcler »>etii ilim^tir 1961 ’de ig i§lerinde ozerklik kazanan Barbados aym yil segimlermi gergekle^tirdi

I '>(»(> yilinda ingiliz Uluslar Toplulugu uyesi olarak, B M ’e uye oldu ve aym yil segimler tekrar seiiilcndi Barbados B M ’e iiyelik yan.nda, O A S, C A R IC O M , Ingiliz Uluslar Toplulugu ve A( I' ye uyedir. 1951 segimleri ile i§ ba$ina gelen i$gi Partisi 1961 e kadar iilkeyi yonetti lesimicn hiikiimet degi$ikligini getirdi. 1981 segimleri yine hukumet deg.51kl1g.ne yolagt. 198 ? Amcrika’nin Grenada asker. mudahelesine Barbados’un yard.m etmes. I rm.dad I abako He llukilorde gerginlik yaratarak Barbados’un ihracati olumsuz yonde etkilend. ve sorunlar ancak k.umen 1986’da giderilebildi. 1986 ve 1991 segimlerinden sonra, 1994 yilinda yapi an gimlerde alti siyasi partiden sadece ugu meclise girebildi. ingiliz Kraligesi adina Vali lhinliiulan yonetilen Barbados’ta Ba§bakan Vali tarafindan ve on bakan ise ba§bakamn onerisi vc Vnli'nin onayi ile atanmaktadir. ikili bir yap.ya sahip Barbados’ta y.rm. bir senato uyes.nm, oil ikisi ba$kamn, ikisi muhalefet partisimn onerisi, yed.side dogrudan Vali tarafindan iitnnmaktadir Y.rm. sek.z mecl.s uyesi ise be? yil igin halk tarafindan segilmektedir. Ug etmk Umptan olu§an ulkenin % 9 2 ’si siyah irktandir. Anglikan ve Protestan dinler. hakimdir.

(irenada 1498 yilinda Kolombo tarafindan ke$fedilmi$tir 1650 yilinda I ransizlar Innitinilan kolon. yap.lm.^t.r 1783 y.l.nda ise ada lng.li/ hak.m.yetme gegt. I967’de ;g ulcimdc 0/crklik kazanan Grenada. 1970 yilinda Ingili/ Uluslai loplulugu Uyesi olaiak B M 1

iktidara geldi. 1974 bagimsizhktan sonra idaresi diktatorce ve giirumii§ bulunan Eric Gairy sol kanat tarafindan kansiz bir darbe ile 1975’de devrildi ve 1974 Anayasasi rafa kaldirilarak yeni anayasa dam§ma komiyonu kuruldu. 1980 yilinda yeni darbe giri§imi saptandi ve iilkeyi yoneten Bishop, Birle$mi§ Milletler’den yardim istedi Tutuklamalar, segimlerin ertelenmesi ve Kiiba’ya yakinla$ma, hiikiimeti ele gegirme miicadelesi, iilke lideri Bishop’un goz hapsine alinmasi ve bir askeri general tarafindan partiden ihrag edilmesi, gosterilere yol agti. Tutuklanmalar ve siki yonetim yayginla§ti.

Dogu Karayib Ulkeleri Orgutu diizenin korunmasi igin miidaheleye ve A B D ’nin yardimina karar verince, 1983’de mudahele gergekle§ti ancak 1985 yilinda A B D askerleri adadan ayrildi. 1984 yilinda yapilan segimler sonucunda da dalgalanmalar devam etti. 1990 yilinda yapilan segimlerde be§ siyasi partiden, dordii meclise girebildi. Ingiliz Uluslar Toplulugu Uyesi olan Grenada’da yiirutme yetkileri ingiliz Kraligesi adina Vali’de toplanmaktadir. Basbakan Vali tarafindan, sekiz bakan ise, Ba§bakanm onerisi uzerine Vali tarafindan atanmaktadir. ikili bir yapiya sahip yasamada on iig senato iiyesi Vali tarafindan atamrken, 15 meclis iiyesi halk tarafindan segilmektedir. Grenada, B M , OAS, C A R IC O M , A C P ve ingiliz Uluslar Toplulugu uyesidir. Dort etmk grubun % 8 4 ’ii siyah irka aittir. Ug dine mensup iilke yurta§larindan % 6 4 ’ii Katoliktir.

