BAKTERİYEL
ENFEKSİYONLAR-1
1. Erizipel (Yılancık) 2. Anjinler
3. Kızıl
4. Menenjit
Dr. Öğr. Üye. Behire Sançar
ERİZİPEL (YILANCIK)
Etyoloji:
A Grubu Beta Hemolitik Streptekokların bir
enfeksiyonudur. Nadiren Stafilakoklar da yapar.
Epidemiyoloji:
Yeni doğan bebekler dahil her yaşta görülebilir.
Çocukluk çağında görülme hızı azalır. Yaşlılar ve immün sistemi zayıf olanlarda daha sık
görülür ve daha ağır seyreder.
En sık kış aylarında ve sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan bölgelerde görülür.
Bulaşma Yolu:
Trawmatik deriden girer.
Bulaştırma Süresi:
Fazla bulaştırıcı olmamakla birlikte,
enfeksiyon devam ettiği sürece bulaştırır.
İnkübasyon Süresi:
Diğer streptekoklarda olduğu gibi, 2-5 gündür.
Patoloji:
Açık yaradan giren Streptekoklar;
• Yetişkinlerde: Erizipel
• Çocuklarda: Kızıl
• Her Yaşta: Apse, İmpedigo (sarı çıban) yapar.
Klinik Bulgular:
• Ani olarak başlar. Etkenin girdiği yerde; kaşıntı, kızarıklık, ağrı olur.
• Hasta huzursuzdur.
• Baş ağrısı, bulantı, kusma, ateş olur.
• En fazla yüzde lezyon görülür. Lezyonun hudutları belirgindir.
• Ağrı gittikçe artar ve ödem oluşur.
• Yüzdeki lezyon burun üzerinden karşı tarafa geçer.
“Kelebek” görünümü oluşur.
• Tedavi edilmezse 5-10 gün sürer.
Laboratuvar Bulguları:
Lezyon kültüründe streptekok ürer.
Lokositoz vardır.
ASO, CRP testleri streptekoku gösterir.
Tanı:
Aslında klinik bulgularla konur.
Ama kesin tanı koymak için, lezyonun görünümü ve kültür önemlidir.
Komplikasyonlar:
Streptekoklarla meydana gelebilen birçok enfeksiyon komplikasyon olarak görülebilir.
Apse, sepsis, sellülit, otitis media vs.
Prognoz:
Başka ağır hastalığı olanlar, İmmün sistemi bozuk olanlar, yaşlılar ve sepsis komplikasyonu gelişenlerde kötüdür.
Klinik Şekilleri
• Büllöz Erizipel: Etkenin girdiği yerde büller oluşur.
• Göbek Erizipeli: Yeni doğanlarda etkenin göbekten girmesi.
• Gangrenli Erizipel: İmmün sistemi bozuk olnlarda gangrenler gelişir.
• Gezici Erizipel: Yüzdeki erizipelin çeneyi geçmesi ve saçlı deriye ulaşması.
• Mukoza Erizipeli: Ağız ve burun mukozasında erizipel oluşması.
Spesifik Tedavi:
Spesifik tedavide Penicillin kullanılır.
Hassas olanlarda Erytromycin kullanılır.
Rutin idrar tahlili yapılmalıdır (Akut Glomerulonefrit gibi geç komplikasyonları gözden kaçırmamak için).
Boğaz kültürü yapılmalıdır.
Semptomatik Tedavi:
Ateşli dönemde yatak istirahati, bol kalorili
diyet, romatizmal ateş yönünden incelenmelidir, Kemoproflaxi için,depo penicillin kullanılabilir.
Korunma:
İhbarı yoktur.
Hijyene dikkat edilmelidir.
- -
ANJİNLER
Streptekok veya diğer bakterilerin, farenx ve rinofarenx adenoid dokusuna yerleşerek yaptığı enfeksiyon sonucunda oluşan ve iltihapla beliren semptomlara genel bir deyimle “Angine” denir.
Etyoloji:
Anjinleri %87’sini streptekoklar yapar, Sırasıyla;
Pnomokok, Stafilakok,
İnflüenza basili,
Menengekoklar da anjin yapabilir.
