Tarih : 27/12/2005 Sirkü No : Sirkü 2006/004
Konusu : Ücretlilerde Vergi İndirimi ile İlgili 2005 Yılı için Belirlenen Yeni Ücret Aralıkları
Ücretlilerde Vergi İndirimi ile İlgili 2005 Yılı için Belirlenen Yeni Ücret Aralıkları
Maliye Bakanlığınca; GVK’nun mükerrer 121. maddesi uyarınca uygulanmakta olan “Ücretlilerde Vergi İndirimi” müessesesi ile ilgili olarak 24.12.2004 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 255 no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ ile açıklamalar yapılmıştı.
255 no.lu Genel Tebliğde yer alan; ücretlilerin harcamalarına uygulanacak tarife 2004/8295 sayılı Kararın 10. maddesiyle 1.1.2005 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiştir. Bu değişiklik sonrası 255 no.lu Genel Tebliğde yer alan uygulama esasları Gelir İdaresi başkanlığınca aşağıdaki şekilde uyarlanmıştır.
GERÇEK USULDE VERGİLENDİRİLEN ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİNİN UYGULAMASI VE ESASLARI 1-GİRİŞ
2978 sayılı Vergi İadesi Hakkında Kanun ile tam mükellefiyete tabi olup, ücret geliri elde eden ücretliler, bu Kanunda yer alan bazı harcamalar karşılığında ve yine bu Kanunla belli edilen oranda “Vergi iadesi adı altında” bir ödeme yapılmakta idi.
Ancak, 3946 sayılı Kanunla, 2978 sayılı Vergi İadesi Hakkında Kanun’un 1.maddesinin son fıkrası değiştirilerek bu madde ile Bakanlar Kuruluna; vergi iadesinde yararlanacak olanlar ile vergi iadesi kapsamına alınacak mal ve hizmet alımlarını tespit yetkisi verilmiştir.
Bakanlar Kuruluna verilen bu yetkiye istinaden; 01.04.1994 tarih ve 94/5372 sayılı Kararı ile; tam mükellefiyete tabi olup, ücret geliri elde edenler, ticari, zirai (küçük çiftçi muaflığından yararlananlar dahil) veya mesleki kazançları nedeniyle gelir vergisine tabi olan mükellefler ve bir işyeri açmaksızın gezici oyarak bileti satanlar vergi iadesi kapsamından çıkartılmıştır.
Ancak, 2978 sayılı Kanuna göre vergi iadesi uygulaması kapsamında iken, 1994 Mayıs ayından itibaren bu kanun kapsamından çıkartılan ücretlilerle ilgili olarak, 3946 sayılı Kanunla, “özel gider indirimi” uygulaması getirilmiş daha sonra 4842 sayılı Kanunun 15. maddesiyle 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 121. maddesiyle 01/01/2004 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmiştir.
II- ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİNE İLİŞKİN MEVZUAT Ücretlilerde Vergi İndirimi:
Mükerrer Madde Madde-121-
Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve ikamet edilen konuta ait kira harcamalarının yıllık toplam tutarının;
- 3.300-Yeni Türk Lirasına kadar % 8’i,
- 6.600-Yeni Türk Lirasının 3.300-Yeni Türk Lirası için % 8’i, aşan kısmı için % 6’sı,
- 6.600-Yeni Türk Lirasından fazlasının, 6.600-Yeni Türk Lirası için % 7’si, aşan kısmı için % 4’ü, (2004/8295 sayılı Karar ile yeni belirlenen aralıklar)
Ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir.
Şu kadar ki; harcamaların Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti olan gerçek ve tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Mahsup hakkı kazanılan tutarın hesaplanmasında dikkate alınan harcama tutarı, vergi matrahının toplamını geçemez.
Ücretlilerin harcama belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin mahsup veya iadesine ilişkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya (Anayasa Mahkemesinin, 15/07/2004 tarihli ve E.No:2003/33, K.No:2004/101 sayılı kararı ile”……… ibare iptal edilmiş olup, iptal kararının Resmi Gazete’de yayımlanacağı tarihe kadar 15/07/2004 tarihli ve E.No:2003/33, K.No:2004/8 kararla yürürlüğü durdurulmuştu.) Anayasa Mahkemesinin, 15/07/2004 tarihi ve E.No:2003/33, K.No:2004/101 sayılı kararının 02/03/2005 tarih ve 25743 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla ibare iptal edilmiştir.) ve uygulamanın usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
FANUS YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK LTD.ŞTİ.
Merkez Efendi Mah. Güney Yanyol Akdaş Blok Giriş Katı No:2 Cevizlibağ Zeytinburnu – İSTANBUL Tel : 0212.416 7153-54-55 Fax : 0212.416 7156 Mobil : 0544 711 8712 www.fanus-ymm.com
III- ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANAN ÜCRETLİLER
Ücretlilerde vergi indiriminden, gerçek usulde gelir vergisine tabi ücretliler faydalanacaklardır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 61.
maddesinde açıklanan ve ücret geliri elde edenler, vergi uygulaması açısından ücretli kabul edilmekte olup, bunlar aşağıda belirtilmiştir.
A-Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylığı alanlar.