Karayib bolgesi ada ulkeleri, gogunlukla Kolomb tarafindan 1492 ve sonrasi ke§fedilmi§tir. Adalann 500 yillik bir tarihi gegmi§i vardir. Bolgedeki turn ada ulkeleri Ingiliz somiirgesi oldugundan Ingiliz kiiltiirunun etkisi altinda kaldilar. Tiim bu ada iilkelerinde resmi dil ingilizce olmakla beraber, Dominika, St Lucia’da halk Fransizca konu§maktadir. Bahama Adalannda ise halkin % 1 5 ’i yine Fransizca konu§maktadir. Adalarda ya§ayanlann buyiik bir gogunlugu (% 7 0 ve yukari) siyah irktan olup yiizde yiize yakim Hristiyandir. Hristiyanlar arasinda, Dominika ve St Lucia’da %80inin uzerinde Katolik iken diger adalarda Protestan ve Angikanlar gogunluktadir.

SOmuige yOnotimmdeii gikarak bagimsizligina 1966’da ilk kazanan bolge ada iilkesi

Biiil'iuloslui Olu/ yillik dcvlel deneyimi vardir Diger be$ bolge ada ulkeleri,

l>ii)\im*.i/likl.hum I *>7? 1979 yilliirmdii kaz.anmi$lar ve son olarak 1981 yilinda Antigua ve ll.iiImkI.i ile I')'M yilinda Si Kills ve Nevis bagimsizligim kazanmi§tir. Ancak tumii halen Ingiliz Kmligc sinin aiifdigi Vali laral’mdan yonetilmektedir. Dominika ve St. Kitts ve Nevis ham indo liepsmile ikili yapi. senato ve meclis vardir. Senatorler, Basbakan ve Ba§bakan’in Onerdigi bakanliir, Vali tarafindan atanmaktadir Senato iiye sayisi 11-17 arasinda degi§irken en az. senato uyesi St Vincent ve Grenadines’te, en gok Barbados’tadir. Meclis iiye sayisi ise I 1-49 arasinda degi$mekte, en gok meclis iiye sayisi Bahama Adalari’nda, en az St. Kitts ve Nevis’tedir. Bakanlar kurulu iiye sayisi 6-12 arasinda degi§irken en az St. Kitts ve Nevis’te, en gok Bahama ve Barbados’tadir. Hepsinde gok partili bir yapi goriiliirken, parti sayisi 2-6 arasinda, en az St. Lucia’de ve engok Antigua ve Barbuda, St. Kitts ve Nevis’tedir. Turizm

bakanligi sadece Bahama Adalannda varken, digerlerinde altinda turizme bakanliklar yer

verilmi§tir. Hukumet krizleri, zaman zaman darbeler, ozellikle Bahama Adalan’nda esrar ticareti, siyasi istikrarsizligin i^aretleridir. Grenada’da 1983 Amerikan miidahelesi bolge ve ozellikle Grenada igin siyasal ve ekonomik alanda olumsuzluklar getirmi§tir.