Epidemiyoloji:
Her iklim ve her yörede görülebilir.
Soğuk mevsimlerde daha çok görülmekle birlikte, yaz aylarında fazla soğuk içecek ve yiyeceklerle ve soğuk rüzgarda
kalanlarda olabilir.
Çocuklarda daha fazla,
20-30 yaş arasında da oldukça sık, 40 yaşından sonra azdır.
Bulaşma Yolları:
• Öksürük ve aksırıkla çıkan tükürük damlacıkları ile bulaşma olur.
• Kontakt bir enfeksiyondur.
Patoloji:
Tonsillalar anatomik yapıları itibariyle bakterilerin
yerleşmesi, üremesi ve toksinlerini kana vermeleri için çok uygundurlar.
Kriptler, dolambaçlı kanallar halinde tonsillanın derinliğine doğru giderler.
Bakteriler kript epitellerinden girerler.
Oluşan inflamasyon geçtikten sonra kriptler her zaman temizlenemez, bazen hücre döküntüleri arasında
bakteriler letend halde de kalabilir.
Uygun ortam buldukça tekrar akut hastalığa neden olurlar.
Böylece tekrarlayan inflamasyonlar sonucunda tonsillada hipertrofi oluşur.
Hipertrofi olan tonsillalar fokal enfeksiyonlar için iyi bir yerleşim yeri olur. Fokal
enfeksiyon odaklarından kana karışan
bakteri veya toksinler süpürasyonlu veya toksik hastalık nedeni olabilir.
İnkübasyon Dönemi: 1-3 gün Belirtiler:
Ateş çocuklarda 40-40.5 dereceye kadar ulaşır.
Yetişkinlerde 38-39 derece olur.
Yaşlılarda reaksiyon daha azdır.
• Anjin, birden titreme ile başlar.
• Halsizlik
• Baş ve kas ağrısı
• İştahsızlık
• Bulantı-kusma
• Boğazda yanma
• Yutkunurken ağrı
• Hastalık ilerledikçe tonsillalar şişer ve ağrı artar.
• Farenx mukozası kızarır ve şişer
• Bazı vakalarda enflamasyon östaki borusu ile orta kulağa geçer
• Çene altındaki lenf bezleri şişer
• Baş hareket ettiğinde ağrı olur
• Larenx konjesyonunda ses kalınlaşır
• Dil sarı, kahverengi bir pasla örtülür.
Hastalığın 3 Tipi Vardır:
1. KATARAL ANJİN: Daha çok soğuk algınlığı sonucu nazofarenjitis ile birlikte olur.
Tonsillalar şiş ve kırmızıdır. Buna Kırmızı Anjin de denir.
2. KRİPTİK ANJİN: Tonsilla tümü ile şiş ve hiperemiktir. Kriptlerde patolojik değişimler vardır, içinde lökosit toplanır. Patojen bakteri ve seröz infiltrasyondan oluşan bir tıkaç kripti doldurur. Bunlar tonsillanın üzerinde beyaz noktalar halinde görünür. Buna Kriptik Anjin denir.
3. PULTASE ANJİN (Akut Süpüratif Tonsillit):
Genel belirtiler diğer anjinlerin aynıdır.
Yalnız bu tipte tonsilla krem renginde
iltihaptan ibaret bir zarla örtülüdür. Farenx mukozası konjesyonlu ve şiştir. Buna
Beyaz Anjin de denir.
Komplikasyonlar:
En sık apse görülür. Septik emboli, adenit, otitis media, menenjit, endokardit, pnömoni, ampiyem, glomerulonefrit vs.
Tanı:
Klinik belirtilerle kolayca tanınabilir. Streptekoklar boğaz kültüründe elde edilerek kesin tanı konur.
Ayrıca balgam ve cerahat kültürü de yapılabilir.
Laboratuvar Bulguları:
Çoğu kez albuminüri vardır.
Boğaz kültüründe Löffler basili üretilir.
Lökositoz görülebilir.
