5. SINIF TÜRKÇE TAM ÖĞRENME
ÖRTÜLÜ ANLAM Mustafa KAFA
KONU ANLATIMI ……….:
ÖRTÜLÜ ANLAM
Cümlede açık olarak söylenmediği halde, cümlenin anlamından veya cümledeki bazı ifadelerden çıkarılabilen anlama örtülü anlam denir.
Örtülü anlamın bulunduğu cümlelerde karşılaştırmalara, aşamalı durumlara yer verilebilir. Ağırlıklı olarak “de”
bağlacı kullanılır.
Bunun dışında “en, daha, ilk, tüm, birkaçı, sadece, yine, artık, diğer” gibi kelimeler de cümlede örtülü anlamı sağlar.
ÖRNEK:
Öğretmenler toplantısına annem de katıldı.
Yukarıdaki cümleden toplantıya annesi dışında katılanların da olduğu anlamı çıkar. Bu anlam açık olarak söylenmediği için cümle örtülü anlamlıdır.
Ahmet yine kaza yapmış.
Yukarıdaki cümleden Ahmet’in iyi bir sürücü olmadığı ve daha önce de kaza yaptığı anlamları çıkıyor. Bu anlamlar o cümlenin örtülü anlamlarıdır.
Hava artık ısınmaya başladı.
Yukarıdaki cümlede havanın daha önce soğuk olduğu anlaşılmaktadır. Cümlede belirtmesine rağmen bu anlamı çıkartabildiğimiz için bu cümlede örtülü anlam vardır.
Kitaplığın en üst rafındaki kitaplar diğer raflardaki kitaplardan daha kalındı.
Yukarıdaki cümlede kitaplığın tüm raflarında kitapların olduğu örtülü anlamını çıkarabiliriz.
* Bu cümlede örtülü anlam karşılaştırma anlamı verilerek ortaya çıkarılmıştır.
Arkadaşlarının rahatsızlığı günden güne azalıyordu.
Yukarıdaki cümlede bu rahatsızlığın önceden çok fazla olduğu örtülü anlamı ortaya çıkar.
* Bu cümlede örtülü anlam aşamalı durum (gittikçe artan veya azalan durum) verilerek sağlanmıştır.
ALIŞTIRMA ………..:
Aşağıda verilen cümlelerdeki örtülü anlamları bularak örtülü olarak verilmek istenen anlamı altlarına yazınız.
Sen dahi bundan daha fazlasını düşünemezdin.
………..
Bu sabah yine okula geç kalmıştı.
………
İstiklal Marşı yarışmasına ben de katılmak istiyorum.
……….
Üzüntüm seni görünce geçti.
……….
Bu kitapta konular daha ayrıntılı olarak anlatılıyor.
………
Bu şehir beraberinde çocukluk anılarını da getirdi.
………
Hatta üzerine su bile döktüm.
………
Burada tekrar bir arada olduğumuza çok seviniyorum.
………
Evladım, yine ödevlerini yapmamışsın.
……….
Çömleği yaparken yavaş hareket edersen sağlam olur.
……….
Bugün gittiğimiz yerde piknik de yapmayı planlıyoruz.
……….
Bu yılki toplantıda yalnız Mehmet Bey bulunmuyor.
……….
TÜRKÇE DERSİ ETKİNLİK ……….……….:
Aşağıdaki görsellerle ilgili örtülü anlam içeren birer cümle yazınız.
“en” sözcüğünü kullanarak aşağıdaki resimle ilgili örtük anlamlı bir cümle kurunuz.
………..………
………..………
……….………
………..………
………
………..
“de” sözcüğünü kullanarak aşağıdaki görselle ilgili örtülü anlam içeren bir cümle kurunuz.
………..………
………..………
……….………
………..………
………
………..
“artık” sözcüğünü kullanarak aşağıdaki görselle ilgili örtülü anlam içeren bir cümle yazınız.
………..………
………..………
……….………
………..………
………
………..
TEST ……….:
1. Aşağıdakilerden hangisi “ En sevilen meyvelerden biri de çilektir.” Cümlesindeki örtülü anlamlardan biri değildir?
A) Çilek en sevilen meyvedir.
B) Çilek dışında sevilen meyveler de vardır.
C) Bazı meyveler diğerlerinden çok sevilmektedir.
D) Bütün meyveler aynı derecede sevilmemektedir.
2. “Selim yıllar önce bu okulda öğretmenlik yapmış.”
Bu cümledeki örtülü anlam aşağıdakilerden hangisidir?
A) Selim okulun müdürü olmuştur.
B) Selim artık burada çalışmamaktadır.
C) Selim birçok defa burada çalışmıştır.
D) Selim çalışkan bir öğretmendir.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde örtülü bir anlam yoktur?
A) Yarışmayı yine bizimkiler kazanmış.
B) Pikniğe ben de davet edildim.
C) Arabamı güzelce temizledim.
D) İlk kez bir kitap fuarına katılacağım.
4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi örtülü bir anlam oluşturmak için kullanılamaz?
A) tüm B) yine C) de D) gibi
5.Menemen yapmak için ……… domates almış.
Yukarıdaki cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi yazılırsa cümle örtülü bir anlam kazanır?
A) büyük B) sadece C) birçok D) bakkaldan
6. “Hamsi Karadeniz’deki balık türlerinden biridir.”
Yukarıdaki cümlede örtülü olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hamsi en çok Karadeniz’de bulunur.
B) Karadeniz denince akla hamsi gelir.
C) Karadeniz’de başka balık çeşitleri de vardır.
D) Başka denizlerde Karadeniz’deki kadar hamsi olmaz.
7. Aşağıdakilerden hangisi örtülü bir anlam içermemektedir?
A) Buraya atık kağıtları biriktiriyorlar.
B) Çocukların birkaçı dışarı çıktı.
C) Bu soruları sadece Sevgi çözebilir.
D) Akşam yine çay hazırlamıştı.