506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesine göre faaliyette bulunan özel emekli sandıklarından emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı alanların, bu aylıklarının istisna tutarını aşan kısmı ücret sayılmakta ve ücretlerin vergilendirilmesine ilişkin esaslara göre vergiye tabi tutulmaktadır. Dolayısıyla, bunlarda gelir Vergisi Kanunu’nun uygulanması açısından ücretli sayılmaktadır.
Ancak, 2978 sayılı Kanunun 1. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak çıkartılan, 05.04.1994 gün ve 21896 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 94/5372 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 94/5372 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bu kişiler 2978 sayılı Kanun uyarınca vergi iadesinden yararlananlar kapsamında bırakılan ve 506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesine göre faaliyette bulunan özel emekli sandıklarından emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı alanlar, bu kanuna göre vergi iadesinden yararlanmaları nedeniyle özel gider indiriminden yararlanamayacaklardır.
B-Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında ücret alanlar,
C-Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyeleri.
D-Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurları (Bu sıfatları dolayısıyla ücret alanlar), E-Bilirkişiler, resmi arabulucular, eksperler, spor hakemleri ve her türlü yarışma jürisi üyeleri.
F-Transfer ücreti veya sair adlarla ücret alan sporcular.
2978 sayılı Yasaya göre vergi iadesi hakkında yararlananlar ayrıca özel gider indiriminden faydalanamazlar.
IV- ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİNE KONU OLAN HARCAMALAR
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa eklenen Mükerrer 121. maddesinde ücretlilerde vergi indirimine konu olan harcama kalemleri; “mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamaları olmak üzere 5 grup halinde belirlenmiştir.”
Buna göre, ücretlinin kendisi, eşi ve çocuğu tarafından yapılan ücretlilerde vergi indirimine konu olan harcamalara ilişkin gerekli açıklamalar aşağıda yapılmıştır.
A- Eğitim Giderleri
Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelerle eğitim amacıyla yapılan ödemeler, kurs ücretleri, kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalar, özel gider indirimi kapsamına girmektedir.Ayrıca, ücretlilerin ehliyet almak için sürücü kurslarına yaptığı ödemeler ile okullara gidiş-geliş hizmeti veren gerçek usule tabi mükelleflere ödenen taşıma ücretleri (servis ücretleri) de eğitim giderlerinin bir unsuru olduğundan, bu harcamalar da özel gider indirimine konu olacaktır.
Diğer taraftan, gazete, dergi ve mecmua alımları gibi (eğitim kurumlarınca öğrencilerin eğitimine yönelik olarak çıkartılanlar hariç) harcamalar nedeniyle alınan belgeler eğitim gideri olarak ücretlilerde vergi indirimine tabi olmayacaktır.
ÖRNEK 1: (B) Vakfı, iktisadi işletmesi olan özel okul işletmeciliği faaliyeti nedeniyle kurumlar vergisinden muaf olduğuna dair Maliye Bakanlığından “muafiyet belgesi” almıştır.
(B) vakfın, okul işletmeciliği faaliyeti, “kurumlar vergisinden muaf olması nedeniyle” bu vakıftan, eğitim harcamalarına ilişkin olarak alınan belgeler, ücretlilerde vergi indirimine konu harcama belgesi olarak kabul edilmeyecektir.
ÖRNEK 2: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okulların okul aile birliğine veya okul koruma derneğine yapılan bağışların, okul aile birliği ve okul koruma derneğinin kurumlar vergisinden muaf olmaları ve bunların Vergi Usul Kanununa göre özel gider indirimine tabi olan belgeleri verememeleri nedeniyle, buralara yapılan harcamaların ücretlilerde vergi indirimine konu edilmemesi gerekir.
B- Sağlık Giderleri
Ücretlinin yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri, muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi sağlık harcamaları ücretlilerde vergi indirimine konu olacaktır. Ancak, diş macunu ve diş fırçası gibi giderler ise sağlık harcaması olarak kabul edilmesi mümkün olmadığından ücretlilerde vergi indirimi kapsamına dahil edilmeyecektir.
Ücretlinin vergi indirimine konu olan sağlık harcamalarının bir kısmının işverenlerce karşılanması halinde, ücretlinin sadece kendisinin yaptığı harcama tutarları ücretlilerde vergi indirimine tabi olacaktır.
Sağlık Bakanlığına ve Üniversitelere bağlı hastaneler veya bunların döner sermayelerine yapılan sağlık harcamaları; söz konusu hastanelerin Kurumlar Vergisinden muaf olması ve Vergi Usul Kanununda yer alan belgelerden verememesi nedeniyle, ücretlilerde vergi indirimine konu edilmeyecektir.
Sağlık kurumları ile işverenler arasında yapılan anlaşmalar gereğince, bazı kurumlarda çalışan personelin sağlık muayenesi, özel hastanelerde veya özel muayenehanelerde yaptırılmaktadır. Bu yerler tarafından ücretlilere verilen fatura veya serbest meslek makbuzlarında belirtilen harcama giderleri işverenlerce ücretlilere ödenmektedir.
Bu durumda, ücretliler adına özel hastanelere veya özel muayenehanelere yapılan sağlık giderleri tamamen kurumca karşılandığından, bu harcamalar, ücretlilerde vergi indirimine konu edilmeyecektir.