Tedavi:
Hastalığın başlangıcında, gümüş nitrat veya tentürdiyot ile yapılan lokal atuşmanların yararı olduğu söylenir.
Ancak, bu kimyasal maddeler doku direncini kırar, sadece tonsilla yüzeyini temizler,
enfeksiyona etkisi olmaz. Gargaralar da aynı şekilde ağız temizliğine yarar tonsillaya kadar ulaşmaz.
Yatak istirahatı, sıvı gıdalar, baş ve kas ağrılarına karşı analjezikler kullanılabilir.
Spesifik Tedavi:
Anjinlerin çoğu streptekok enfeksiyonu olduğu için, sulfonomidler ve penicillin kullanılır.
Gerekirse, penicillin ve streptomycin kombine olarak kullanılabilir.
Bunların yanında kortizonlar da kullanılabilir.
Korunma:
Kontakt bir enfeksiyon olduğundan anjinlilerle temas etmemek gerekir.
Sık anjin olanlar, mukoza direncini kıran fiziksel etkenlerden korunmalıdır (soğuk içecekler).
Tonsillanın çıkarılması yararlı olabilir.
Proflaxi amacıyla sürekli antibiyotik kullanılması sakıncalıdır.
Rezistans oluşumunu arttırır.
KIZIL (Scarlett Fever)
Etyoloji:
A Grubu Beta Hemolitik Streptekok Epidemiyoloji:
2 yaşın altında nadirdir. Cins farkı yoktur.
Beyaz ırk diğerlerine göre daha hassastır.
Daha çok kış aylarında görülür.
Bulaşma Yolu:
Direk temas, damlacık ve hava yolu ile bulaşır.
Bulaştırma Süresi:
Tedavi edilmeyenlerde 2 hafta bulaştırıcıdır.
Penicillin tedavisine başlanırsa 1-2 gün içinde bulaştırıcılık kalkar.
İnkübasyon Süresi:
Ortalama 2-6 gündür.
Belirtiler:
Boğaz ağrısı, Baş ağrısı, Kırgınlık,Bulantı,
Kusma, Ateş ve 24-48 saat sonra döküntüler başlar.
Ateşli dönemde hastaların dili, kenarları kırmızı, ortası beyaz çilek dili.
Daha sonra tüm dil koyu kırmızı renkte, kırmızı çilek dili görünümündedir.
• Kızılda çilek dili
İngüinal bölge ve koltuk altında çizgi tarzında koyu döküntülere Pastia işareti denir.
Yüzdeki döküntüler de nokta tarzında değildir.
Yanaklar ve çene kırmızı, ağız etrafı soluktur.
Deri fırça ile kırmızıya boyanmış gibidir.
• Yüzdeki döküntüler
• Döküntü ve desquamasyon dönemi uzun sürer (8 hafta).
Laboratuvar Bulguları:
Boğaz kültüründe Beta Hem. Strep. ürer.
Lokositoz vardır. ASO yüksektir, CRP(+) dir.
Tanı:
Klinik bulgular ve lab. bulguları ile konur.
Penicilline 1 tanede bile cevap vermesi kızılı düşündürür.
Komplikasyonlar: 2 bölümde incelenir:
1. Erken Komplikasyonlar: Servikal lenf adenopati, peritonsiller apse, nekrotik apseler, sinüzit, rinit, otitis media,
pnömoni, beyin apsesi vb.
2. Geç Komplikasyonlar: Akut
glomerulonefrit, romatizmal ateş, kardit, çocuklarda bazen kolesistit.
Kızılın Klinik Şekilleri:
1. Toksik K: Boğazda yerleşen klasik şekil
2. Septik K: Apse ve akut ağır hast. yapan şekil 3. Cerrahi K:Etkenin cerrahi travmadan girmesi 4. Hemorajik K: Döküntüler hemorajiktir
5. Papüllöz K: Döküntüler papül tarzında
6. Veziküllöz K: Döküntüler vezikül tarzında 7. Variegat K: Döküntüler düzensiz olursa 8. Puerperal K: Doğum sonrası olursa veya
kaynağını vajen çevresinden alırsa.
