6. GÜN
2 Eylül 2006 CumartesiGünün Program›
6. GÜN 02 Eylül 2006 Cumartesi
7:30 Günayd›n
8:00 Sabah Sporu
8:30 Kahvalt›
9:00 Konferans
I. OTURUM: Kentsel Dönüflüm Konuflmac›lar:
Yürütücü: Prof. Dr. Erol Köktürk Muhittin SELV‹TOPU - ‹lhan PINAR II. OTURUM (e-dönüflüm)
Doç. Dr. Rahmi Nurhan Çelik - Dr.‹lhan Ekincio¤lu
12:30 Ö¤le Yeme¤i
14:00 Söylefli: Düflüncede yöntem Vecihi Timuro¤lu
16.00 Konferans: Dönüflümler, mesleki eflikler Prof. Dr. Erol Köktürk
Doç. Dr. Rahmi Nurhan Çelik
19:30 Akflam Yeme¤i, Masa Tenisi Turnuvas› Final Maçlar›
21:00 Atölye Çal›flmalar›
22:00 Kamp Atefli (Sohbet)
0:00 Uyku Zaman›
✦Prof. Dr. Erol Köktürk Kocaeli Üniversitesi
Konuflulmas› pek de kolay olma- yan bir konuyu ele alaca¤›z. Kentsel dönüflüm konusu. Ülkemizde baz›
kavramlar moda kavramlar gibi orta- ya ç›k›yor. Ülkemiz kentleri aç›s›n- dan onca önemli stratejik bir konu olmas›na karfl›n son zamanlarda çok farkl› flekillerde ele al›nmaya bafllad›.
Bir moda e¤ilim gibi, bak›yorsunuz her fley bir kentsel dönüflümmüfl gibi ele al›nmaya bafllad› Türkiye’de.
Buraya gelirken yapt›¤›m haz›r- l›kta Türkiye’nin alt› kenti ile ilgili kentsel dönüflüm projeleriyle ilgili listeye flöyle bir bakt›¤›m zaman ba- z›lar›na nas›l kentsel dönüflüm diye- biliriz diye aç›kças› kafam da kar›flt›.
Dünyada kentler yafllanmaya bafl- lad›. 1850’lerden sanayi devriminden bu yana olufltu¤unu göz önüne al›r- sak ülkemizde kentleflmenin 50’den bu yana çok h›zl› geliflti¤ini düflünür- sek kentlerimiz birim dünya ölçe¤in- de hemen yafllanmaya bafllar. Bunun bir uzant›s› olan geçmiflte tart›fl›lan kentsel yenileme kavramlar›n›n yan›- na özel 1990’lardan bu yana kentsel dönüflüm kavram› da konulmaya ve eklenmeye bafllad›. Çok do¤ru biçim- de bu kavram gündeme geldi. Bizim ülkemizde kentsel dönüflüm kavra- m›n›n dillendirilmeye bafllamas› çok da eskilere gitmiyor asl›nda. Özellik- le son yerel seçimler öncesinde ve sonras›nda bunun daha yo¤un bir fle- kilde kullan›ld›¤›n› görüyoruz. Gö- rüyoruz ama kendi içindeki çeliflkile- riyle beraber ele al›n›yor.
Bildi¤iniz gibi bizim ülkemizde son 10 y›ld›r 3194 say›l› ‹mar Yasas›- n›n de¤ifltirilmesi konusunda çabalar var, bugüne kadar 10. taslak elimize ulaflt›. ‹ncelendi tart›fl›ld›, meslek odalar›, bizim odam›z da dahil bu ya- san›n de¤ifltirilmesi sürecine kat›l-
maya çal›flt›lar. Fakat ne olduysa bafl- ka bir süreç geçen sene geliflti. Bay›n- d›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤› bu imar ya- sas›n› ask›ya ald› ve onun yerine ge- çen nisan ay›nda bir kentsel dönü- flüm yasa tasar›s›n›, 16 maddelik bir tasar›y› meclis gündemine getirdi.
Öyle garip bir konu ki, kentsel dönü- flüm konusuna bir bak›yorsunuz imar yasas›n›n bir alt bölümü olarak ele al›nmas› gereken bir konu yeni bir yasal düzenlemenin konusu ya- p›lmaya çal›fl›l›yor ve imar yasas› tar- t›flmalar› da ask›ya al›nm›fl durumda.
Onca önemli bir kavram olmas›na karfl›n böyle parçac›, imar düzenle- melerimizden kopuk kendisi bir amaçm›fl gibi ele al›nmaya çal›fl›l›yor.
Yanl›fl bir fley yap›l›yor asl›nda. Kent- sel dönüflümün kendi içinde bir par- çalanmas› olay› da söz konusu, iflin bir de bu yan› var.
Bir bak›yorsunuz Ankara’da Ku- zey Ankara girifli ya da Protokol Yolu kentsel dönüflüm konusu ayr› bir dü- zenleme konusu yap›ld› ülkemizde.
Esenbo¤a havaalan›ndan kentin mer- kezine kadar olan yolun dönüflümü ile ilgili konuda özel bir yasa ç›kar›l- d›. Onun d›fl›nda kentsel dönüflüm konusunda bir yasa ç›kar›lmaya çal›- fl›l›yor. Yani imar yasas›n›n kendi
içinde her alt bafll›k ayr› bir yasa dü- zenlemesi haline getirilmeye çal›fl›l›- yor. Bu bafll› bafl›na bizim ülkemizde bir handikab› oluflturuyor asl›nda.
Di¤er önemli bir nokta da flu kentsel dönüflüm dedi¤imiz kavram asl›nda eskimifl ya da demode olmufl art›k ifllevselli¤ini yitirmifl kent par- çalar›n›n günün gerektirdi¤i kentlefl- me yap›lar›na uyarlanmas› ve dönüfl- türülmesi konusuyken, bir bak›yor- sunuz bizim ülkemizde ülkedeki tüm arazi ve arsalar›n ve her türlü yap›n›n bu kentsel dönüflüm yasa ta- sar›s› içinde kentsel dönüflüme konu olabilece¤i gibi tehlikeli bir yakla- fl›mla karfl› karfl›yay›z. Her türlü arsa ve arazi, ne demek bu, k›y›lar, orman arazileri, her türlü yap› sit alanlar›yla bir kentsel dönüflüm kapsam› içine al›nabilir böylesine tehlikeli e¤ilimle karfl› karfl›yay›z. Dolay›s›yla bizim ülkemizde bir taraftan bildi¤iniz gi- bi, ‹stanbul’da Galataport, sizin böl- genizde Kufladas› gibi k›y›larda yeni yeni baz› düzenlemeler yap›lmaya çal›fl›l›yor.
K›y› yasas› bu anlamda yeniden düzenlenmeye çal›fl›l›yor. Bodrum’
un el de¤memifl 16 koyu da yap›lafl- maya aç›lmaya çal›fl›l›yor. Böylesine bir süreçle karfl› karfl›yay›z.
Bir baflka nokta da kentsel dönü- flüm dedi¤imiz konu bizim ülkemiz- de bir af yasas› m›, üstü örtülü bir af- f› m› getirecek yan› s›ra. Gerçekten de bir bak›yorsunuz kentsel dönüflü- mün üstünü kaz›d›¤›n›z zaman gece- kondulara af vermeye yönelik bir e¤ilim ç›kt›¤›n› görüyorsunuz. Di- rekt imar aff› diyemedi¤imiz bir ko- nu kentsel dönüflüm gibi hepimizin benimsedi¤i savundu¤umuz asl›nda kavram olarak kavram›n içine giydi- rilmeye, gizlenmeye çal›fl›l›yor. Bir de böylesine bir tehlikeyle karfl› kar- fl›yay›z.
