5. SINIF TÜRKÇE TAM ÖĞRENME
HABER METİNLERİ Mustafa KAFA
KONU ANLATIMI ……….:
HABER METİNLERİ
Toplumda veya tabiatta meydana gelen çeşitli olay, durum ve görünümle ilgili bilgiye ve duyurulara “haber”; bu haberlerin halka duyurulması amacıyla hazırlanan yazılara da “haber yazısı” denir.
Haber yazıları, belli bir zamanda ve yerde olmuş olayları merakı giderecek düzeyde ayrıntılı ve anlaşılır bir dille aktarır. Toplumu ilgilendiren her konuyla ilgili haber yapılabilir.
Duyulduğunda halk arasında heyecan yaratan haberlere sansasyonel haber denir. Doğru olmayan haberlere ise asparagas (uydurma) haber denir. Haber toplayan, haber yazan kişilere muhabir denir.
Haber yazılarının özellikleri şunlardır:
Günlük (güncel) ve önemli olay ve durumlarla ilgilidir.
Kolay anlaşılır; akıcı, açık bir dil kullanılmalıdır.
Haber yazıları toplumun büyük bir kısmını ilgilendirmelidir.
Yazan kişi anlattıkları karşısında tarafsız kalmalı, yorumdan kaçınmalıdır.
Anlatılanlar ilgi çekici olmalıdır.
5N 1K Sorularına cevap vermelidir.
Haber Kaynakları
Resmî haberler: En etkili kişilerden öğrenilir.
Özel haberler: Halk arasındaki olayların halk tarafından muhabirlere bildirilmesiyle elde edilir.
Ajans haberleri: Dünya olaylarını toplayıp her yana bildiren kurumların verdikleri haberlerdir.
HABERİ OLUŞTURAN UNSURLAR (5N-1K KURALI)
Haberin yazımı açısından günümüzde kullanılan en geçerli yöntem, 5N-1K kuralıdır. 5N-1K kuralı KİM, NE, NEREDE, NE ZAMAN, NASIL, NEDEN (NİÇİN) sorularına göre haberin oluşturulması anlamına gelir.
ÖRNEK: Yangın Nedeniyle Binada Mahsur Kaldı Şişli’de, 17.30 sıralarında 7 katlı boş bir binanın en son katında henüz belirlenemeyen bir nedenle yangın çıktı.
Hurda toplayan bir kişi 6. katta duman yüzünden binada mahsur kalınca, itfaiye ekipleri tarafından merdiven yardımıyla kurtarıldı. Hayati tehlikesi bulunmadığı belirtilen bu kişi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesine kaldırıldı. 02.06.2016
NE : Yangında mahsur kalan bir kişinin kurtarılması KİM : Hurda topladığı iddia edilen bir kişi
NEREDE : Şişli’de, boş yedi katlı bir binada.
NE ZAMAN : Saat 17.30 sıralarında
NASIL : İtfaiye ekiplerince merdiven yardımıyla NEDEN : Duman yüzünden binada mahsur kaldığı için
: ………..ALIŞTIRMA
Aşağıdaki haber metinlerinde yer alan 5N 1K unsurlarını bularak ilgili alana yazınız.
İTFAİYE KURTARDI
Dün akşam saat 16.20 sıralarında, Kurtuluş Mahallesinin oyun parkında sokak köpeklerinden korkan kedi bir ağacın en tepesine tırmandı. Dallar arasında sıkışan kediyi gören vatandaşlar itfaiye ekiplerine bilgi verdiler. Olay yerine gelen itfaiye ekibi, merdiven uzatarak küçük kediyi ağacın tepesinden kurtardı. Yakındaki bir veterinere götürülen kedinin herhangi bir sağlık sorunun bulunmadığı tespit edildi.
Ne: ……….
Kim: ………..
Nerede: ………..
Ne Zaman: ………
Nasıl: ………
Neden: ………
KARPUZ ÜRETİCİSİ BU SEZONDAN UMUTLU
Türkiye’deki karpuz üretiminin beşte birinin yapıldığı Çukurova’da karpuz fidelerini toprakla buluşturan üreticiler geçen sezonki fiyatların bu yıl artmasını bekliyor.
Bu konuda 23.02.2018 tarihinde toplantı düzenleyen üreticiler. Geçen yılki fiyatlar çok düşük olduğu için devletin taban fiyat belirleyerek üreticiyi ezmemeleri gerektiğini söylediler. Beklentilerinin gerçekleşmesi için gerekli yerlere müracaatlarını yazılı olarak da bildireceklerini belirttiler.