Tedavi:
Spesifik tedavi: Penicillin.
Geç komplikasyonları gözden kaçırmamak için boğaz ve idrar kültürü yapılmalıdır.
Romatizmal ateş yönünden takip gerekir.
Semptomatik tedavide, semptomlar türüne göre tedavi edilir.
Korunma:
• Kızıl ihbarı zorunlu bir hastalıktır.
• Hastalar ve portörler bulunup tedavi edilmelidir.
• Filiasyon aranmalı.
• Bulaştırıcılık süresince tecrit gerekir.
• Kullanılan eşyaların temizliğine dikkat edilmeli.
• Aşısı yapılmıştır, ancak çok fazla serotipi olduğundan aşı faydasızdır.
• Daha önce romatizmal ateş geçirenlere kemoproflaxi yapılır.
MENENJİTLER
Menenjit, bir çok etyolojik ajanla meydana gelen beyin zarı iltihabıdır.
Etyolojik ajana göre menenjitler, 3 grupta incelenir:
1. Bakteriyel Menenjitler: Daha çok menengekok ile olur. Diğer bakterilerle seconder enfeksiyon olarak görülür.
2. Viral Menenjitler: Primer ve seconder olabilir.
3. Diğer Menenjitler: Spiroket, Protozoon, Mantar menenjitleri.
MENENGEKOKSİK MENENJİT
(Epidemik M. Salgın M. Serebrospinal Ateş, Spotted Fever)
Etyoloji:
Etken, NEİSSERİA MENENJİTİS’dir.
Gram (-) bir bakteridir. Wright-gimsa ile boyanır.
İntracellüler olarak bulunabildiği için buna,
“Neissria İntracellülaris” de denir.
Kapsüllü, zor üretilen, 4 antijenik tipi olan, fizik çevre şartlarına aşırı duyarlılığı olan bir koktur.
• Neisseria Meningitis
• Neisseria Meningitis
• Neisseria Meningitis
Epidemiyoloji:
En çok 1 yaş civarında görülür.
Erkeklerde daha fazla görüldüğü tespit edilmiştir.
Sosyo-ekonomik durumu kötü ve kalabalık yerlerde daha fazla görülür.
Kış ve bahar aylarında olur ve tüm dünyada yaygındır.
Bulaşma Yolları:
Hasta ve portörlerin nazofarenx
sekresyonlarının damlacıklarıyla direkt olarak bulaşır.
Nadir olarak taze kontamine eşyalarla bulaşır.
Menengekoklar, soğuk ve kurulukta süratle öldükleri için indirekt bulaşma yok denecek kadar azdır.
Bulaştırıcılık Süresi:
Etken nazofarenx kültüründe ürediği sürece bulaştırıcıdır.
Tedaviye başlanmışsa, 24 saatte bulaştırıcılık kalkar.
Portörlük durumunda bulaştırıcılık uzun sürer.
İnkübasyon Süresi:
Birkaç saatten birkaç güne kadar değişir.
Fakat çoğu kez 3-4 gündür.
Patoloji:
Primer Menenjitte:
Etken ağız ve burundan girer
sinüslerden, direk olarak menenjlere
giderek yerleşir ve orada hastalık yapar.
Seconder Menenjitte:
Etken başka bir organda başka bir hastalık yapar.
En çok nazofarenx ve tonsillaya
yerleşim olur. Seconder olarak menenjit meydana gelir.
KLİNİK BULGULAR:
Önce bakteriemiye bağlı prodromal belirtiler, daha sonra menenjit bulguları görülür.
Prodromal Bulgular:
Ateş, şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma, hiperestezi, eklem ve adalelerde ağrı,
bazen konvülsiyon,
alt ekstremite ve gluteal bölgede fazla
olmak üzere mor-kırmızı renkte peteşiler görülür.
Menenjial Bulgular:
Şiddetli baş ağrısı,
kerniq ve brudzinski arazları
ense ve sırt sertliği (başı geriye atma), opustetanus pozisyonudur.