KONFERANS
Muhittin Selvitopu - ‹lhan P›nar
I. Oturum: Kentsel Dönüflüm
Yine buraya gelirken Alman ‹mar Yasas›n›n kentsel dönüflümü ile ilgi- li maddelerini yan›ma ald›m getir- dim. Orada bak›n›z flöylesine bir kav- ram var kamu ve özel ç›karlar›n den- gelenmesi kavram›. Almanya’da kentsel dönüflüm önlemleri kamu ile özel ç›karlar›n dengelendi¤i, önlem- ler bütünü olarak ele al›n›rken bizim ülkemizde kentsel dönüflüm konu- sunda bir kamusal ç›karla kentsel dönüflüm yap›lacak bölgelerdeki ç›- karlar›n dengelenmesi konusunda bir çabay› da görmüyorsunuz. ‹ster istemez de meslek odalar›m›z›n flim- diye kadar kamuoyuna yapt›¤› aç›k- lamalardan da edindi¤imiz acaba bu kentsel dönüflüm denilen konular yeni bir rant da¤›t›m arac› m›d›r, ora- daki mülk sahiplerine ya da oraya ya- t›r›m yapacak olanlara rant yaratma arac› m›d›r diye elefltirilen konu bu- rada bizim karfl›m›za ç›k›yor. Y›llar- dan beri söz etti¤imiz rantlar›n bir k›sm›n›n kamuya döndürülmesi ça- bas›n›n ve niyetinin bu kentsel dönü- flüm yasa taslaklar› içinde yer alma- d›¤›n› bir kamusal özel ç›kar denge- lemesinin yap›lmaya çal›fl›lmad›¤›n›
da bir baflka boyutu ile de yine bu ça- balarda görmüyoruz.
O nedenle ister istemez meslek odalar›n›n yine tarihsel olarak muha- lif kald›klar› iktidar›n da kendi niye- tini gizlemeye çal›flarak ortaya koy- maya çal›flt›¤› bir kentsel dönüflüm tart›flmas›yla karfl› karfl›yay›z.
Üzerinde kafa yormam›z gereken bir konu kesin duyarl› davranmam›z, duyarl› olmam›z gereken bir konu, kentlerimizin gelece¤i aç›s›ndan çok önemli bir konu. Bunu birkaç yerde de söyledim. Emre Kongar hocam›z›
21. Yüzy›lda Türkiye bafll›kl› kita- b›nda ülkemizin gelece¤ini hangi di- namikler belirleyecektir konusunu tart›fl›yor diyor ki üç konu çok önemli, bir; küreselleflme konusunda tak›naca¤› tav›r, iki; kentleflme süre- cinde örgütleyece¤i yeni süreçler, üç;
demokratikleflme konusunda ataca¤›
ad›mlar, diyor Türkiye’nin 21. yüz- y›lda geliflmesini belirleyecektir. O nedenle kentleflme dedi¤imiz konu- da kentsel dönüflüm gibi kavramlar›
do¤ru bir biçimde savunmam›z Tür- kiye’nin gelece¤i aç›s›ndan önemli- dir. O nedenle bu çerçevede olaya yaklaflmam›z gerekiyor.
Böylesine önemli bir konuyu gündeme ald›klar› ve bizim burada sohbet etmemizi yaratt›klar› için ‹z- mir fiubesine ve düzenleyicilere te- flekkür ediyorum. Bizi dinlemeye ge- len Konak Belediye baflkan›m›za hofl geldiniz diyorum. Hem yerel bir yö- netici olarak hem de böylesine ko- nuyla ilgili önemli karar verece¤i noktada bir kifli olarak sizlere mer- haba demek isteyebilece¤ini hem de bu konuda birkaç söz söyleyebilece-
¤ini düflünüyorum. Buyurun
✦A. Muzaffer Tunça¤
Konak Belediye Baflkan›
Teflekkür ederim. Her zaman bu kamp› biz sevinçle karfl›l›yoruz. Ge- rek genel merkezimizin gerekse ‹z- mir fiubemizin bu düzenlemesi ger- çekten gençleri bir araya getirmesi- nin yan› s›ra böyle ciddi konular› ele almas›yla da önemli bir olay oluyor.
Az önce siz de vurgulad›n›z. Kentsel dönüflüm hep karfl›m›za ç›kan bir ol- gu olmaya bafllad›. En son biz strate- jik plan›m›z› tart›fl›rken özellikle AKP bizim meclisimizde muhalefette olan meclis üyeleri niye kentsel dö- nüflüm yok. San›l›yor ki bir yerler y›- k›l›p apartmanlar yap›lacak ve kent- sel dönüflüm gerçekleflecek. Böyle bir yanl›fl anlama var. Sizin de vurgula- d›¤›n›z gibi özellikle imar aflar›yla gelen genelde kentlerdeki tahribat›n hemen üstesinden gelinece¤i san›l›- yor. Bu konuda ele al›nacakt›r belki, özellikle ‹zmir fiube baflkan›m›z ve ayn› zamanda belediye baflkan yar- d›mc›m›z Muhittin Selvitopu arkada- fl›m›z bu konuda çok yetkin bir isim.
Kentsel dönüflüm dedi¤imiz zaman ifl geliyor imar aflar›na. ‹mar aflar›n›n da hakikaten ben Türkiye için kaç›r›- lan bir f›rsat oldu¤unu düflünüyo- rum. Biliyorsunuz uzun süre flu ko- nu tart›fl›lm›flt›, arazi affedilsin mi af- fedilmesin mi? Binalar›n yan› s›ra, bi- liyorsunuz bir çok kamuya ait arazi affedildi. ‹flin en vahim noktas› buy- du. Bu araziler daha sonra da çeflitli rant operasyonlar›na yahut di¤er an- lamda kentsel planlaman›n t›kanma- s›na yol açt›. Benim kiflisel fikrim flöyle düflünüyorum, isterseniz tart›- fl›r›z; o dönemde bu ifllem yap›l›rken flöyle veya böyle bask›larla, en az›n- dan araziler affedilmeseydi bizim ifli- mizin daha kolay olaca¤›n› düflünü- yorum, belediyeciler, yerel yönetim olarak. Uzun vadede de bu karmafla- n›n kent arazilerinin kamulaflt›r›lma- s›ndan geçti¤ine inan›yorum. Çözüm öyle olacak. Gelecek bir noktada t›- kanacak tekrar kent arazilerinin ka- musal bir niteli¤i oldu¤u gerçe¤ine var›lacak. Bu ne zaman olur, 20 y›lda m›, 50 y›lda m› olur bilemiyorum. Bu
80’lerde aflar olmasayd› da iyiydi ama, oldu, flimdi halk›n imar bekli- yorum dedikleri bölgelerde kamusal araziler daha fazla olsayd›, biz yerel yönetimler daha çok ifl yapabilirdik, daha fazla uygulamalara gidebilirdik.
fiimdi bir nokta daha var. Biz Ko- nak Belediyesi’nde kentsel dönüflü- mün kamulaflt›rmalarla bafllad›¤›na inan›yoruz. Bu noktada geçti¤imiz y›llarda epeyce para da harcad›k.
Geçti¤imiz y›l 6-7 trilyondu kamu- laflt›rma harcamam›z. Bundan sonra daha fazla kamulaflt›rma hedefimiz var. Kamulaflt›rma yapmadan belli alanlar› imar uygulamalar›n› açma- m›z mümkün de¤il. Çok noktada t›- kanm›fl durumday›z. Konak gibi s›- n›rlar› belirlenmifl yerlerde daha fazla hareket kabiliyetimiz yok. O yüzden belli kamulaflt›rmalarla ve uygulama- larla baz› rahatlamalar›n sa¤lanmas›
gerekiyor. Yollar açmak, genifl cadde- ler oluflturmak çok kolay bir ifllem de¤il. Halk›m›z maalesef flu anlay›flta imar deyince küçük bir arsan›n üze- rine dört befl kat bina yapmay› anl›- yor. Bir yandan da yeflil saha, çocuk park› istiyor. Bu yok, nas›l yapaca¤›z, direklerin üzerinde ikinci bir kat ola- rak park alanlar› yapaca¤›z ya da bir yerleri y›k›p açaca¤›z baflka yolu yok bunun.
