Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri-
II
Deneyler, nedensel ilişkilere odaklanmak için oldukça elverişlidir. Bunun temel
nedeni, nedenselliğin üç koşulunun deney tasarımlarında açıkça yerine getirilmesidir.
Nedenselliğin üç koşulu şunlardır:
Zaman sırası
İlinti
Hiçbir başka açıklamanın bulunmaması
Deney, diğer araştırma tekniklerine kıyasla pozitivizme daha doğrudan yaslanır.
Deney
İnsan yaşamının pek çok alanını manipüle etmek, etik sorunlar yaratır ya da pratik
kısıtlamalar getirir. Bu bakımdan deneyler, araştırmacının koşulları manipüle edebildiği araştırma sorularıyla sınırlıdır.
Genellikle dar bir kapsama ya da ölçeğe sahip konular deneyler için elverişlidir.
Deneyler, çoğunlukla, makro düzeydeki
kuramsal kaygılardan ziyade mikro düzeye daha iyi uyar.
Deney için uygun araştırma
soruları
Deneylerin daha çok mikro düzeye uygun olması, psikologların ve sosyal psikologların deney kullanma eğiliminde olmasını
beraberinde getirir.
Deneyler, nadiren bir toplumun bütünündeki ya da uzun yıllara yayılan koşullara bakmayı gerektiren soruları ele alır.
Deney için uygun araştırma
soruları
Toplumsal araştırmalarda deneysel yöntem, doğa bilimlerinden ödünç alınmıştır.
Psikolojideki çalışmalarla başlamıştır.
Psikolojide yaygın kabul görmesi ise 1900’lü yıllardan sonra mümkün olmuştur.
20. yüzyılın başından İkinci Dünya Savaşı’na kadar olan dönemde deneysel yöntem
ayrıntılı hale gelmiş ve toplumsal
araştırmada kendisine yer edinmiştir.
Deneyin tarihi
Karşılaştırma yapmak amacıyla gruplara örnek olaylar atamanın yöntemi olarak
tanımlanır. Deneysel araştırmanın başında rastlantısal bir süreç kullanılarak deney
yapan kişi grupları birbirine denk biçimde ele alabilir.
Rastlantısal atama, gündelik anlamda değil, istatistiksel anlamdadır.
Rastlantısal atama
Deneyin yedi bölümü vardır. Bu bölümler her deneyde bulunmayabilir.
1. Müdahale ya da bağımsız değişken
2. Bağımlı değişken
3. Öntest
4. Sontest
5. Deney grubu
6. Kontrol grubu
7. Rastlantısal atama
Deneyin bölümleri
Müdahale: Deneysel araştırmada bağımsız değişkene verilen addır.
Öntest: Bir deneyin bağımlı değişkeninin müdahaleden önce ölçülmesidir.
Sontest: Bir deneyin bağımlı değişkeninin müdahaleden sonra ölçülmesidir.
Deney grubu: Deneysel araştırmada müdahalenin verildiği gruptur.
Kontrol grubu: Deneysel araştırmada müdahalenin verilmediği gruptur.
Deneyin bölümleri
Tek seferde örnek olay incelemesi Tek gruplu öntest-sontestli tasarım Statik grup karşılaştırması
Öndeney tasarımları
İki gruplu yalnız son testli Kesintili zaman dizileri Denk zaman dizileri Latin kare
Dört gruplu solomon
Yarı deneysel tasarımlar
Neuman, W. Lawrence (2007). Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel ve Nicel
Yaklaşımlar. Çev. S. Özge. İstanbul:
Yayınodası.
