8 Mart 2001 B‹L‹MveTEKN‹K
B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
Dünyan›n Su Kayna¤›
Kuyrukluy›ld›zlar m›?
Suyun gezegenimiz üzerine ya¤mur gibi ya¤an mini kuyrukluy›ld›zlarca tafl›nd›¤› yolundaki tart›flmal› kuram› destekleyen yeni kan›tlar bulundu¤u öne sürüldü. Kuram›n sahibi olan Iowa Üniversitesi fizikçilerinden Louis A. Frank, Amerikan Jeofizik Derne¤i’nin yay›n
organ› olan Jeofizik Araflt›rmalar› Dergisi’nin Mart say›s›nda yay›mlad›¤› makalesinde 1998 y›l› Ekim ay›yla, 1999 May›s’› aras›nda çekilen 1500 foto¤raf›n incelenmesi sonucu bu süre içinde Dünya’ya düflen dokuz küçük
kuyrukluy›ld›z›n kuflkuya yer b›rakmayacak biçimde belirlendi¤ini aç›klad›. Foto¤raflar, Arizona eyaletindeki Sonoita’da bulunan robot bir teleskopça elde edilmifl. Frank’›n 1986 y›l›nda ayn›
üniversiteden John Sigwarth ile birlikte, Dynamic Explorer 1 uydusunun verilerine dayanarak gelifltirdi¤i kurama göre her dakika, 20-40 ton a¤›rl›¤›nda 20
kuyrukluy›ld›z Dünya atmosferine girerek parçalan›yor. Gezegenimizin
yaflam süresi boyunca gelmifl olmas› gereken bu küçük ziyaretçilerin say›s› hesapland›¤›nda, Dünya’n›n toplam su rezervinin tümünün bu yolla gelmifl olmas› mümkün. Ancak kuram o tarihte öne sürülür sürülmez üzerinde tart›flmalar bafllam›fl, baz› araflt›rmac›lar Frank’›n kuyruklu y›ld›z sand›¤› noktalar›n, asl›nda uygunun alg›lay›c›lar›ndaki elektronik parazit oldu¤unu öne sürmüfller, baz›lar›ysa görüntülerin gerçek kuyrukluy›ld›z oldu¤unu savunmufltu.
Son görüntülerin, parazit olas›l›¤›n› ortadan kald›ran bir teknikle yeryüzünden optik bir teleskopla al›nm›fl olmas›, kuram› güçlendirici bir nokta olarak de¤erlendiriliyor. NASA bas›n bülteni, 21 fiubat 2001
Kuyrukluy›ld›z Deposu,
San›ld›¤›ndan Fakir
Günefl Sistemi’nin oluflum evresinin sonlar›nda Oort Bulutu diye adland›r›lan bugünkü yerlerine gitmeden, kuyrukluy›ld›zlar›n büyük bölümünün çarp›flmalarla yok olduklar› yolunda ortaya ç›kan güçlü iflaretler, bu gizemli bölgenin toplam kütlesinin san›landan çok daha düflük olabilece¤ini gösteriyor. Kendisini keflfeden Hollandal› gökbilimci Jan Oort’un ad›yla an›lan bu bölge, 10 000–50 000
astronomik birim uzakl›kta Günefl Sistemi’ni bir küre gibi çevreliyor ve günümüzde egemen görüfle göre trilyonlarca kuyrukluy›ld›zdan olufluyor (Bir Astronomik Birim, Dünya’n›n Günefl’e olan ortalama uzakl›¤›na, yani yaklafl›k 150 milyon km’ye karfl›l›k geliyor).
Ancak, ABD’deki Güneybat› Araflt›rma Enstitüsü araflt›rmac›lar›ndan Dr. Alan Stern’le, NASA’n›n Jet ‹tki Laboratuvar›’ndan Dr. Paul Weissman, yeni gelifltirdikleri bir modelle yayg›n varsay›m›n tersine Günefl Sistemi’ndeki dev
gezegenlerin oluflumu s›ras›nda ve hemen ard›ndan sistemdeki kuyrukluy›ld›zlar›n Oort Bulutu’na at›lmas›n›n, fliddetli ve çarp›flmal› bir süreç oldu¤unu gösterdiler. Modele göre, Günefl Sistemi’nin
"temizlenme evresi" s›ras›nda dev gezegenler aras›nda bulunan kuyrukluy›ld›zlarla daha küçük cisimlerin pek ço¤u, bu
gezegenlerin kütleçekim etkisiyle Oort bulutuna at›lmadan önce aralar›ndaki çarp›flmlar sonucu toz haline geldiler. Weissman, bu süreç sonunda oluflan bulutun,
düflünülendan 10 kez daha küçük bir toplam kütleye sahip olmas› gerekti¤i görüflünde. Stern’e göreyse modelden ç›kan baflka bir sonuç da, Oort bulutuna varabilmifl olan kuyruky›ld›zlar›n da
san›landan çok daha küçük ve oldukça hasarl› olmalar› gerekti¤i. NASA bas›n bülteni, 31 Ocak 2001