Bu yönden mülkiyet anlay›fl›n›
aflmam›z gerekiyor. Bizim Konak Be- lediyesi olarak böyle alan›m›z var.
Dönüflüm sonucu tapusu bize geçti, biz burada bir uygulama yapmak isti-
yoruz, ama biliyorum karfl›m›za mül- kiyet konusu gelecek. Burada yüzde 50’nin üstünde yüzde 70 tek katl› ve- ya iki katl› bina sahibi olmas›na ra¤- men orada oluflturulacak tek kata kimse raz› olmayacak. Çünkü kafa- larda bu tek kat›n üzerine kaçak flöy- le ya da böyle iki kat da ç›k›p, birini kiralay›p, birini de dükkan yapmay›
düflünüyorlar. Oysa ça¤dafl anlamda yaflama koflullar› çok daha iyi bir or- tamda oluflturulacak plan ona uzun vadede hizmet edecek. Bizim bir gö- revimiz de bunlar› anlatmak. Gerçi anlatmakla da olmuyor, nitekim flu anda heyelan bölgesi olmas›na ra¤- men, bilenler vard›r belki, Kadifekale bölgesinde dört bin konutun heyelan bölgesinde olmas› dolay›s›yla toplu konut idaresinin yapaca¤› konutlara tafl›nmas› durumu var. Asl›nda bu bölge 80’lerde afet bölgesi ilan edil- mifl bunlara 900 tane konut yap›l- m›fl. O konutlara gitmifller ama bura- s›n› y›kmam›fllar ve tapuya da ifllen- memifl bunlara konut verildi¤i bu 900 bina olmufl 1800 bina. Biz bura- y› tehlikeli bir bölge oldu¤u için, he- yelandan dolay› kaymaya devam edi- yor. Biz çözüm aramak durumuna geldik. Afet iflleri ilgilenmedi. Ben zaman›nda konut yapt›m tekrar ya- pamam, dedi. Biz Konak Belediyesi olarak ele al›yoruz. fiu anda ciddi gö- rüflme ve ikna etme süreciyle karfl›
karfl›yay›z. Ya bedeli karfl›l›¤›nda ya da toplu konut idaresinin yapt›¤› ko- nutlara tafl›nmaya ikna ederek bu alan› boflalt›p rekreasyon alan› hali-
ne getirece¤iz. Yanl›fl hat›rlam›yor- sam 450 hektarl›k bir bölge. Ciddi bir iflimiz var. Etnik problemlerimiz var. Ben apartmana ç›karsam nas›l midye yapar›m diyen hemflerilerimiz var. Onlara so¤uk haval›, midye atöl- yeleri kuraca¤›z, onlar› vaad ediyo- ruz çok kolay de¤il. Çok belirgin bir fley heyelan bölgesi burada kalmalar›
mümkün de¤il depremde en tehlike- li yerlerden bir tanesi 4000 konut yaklafl›k 15 bin nüfusun yaflad›¤› bir yer hem Konak Belediyesi hem de Büyükflehir Belediyesi yerinde bir ofis kurdu her hafta burada sorular›
olan insanlar› otobüslerle yeni bina- lar›n oldu¤u yere getirip oralar› tan›- t›yoruz, biraz da teflvik olsun diye.
Kent yenileme denemez ama bir dö- nüflüm söz konusu. Belki de Türki- ye’nin en büyük projelerinden bir ta- nesi oldu. Ama dedi¤im gibi çok da kolay de¤il. Özellikle ikna ederek ya- p›lacak bir süreç. Ben bu kadar bah- sedeyim belki sorular olursa yan›tla- r›m. Teflekkür ederim bana söz ver- di¤iniz için. Baflar›l› bir kamp diliyo- rum tekrar.
✦Erol Köktürk
Kat›lmalar› ve katk›lar› için te- flekkür ediyoruz. Sözü ‹zmirli arafl- t›rmac› yazar ‹lhan P›nar’a veriyo- rum.
✦‹lhan P›nar Araflt›rmac›, Yazar
Ben bu bafll›k alt›nda ‹zmir’in iki co¤rafik konumundan söz edece¤im.
Bir antik kentin kuruluflu, Helenistik dönem öncesi, iki Helenistik dönem sonras› yerleflim alan› ile ilgili. Benim anlat›m›m tarihsel olaca¤› için Mu- hittin Bey bugün yürümekte olan projelerden bahsedece¤i için birbiri- ni bütünleyecek bir anlat›m olacak diye düflünüyorum.
Haritada görüldü¤ü gibi ‹zmir Körfezi, Karaburun ile Foça burnu aras›nda oluflan bir körfez. Kent ilk defa bu körfezin en ucunda bugün Tepekule höyü¤ü diye bilinen bu- günkü Bayrakl›’daki antik alanda yerleflim kurulmufl. 1150 Deniz ka- vimleri göçü ile Yunanistan ana kara- s›ndan buraya gelen Helen kavimle- rinin buraya yerleflmesiyle kentin dönüflüme u¤rad›¤›n› biliyoruz. ‹Ö 3000 olarak tarihlenen yerleflim ol- du¤unu biliyoruz. Ama ‹Ö 1150 De- niz kavimleri ile bafllayan göç burada önemli bir de¤iflim bafllatm›fl kent önce Aioillerin eline geçmifl daha sonra ‹Ö 8. yüzy›lda ‹onlar›n eline geçmifl ve ‹on kenti olmufl. Kent ‹Ö 7. yy sonuna kadar Bayrakl›’da varl›-
¤›n› sürdürüyor. 7. yy sonu 6. yy bafl- lar›nda Lidyal›lar›n sald›r›s› sonucu Bayrakl› kent iflgal ediliyor yak›l›p y›- k›l›yor. Kent bu arada 300-350 y›ll›k süre içersinde yine varl›¤›n› sürdü- ren yaflan›lan alan, ama eski görke- mini kaybetmifl bir kent olarak de- vam ediyor. ‹Ö 4. yy sonlar›nda Bü- yük ‹skender’in Helen birli¤ini kur- mas›yla birlikte ‹zmir’de Helen kenti kapsam›na dahil oluyor. Öykü bili- nen bir öyküdür; ‹skender Perslerin
önemli bir satrapl›klar›n olan Sard’›
iflgal ettikten sonra ‹zmir’e gelir, Ka- difekale’de çifte Nemesis mabedi var- d›r. Nemesis öç alma tanr›ças›d›r. ‹z- mirlilerin de bu tanr›çalarla özel bir u¤rafl› vard›r. ‹zmirliler tek de¤il çif- te Nemesis’e taparlar. ‹skender bu mabedin önündeki çitlembik a¤ac›
alt›nda uykuya dalar. Gördü¤ü rüya- da yeni kenti Kadifekale eteklerinde kurmas› söylenir. Bir haberci ile bu- günkü Klarus’taki kahine bu rüyay›
yorumlatmaya gönderir. Kahin ‹s- kender’e cevab›nda kenti e¤er Kadi- fekale eteklerinde kurarsa eski ‹z- mir’e göre yeni ‹zmir’de kurulacak kentliler üç dört kat daha mutlu ola- cakt›r, der. ‹skender fetihlerine de- vam etmek için do¤u yoluna ç›karak kentin orada kurulmas› emrini verir.
Kent burada hangi aflamalarda hangi koflullarda tafl›nd› somut bir bilgi yok. ‹skender 10 y›l süren savafl son- ras›nda generallerinden Antigonos’a bu görevi verir. ‹lk imar faaliyetlerini Bat› Anadolu’da bölgeyi Antigo- nos’tan alan Misilmarkos’un çal›flma- lar› sayesinde gerçekleflir ve kentin flekillenifli büyük ölçüde Misilmar- kos döneminde gerçekleflir.
‹zmir bu dönemde önemli bir kent özelli¤i kazan›r. Fakat bu tarih- sel dönemde önemli olan iki unsur var. ‹zmirlilerin bu süreç içinde gös- terdikleri stratejik pozisyonlard›r.
