5. SINIF TÜRKÇE TAM ÖĞRENME
KURALLI CÜMLE OLUŞTURMA Mustafa KAFA
KONU ANLATIMI ……….:
KURALLI CÜMLE OLUŞTURMA
Karışık olarak verilen sözcük ya da sözcük gruplarıyla kurallı ve anlamlı cümleler oluşturmaya cümle oluşturma adı verilir.
Örnek:
Güzeldir Anne Sevgilerin Sevgisi En
Anne sevgisi sevgilerin en güzelidir.
* Cümle oluşturmalarda yapılan iş veya olan durum en sonda yer almalıdır.
topladı, sepete, Ayşe, fındıkları
Cümlede yapılan iş nedir diye sorduğumuzda toplama işi yapılmış cevabını veriyoruz bu nedenle yapılan iş “topladı”
cümlenin en sonunda olmalıdır.
Ayşe fındıkları sepete topladı.
* Cümle oluşturmada kurallı bir cümle oluşması için işi yapan kişi veya varlığın adı cümlede geçiyorsa en başta olmalıdır.
kartopu, sokakta, oynadı, çocuklar
Yukarıdaki cümlede yapılan iş oynamak olduğu için en sonda olmalıdır. İşi yapan çocuklar olduğu için cümlenin en başında olmalıdır.
Çocuklar sokakta kartopu oynadı.
Örnek:
istemez (yapılan iş istememek) görünen köy (işi meydana getiren) kılavuz
Görünen köy kılavuz istemez
ALIŞTIRMA ……….……….:
Aşağıdaki kelimeleri kurallı bir şekilde birleştirerek cümleler oluşturunuz.
bizim, bilgi, okul, yuvasıdır, için
……….
hoş, davulun, sesi, gelir, uzaktan
……….
büyük, başarılar, çalışmakla, çok, elde edilir
……….
çoğalır, azalır, paylaşıldıkça, üzüntüler, sevgiler
……….
gelir, sakla, zamanı, samanı
……….
öten, erken, keserler, horozun, kafasını
……….
olmak, çalışmalıyız, başarılı, çok, için,
……….
gitti, için, ders, kütüphaneye, Ayşe, çalışmak
……….
çatladı, yere, telefonun, düşünce, ekranı
……….
tarafı, çarpmış, buz, sağ, geminin, dağına
……….
su, gölgesinde, içtim, oturup, ağacın
……….
yorganına, uzat, ayağını, göre
……….
TÜRKÇE DERSİ
ETKİNLİK ………..:
Aşağıdaki cümlelerde yapılan işi ve işi yapan kişiyi yazınız.
Koyunlar açık yerden dışarı çıktılar.
İşi yapan varlık: ……….
Yapılan/Olan iş: ……….
Çocuklar odalarında sessizce kitap okuyor.
İşi yapan varlık: ……….
Yapılan/Olan iş: ……….
Dışarıda unuttuğum kâğıtları yağmur ıslatmış.
İşi yapan varlık: ……….
Yapılan/Olan iş: ……….
Dün gece yan apartmanda yangın çıkmış.
İşi yapan varlık: ……….
Yapılan/Olan iş: ……….
Aşağıdaki cümlelerde yapılan iş ve bu işi yapan varlığın altını çiziniz ve kurallı olarak oluşturulmuş olanları işaretleyiniz.
(Kurallı cümlelerde işi yapan en başta yapılan iş en sonda bulunur) [ x ] Cengiz kitaplarını masanın üzerine bıraktı.
[ ] Yarın çocuklar halı sahaya top oynamaya gidecekler.
[ ] Asıldı bayraklar evlerin pencerelerine.
[ ] Okul hafta sonların güzelce yıkanıyor.
[ ] Matematik dersinde Nevin Hoca yeni konu anlattı.
[ ] İhtiyar adam oturduğu bankta bulmaca çözdü.
[ ] Aslı, öğretmenin söylediklerini tahtaya yazdı.
[ ] Ağacın gölgesine büyük bir aslan uzanmıştı.
[ ] Öğrenciler fuarın her yerini gezdiler.
TEST ……….:
Sabah çocuklar servisle müze gezisine gittiler.
1. Yukarıdaki cümlenin kurallı hali aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çocuklar sabah servisle müze gezisine gittiler.
B) Müze gezisine çocuklar sabah servisle gittiler.
C) Çocuklar gittiler sabah servisle müze gezisine.
D) Servisle çocuklar sabah gittiler müze gezisine.
1- yattığı 2- belli 3- aslan 4- olur 5- yerden
2. Yukarıdaki kelimelerin kurallı cümle dizilişi aşağıdakilerden hangisidir?
A) 3 – 2 – 4 – 1 – 5 B) 5 – 3 – 1 – 4 – 2 C) 3 – 1 – 5 – 2 – 4 D) 5 – 3 – 1 – 2 – 4
3. Aşağıdaki cümlelerden hangisi kuralsız bir şekilde oluşturulmuştur?
A) Arkadaşlarını Olcay rahatsız ediyor.
B) Zil sabah 08.00’de çalıyor.
C) Cumhuriyet Bayramı 29 Ekim’de kutlanıyor.
D) İnekler sabah erkenden otlamaya gitti.
Çocuklar çantalarını sınıfta bırakıp geziye gittiler.
4. Bu cümlede işi yapan ve yapılan iş aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) çanta - bırakıp B) sınıfta - gittiler C) çocuklar - bırakıp D) çocuklar - gittiler
Okudu – sınıfta – öğretmenimiz- öyküyü - yazdığım 5. Yukarıdaki kelimelerin kurallı cümle hali aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sınıfta öğretmenimiz yazdığım öyküyü okudu.
B) Okudu sınıfta öğretmenimiz yazdığım öyküyü.
C) Öğretmenimiz yazdığım öyküyü okudu sınıfta D) Öğretmenimiz yazdığım öyküyü sınıfta okudu.
1. geliyor – 2. arılar – 3. bala – 4. masadaki
6. Yukarıdaki kelimelerin kurallı dizilişi hangisidir?
A) 2 – 1 – 4 – 3 B) 2 – 4 – 3 – 1 C) 4 – 3 – 2 – 1 D) 4 – 3 – 1 – 2
TÜRKÇE DERSİ
