Sosyal Bilimlerde Araştırma
Yöntemleri-II
Konuyu araştırma problemine daraltma teknikleri
1)
Literatürü inceleyin
2) Başkalarıyla fikirler hakkında konuşun 3) Belirli bir bağlama uygulayın
Zaman Yer
Alt gruplar/insan kategorileri
4) Çalışmanın hedefini veya istenen sonucunu tanımlayın
Araştırma konusu, araştırma problemi ve araştırma soruları birbiriyle ilintilidir, ancak aynı şey değildir.
Araştırma problemi, araştırma konusuna «ne’si, hangi yönü, hangi boyutu” vb. soruları yönelttiğimizde aldığımız yanıttır.
Araştırma konusu, en genel çalışma sahasıdır ve bir çalışma yürütmek için son derece geniştir.
Araştırma problemi, konusu ve araştırma
soruları
Araştırma soruları
Araştırma soruları oluşturmanın yararları:
Araştırmanın örgütlenmesine yardımcı olur, ona yön verir ve tutarlılık sağlar.
Araştırma projesinin sınırlandırılmasını sağlar.
Araştırmanın yazılması için çerçeve oluşturulmuş olur.
Gereksinme duyulan verilerin ne olacağını gösterir.
Araştırma soruları
Araştırma sorularının şu özelliklere sahip olması gerekir:
Araştırılmaya değer olmalı ve araştırıldığında ilgili alana
bilgi, deneyim ve uygulama anlamında katkı getirebilmelidir.
Özgün olmalıdır.
Birbiriyle ilişkili olmalıdır.
Açık ve anlaşılır olmalıdır. Belirsizlik içermemelidir.
Çok geniş ya da çok dar kapsamlı olmamalıdır.
Nitel araştırma soruları
Araştırma soruları, temel soru ve bağlantılı soru olarak iki şekilde karşımıza çıkar.
Bir ya da iki temel araştırma sorusu sorun.
Temel soru bir çalışmadaki merkezi fenomenin ya da kavramın incelenmesini talep eden geniş bir sorudur. Temel soruya şöyle ulaşılır: «bu çalışmada
sorabileceğim en genel soru nedir?»
Temel sorulara ek birkaç alt soru sorun. Her bir temel soruyu birkaç alt soru takip eder. Bu alt sorular çalışmanın odağını daraltır.
Katılımcıları ve araştırmanın yerini belirtin.
Nitel araştırmalara uygun fiiller kullanın: hikayeleri rapor etmek, keşfetmek, bir süreci incelemek… daha çok keşfedici nitelikte olan fiilleri, yönlü değil yönsüz kelimeleri seçmek gerekir. Örneğin etkilemek, tesir etmek, belirlemek,
saptamak, sebep olmak gibi fiillerin kullanılması uygun değildir.
Nicel araştırma soruları
Nicel çalışmalarda araştırmacılar çalışmanın odağını belirlemek amacıyla nicel araştırma soruları ya da hipotezler belirler.
Nicel araştırma soruları, araştırmacının bilmek istediği konudaki değişkenler arasındaki ilişkiyi inceler.
Değişkenler arası ilişkiyi inceleyen nicel bir araştırma soru için şablon:
………….(kontrol değişkeni)’nin etkisi kontrol
edildiğinde………..(teorinin adı)……….. (bağımsız
değişken) ile ……….(bağımlı değişken) arasındaki
ilişkiyi açıklar mı?
Değişken
Herhangi bir deneğe ait birden çok değer alabilen bir özellik anlamına gelir.
Bir araştırmada evreni oluşturan birimlerin farklı değerler ile ifade edilebilen özellikleri olarak ifade edilebilir.
Değişebilen yani birden çok değer alabilen her şey değişkendir.
Buna göre örneğin cinsiyet (kadın-erkek), yaş (bir, iki, üç
gibi), eğitim durumu (ilkokul, üniversite) birer değişkendir.
Hipotez (Denence)
Denence veya hipotez, basitçe, araştırma sorusuna önceden verilmiş bir yanıt olarak tanımlanabilir.
Hipotez, sıklıkla varsayım sözcüğü ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ancak bu kullanım yanlıştır.
Hipotez yazmak, yürüttüğünüz araştırmanın kuramsal
temellerinden hareketle tahminler yürütmenize yardımcı
olur.
Hipotez
Değişkenler arasındaki ilişkiler hakkında tahminde
bulunmak üzere hipotezler iki farklı şekilde kurulabilir.
Sıfır hipotez (null hipotez)
Alternatif hipotez (araştırma hipotezi)
Sıfır hipotez, değişkenler arasında bir farkın ya da ilişkinin olmadığını belirtir.
Alternatif hipotez ise, değişkenler arasında farkın ya da
ilişkinin olduğunu belirtir.
Büyüköztürk, Şener vd. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem.
Creswell, John W. (2016). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları, 2. Baskı. Ankara: Eğiten Kitap.
Geray, Haluk (2006). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Neuman, W. Lawrence (2007). Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. Çev. S. Özge.
İstanbul: Yayınodası.