Henüz Roma büyük bir güç de¤il iken Bergamal›lara karfl› Roma’y› tut- mas› ve onlar›n bölgeye egemen ol- mas›yla birlikte ‹zmirlilere bir avan- taj sa¤larken bugün bile halen izleri sürülen Pontus Rum krall›¤›n›n o dönemki kral› 6. Mikritadetes’in ta- raf›n› tutmalar› ki Roma egemenli¤i- ne karfl› durmak isteyen bir krald›r.
6. Mikritadetes Roma ‹mparatorlu-
¤una yenildi¤i zaman Romal›lar tara- f›ndan cezaland›r›lan bir kent duru- muna düfler ‹zmir. Roma egemenli-
¤inde önemli bir kent olur. Önemli imar faaliyetleri yaflar. Bugün kal›nt›- lar›n› gördü¤ümüz Agora, heyelan bölgesinde olan tiyatro, gymnasyum, muhtemelen bugünkü Cengiz Topel mevkiinde bulunan stadyum yeri çok özellikle Osmanl› döneminde
gelen seyyahlar taraf›ndan tart›flma olan Homeros ad›na yap›lan Homer- yum kentin önemli imar faaliyetleri oldu¤unu gösterir. Bugün halen var- l›¤›n› sürdüren fiirinyer’deki su ke- merleri.
Kentin özellikle kurulan ikinci
‹zmir’in sürekli ve dönemsel özellik- lerine göre ayn› yerde kuruluyor ol- mas› kentin eski eserlerinin yok ol- mas›na yol açm›fl. Kentin burada ku- rulmas› ve bafl›na gelen felaketler, özellikle deprem felaketleri ‹S 178’de meydana gelen deprem büyük ölçü- de y›k›lmas›na yol açm›fl. Kent özel- likle Roma’n›n ayr›flmas›ndan sonra Roma dönemindeki özelli¤ini büyük ölçüde yitiriyor ta ki 11. yüzy›l son- lar›na kadar Türk amiral Çakabey’in yöreye gelmesine kadar. Yine sürege- len bir yerleflim var. Fakat ne Roma döneminin parlak zaman›na dönüyor ne de Osmanl› döneminin yükselifl dönemini yafl›yor. Roma döneminde 16. yy sonu, 17. yy bafllar›nda kentin Osmanl› egemenli¤ine girmeye bafl- lamas›yla ticari yükselifl süreci var.
Bu verilere göre kent 16. yy nüfus ve- rilerine göre 3 bin nüfuslu 600 hane- nin sahibi bir yerleflim yeri. Bu 3 bin nüfusun tamam› 6 mahalleden olu- fluyor. Bunlar›n 5’i Türk 1’i Rum ma- hallesi. Bu sürede kent kendi ya¤› ile kavrulan Osmanl› iafle a¤›n›n önemli bir tedarikçisi olarak varl›¤›n› sürdü- rüyor. Fakat 17. yy bafllar›ndan itiba- ren önemli ticari yerleflimin merkezi olma sürecine giriyor. Bunun da bir- çok nedeni var. En önemlisi, o zama- na kadar Bat› Avrupa ile sürdürülen do¤u ticaretinin merkezi olan Lüb- nan’›n k›y›lar›nda güvenli¤in ortadan kalkmas› ticaretin güvenli bir ortam- da yap›lam›yor olmas› ‹zmir’in vergi muafiyetlerinden dolay› iyi bir konu- ma sahip olmas› bir tak›m do¤u tica- retini yürüten Levant Company ve Frans›z tüccarlar›n ilgisini buraya çe- kiyor. 17. yy bafllar›nda kent bugün- kü Anafartalar Caddesi’ni düflündü-
¤ümüzde bu yay›n etraf›nda flekille- nen 3 bin nüfuslu küçük bir kent. Ti- cari ilgi artt›kça örne¤in buradan ge- çen Frans›z konsolos 1620 y›l›nda kentin nüfusunun 10 bine ç›kt›¤›n›
1650’lerde 50 bine ç›kt›¤›n›, 1675 y›- l›nda 75 bin civar›nda oldu¤unu bili- yoruz. ‹nan›lmaz bir art›fl var kentin nüfusunda co¤rafik alan geniflleme- sinde. 10 Temmuz 1688 y›l›nda saat 11 sular›nda ‹zmir’in gördü¤ü en bü- yük depremlerden birisi meydana ge- liyor o gün olay› yaflayan Frans›z pa- paz›n›n konsoloslu¤a yazd›¤› rapor- da yaklafl›k 20 bin kiflinin öldü¤ünü, 60-70 bin civar›nda nüfus oldu¤unu düflünürsek nüfusun üçte biri özel- likle Frenk mahallesi dedi¤imiz bu- günkü Konak Pier’den Alsancak yö- nüne do¤ru k›y› fleridinde yaflayan Frenk mahallesi onun arkas›nda ya- flayan Rumlar büyük hasar görüyor.
1850 y›l›na kadar kentin yerlefli- mi, bugünkü Yeni Karamürsel ile Lozan kap›s›ndan Frans›z konsolos- lu¤una kadar ulaflan bölge aras›nda bir yay›lma gösteriyor. Özelikle Lo- zan kap›s›ndan denize kadar ulaflan cadde ‹zmir için önemli bir sanayi bölgesi. ‹zmir’in meflhur k›rm›z› iplik üretimi vard›r, buras› boyac› deresi olarak an›l›r. 1800’lerin bafl›nda bu- rada boyahaneler vard›r. Kentin yer- leflim s›n›rlar› buraya kadar dayan- m›flt›r.
Kentin birinci s›ras›nda Gümrük ile Heykel aras›nda k›y› boyunca uza- nan yerde Frenkler onun arkas›nda Rumlar, Rumlardan Çankaya ile Bas- mane aras›nda Ermeniler, bugünkü Havra soka¤› ve Mezarl›k bafl› civa- r›nda Yahudiler, Kadifekale’ye uza- nan s›rtlarda ise Türkler yerleflmek- teydi. 17. yy’dan sonra gördü¤ünüz gibi kentleflme millet esas›na dayal›
mahalle düzeni kurulmas›na yol aç- m›fl. Her millet kendi mahallesinde yafl›yordu. Ancak Yahudilerin zen- ginleri –ki ‹zmir’de Yahudiler yok- sulluk içinde yaflayan bir kesimdi- Türk mahallesine gidiyordu. Rumlar içindeki yoksullar da Türk mahalle- sine gidiyordu. Rumlarda zenginle- flen kesim Frenk mahallesine Yahu- dilerde zenginleflenler ise Türk ma- hallesine kay›yordu. Özellikle bu- günkü Hürriyet Lisesinin arka taraf- lar› Rum yoksullar›n›n yerleflti¤i ke- simdir, Yahudiler de Türk mahallesi- nin içine serpiliyorlard›.
Bu süreç bu milletlerin al›flkan- l›klar›, ihtiyaçlar› do¤rultusunda fle- killenmesine yol açm›fl, mezarl›k ba- fl› ve çevresi sinagoglarla çevrili, Frenk mahallesi kiliselerin oldu¤u, Türk mahallesi de çarfl› merkez ol- mak üzere camilerin oldu¤u bir yer- leflim haline gelmifl.
Bir baflka özellik bu döneme özgü olarak yine kentin tarihsel belle¤ini unutmad›¤›n› gösteriyor. Bugünkü Konak Pier eski bal›kç› bar›na¤›, ba- l›khane, daha önce ise gümrük ola- rak kullan›l›yordu. Bu bir Frenk gümrü¤ü idi. fiu andaki belediye bi- nas›n›n hizas›na gelen kesimde ise Türk gümrü¤ü bulunuyordu, iki gümrüklü bir kent idi. Daha sonra li- man doldurulup Türk gümrü¤ü içer- de kal›nca, Frenk gümrü¤ü tek kald›
ve tek liman uygulamas› bafllat›ld›.
Kent bugün bile hala bu Osmanl› dö- neminde edindi¤i, birikimi ve yap›sal özellikleri kendi içinde sürdürüyor.
