• Sonuç bulunamadı

Yay ve Samanyolu Gökyüzü

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Yay ve Samanyolu Gökyüzü"

Copied!
2
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Güney gökkürede ve düflük enlemde yer alan tak›my›ld›zlar y›l›n belli dönem-lerinde gökyüzünde yükselirler. Kuzey yar›küreden gözlem yapt›¤›m›z için, ku-zey gökkutbuna yak›n olan tak›my›ld›zlar y›l›n daha uzun bir dönemi boyunca, da-ha düflük enlemlerde ve güney gökküre-de yer alan tak›my›ld›zlarsa daha k›sa süre ufkun üzerinde bulunurlar.

Nas›l Kutupy›ld›z› hiç batm›yorsa, ku-zey kutbuna aç›sal uzakl›¤› 40°’den az olan y›ld›zlar da hiçbir zaman ufkun al-t›nda kalmaz. Do¤al olarak, bu Dünya üzerinde bulundu¤umuz enleme ba¤l›d›r. Örne¤in kuzey kutbunda olsayd›k, kuzey gökküredeki y›ld›zlar›n hepsini ayn› an-da görebilirdik. Üstelik, buraan-da

Kutupy›l-d›z› tam baflucumuzda yer alaca¤›ndan ve bütün y›ld›zlar da onun çevresinde da-iresel yollar izleyerek dolan›yor görüne-ce¤inden hiçbiri batmaz. Ekvatorda ol-sayd›k, Kutupy›ld›z› kuzey yönünde ve ufukta yer al›rd›. Burada, kuzey ve gü-ney yar›kürelerin bütün y›ld›zlar›n› göre-bilirdik; ancak her y›ld›z do¤duktan 12 saat sonra batard›.

Kutupy›ld›z›’na uzakl›¤› 40°’den az (gök ekvatorundan uzakl›¤› ya da dik aç›kl›¤› en az 50°) olan tak›my›ld›zlara, Büyük Ay›, Küçük Ay›, Kral, Kraliçe ve Ejderha’y› örnek gösterebiliriz. Bu ta-k›my›ld›zlar›n konumu mevsime göre de-¤iflse de, onlar› y›l›n herhangi bir zama-n›nda; buna karfl›l›k, dik aç›kl›¤›

50°’den düflük olan y›ld›zlar› y›l›n ancak belli dönemlerinde görebiliriz.

Gök ekvatorunun güneyinde yer alan tak›my›ld›zlarsa, y›l›n birkaç ay› süresin-ce belli saatlerde görülürler ve ufuktan pek fazla yükselmezler. Akrep ve Yay’›, bu tak›my›ld›zlara örnek olarak göstere-biliriz. Yay ve Akrep tak›my›ld›zlar› ol-dukça güneyde olduklar› için gökyüzün-de pek yükselmezler. Bu tak›my›ld›zlar, yaz aylar›nda ve sonbahar›n ilk haftalar› boyunca gözlenebilirler.

Yay Tak›my›ld›z›’n›n bulundu¤u böl-ge, gökyüzünün en zengin bölgesidir. Çünkü, Samanyolu’nun merkezi bu do¤-rultudad›r. Burada, bir çokderin gökyü-zü cismi bulunur. Bunlar aras›nda özel-likle aç›k ve küresel y›ld›z kümeleri a¤›r-l›ktad›r.

Gezegenler ve Ay

Mars, akflam gökyüzündeki en parlak

gezegen. Gezegen, –2 kadir parlakl›kta ve Günefl batt›¤›nda güneydo¤u ufku üzerinde yer al›yor. Temmuz bafl›nda, gezegen yaklafl›k 20 aç› saniyesi çap›n-da. Bu da onu teleskoplu gözlemler için iyi bir hedef yap›yor. Ay›n sonuna do¤ru, gezegenin görünür çap› biraz azalarak 18 aç› saniyesine düflecek. Yine de bu büyüklük bile, gezegenin 1990 y›l›ndaki yak›nlaflmas›ndan bu yana gerçekleflen tüm yak›nlaflmalarda oldu¤undan daha fazla.

Mars, Temmuz bafl›nda güney ufku üzerindeki en yüksek noktas›na saat 23:30 sular›nda ulafl›yor. Gezegen gök-yüzünde pek fazla yükselmedi¤i için, at-mosferin olumsuz etkilerinden

olabildi-104Temmuz 2001 B‹L‹MveTEKN‹K

Yay ve Samanyolu

Gökyüzü

A l p A k o ¤ l u YAY (ÇAYDANLIK) Antares

(2)

¤ince az etkilenmek bak›m›ndan, bu s›ralar gözlem yapmak en iyi-si. Ay sonuna geldi¤i-mizdeyse gezegen bu konuma 21:30 s u l a r › n d a ulafl›yor. Ay›n ortala-r›nda, Venüs ve Satürn, Mars batt›k-tan k›sa bir süre sonra, saat 03:00 su-lar›nda do¤u-yor. ‹ki geze-gen ve Bo¤a’n›n k›rm›z› dev y›ld›z› Aldebaran birbiri-ne çok yak›n konum-dalar. Venüs, en büyük uzan›m›na geçen ay ulafl-m›flt›. Ancak, kuzey yar›kü-rede bulunan gözlemciler için, gezegen Temmuz ay›nda ufuktan biraz daha yükselecek. Yani bu s›ralar gezegen sabah gözlemleri için çok uygun konumda.