Ancak, bu şekilde yapılan sağlık giderlerinin kısmen işverence kısmen de ücretli tarafından karşılanması halinde, ücretli tarafından karşılanan sağlık giderleri ücretlilerde vergi indirimine konu edilecektir.
Özel hastaneler veya özel muayenehaneler tarafından verilen belge asılları, ücretlilerin kendilerine ödeme yapılabilmesi için işverene ibraz edileceğinden, ücretli tarafından karşılanan sağlık giderlerine ilişkin belgelerin ayrı, iş verenlerce karşılanan sağlık giderlerine ilişkin belgelerin ise ayrı verilmesi gerekmektedir.
ÖRNEK 1:Sosyal Sigortalar Kurumuna bağlı SSK Hastanesinde muayene olan bir ücretlinin ilaçları, bu kurumun eczanesince verilmektedir. Ancak bu ilaçların %80’i Sosyal Sigortalar Kurumunca %20’si ise ücretli tarafından karşılanmaktadır.
Bu durumda, söz konusu kamu kurumuna ilaç bedelleri karşılığında yapılan ödemeler nedeniyle alınan belgeler; bu kurumun kurumlar vergisinden muaf olması ve verilen belgelerinde, Vergi Usul kanunu hükümlerine göre verilen belgeler kapsamında olmaması nedeniyle, ücretlilerde vergi indirimine konu edilmeyecektir.
C-Gıda Giderleri:
Gıda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. Ancak, içecek giderlerinden sigara, alkollü içkiler ve biralar ücretlilerde vergi indirimi kapsamı dışında tutulmuştur.
Ayrıca, lokanta, pastane ve otel gibi yerlerde yiyecek ve içecek (alkollü içkiler hariç) için yapılan ödemeler de ücretlilerde vergi indirimine dahil edilecektir.
Öte yandan, otellerde, konaklama giderleri ile birlikte yiyecek ve içecek giderlerine ilişkin olarak verilen belgeler de; yiyecek ve içecek giderleri ile konaklama giderlerinin ayrı ayrı gösterilmesi şartıyla, yiyecek ve içecek giderleri özel gider indirimi kapsamına alınacak, konaklama giderleri ise bu kapsam dışında tutulacaktır. Ancak, söz konusu harcamalara ilişkin belgede yiyecek ,içecek ve konaklama giderlerinin ayrı ayrı değil de toplam olarak gösterilmesi durumunda ise, bu belge ücretlilerde vergi indirimine dahil edilmeyecektir.
Diğer taraftan, evlerde beslenen hayvanların tüketimi için alınan yem, mama vb gıda maddeleri ile temizlik maddelerine ait harcamalar ücretlilerde vergi indirimine konu edilmeyecektir.
ÖRNEK: Tatil yapmak için ailesi ile birlikte Marmaris’e giden ücretli (E), konaklama, yeme ve içme gideri olarak (tam pansiyon) 50 milyon liraya bir otelle anlaşmıştır. Kaldığı otel resepsiyonundan kendisine, konaklama, yeme ve içme bedeli karşılığında toplam 50 milyon liralık fatura verilmiştir.
Bu durumda, fatura bedelinin içinde her ne kadar ücretlilerde vergi indirimine konu olan harcamalar var ise de, (yeme ve içme giderleri) (içki ve konaklama hariç) bu harcamalar ayrı ayrı belirtilmediğinden ve ne kadarının yeme ve içme bedeli olduğu bilinmediğinden, söz konusu harcamalara ilişkin olarak alınan fatura ücretlilerde vergi indirimine konu olmayacaktır. Ancak, bu faturalarda her harcama kalemleri ayrı ayrı yazılması halinde, ücretlilerde vergi indiriminde dikkate alınacaktır.
D- Giyim Giderleri
Giyim giderlerinden: kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer, eldiven, deri giyim vb. giyime müteallik malların satın alınması için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. Ayrıca söz konusu giyim giderlerine ilişkin dikim, tamir ve onarım gibi harcamaların da ücretlilerde vergi indirimine konu harcamalar olarak dikkate alınması gerekir.
Öte yandan, giyim eşyaları ile ilgili kuru temizleme giderleri ve bunların temizletilmesi amacıyla alınan temizlik maddelerine ilişkin harcamalar, ücretlilerde vergi indirimine konu edilmeyecektir.
ÖRNEK: Bir kamu kurumunda ücretli olarak çalışan ve ücret geliri 400 YTL. olan (F), kendisi, eşi ve çocuğunun giyim giderleri olarak toplam 1.000 YTL’ık harcama yapılmıştır. Ücretlinin her ne kadar aylık ücreti 400 YTL. ise de, bu harcamaları taksitle yapabilecektir.
Ücretlinin aylık ücretinin 400 YTL. olması, bu harcamanın yapamayacağı, bir başka ifade ile gerçek harcama olarak kabul edilemeyeceği düşünülmez. Bu nedenle, söz konusu harcama gerçek harcama olarak kabul edilerek ücretlilerde vergi indirimine konu edilmesi mümkün olacaktır. Ancak, bu giyim giderleri 1.000 YTL değil de, 5.000 YTL. olmuş olsa idi, bu harcamanın gerçek harcama olarak kabul edilmesi mümkün olmayabilecektir.