2.3. Yiizolpiiinii, Niifus, Egitirn ve Saglik 2.3.1. Yiizolgiimii ve Niifus

Karayib bolgesinde, gali§ma kapsamina alinan ada iilkelerinde en biiyiik yiizolgiimiine ..ilnp ada tilkesi 13864 km' ile Bahama Adalaridir (Tablo 3). E n kiigiik yiiz olgumune sahip ada ulkesi ise 262 km2 ile St. Kitts-Nevis Adalari’dir. Bahama adalari bu rakamlara gore St. Kitts- Ncvis’den 52.92 kat biiyiiktiir. Niifus yogunlugu en yiiksek ada ulkesi 600 ki§i/km2 ile Barbados, en du^iik 18 ki§i/km“ ile Bahama Adalaridir. Barbados, Bahama Adalarina gore '113 kat daha yogundur. Niifus arti§inin en yiiksek oldugu bolge ada ulkesi %2.2 ile St I ucia, en dii§iik oldugu iilke ise -0.4% Grenadadir. Grenada’da 1990’da 91.000 olan niifus,

l'J9| yilinda 84.000’e inmi§tir. Niifusu en az olan bolge ada iilkesi, 41,800 ile St. Kitts-Nevis, i n gok niifusu olan ise 258.000 ile Barbados’tur. Barbados’un niifusu 1991 rakamlarina gore Si kitts-Nevis’den 6.17 kat biiyiiktiir. $ehirle§me oranina bakildiginda ise % 75 ile en yiiksek M.iliama Adalannda, en dii$uk oran ise % 21 ile St. Vinceant ve Grenadies’dir.

I ulilo 3: Yiizolgiimii, Niifus (1991).

O llu’lc r

Yii/iil<,iimii Kill1

Nii lux Mi Itis Yogimhigii Scliiiiejim-% Nii I'us liiiyiime Oram Nii lus Knilckni Y.SIfUmU Kmlck-si N iiftisYogun.

Kmli-ksi Vntiuna vc II tirInula ₄₄₂ 6544X I4X 58 0 4 1 57 1 69 s 22 IldliHniMs 13X64 252000 IX 75 14 6.03 52 92 1.00 llmlititlos ₄₃₀ 258000 600 32 0 1 6 17 1 64 33 33 lloiuinikM 7551 72000 96 40 1.7 1 72 2.87 5 33 i.i i-iih iIh _n i 84000 270 57 -0 4 2 00 1 19 |s (HI VI K ill•»--N#»U _{262 41800 160 45 0.4 1.00 1.00 8 88} M 1 lie i h (.17 153000 24X 4C, 2 2 3 66 2 35 13 77 • 1 \ IIIH'lll XV '88 109000 2X1 21 1.4 2 61 1.48 15 61

Iviiyiiiik: PC Globe, Inc Tempe, AZ, U SA, 1992. * Endeksler yazar tarafindan hesap1anrm§tir.

i 1.2. Egilim .

Bahama Adalannda ondort ya^a kadar zorunlu olan egitirn devlet okullari tarafmdai I myilanmaktadir. 1991 rakamlarina gore ilk, orta ve lise egitimi veren 243 ozel ve kaim i >kuluiula, 3089 ogretmen ve 64215 ogrenci vardir. Ozel okullar ilk okuldan itibarti l.i.iliyeidedir. Ilk okul be$ ya$inda ba$lamakta ve alti yil siirmektedir. 11 ya§inda ba$layan oil; r li.c ise alti yil siirelidir. Nassu’da, Bahama West Indees Universitesine bagli Bahanu ( Hi Ii ilik Yonetimi Kolleji 1979 yilindan be'ri turizm ve otel i§letmeciligi alamnda meslek I•««« i iler kazandinrken, Miami ve St. John’s N. York Universiteleri degree programlai wiiulmektedirler Devlet 1991 rakamlarina gore G .S.M .H .’nin % 4 .4 ’iinii egitime ayirirken

Tablo 4: Egitirn Gostergeleri (1991). Karayib ’ler 5 S Ogrenci Savisi Ogretmen Sayisi O grenci/ Ogretmen Okur/Yazar Oram Egitim (i.S .M ./l Zorunlu Egitim Anti »ii a vc Barbuda 60 14437 732 20 SO 2 7 S-|4 Bahamas 243 64215 3089 21 90 4.4 5-16 Barbados 171 59208 3 170 19 99 (». 1 5-16 Dominika 77 19628 23 94 i i t i l l i i 5-15 Grenada 76 26295 1253 21 98 4.6 6-14 St. Krtts- Ncv is ₁₀₇₉₃ 56^ 19 98 4,9 5-14 St. I.ucia «;x 40003 427 2X 67 7.5 5-15 S(. ViniTiil w (.ITIUHhl X2 34010 , i 1755 20 V6 (),3 /omiilu j ... dcgil ... 1