Satürn ve Aldebaran, ay bafl›nda Ve-nüs’ün biraz alt›nda yer al›yor. Günler ilerledikçe, ikisi de yükseliyor ve 13 Temmuz sabah›, üçlü her bir kenar› 4° olan bir eflkenar üçgen oluflturuyor. Sa-türn ve Aldebaran, Venüs’ün parlakl›¤›

yan›nda biraz sönük kal›yor; ancak, yine de ikisi de gökyüzünün en parlak gökci-simlerinden. Bu yak›nlaflma, 13 Temmuz sabah› erkenden kalkt›¤›n›za de¤ecektir.

15 Temmuz’da üçlü hemen hemen ay-n› yükselime geliyor. Bu s›rada, Venüs

ve Satürn, birbirlerine 0,7° yak›nlaflacaklar. Bu, iki ge-zegenin bir teleskoptan bak›ld›¤›nda ayn› görüfl alan›nda olaca¤› an-lam›na geliyor. Üs-telik bu s›rada ge-zegenlerin görü-nür büyüklükleri de hemen he-men ayn› ola-cak. Tabii, par-lakl›klar›ndaki belirgin fark› hemen görecek-siniz. Çünkü, Ve-nüs –4,1 kadirle parlarken, Satürn +0,2 kadirle parl›-yor. 17 Temmuz sa-bah›, Venüs, Satürn ve Aldebaran’dan oluflan üçlüye hilal evresindeki Ay da kat›l›yor.

fiimdi, 13 Temmuz sabah›na dönelim. Günefl do¤madan yaklafl›k 45 dakika önce do¤u-kuzeydo¤u ufkuna bakarsan›z, Jüpiter’i ve onun hemen 2° sol üstünde Merkür’ü görürsünüz. ‹ler-leyen günlerde Jüpiter yükselmeyi sürdü-rürken, Merkür giderek alçalacak. Ay›n sonlar›nda, Jüpiter ve Venüs birbirlerine iyice yak›nlaflm›fl olacaklar.

Ay, 5 Temmuz’da dolunay, 13

Tem-muz’da sondördün, 20 TemTem-muz’da yeni-ay, 27 Temmuz’da ilkdördün evrelerin-den geçecek.

105

Temmuz 2001 B‹L‹MveTEKN‹K

1 Temmuz saat 23:00; 15 Temmuz saat 22:00; 31 Temmuz 21:00’de gökyüzünün genel görünüflü

Kraliçe Kral Kertenkele Kartal Yunus O¤lak Kanatl› At Andromeda Kalkan Yay Ku¤u Büyük Ay› Berenices’in Saç› Küçük Ay› KUZEY GÜNEY BATI DO⁄U Ejderha Zürafa Vaflak Aslan Baflak Çoban Herkül Lir Kuzey Tac› Kutupy›ld›z› Deneb Regulus Spica Antares Mars Arcturus Vega Altair Terazi Erbo¤a Akrep Y›lan Y›lanc› Karga 18 - 19 Temmuz sabah›

Günefl do¤madan k›sa bir süre önce 13 Temmuz sabah›

Günefl do¤madan k›sa bir süre önce

Aldebaran Ülker Satürn Venüs Ay (19 Temmuz) Ay (18 Temmuz) Capella ARABACI Jüpiter Jüpiter Merkür DKD DKD Merkür

Temmuz ay›nda Jüpiter’in “Galileo Uydular›” olarak da bilinen dört büyük uydusunun gezegene

göre konumlar›. 1 3 5 7 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 9

Referanslar

Benzer Belgeler

E¤er y›l- d›z›n orijinal kütlesi 8 Günefl kütlesinin üzerindeyse, elektronlar, demir çekirdek- lerinin içindeki protonlarla birleflir ve so- nuçta Güneflimizden daha

(Bu beyaz cüce, Mira B olarak adland›r›l›yor.) Mira B’nin Mira üzerinde ne gibi etkinleri-. nin oldu¤unun anlafl›labilmesi için, Hubble Uzay Teleskopu’nu yani,

Morris’e göre bun- lar, daha önceki parlak genç y›ld›z ku- flaklar›ndan geriye kalan ve milyarlar- ca y›l boyunca a¤›r a¤›r merkezdeki çok daha büyük

Ama e¤er orijinal y›ld›z›n kütlesi 25 Günefl kütle- sinden daha büyükse, çok daha kütleli olan merkez, çöküfl sonunda bir karadelik haline geliyor.. En az›ndan

Bir y›ld›z›n 100 ile 1000 Günefl kütlesi aras›nda olabilece¤i yolundaki genelleme- ye karfl›n, bilinen en yo¤un y›ld›z kümesi üzerinde yap›lan gözlemler, bir

Ekim ay›nda, hava karard›ktan sonra O¤lak Tak›my›ld›z› güney yönünde yüksel- mifl oluyor.. Bu tak›my›ld›zdan, y›ld›zlar› pek parlak olmad›¤› ve

Günefl Sistemi’nin oluflum evresinin sonlar›nda Oort Bulutu diye adland›r›lan bugünkü yerlerine gitmeden, kuyrukluy›ld›zlar›n büyük bölümünün çarp›flmalarla

Yaklafl›k -4.5 kadir parlakl›ktaki Venüs’ü görmek için, Günefl batt›ktan bir süre sonra bat›- güneybat› yönüne bakman›z yeterli.. Ak- flam y›ld›z›