E- Kira Giderleri
İkamet edilen konut için yapılan kira ödemelerinin tamamının (fiilen ödenen kısmının) ücretlilerde vergi indirimine konu harcama olarak kabul edilmesi gerekir.
Bu uygulamada, kiranın defaten, aylık veya birkaç aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ancak kira ödemesinin kapsadığı dönem belgede belirtilecektir.
Öte yandan, ücretlilerde vergi indirimine konu olacak belgelerin neler olduğu 255 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde açıklanmıştır.
Bu belgeler, gerçek usulde gelir vergisine tabi olan mükellefler ile kurumlar vergisi mükelleflerinin düzenleyecekleri belgelerdir. Ancak, sadece gayrimenkul sermaye iradı nedeniyle mükellef olanların bu belgeleri düzenleme mecburiyeti bulunmamaktadır. Bu nedenle, kira giderlerinin nasıl belgelendirileceği sorusu akla gelmektedir.
Konuya ilişkin olarak 24/12/2004 tarihinde yayımlanan 255 Seri No.lu Gelir vergisi Genel Tebliğinin (4/3) bölümünün sondan ikinci paragrafında aynen, “Gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda, kira ödemesine ilişkin kira sözleşmesinin bir örneği ve banka dekontu; kira ödemesinin nakden yapılması halinde ise ödemeye ilişkin mal sahibinin vereceği belge ile kira sözleşmesinin bir örneği tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.” denilmiştir.
Tebliğde de açıklandığı üzere, gerçek kişilerden yapılacak kiralamalarda, kira kontratı ile mal sahibinden alınacak kiranın ödendiğini ilişkin bir belge (Mal sahibi tarafından kira bedeli olarak ne kadar ücret alındığını gösterir herhangi bir belge olması yeterlidir.) veya bankada dekontu ücretlilerde vergi indirimine konu olabilecektir.
Ayrıca, söz konusu belgelerin yerine kira kontratında yer alan (kiranın alındığına dair) bölümünün mülk sahibi tarafından imzalanması ve bu kısmın işverene ibrazı halinde de ücretlilerde vergi indirimine konu edilmesinde yeterli belge olarak kabul edilecektir.
Bankamatikler vasıtasıyla ev sahibinin hesabına yatırılan kira giderleri ise, bankamatik tarafından verilen fişlerde açıkça kimin adına ne amaçla yatırıldığı belirtilmediğinden bu belgeler özel gider indirimine konu edilmeyecektir.
ÖRNEK: 15/10/2005 tarihinde kiralık ev için aylık 150 YTL. karşılığında anlaşan ücretli, bu kira bedelinin 4 aylık kısmını (15/10/2005-15/02/2005) peşin olarak vermiştir. Peşin olarak verdiği 4 aylık kısmı için kira kontratına şerh düşülmüş, 15/02/2005 tarihinden sonra ki kısmı için de ev sahibinin bankadaki hesabına yatırılmak üzere anlaşılmıştır.
Bu durumda, ücretlinin ev sahibine ödemiş olduğu 4 aylık kısmının (150 YTL.x4=300 YTL.) iki aylığı 2005 yılını diğer iki aylık kısmın ise 2006 yılının gideri olarak kabul edilerek, ücretli bu kira giderleri toplamını özel gider indirimine dahil edecek ve 20 Ocak 2006 tarihine kadar “Ücretlilerde Vergi İndirimine İlişkin Bildirim” ile işverene bildirecektir.
Ancak, kontratın bir örneği ve bu örnekte ayrıca 4 aylık kısmının ödendiğine ilişkin olarak kira kontratının arka kısmında yer alan imza bölümünün de işverenine ibraz edilmesi şarttır.
Öte yandan, 2006 yılın Şubat ayından sonra ev sahibinin banka hesabına yatırılan ve karşılığında bankadan alınan dekontu, bir sonraki yıl ücretlilerde vergi indirimine konu harcama belgesi olarak kabul edilecektir.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Lojman Giderlerinin Özel Gider İndirimi Karşısındaki Durumu:
176 Seri Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğinin (C/1) bölümünde “Harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alınan belgelerle tevsik edilmesi şarttır...” denilmiş,ayrıca, aynı bölümde kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan ödemelerin, ücretlilerde vergi indirimine konu edilmeyeceği belirtilmiştir.
Bu çerçevede, genel bütçeye dahil dairelere ait lojman kiraları özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Ancak kurumlar vergisine tabi olan İktisadi Kamu Müesseseleri ve diğer müesseselere ait lojman giderlerinin, lojman giderleri karşılığında ücretlilere fatura edilmesi şartıyla, ücretlilerde indirimine tabi tutulması gerekecektir.
ÖRNEK: Kurumlar vergisine tabi olmayan kurumlara ait lojmanlarda oturanların ödemiş oldukları lojman kiraları, özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Ancak, Kurumlar Vergisine tabi olan PTT, THY ve TEK gibi müesseselerin lojmanlarında oturanların ödemiş oldukları lojman kiraları, bu kurumların lojman gelirleri karşılığında ilgililere fatura vermesi şartıyla, ücretlilerde vergi indirimine tabi olacaktır.