Çocuk Hastanesi, ‹l Sa¤l›k Müdürlü-
¤ü’nün oldu¤u yer Osmanl› döne- minde de ilk hastane Karaca sinema- s›n›n arkas›na düflmektedir. Oradan Çankaya’ya do¤ru geldi¤imizde Rumlar›n hastanesi vard›r, oradan Basmane’ye do¤ru geldi¤imizde Er- menilerin hastanesi vard›.
17. yy’da bafllayan süreçte kentin ortaya ç›kmas›nda önemli katk› sa¤- layan mekanlardan birisi de hanlar- d›r. 18. yy ortas›na kadar kent 150- 160 y›ll›k süreç içinde sadece transit bir ticaret merkezi özelli¤ini sürdü- yor. Do¤udan yap›lan bir ticaretin ambar› sevkiyat merkezi gibi ifllev görüyor. 18. yy dan sonra Bat› Avru- pa’daki geliflmelere ba¤l› olarak ken- disi bir liman özelli¤ini kazan›yor.
19. yy ile birlikte de önemli sanayi yat›r›mlar›n›n özellikle demiryolu yat›r›mlar›n›n yap›ld›¤› bir kent hali- ne geliyor.
17. yy’da 10 bin olan nüfus 19.
yy’a kadar 100-120 bine kadar ç›k›- yor, aradaki deprem ve veba salg›nla- r›ndaki kay›plara ra¤men. Elbette millet sistemine dayal› mahalle yap›- laflmas› kentin ortak kullan›m alan- lar›nda kentin kültürel yap›s›n› da etkileyici, belirleyici önemli bir rol üstleniyor. 19. yüzy›l ikinci yar›s›n- dan sonra 1850’lere kadar 100-120 bin olan nüfus demiryolunun ve Bat›
Anadolu sanayisinin transferinden sonra önemli bir merkez haline gel- meye devam ediyor ve nüfus art›fl›
yo¤unlafl›yor. Yüzy›l›n sonunda nü- fus neredeyse iki kat›na ç›k›p 200 bin oluyor. Yerleflim yerlerinde ina- n›lmaz geniflleme bafll›yor. Karfl›yaka bir yerleflim yeri fakat yo¤un de¤ildi, fakat inan›lmaz sayfiye yeri olarak gelifliyor. Bornova, Seydiköy, Buca ayn› flekilde özellikle Bat› Avrupal›
kentte yaflayan tüccar ailelerinin yer- leflim yeri olarak geliflmeye bafll›yor.
Gaziemir içinde kalan Seydiköy Hol- landal›lar›n sayfiye merkezi halinde gelifliyor. Bornova ve Buca ‹ngiliz ve Frans›zlar›n a¤›rl›kl› olarak oturduk- lar› sayfiye merkezleri oluyor.
fiöyle bir anekdot vard›r, 1830’
larda kentte ‹ngiltere ‹mparatorlu¤u- nun baflkonsolosu ‹ngiltere’den bir
at arabas› getirtir kar›s›n›n Buca’daki sayfiyesine gidip gelmesi için ancak bir yol yoktur, ilk kez araban›n gidip gelmesi için ‹ngiliz Konsolosu tara- f›ndan açt›r›l›r. Daha sonra gelen de- miryoluyla Buca ve Bornova’ya özel hat yap›l›r bu geliflen yerleri kente ba¤lamak için.
Kent özellikle 1. Dünya Savafl›
öncesinde bu kadar geliflmeye ba¤l›
olarak bugün Mezarl›kbafl› dedi¤imiz yer zaman›nda kervan köprüsü ola- rak Kemer Köprüsü buralar kentin önemli mezarl›k alanlar›yd›. Özel- likle Kemer köprünün iki taraf›
Türklerin büyük mezarl›k alanlar›y- d›. Bugün Cici park dedi¤imiz Ulu- mezarl›k diye an›lan büyük bir me- zarl›k alan›yd›. Mezarl›kbafl›’ndaki katl› otopark›n bulundu¤u alan önemli bir mezarl›k alan›yd›. Bu alanlar büyük gürültülere ra¤men kentin d›fl›na ç›kar›l›p kullan›m alan›
haline getirildi.
Kentin 19. yüzy›l boyunca, ilk defa ‹talyan mühendis Luici Stolyani taraf›ndan halihaz›r plan› al›n›yor.
1853-1854 y›llar›nda kentte bulunan
‹talyan mühendis ilk kez plan› ç›kar- t›yor. 1870-75 aras›nda doktor La Meksa ikinci bir plan ç›kar›yor. 1883 y›llar›nda ise ‹zmirli Georgiyadis üçüncü plan›n› haz›rl›yor ki, bu sü- reçten sonra geliflen ticari ve ekono- mik hayata ba¤l› olarak oluflan sigor- ta sistemi kentin planlar›n› ister iste- mez hizmete yönelik bir unsur ola- rak hayata geçiriyor.
Biliyorsunuz 1. Dünya Savafl› ve
ard›ndan gelen Yunan iflgali ile bü- yük bir y›k›ma u¤ruyor. Cumhuri- yetle birlikte ‹zmir’in inflas› s›ras›nda 1925 y›l›nda Frans›z Kent planc›s›
Rene Deengear bir kent plan› haz›rl›- yor. Haz›rlanan plan belediyenin ola- naklar› ve ekonomik s›k›nt›lar yü- zünden uygulama alan› bulam›yor.
Kent o tarihten sonra geliflirken bu planlar›n etkisi görülüyor.
✦Muhittin Selvitopu
Kentsel dönüflüm diye adland›r›- lan ‹zmir Konak Belediyemizin yap- t›¤› projelerle ve uygulamalarla ilgili bilgiler aktarmaya çal›flaca¤›m. Bafl- kan›m›z bir bölümüyle ilgili bilgi verdi. Ben de detayl› olarak sizleri s›kmadan anlatmaya çal›flaca¤›m.
‹zmir’de 3030 say›l› yasa kapsa- m›nda Büyükflehir Belediyesi kurul- mufltur. fiu anda bildi¤iniz gibi bu yasa yürürlükten kald›r›ld› son ç›kan 5216 say›l› yasa ile ‹zmir Büyükflehir Belediyesi oluflturuldu. 50 km yar›- çap›nda bir alan olarak geniflletildi.
‹çersinde 18 ilçe belediyesi, 41 belde belediyesi ile 58 yap›dan olufluyor.
En büyük belediye Konak Belediyesi hem nüfus, hem de alan olarak. Ko- nak Belediyesi kentin göbe¤inde yer alan ‹lhan beyin anlatt›¤› tarihsel kent üzerine kurulmufl yeri kaps›yor.
Agora, Kadifekale, Kemeralt›, Konak Belediyesi kapsam›nda. Yaklafl›k 5000 hektarl›k alan›m›z var. Bunun yüzde 60’› tamamen mevzuata ayk›r›, kaçak yap›laflmalarla dolu olan bir il- çe.
Belediye olarak bu yap›y› ne ya- pacaks›n›z düzenli bir kent dokusu- na, yap›s›na nas›l dönüfltürebilirsi- niz? Öncelikle bizim belediyede çal›- flan arkadafllar›m›z, teknik elemanla- r›m›z bu konuda kafa yormaya çal›fl- t›lar. Bu düflünce içersinde bu ifle bafllarken flunun üzerinde çok tart›fl- t›k. Bu tek bir meslek disiplininin al- t›ndan kalkaca¤› olay olmad›¤› yö- nünde bir görüfl ortaya ç›kt›. Böyle bir birimin oluflturulmas› gündeme geldi. 1999 y›l›nda Konak Belediye- si’nde kent yenileme flubesini biz oluflturduk. Burada flehir planc›s› ar- kadafllar›m›z, uygulay›c› mimarlar ve harita mühendisi arkadafllar›m›zdan oluflan bir yap›yla ifle bafllad›k. Kent planlamas›n›n tek bir meslek disipli- ni ile yap›labilece¤ine pratikte yafla- d›¤›m›z uygulamalardan inanm›yo- rum. Ama flu anda bizim ülkemizde mevcut yasalar böyle bir yap› olufltu- ruyor. Bunun çok do¤ru olmad›¤›n›
bu gereksinimlerin olaca¤›n› düflü- nüyorum.