Ne: ……….
Kim: ………..
Nerede: ………..
Ne Zaman: ………
Nasıl: ………
Neden: ………
TÜRKÇE DERSİ ETKİNLİK ……….……….:
Aşağıdaki boş alana 5N 1K sorularına uygun olarak bir haber metni yazınız.
Ne: Kaybolan dağcıları kurtarma Kim: Akut ekipleri
Nerede: Erciyes Dağı’nda Ne Zaman: Hafta sonu
Nasıl: Kar kızaklarıyla ve köpeklerle.
Neden: Kar yağışı ve tipi yüzünden kaybolduklarından.
……….
………
……….
………
……….
………
……….
………
………
……….
………
………
………
……….
………
Aşağıdaki metinlerden haber metni olanları işaretleyiniz.
[ ] Mehmet Akif Ersoy ödül olarak verilen parayı
istememiş ve halkı için İstiklal Marşı’nı yazmıştı. Meclis şiiri ayakta alkışladı. Yazar İstiklal Marşı’nı Safahat adlı şiir kitabına da almamıştır.
[ ] Hırsızlar ahırdaki üç ineği alıp kayıplara karıştı.
Durumun polise bildirilmesiyle olay yeri incelemesi yapılıp olayla ilgili soruşturma başlatıldı.
[ ] Bunlar kuş hırsızı olmalıydı. Ağdaki minicik kuşları alıp kulübedeki kafeslere atıyorlardı. Kulübedeki kuşlar
sayılamayacak kadar çoktu.
: ……….TEST
1. Aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı genel bir haber metninde bulunmaz?
A) Nerede B) Kim C) Kaçıncı D) Niçin
2. Aşağıdakilerden hangisi haber metni değildir?
A) Aramalar sabaha karşı sonuç verdi ve üç çocuk köyün yakınlarındaki bir kulübede sağlıklı olarak bulundu.
B) Leyleklerin göç vakti geldiği için şehre yine akın oldu. Kuş gözlemcileri bir hafta önceden yerleşip gelecek leylekleri burada bekliyorlar.
C) Pazartesi yağan yoğun yağmurdan dolayı Giresun’un Dereli ilçesinde dereler taştı. Vatandaşlar korkulu anlar yaşadılar.
D) Dün gece eve geç geldi. Bu saatlere kadar nerede ne yapıyor hiç bilmezdi. Kendisi sofrasını hazırlar yatağa yatardı ama o gelene kadar gözlerine uyku girmezdi.
3. Aşağıdaki 5N 1K sorularına verilen haber metni cevaplarından hangisi yanlış verilmiştir?
A) Neden: Aralarında eski bir düşmanlık olduğu için B) Ne: Evlerinin önünde
C) Kim: Komşu olan iki aile
D) Nasıl: Çevik kuvvet ekiplerinin araya girmesiyle
23 Nisan günü bayram havası yaşandı. Çocukların bayramı olduğu için çocuklar doyasıya eğlendiler. Törenlerin ardından çocuklar parklara, sinemalara, sirklere, lunaparklara götürüldü. Bugünün anlamını tam bilmese de minikler bile çok mutluydu bugünde.
4. Yukarıdakilerden haber metninde hangi sorunun cevabı eksik kalmıştır?
A) Kim B) Nerede C) Nasıl D) Neden
5. Aşağıdaki metinlerden hangisi haber metnidir?
A) Önce küçücük bir çamur parçasını alıp tezgâha koyuyor, değirmen döndükçe elleriyle şekil veriyor. Arada bir ellerini suya daldırıyordu.
B) Yazar 1928 yılında İstanbul’da doğmuş, ilk ve orta öğrenimini burada gördükten sonra babasının tayini çıktığı için Anadolu’ya gitmiştir. Asıl gelişimi burada oluştu.
C) Uzun süredir yapılan kazılar sonuç verdi. İzmir’in Bergama bölgesinde yapılan kazılar Eylül 2017’de sonuçlarını verdi. Arkeologlar uzun zamandır yaptıkları
kazılarla bir yer altı şehrini daha turizme kazandırdılar.
D) Giresun, denizin bitişiyle başlayan dağları ve fındığıyla tanınır. Yaylalarını anlata anlata bitiremezsiniz. Kümbet Yaylası tüm Türkiye’de tanınan bir yayla turizm merkezidir.