V-HARCAMALARIN ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİNE KONU OLABİLMESİ İÇİN ARANILAN ŞARTLAR VE HARCAMA BELGELERİNE İLİŞKİN ESASLAR
A- Harcamaların Ücretlilerde Vergi İndirimine Konu Olabilmesi İçin Aranılacak Hususlar:
Yukarıda (IV). bölümde belirtilen harcamaların özel gider indirimine konu olabilmesi için, bu harcamaların;
-Türkiye’de yapılması,
-Gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alınan belgelerle tevsik edilmesi, şarttır.
B- Vergi İndirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri:
Ücretliler; 255 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 4/3. bölümde belirtilen ve ücretlilerde vergi indirimine konu harcamalarını, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacakları;
Ücretliler vergi indirimine konu olan harcamalarını, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinden alacakları;
-Fatura
-Serbest meslek makbuzu, -Perakende satış fişi,
-Ödeme kaydedici cihazlara ait satış (yazar kasa) fişi, ile belgelendireceklerdir.
206 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, kurumlar vergisinden muaf olan kurumların, düzenleyecekleri belgelerde ve ödeme kaydedici cihazlara ait satış (yazar kasa) fişlerinde, “Kurumlar Vergisinden Muaftır” ibaresine yer verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu ibarenin yer aldığı belgeler, vergi indirimine konu edilmeyecektir.
Gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda, kira ödemesine ilişkin kira sözleşmesinin bir örneği ve banka dekontu, kira ödemesinin nakden yapılması halinde ise ödemeye ilişkin mal sahibinin vereceği belge ile kira sözleşmesinin bir örneği tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.
Belgelerin ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları adına düzenlenmiş olması gerekmektedir. Vergi indirimi uygulamasında “çocuk”
tabiri, yaş sınırına bakılmaksızın ücretli ile birlikte oturan veya ücretli tarafından bakılan (gelir vergisine tabi geliri bulunmayan; nafaka verilmek suretiyle bakılan, evlat edinilenler ile ana ve babasını kaybetmiş torunlardan ücretli ile birlikte oturan) kişileri ifade edecektir.
C-Bir Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çeşidinin Yer Alması
Bir harcama belgesinde birden fazla harcama çeşidinin yer alması halinde, ücretlilerde vergi indirimine konu olmayan harcamalar belge toplamından düşülerek, kalan kısım indirime konu olacak harcama tutarı olarak tespit edilecektir.
Ayrıca aynı harcama belgesinde özel gider indirimine konu olan birden fazla harcama çeşidinin olması halinde ise bu belge, özel gider indirimine ait zarfın “Ücretlilerde Vergi İndirimine Ait” ön yüzündeki “Ücretlilerde Vergi İndirimi Hesaplama Tablosu” harcamaların cinsinden miktarı yüksek olan gruba ait harcama belgesi grubuna dahil edilecektir.
ÖRNEK:Beğendik mağazasından, 5 YTL.ık gıda maddesi, 20 YTL’ık giyim gideri 2 YTL’ık içki, 3 YTL’ık temizlik maddesi alan ücretli (G)’nin ücretlilerde vergi indirimine konu olacak harcamalar tutarının, 5 YTL’ık gıda maddesi, 20 YTL’ık giyim gideri olmak üzere toplam 25 YTL’’nın dikkate alınması 2 YTL’ık içki ile 3 YTL’ık temizlik maddesinin dikkate alınmaması gerekir.
Ancak, aynı harcama belgesinde ücretlilerde vergi indirimine konu olan gıda maddesi ile giyim giderlerinden yükseği olan giyim giderinin; “Ücretlilerde Vergi İndirimine Ait Bildirim”in ön yüzündeki “Ücretlilerde Vergi İndirimi Hesaplama Tablosu”nun harcamaların cinsi bölümünün “Giyim” kısmında yer alması gerekecektir.
D-Harcama Belgelerinin Gruplandırılmak Suretiyle Yazılmaları Halinde, Bu Belgelerin Ücretlilerde Vergi İndirimi Karşısındaki Durumu:
164 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 3. bölümünde açıklandığı üzere, perakende satış fişinde, işletme veya mükellefin adı, soyadı varsa ticaret ünvanı, vergi dairesi ve hesap numarası ile fişin seri ve müteselsil sıra numarası;
mükellefin istemesi halinde ise malın veya hizmetin cinsi, miktarı, fiyatı ve tutarına ilişkin sütunların bulunması gerekmektedir.
Bu nedenle, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında düzenlenecek fatura veya perakende satış fişlerinde yukarıda sayılan asgari bilgilerin mutlaka bulunması zorunludur.
Ancak 157 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde açıklandığı üzere, münhasıran tüketiciye yapılan satışlar için düzenlenecek faturalarda 3 ve 4 numaralı bentlerle ilgili olarak sadece:
1)Müşterinin adı ve soyadının bulunması;
2)Satılan malların ayrı ayrı miktar cinsi ve nev’i itibariyle ayrıntılı olarak yazılmasının güçlük arz ettiği durumlarda gruplandırılmak suretiyle belirtilmesi mümkün olabilecektir. Örneğin:
-Muhtelif gıda maddeleri -Temizlik malzemesi,
-İçki,sigara.
ve benzerlerinin belirtilmesi vb:
3)Satılan malların ayrı ayrı gruplar itibariyle tutarlarının yazılması.