Kentsel dönüflüme farkl› bir aç›- dan da bakmak gerekiyor. Klasik planlama anlay›fl›yla kentsel dönü- flüm gerçeklefltiremezsiniz. Gerçek- lefltirme flans›n›z hiç yok. Olay›n bir teknik boyutu var, bizim ülkemizde yeterli flekilde tart›fl›lm›yor, sosyal boyutu var. Ki sosyal boyutu da pro- jelerin gerçekleflmesi aç›s›ndan çok önemli. O zaman baflka meslek disip- linleri de sosyologlar, toplum bilim- cilerinin de veya ekonomistlerin de bu projelerde yer almas› gerekir.
Konak Belediyesi’nin ilk projesi Uzundere bölgesinde belirledi¤imiz bir alan› kaps›yor. Öncelikle iki böl- ge tespit ettik, biri güneyde bulunan Uzundere kent yenileme alan›m›z, 99’da dönüflüm tart›fl›l›yordu, biz ye- nileme diye ele al›yorduk. Belki bu iki kavram›n tart›fl›lmas› gerekir, önemli olan düzenli bir kent yap›s›- n›n oluflturulmas› ve bununla bera- ber orada yaflayanlar›n da bir rahatl›-
¤a iyi yaflama kavuflmalar›n› sa¤la- mak. Öncelikle bölge s›n›rlar›n› tes- pit ettik, 58 hektarl›k bir alan› kaps›- yor. Bunun tamam› kaçak yap›laflma
ya da sonra afla oluflmufl yap›lar var.
Alanda 916 bina var. Bunlar iki, üç, dört katl› olmak üzere 1600 birime, konuta tekabül ediyor. Mülkiyet ola- rak, hazine, çok hisseli, ifrazl› parsel dokusu var. Arada bofl alanlar, bura- lar› da bir an önce planlay›p disipline etmek istedik.
Alan›n jeolojik durumunu incele- mek durumundayd›k. Alan›n bir bö- lümünün sak›ncal› oldu¤u tespitleri yap›ld›. Alan›n kendi içinde yap›lafl- ma anlam›nda herhangi bir sak›nca- n›n olmad›¤› tespit edildi. Arazi kul- lan›mlar›, planlama sürecinde yap›l- mas› gereken fleyler, tek tek etüd edildi. Kat adetleri, jeolojik durum, tespit edildi. Bölgede anket çal›flma- lar› yap›ld›. Yaflayanlar›n beklentileri nelerdir onlar tespit edilmeye çal›fl›l- d›. Daha sonraki aflamalarda beledi- yemizin teknik elemanlar› ile birlikte meslek odalar› ve üniversitelerle top- lant›lar yap›larak öneri planlar ortaya ç›kar›lmaya çal›fl›ld›. Pilot bölge seçi- len Uzundere’de birkaç alternatif se- çenek ortaya ç›kt›. Mevcut dokunun korunmas› gibi bir alternatif, mülki- yeti koruma gibi bir alternatif, model olarak kooperatifleflmeyle dönü- flümün sa¤lanmas› gibi bir alternatif ya da mevcut mevzuattaki dinamik- leri harekete geçirerek dönüflümü sa¤laman›n yolunu koyan bir seçe- nek ortaya ç›kt›.
Yap›lan toplant›lar sonucunda oluflturulan seçeneklerin uygulama- ya dönük projenin kabul edilmesi ve bu do¤rultuda farkl› disiplin meslek
gruplar›yla görüflmeler yap›lm›fl, ni- hayetinde kendi iç dinamikleriyle yüklenici eliyle gerçekleflmesinin da- ha olas› oldu¤u tespit edilmifltir. Bu dinamikler bir fleyi yaflamda üretir- ken var olan dinamikleri harekete geçirmek durumundas›n›z. Baflka bir fley gökten gelmiyor. Kent dönüflü- münü bizler yapaca¤›z. Nas›l olacak, elimizdeki yasal mevzuatlar, olanak- larla yap›labilir. Bu yönde bir imar plan› oluflturuldu. Plan aflamas›nda, bir parsele nas›l imar durumu vere- ceksiniz detaylara kadar indik. Çün- kü o detaylara inmezsek çözüm üret- mek zordur. Plan›n uygulanabilir bir plan haline getirilmesi için tüm veri- leri, bütün bilgileri toparlay›p uygun plan› üretmeye çal›flt›k. Bu detaylara da örne¤in, plan yap›l›r ve uygulay›- c›lar›n önüne gelir, onlar düzenleme alanlar›n› tespit ederler. Ondan son- ra bakars›n›z bir çok problemler ç›k›- ar ve plan› uygulayamazs›n›z. Bunun yerine önceden planlama sürecinde
“Plan›n uyguland›¤› takdirde ç›kabi- lecek tablo nedir?” bunu öngörerek bir çal›flma gerçeklefltirdik. Plan ona- ma süreci tamamland›ktan sonra he- men uygulamaya geçtik. fiu anda uy- gulamalar›m›z devam ediyor, tescil için Uzundere bölgemizi birkaç böl- geye ay›rd›k. Yani dört tane bölgemiz var bu alan içerisinde, bu dört bölge- deki uygulamalar›m›z›n biri tescil edildi, di¤erlerini de tescil ettirmeye u¤rafl›yoruz. fiu anda ekranda gör- dükleriniz mülkiyetlerle ilgili tespit- lerimiz. fiu an görünen de, sonuçta ortaya ç›kan imar plan›n›n uygulama fleklini gösteren bir haritam›z, ama pek net görünmüyor.
Tabi tescilden sonra yapacaklar›- m›z var, bu en önemli aflamas› bize göre. O da flu, flimdi plan› yapt›n›z, uygulamay› yapt›n›z, ama bunlar›
ben hep ka¤›t üstünde yapt›¤›m›z ça- l›flma diyorum, yani mekana yans›t- mad›¤›m›z çal›flmalar. Bundan sonra- ki aflamada iflte mekana fiziki müda- haleler yapman›z gerekiyor, yani ya- p›lan plan›n uygulanmas›n› gerçek- lefltirecek fiziki müdahaleler. Bunlar nedir, flimdi mülkiyet sorununu çöz- dünüz, yollar›, parklar› açt›n›z. Bun-
lar› bifiil yerinde yapman›z gereke- cek, bunun yolu da nedir? Paklar›n, yollar›n, yeflil alanlar›n üzerinde bu- lunan yap›lar› ortadan kald›rmak.
Hangi yöntemle yapacaks›n›z, az ev- vel baflkan›m›z›n da söyledi¤i kamu- laflt›rma. Türkiye’de, ki bunlarla ya- flamda hep karfl›laflacaks›n›z, ço¤u belediyenin bütçelerine bakarsan›z, harcamalar›na bakarsan›z, paralar›n büyük k›sm› kald›r›mlar›n düzen- lenmesi, yollar›n yap›lmas› için har- can›yor. Kamulaflt›rmadan her kuru- lufl kaçmaya çal›fl›yor, sanki kamu- laflt›rma bofla bir yat›r›mm›fl gibi bir anlay›fl var. Tam tersine kamulaflt›r- ma en isabetli yat›r›md›r. Çünkü ka- mulaflt›rmay› bir defa yapars›n›z ve bir defa kamu alan›na geçtikten son- ra o kamunun yan›nda kal›r, bir defa daha oraya para harcamazs›n›z. Yolu, park› veya binalar› y›k›p tekrardan ve tekrardan yapma imkan›n›z her zaman var ve biz de belediye olarak özellikle bu aflamadan sonra kamu- laflt›rmalara a¤›rl›k vererek plandaki yollar› yeflil alanlar› ortaya ç›kar›p, fiziki olarak düzenleyip herkesin gö- rebilece¤i bir hale getirece¤iz, bu tür müdahalelerimiz devam ediyor. Za- ten bunu yapt›¤›n›zda bir cazibe merkezi haline do¤al olarak geliyor.