Yüksek ateş ve kusma devam ederken 1-2 gün içinde hastada kollaps gelişir. Şok ve ölüm olabilir. Bu nedenle prodromal belirtiler ve döküntüler görüldüğünde hastaya hemen IV mayi takılarak DAKŞ ayarlanmalıdır.
Eğer kollaps oluşursa, hastanın damarına mayi takmak çok zor olacaktır.
Sürekli kan basıncı takibi yapılmalıdır.
İntracranial tazyik artınca nabız düşer, solunum azalır (cheyne-stokes sol meydana gelir) .
Menengekoksemide, frontal ve occipital bölgede ağrı olur.
Brudzinski İşareti: Bacakları karına doğru çekik tutma. Düzeltilmeye çalışılırsa ağrı olur.
Kerniq İşareti: Yatan hastanın bir veya iki bacağı diz kapakları kıvrılmadan kaldırılamaz, mutlaka kıvrılır.
Konturlateral Reflex: Hastanın bir bacağı kaldırılmaya çalışılınca, diğer bacak
kendiliğinden kalkar.
Babinski Reflexi: 2 yaşa kadar normal, 2 yaştan sonra patolojiktir. Ayak tabanı sivri bir cisimle
çizilirse ayak parmakları yelpaze gibi açılır.
• Brudzinski-test
• Kerniq- Brudzinski
• Babinski testi
• Babinski test
Diğer Belirtiler:
• Derin tendon reflexinde azalma veya artma olur.
• Pupillalarda anizokori (eşit büyüklükte değil)
• Pitozis (göz kapağı düşüklüğü)
• Şaşılık (strabismus) olabilir.
Klinik Tablonun Şiddetine Göre Menenjitler 2’ye Ayrılır:
1. Fulminant Menengekoksemi: Sürrenal kortex yetmezliği hemen gelişir,
hastalarda kollaps ve ölüm 24-48 saatte gelişebilir. Buna Akut Menengekoksemi denir.
2. Kronik Menengekoksemi: Klinik bulguları hafiftir, bazen kendiliğinden iyileşebilir.
Tüm menenjitlerde çoğu kez Herpes Labialis görülebilir.
Laboratuvar Bulguları:
Tanı laboratuvar bulguları ile konur. Ancak, sadece nazofarenx kültürü ile kesin tanı konmamalıdır. Çünkü portörlerde
nazofarenx kültüründe menengekok görülebilir.
Kesin tanı için, L.P. Yapıp likörde menengekok görülmesi gerekir.
Döküntüler kazınıp yayma yapılır.
Wright veya Gimsa ile boyanır, intracellüler de görülebilir.
Komplikasyonlar:
Menengekoksik menenjitin komplikasyonları diğer bakteriyel menenjitlerden daha azdır.
Erken tanı ve tedavi ile iyice azaltılabilir.
Nadiren;
• İnternal hidrosefali
• Nörolojik paraliziler
• Artrit, Körlük
• Otitis media
• Pnömoni, herpes labialis
Tedavi:
Penicillin, Ampicillin kullanılır.Sulfonomidlere rezistans geliştiği için tek başına
kullanılmamalıdır. Ancak ağır vakalarda penicillinle beraber kullanılır. Penicilline
hassasiyet olanlarda kloramfenikol kullanılır.
Şoka karşı önlem alınır. Kortizon şoku önlemek için kullanılabilir.
Kollaps gelişiyorsa kan veya plazma verilebilir.
Diğer semptomlar türüne göre tedavi edilir.
Korunma:
• İhbarı zorunludur.
• Filiasyon aranmalıdır.
• Kaynak kişi tecrit edilmelidir.
• Portörlük fazla olduğundan portörler bulunmalı ve tedavi edilmelidir.
• Kültürleri (-) çıkıncaya kadar tedavi edilir.
• Hasta ile temas edenler kemoproflaxiye alınır.
• Hastaların eşyaları ve çevreleri dezenfekte edilmeli.
• Etken güneşe hassastır (kuruluk) evler havalandırılmalıdır.