Anılan Kanunun mükerrer 257. maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak diğer bilgilerin noksansız yer alması ve 231. maddede yazılı fatura nizamına uyulması şartıyla yeterli görülmüştür.
Yukarıda yapılan açıklamalara göre, mükelleflerin düzenleyecekleri belgelerde, satılan malların cins ve nev’ini ayrı ayrı veya yukarıda açıklandığı şekilde gruplandırmak suretiyle yazmaları halinde, bu tür harcama belgeleri ücretlilerde vergi indirimi uygulamasında dikkate alınacaktır.
E- İade Tutarının Hesaplanması :
Özel bir şirkette çalışan bayan (S) 1/1 – 31/12/2005 tarihleri arasındaki ücretlilerde vergi indirimine esas bilgileri ve alacağı vergi iadesi tutarı aşağıdaki gibidir.
Ücretlinin 2005 yılı Vergi Matrahı Toplamı 10.000 YTL.
Vergi İndirimine Konu Harcama Tutarı 10.000 YTL.
Vergi İndirimine Konu Olacak Tutarı 10.000 YTL.
Hesaplanan Vergi İndirimi Tutarı 598 YTL.
6.600 YTL’ye kadar : % 7 462 YTL
Fazlası (3400x%4=136 YTL) 136 YTL 598 YTL
Ücretlilerde Vergi İndiriminden Doğan Vergi Farkı ile İlgili Yapılacak İşlemler Genel ve Katma Bütçeli İdarelerce;
Genel ve katma bütçeli idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar ve fonların tahakkuk dairelerince, ücretliler tarafından verilen bildirimlere dayanılarak Ocak ayı sonuna kadar ücretlilerde vergi indirimine ait bordro düzenlenecektir.
Bu bordro halen çalışmakta olanlar için ayrı; yıl içinde emekli olanlar, işten ayrılıp başka bir işyerinde çalışmayanlar, ücretsiz izinli olanlar ve ölenlerin mirasçılarına yapılacak iadelere ilişkin olanlar için ayrı olmak üzere üçer nüsha tanzim edilecektir.
Halen çalışan ücretlilerin özel gider indiriminden doğan vergi farkları, 15 Şubat 2006 tarihinden ödenecek ücretlerden tevkif edilecek gelir vergisinden mahsup edilecektir. Şubat ayında ödenen ücretten kesilen gelir vergisinden mahsup edilemeyen vergi farkı sırasıyla Mart, Nisan, Mayıs ve sonraki aylarda ödenen ücretlerden kesilen vergiye mahsup edilecektir.
Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce;
Halen çalışmakta olan ücretlilerle ilgili olarak muhtasar beyanname veren kamu kurum ve kuruluşları ile diğer işverenler, ücretlileri için öteden beri uygulandığı şekliyle ücret bordrolarını tanzim edecekler ve bu bordro üzerinde tevkif edilecek gelir vergisini de göstereceklerdir. Bu işverenler ücretlilerinin ücretlerinden tevkif suretiyle kestikleri vergileri, eskiden olduğu gibi yine muhtasar beyanname ile beyan edeceklerdir.
İşverenler, çalıştırmakta oldukları ücretlilerin ibraz ettikleri ücretlilerde vergi indirimine ait bildirime uygun olarak ücretlilerde vergi indirimine ait bordroyu düzenleyecekler, bu bordroda her bir ücretliye ait ücretlilerde vergi indiriminden doğan vergi farkını göstereceklerdir. Bu vergi farkı, ücretlilere 1 Şubat tarihinden itibaren ödenecek ücretlerden (bu ücretin ait olduğu döneme ve niteliğine bakılmaksızın) kesilecek gelir vergisinden fazla olmayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım, izleyen aylarda ödenecek ücretlerden tevkif edilecek gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Bu mahsup işlemleri her bir ücretli için ayrı ayrı yapılacaktır. Bir ücretliye ait mahsup edilecek vergi, diğer ücretlilerin vergileriyle ilgilendirilmeyecektir.
Mahsup edilecek bu tutar, işverenlerce ücret bordrosunda gösterilmeyecek, ücretlilerde vergi indirimine ait bordronun mahsup edilecek vergi (Şubat, Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ait) sütunlarında gösterilecektir.Bu aylarda mahsup edilemeyen vergi farkının, takip eden aylar için açılacak sütunlarda gösterilmek suretiyle mahsubu sağlanacaktır.
Örnek:
Şubat 2006’de ödenecek net aylığı 500YTL ve bu ücrete ilişkin gelir vergisi tevkifatı da 75 YTL olan bir ücretlinin 2005 yılı ücretlilerde vergi indirimine ait vergi farkının 350 YTL. olduğu varsayalım.