Bunlar ülkemizin içersinde bulundu-
¤u o dinamikler kendili¤inden hare- kete geçmeye bafll›yor. Yani dina- mikler nedir, müteahhidi veya flir- ketleri harekete geçip, burada bir bulvar aç›lm›fl, burada bir flehir do- kusu var üzerine bunlara yönlene- lim, bunlar› harekete geçirdi¤inizde bu geliflmeler h›zl› bir flekilde kendi- ni gösteriyor.
Benzer bir uygulamam›z Ball›ku- yu’da var, Ball›kuyu’da yine 59 hek- tar civar›nda. Buradaki farkl›l›k mül- kiyet dokusunda var. Bugün planla- mada uygulamada en çok tart›fl›lan fley mülkiyet yap›s›d›r. fiimdi son dö- nemde ç›kan, Say›n Erol Bey’in de bahsetti¤i özel yasalar›n ç›kar›lma- s›ndaki hedefte orada birtak›m hare- ket kabiliyetini artt›rmak, ama o çok tehlikeli bir olay. Onlar› kimin nas›l kullan›laca¤›n› bilemezsiniz. Bir de bir tak›m bölgesel, mesela Kuzey An-
kara dönüflüm yasas› gibi çok özel yasalar›n ç›kmas›n›n do¤ru olmad›-
¤›n› düflünüyorum. Bunun ülke ge- nelinde ele al›n›p, sa¤l›kl› bir yasaya kavuflturulmas› laz›m. Ball›kuyu’daki mülkiyet dokumuz genellikle küçük parsellerimiz var, ama üzerindeki ya- p›lar çok eskimifl yap›lar. Özellikle o tarihi doku üzerinde bu yap›lar. Hat- ta bir bölümü de antik tiyatronun ol- du¤u yerde var, bir taraf› Kadifeka- le’ye dayanan bir alan. 30 metrekare- ye kadar, 50-100 metrekareye parsel- ler var. Ya da ço¤u ömrünü tamamla- m›fl yap›lar. Biz buran›n potansiyel dönüflümü, yenilemeye haz›r bir alan oldu¤unu yapt›¤›m›z araflt›rmalarda tespit ederek seçtik. fiu anda burada da tesciller tamamlan›yor, san›r›m bir iki y›la kadar burada fiziki müda- halelerimiz fiziki düzenlemelerimiz olacak. Hatta flu tür duyumlar›m›z var, Say›n Baflkan›m›z da biliyor, me- sela orada bir tak›m flirketlerin arsa aramaya bafllad›¤› gibi fleyler var.
Bundan da çok korkmamak laz›m.
Burada da mülk sahiplerinin haklar›- n› korumak aç›s›ndan da yerel yöne- timleri uyarmam›z laz›m.
1978 y›l›nda Bakanlar Kurulu ka- rar›yla afet bölgesi ilan edilmifl bir alan halen oldu¤u flekilde duruyor, üzerinde iki bin bina var. 10-15 bin civar›nda insan orada yafl›yor. Buray›
heyelan bölgesi ilan etmiflsiniz. Bura- s› her an kayabilir diyorsunuz, 78’den 2006’ya gelirsek 28 y›ld›r in- sanlar o tehlikeli bölgede yafl›yor.
Buran›n tamamen tasfiye edilmesi gerekiyor. Büyükflehir Belediyesi,
TOK‹ ve Konak Belediyesi iflbirli¤i ile Uzundere taraf›nda 3 bin konut- luk alan planlamas› yap›ld›, heyelan bölgesinin tafl›nmas› gündemde. Bu proje Büyükflehir ve Konak Belediye- si taraf›ndan yürütülüyor. Büyükfle- hir Belediyesi bünyesinde Kentsel Dönüflüm fiube Müdürlü¤ü olufltu- ruldu. Bu flubede Selçuk Savc› arka- dafl›m›z var, yönetim kurulu üyemiz.
Bu proje devam ediyor. Bu proje da- ha h›zl› devam ediyor TOK‹’nin or- tak edinmesiyle h›zl› bir flekle bü- ründü. Hak sahipleri belirlenmek üzere, o alan içinde bulunan tapulu, tapusuz tüm mülk tespitleri yap›l›- yor. Bunlar›n taktirlerinin yap›lmas›
gerekiyor. Bununla ilgili bir yönet- melik ç›kar›ld›, bu do¤rultuda çal›fl- malar devam ediyor. Uzlaflma komis- yonuyla pazarl›klar yap›lacak. Usul flöyle kamulaflt›rma de¤erleri tespit edilecek, konutlar›n de¤erleri tespit edilecek, konut alternatifleri var 65- 75-110 metrekare, buna göre istekler al›n›p karfl›l›kl› bir uzlaflmayla takas gibi çözülmeye çal›fl›lacak. E¤er ta- fl›nmak istenmiyorsa da bedeli alma- s› sa¤lanacak. Hedef 2-3 y›l süre için- de bu alan›n tamamen boflalt›lmas›
olacak. Boflalt›lan alan ise rekreasyon alan› olarak kazand›r›lacak. Bu proje kapsam›nda Kadifekale’nin 2/3’lik bölümünün tamam› aç›lm›fl olacak.
Tarihi doku da ortaya ç›kar›lm›fl ola- cak. Yan› bafl›ndaki Ball›kuyu’da da kent dokusu oluflturulacak. Dönüflü- mün yan›nda projeler uyguland›¤›n- da kente tarihi ve yeflil alan kazan›m›
sa¤lanm›fl olacak.
Bu bölgede biraz önce baflkan›- m›z da k›saca de¤indi midye üretimi yapan vatandafllar›m›z oturuyor. Bu- rada en önemli fley yap›lan çal›flmala- r›n halka anlat›lmas› ve ikna edilme- si oluyor. Biz de onlar›n isteklerini, taleplerini almaya çal›fl›yoruz. Biz bu evlerde midye yap›yoruz, gidince ne yapaca¤›z. Bu iflin sosyal boyutu, ku- rulu düzenleri var. O ifl durumu tafl›- n›nca bozulacak. Bunlarla ilgili çal›fl- malar, önlemler alman›z gerekiyor.
Kentsel dönüflüm plan› sadece proje- ler, planlar de¤il, çok boyutlu bir ifl.
fiimdi pek ço¤umuz sokakta midye
yiyoruz ve hangi koflullarda üretildi-
¤ini bilmiyoruz. Yap›lan yerlere ya- k›n bir tesis kurulsun daha s›hhi ko- flullarda bu üretim sa¤lans›n onlar da ifllerini sürdürsün.
Bir de tarihi doku üzerinde kent yenileme yasas› ç›kt›. Kentsel sit alanlar›nda yenileme bölgelerini be- lediyeler tespit edip Bakanlar Kuru- luna onaylatt›ktan sonra orada çok büyük yetkiler veriliyor idarelere.
Bunun da çok dikkatli incelenmesi laz›m. Çünkü o tür yerlerdeki de¤er- ler çok farkl›. Biz bunun yerine Ko- nak Belediyesi olarak Kemeralt›’nda 270 hektarl›k bir alanda iyilefltirme ve yenileme çal›flmalar› yapt›r›yoruz.