Kaynak: PC Globe, Inc. Tempe, AZ, U SA. 1992

Antigua ve Barbuda’da 11 yil be? ve onalti ya? arasi zorunlu egitim vardir. Temel egitirn be? ya?inda ba?lar ve alti yil surer. Orta ve Lise I I ya?inda ba?lar ve u? ve iki yil olarak be? yil surer. 1991 yilina gore 60 olan okullann gogunlugu devlet tarafindan yurutiilmektedir. State Island Kollej’de ogretmen yeti?tirme ve mesleki beceri kazandinlmaktadir. Egitime ayrilan %2.7 pay, bolge ve ada iilkelerinde en dii?iik rakama tekabiil etmektedir

Dominika’da, be? ve onbe? ya? arasi zorunlu egitirn vardir. Temel egitirn be? ya?inda ba?layip yedi yil siirmektedir. Orta ve Lise 12 ya?inda ba?layip be? ve iki yil donemler itibariyle yedi yil siirmektedir. 77 okul, kamu ve ozel, egitirn verirken, ruhsal ve fiziki oziirliiler igin de okullar vardir. Okur-yazar oram %94. olan ulkede, ogrenci/dgretmen oram 21 ’dir. Dominika'da Ogretmen Kolleji’nde akademik ve teknik egitirn verilmektedir.

St. Kitts-Nevis^de 5-14 ya? grubu igin egitirn zorunludur. Ancak 16 ya?indan once ogrencinin okuldan aynlmasi yasaktir. Temel egitirn be? ya?inda ba?lamakta ve yedi yil siirmektedir. Orta ve lise 12 ya?ta ba?layip dort ve iki yillik donemlerle alti yil siirmektedir. 35 ilk ve sekiz orta-lise’nin oldugu St. Kitts-Nevis’de ogrenci/ogretmen oram I9 ’dur. Egitimin G .S .M .H ’daki payi ise % 4 .9 ’dur. Ogretmen Kolejinde, ogretmenlik ve teknik egitirn verilmektedir.

Saint Lucia’da 5-15 ya? arasi 10 yil zorunlu egitirn vardir. Temel egitirn 5 ya?inda ba?layarak 7 yil siirmektedir. Orta ve Lise egitimi 12 ya?inda ba?layarak 3 ve iki yil siirelerle be? yil siirmektedir. Devlet okullarinda egitirn parasiz iken, ozel okullar da vardir. 1991 yilina gore 98 ilk-orta-lisesi olan St. Lucia’da, ogretmen egitimi, sanat, teknik egitirn, hem?irelik egitimi veren bir kolej vardir. Halkin % 6 7 ’sinin okur yazar oldugu St Lucia’da egitimin G .S .M .H .’ya oram % 7 .5 ’dir.

Barbados’ta 5-16 ya? arasi 11 yil zorunlu ve devlet okullarinda parasiz egitim vardir I finel egitim be§ ya$inda ba§lamakta, alti yil siirmektedir 11 ya§inda ba§layan orta ve lise < Kilimi up ve bir up yil daha alti yil siirmektedir. Okur yazar oraninm % 99 oldugu Barbados'ta < iiiiune G S .M .H .’dan aynlan pay % 6 .1 ’dir. 170 okulun oldugu Barbados’ta, 1963’de kurulan West Indees Universitesi, hukuk, sosyal bilimler v.s. dallannda egitim vermektedir.