Bu ücretlinin Şubat ayı bordrosunda tevkif edilecek gelir vergisi 75 YTL olarak gösterilecektir. Ücretlinin ücretlilerde vergi indiriminden doğan vergi farkı ise ücretlilerde vergi indirimine ait bordroda gösterilecektir.Bu ücretlinin ücretlilerde vergi indiriminden doğan vergi farkı, Şubat ayına ait tevkif edilecek gelir vergisinden fazla olduğu için, ücretlilerde vergi indirimine ait bordronun Şubat ayı mahsup sütununda 75 YTL gösterilecek ve bu tutar ücretliye Şubat ayına net ücretine eklenerek ödenecektir. Bu durumda bu ücretli 2006 Şubat ayında net 500 YTL değil, 575 YTL almış olacaktır. Şubat ayında mahsup edilemeyen (350-75)=275 YTL Mart ayı ve diğer aylarda mahsup sütununda gösterilmek suretiyle ücretliye ödenecektir.
Bu örnekte, ücretlinin 2005 yılı ücretlilerde vergi indirimine ait vergi farkının 350YTL değil de 70 YTL. olduğu varsayılırsa, bu ücretlinin Şubat ayı bordrosunda herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Ancak işveren, ücretlilerde vergi indirimine ait bordronun Şubat ayı sütununda 70 YTL gösterecek ve ücretliye Şubat ayında net 300.000.000 TL yerine 570 YTL ödeyecektir.
Ücretlilerde vergi indirimi uygulamasında ücretlilerin bir takvim yılı içindeki ücret matrahları esas alınacaktır. Bu nedenle, tahakkuk ve ödemesi Aralık ayı içinde yapılan ücret ödemelerinin bir kısmının bu aya, bir kısmının da takip eden Ocak ayına ait olması halinde, bu ücretin matrahının tamamının Aralık ayına ait matrah olarak kabul edilmesi gerekir.
İşverenler, özel gider indiriminden doğan vergi farkının o ayda mahsubu yapılan toplam tutarını muhtasar beyannamenin ilgili satırında göstereceklerdir. Bu tutar muhtasar beyannamede yer alan tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamından mahsup edilecek ve kalan tutar işveren tarafından ilgili vergi dairesine ödenecektir.
Mahsubu yapılan bu vergi farkı, işverenlerce en geç o aya ait muhtasar beyannamenin verme süresinin sonuna kadar ücretlilere ödenecektir.Bu sürede ödenmeyen vergi farkı, işverenlerde muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir vergisi olarak addolunacaktır.
Ücretlilerde Vergi İndirimi Uygulamasında Özellik Arz Eden Durumlar İşveren Değiştiren Ücretlilerin Durumu
Bu ücretliler, işveren değiştirdiği takvim yılına ilişkin ücretlilerde vergi indirimine ait bildirimi en son çalıştığı işverene verecektir.
Ancak bu ücretliler, daha önce çalıştıkları işyerinde kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahını, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin beyan edilmiş (tahakkuk fişine bağlanmış) olduğunu gösterir bir belgeyi alarak en son çalıştıkları işverene ibraz etmek zorundadırlar. Bu yazının bir örneği yeni işveren tarafından eski işverenin bağlı olduğu vergi dairesine bir yazıyla gönderilecektir. Bildirimin verildiği işveren, bu belgeleri de dikkate alarak 255 Seri No.lu Tebliğin 8. bölümünde açıklanan esaslara göre işlem yapacaktır.
Örnek:
20 Şubat 2005 tarihinde işten ayrılıp 10 Mayıs 2005 tarihinde başka bir işveren yanında çalışmaya başlayan bir ücretlinin, çalışmadığı dönemlerle ilişkilendirilmeksizin 1 Ocak-31 Aralık 2005 dönemine ilişkin harcama belgelerini 20 Ocak 2006 tarihine kadar son işverenine ücretlilerde vergi indirimine ait bildirim ile verebilecektir.
Hastalık veya Doğum Gibi Nedenlerle Ücretsiz İzinde Bulunan Personelin, Ücretsiz İzinde Bulunduğu dönemlerde Yaptığı Harcamaların Durumu
Gelir Vergisi Kanunu’nda ücretlilerde vergi indirimini düzenleyen hükümlere göre ücretlilerin ücretlilerde vergi indirimine tabi tutacakları harcamaların çalışılan süreler içinde yapılmış olması şartı bulunmamaktadır. Bu nedenle ücretlilerde vergi indirimi kapsamına giren harcamalar ücret gelirinin elde edildiği tarihle ilişkilendirilmeksizin, ücret gelirinin elde edildiği takvim yılı içinde yapılmak koşuluyla indirim uygulamasında dikkate alınabilecektir. Yıl içinde işe başlaması durumunda ise işe başlama tarihinden sonra yapılan harcamaların dikkate alınabileceği hususu gözden kaçırılmamalıdır.
Aynı Zamanda Birden Fazla İşverenden Ücret Alanların Durumu
Ücretlilerin aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverene ücretlilerde vergi indirimine ait bildirimi vermesi mümkün bulunmaktadır.
Her bir işveren kendi ödediği ücretlerin vergi matrahına daha önce açıklanan esaslara göre ücretlilerde vergi indirimi uygulayacaktır.