Cirenada’da egitim, 6-14 ya$lari arasinda zorunlu ve parasizdir. Temel egitim 5 ya§inda !• i ..l.imakta ve yedi yil siirmektedir. Orta ve lise egitimi 12 ya?inda ba$layarak 5 ve 2 yil, toplam s mil yil surmektedir. 1991 yilinda 74 okulda 26295 ogrenci egitim gormii§ olup, "i M iHi/ogretmen oram 21 ’dir. Halkin % 9 8 ’inin okur/yazar oldugu Grenada’da G S M H ’dan • iiiiune ayrilan pay % 4 .6 ’dir.

Sonup olarak, bolge ada iilkelerinde okur yazar oram %67-%99 arasinda degi$mekte, "»(>7 ilc en dii$iik St. Lucia’da, en yiiksek ise % 9 9 ile Barbados’tadir. G S M H ’dan egitime .ivt ilan pay ise %2.7-%7.5 arasinda degi$irken en yiiksek pay okur yazar oramni artirmak ipin

/ '» ilc St Lucia’da, en dii§uk pay %2.7 ile Antigua ve Barbuda’dadir.

! O . Saglik

Bahama Adalannda, 5 hastahanede toplam 1009 yatak bulunmaktadir. Yatak ba$ma pratisyen hekim ba$ma 851, heni$ire ba§ina 265 ki$i dii§mektedir. Ortalama omiii i I'linlnrda 76, erkeklerde 69’dur. Oliim oram 5/1000, dogum oram 19/1000’dur. 1991 yili iiilMiiylc hizmet veren, 286 pratisyen hekim, 31 di§ hekimi ve 37 eczane vardir. Seyyar tip ve .Ii, lii/.meti de adalara sunulmaktadir. 1972 yilinda kurulan Ulusal Sigorta Sistemi ile hastalik, nliiin, emeklilik ve dullar ipin menfaat saglanmaktadir. Devlet hastaneleri yamnda 26 yalakli o/fl liaslahane vardir.

Antigua ve Barbuda’da, 2 hastanede toplam 389 yatak vardir. Yatak ba§ina 165 I'l.HiHyen hekim ba$ina 1333, hem$ire ba^ina 309 ki$i dii^mektedir. Ulkede 48 pratisyen hekim,

1 .li, hekimi, 207 hem§ire ve 27 eczane vardir. Kadinlarda ortalama omiir 74, erkeklerde ise

1,1 du Oliim oram 6/1000, dogum oram ise 18/1000’dir. Sistem ipinde parasiz saglik ve . nu klilik gibi menfaatler saglanmaktadir.

Doninika’da 48 hastahanede 245 yatak vardir. Yatak basjina 351, pratisyen hekim l',i ,,111.1 1774, hemsire ba§ina 426 ki$i dii§mektedir. Olkede hizmet veren 31 pratisyen hekim, 10 • • .1111*. 4 di§ hekimi, 202 hem§ire vardir. Ortalama omiir kadinlarda 79, erkeklerde 73’dm

Si Kitts-Nevis’de dort hastahanede 258 yatak vardir. Yatak basjina 155, pratisyen In kmi b»$ina 1818, di$ doktoru ba$ina 8000, eczane ba§ina 5714, hemsire ba§ina 173 ki$i

• In(inekledn Ulkede 22 pratisyen hekim, 5 di§ doktoru, 7 eczane, 231 hem$ire vardn

i ►ilnlmiiii Omiir erkeklerde 64, kadinlarda 71 ya§tir.

Si Lucia’da, 5 hastahane 501 yatak bulunmaktadir. Yatak ba§ina 305, pratisyen hekim

Inrjmn 2833, di§ doktoru ba$ina 30600, eczane ba$ina 11769, hemsire ba$ina 505 ki$i

du>incktedir Olkede 54 pratisyen hekim, 5 di§ hekimi, 13 eczaci, 303 hemsire vardn

• lilnliima Omin erkeklerde 69, kadinlarda 74’dui Dogum oram 31/1000, oliim oram