Üçer Aylık Dönemlerde Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerin Yanında Çalışan Ücretlilerin Durumu
Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 98. maddesinde, çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha az olan işverenlerin, muhtasar beyannamelerini önceden bildirmek kaydıyla her ay yerine Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 20. günü akşamına kadar verebilecekleri hükme bağlanmıştır.
Buna göre, üçer aylık dönemlerde muhtasar beyanname veren işverenler, Ocak, Şubat, Mart aylarına ait muhtasar beyannamelerini 20 Nisan akşamına kadar vereceklerdir.
Bu işverenler, gerek halen çalışmakta olan hizmet erbabına, gerekse emekli olan, ayrılan ve ölenlere ait ücretlilerde vergi indiriminden doğan vergi farkını, 20 Nisan akşamına kadar verecekleri muhtasar beyanname ile beyan edilecek vergiden mahsup edecekler ve hak sahiplerine ödeyeceklerdir.Bu mahsup ve ödeme, muhtasar beyanname veren işverenler yanında çalışırken emekli olan, işten ayrılıp başka bir işveren nezdinde çalışmayan ve ölenlerle ilgili prosedüre göre yapılacaktır.
Örnek:
Bir işverenin 2006 yılının Şubat ayında ücretlilerden tevkif suretiyle kestiği vergiler toplamının 1.200 YTL; düzenlediği ücretlilerde vergi indirimine ait bordronun Şubat ayı sütununda yer alan mahsup edilecek vergiler toplamının ise 720 YTL olduğunu varsayalım.
Bu işveren, Şubat ayına ilişkin olarak 20 Mart akşamına kadar vereceği muhtasar beyannamede tevkif edilen gelir vergisi olan 1.200 YTL ile ücretlilerde vergi indiriminden doğan ve Şubat ayı içinde mahsup edilen 720 YTL’nı ayrı ayrı gösterecektir.
Tevkif edilen vergi tutarı olan 1.200 YTL tarh ve tahakkuk ettirilecek, ancak işveren 1.200 YTL’ndan 720 YTL’nın mahsubundan sonra kalan 480 YTL’nı ilgili vergi dairesine ödeyecektir. 720 YTL ücretlilere aynı süre içerisinde ödenecektir.
Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılan Ücretliler İle İşten Ayrılıp Başka bir İşveren Nezdinde Çalışmayan Ücretlilerin Durumu
Emeklilik nedeniyle işinden ayrılan ücretliler yıl içinde vergi indirimine konu mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları harcamalara ait belgelerini 255 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki açıklanan esaslar ve süreler dahilinde emekli oldukları işverene vereceklerdir.
Genel bütçeye dahil olan daireler, ayrı bir vergi indirimi bordrosuna dahil ettikleri bu ücretliler için hazırlayacakları tahakkuk müzekkeresi ve verile emrine dayanarak Şubat ayı içinde emeklilerine hesaplanan vergi indirimi tutarını nakden ödeyeceklerdir.
Muhtasar beyanname veren işverenler ise emeklilik nedeniyle işten ayrılanlar için hesapladıkları vergi indirimi tutarlarını, Ocak ayına ait olup 20 Şubat akşamına kadar verilecek muhtasar beyanname ile beyan edilen tevkif suretiyle kesilen vergilerden mahsup edeceklerdir. Bu mahsuba rağmen arta kalan vergi indirimi tutarı, vergi dairesince harcamaların vergi indirimi konusuna girip girmediği, belgelerin geçerli olup olmadığı ve vergi indirim tutarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı hususlarının tespitine ilişkin gerekli incelemenin yapılmasını müteakip en geç Mart ayı sonuna kadar muhtasar beyanname veren işverene nakden iade edilecektir.
Mahsup edilen vergi indirimi tutarının işverenlerce 20 Şubat akşamına kadar hak sahiplerine nakden ödenmesi zorunludur.
Nakit iadenin ise vergi dairesinden nakden alındığı tarihten itibaren 3 gün içinde hak sahiplerine ödenmesi gerekir.
Bu bölümde belirtilen esaslar işten ayrılan ancak bir başka işveren nezdinde ücretli olarak çalışmayan ücretliler hakkında da geçerlidir.
Örnek: İşveren (D)’nin 2006 yılı Ocak ayında ödediği ücretlerden tevkif ettiği gelir vergisi tutarı 200.000-YTL’dir. Bu işverenin yanında çalışmakta iken 2004 yılı içinde emeklilik nedeniyle işten ayrılanlarla ilgili olarak hesaplanan vergi indirimi tutarı 20.000-YTL’dir.
Bu işveren, 2006 yılı Ocak ayı ücretlerine ilişkin olarak 20 Şubat akşamına kadar vereceği muhtasar beyannamede, beyan edilen 200.000-YTL. tutarındaki tevkif edilmiş gelir vergisinden emeklilik nedeniyle işten ayrılanlarla ilgili 20.000-YTL’ık vergi indirimi tutarını mahsup edecek, mahsup sonucu kalan 180.000-YTL’yi ilgili vergi dairesine ödeyecektir. Aynı şekilde 20 Şubat akşamına kadar vergi indirimi hak sahibine ödenecektir.
Saygılarımızla,
Fanus Yeminli Mali Müş.Ltd.Şti.