Burada da ben k›sa olarak flunu vur- gulamaya çal›flay›m. Koruma planla- r›n›n yap›m› uygulamas› da bizi çok yak›ndan ilgilendiriyor. Özellikle ha- rita mühendislerini, flehir planc›lar›- n›, restoratör mimarlar›. Koruma planlar›n›n yap›m sürecinde özellikle halihaz›rlar›n tespiti mülkiyetlerin sa¤l›kl› hale getirilmesi bunlar hep bizim iflimiz. Burada bir harita mü- hendisi zorlamas› yok yap›m sürecin- de. Bu yanl›fl ve eksik bir olay. Çün- kü uygulamada biz flunu gördük, ko- ruma planlar› yap›m›nda en büyük s›k›nt› bina ile mülkiyet tespitlerinin çak›flmas› var. Kemeralt›’nda baz›
zorlanmalar›m›z var. Belki teknik olarak çözülebilir. ‹çlerine giremi- yorsunuz, ölçü yapam›yorsunuz. Bu- nun yan›nda kadastro paftalar›n›n aktar›lmas›nda çok büyük problem var. Plan uygulamada en çok bunlar- da s›k›nt› yaflan›yor. Bu konuda yö- netmeli¤in de de¤ifltirilmesi laz›m bana göre. Mutlaka bu ekip içinde harita mühendisi arkadafllar›m›z›n da olmas› laz›m. Faydas› olur, hiçbir zaman zarar› olmaz. Benim söyleye- ceklerim bu kadar teflekkür ederim.
✦Erol Köktürk
Biz de teflekkür ediyoruz, Say›n Selvitopu’nun sunuflundan flu sonuç- lar› sizler de mutlaka ç›kart›yorsu- nuz. Kendisi de vurgulad› ve iyi de etti vurgulamakla. Bir kere kentsel dönüflüm benim iflim denecek bir ol-
gu de¤il. Bir meslek grubunun tutup- ta bunu ben yapaca¤›m diyece¤i bir konu de¤il. Çok kültürlü ve çok di- siplinli bir çal›flmay›, bir yap›y› ge- rektiren bir konu. ‹ki y›ldan beri Di- kili’deki yaz kamp›m›zda çok kültür- lü bir kamp ortam› yarat›lma çal›fl›l›- yor. Di¤er meslek gruplar›ndan arka- dafllar›m›z da kamplar›m›za kat›l›- yorlar. Ne güzel, demek ki burada beraber oturmak, beraber tart›flmak f›rsat›n› yakal›yorlar. Bunlar›n ileride meyvelerini verece¤ini düflünüyo- rum ben. Bir araya gelmenin, birbiri- ni anlamaya çal›flman›n, ayn› dili ko- nuflman›n önemli oldu¤unu düflünü- yorum. Kentsel dönüflüm gibi çal›fl- malarda özellikle gerekli bir fley. Sü- reç önemli kentsel dönüflüm iflte gör- dü¤ünüz gibi durumun saptanmas›n- dan uygulamalara kadar uzanan ge- nifl bir yelpazesi var. Gene kentleri önemli bir flekilde vurgulad›lar iflin kat›l›m›n boyutu çok önemli. Yani ben yapt›m, tasarlad›m, uyguluyo- rum, öyle bir fley de söz konusu de-
¤il. Kendileri de bu konuda çabalar›- n› bize anlatt›lar, hofl bir fley dinle- mek. Biliyorsunuz ki bazen iyi, do¤- ru bir fley yapmak için yasa olmas› da gerekmiyor. Türkiye’de güzel kentsel dönüflüm örnekleri yasan›n olmad›¤›
dönemlerde yap›lm›flt›r. Örne¤in bir Dikmen Vadi projesi 2000 adet gece- kondunun oldu¤u alanda bir kentsel dönüflüm projesi yap›lm›flt›r, o za- manlar aynen Muhittin Bey’in dedi¤i gibi bir çal›flma grubu sosyologlar- dan, psikologlardan, teknik insanlar- dan oluflan bir çal›flma grubu burada- ki 2000 gecekonduyu tek tek ikna et- mifllerdir. Oradaki gecekondular› sa- hipleri kendileri y›km›fllard›r. Dik- men’de o kötü doku yerine yeni daha güzel kentsel bir doku yarat›lm›flt›r.
Hiç kentsel dönüflüm yasas› yoktur o dönemlerde. Yeter ki yerel yönetici- lerimiz bu konuda duyarl› olsunlar, bu kötü dokular›n dönüfltürülmesine inans›nlar. Ama bu iflin kat›l›m boyu- tu gerçekten çok çok önemli.
Bir di¤er konu ve vurgulamak is- tedi¤im sonuçta flu, dedi ki: “bizim Konak ilçemizin yüzde altm›fl› kaçak yap›lardan olufluyor”. Bu asl›nda ‹s-
tanbul, Ankara gibi büyük kentleri- mizin temel bir sorunu. Biz ‹stanbul üzerine de konuflurken diyoruz ki;
“Yüzde yetmifli kaçak veya imara ay- k›r› yap›laflm›fl”. fiimdi demek ki bu- rada bir mentalite var, yani kenti olufltururken kaçak ya da imara ay›- k›r› bir biçimde oluflturma mentalite- si. Kentsel dönüflüm projeleri için de biz bu düflünsel dönüflümü gerçek- lefltiremezsek, yine flans›m›z yok. Ya- ni kentsel dönüflüm projeleri bir böl- gede eskimifl demode olmufl bir kent mekan›n› yeni bir yap›ya dönüfltür- mekle bitmiyor. Daha önemlisi o bölgelerde yaflayan insanlar›n kentli- lefltirilmesi dedi¤imiz, yani kentli gi- bi düflünme, kentli gibi davranma, bir kentlinin de¤er yarg›lar›yla yafla- ma, o kente bu çerçevede sahip ç›k- ma, bunlar önemli kavramlar. Yani kentsel dönüflüm bir kentlileflme sü- reciyle eklemlenemezse, oradaki in- sanlar› bir baflka bölgede yine imara ayk›r› ve kaçak yap›laflmay› tekrarla- mamalar› için bir neden yok ortada.
Çünkü onun mant›¤› öyle çal›fl›yor.
O nedenle bütün bu çal›flmalar›n içinde bir kentlileflme projesinin de mutlaka yaflama geçirilmesi gerekir diye de düflünüyorum. fiimdi sizler- den soru ve katk› bekliyoruz. Buy- run, söz sizlerde! Baflkanlar›m›z bu- rada, oda yöneticilerine, buradaki iki konuflmac›m›za aktaraca¤›n›z dü- flünceleriniz, bak›fl aç›lar›n›z, sorula- r›n›z olabilir.
✦Ufuk Serdar ‹nci HKMO Genel Merkez Örgütlenme Sekreteri
Ben ‹zmir fiube Baflkan›m›za bir soru yöneltmek istiyorum. fiimdi Ko- nak Belediyesi olarak kamulaflt›rma- ya a¤›rl›k verdi¤inizi belirttiniz. Ka- mulaflt›rma yaparken san›r›m bu yol- lar, kald›r›mlar, park ve bahçeler için söz konusu. Bu kamulaflt›rmalar› ya- parken yol güzergah› ve yeflil alanla- r›n bulundu¤u parselleri mi kamu- laflt›r›yorsunuz, yoksa o imar alan›
içerisindeki bütün vatandafllara bu- nu yans›t›yor musunuz? Yani yeflil alan içerisine girecek parseli kamu-
laflt›rd›¤›n›z zaman parsel sahibine paras›n› veriyorsunuz ve o yerleflim bölgesinde art›k parsel sahibi olmu- yor o vatandafl. Bu flekilde bir kamu- laflt›rma m› yap›yorsunuz, yoksa be- lirli bir miktar m›, yüzde doksan›
aflan bir miktar› m› kamulaflt›rm›fl oluyorsunuz.
✦Mahmutcan Görürgöz
‹TÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Kaçak yap›laflmadan bahsettik.
‹TÜ’ne ait bir arazi bir flekilde zapte- dildi. Bütün yasal yollarla baflvuru- muzda polis, jandarma gönderildi-
¤inde komik bir flekilde kesiliyor.
Devlete karfl› kaba kuvvet uygulan›- yor. Sizin Dikmen vadisi örne¤inizde çal›flma grubu oluflturuldu, dediniz.
‹nsanlar›n kendi evlerini y›kmas› gü- zel. Bu konuda sert olmamas› sebebi de devletin sosyal devlet olmas›ndan dolay› sert davranamayaca¤›n›, dik- tatör olamayaca¤›n› söylüyor ama ben buna fazla kat›lam›yorum. Kendi annem babam devlet memuru olma- s›na ra¤men tek bir ev sahibi olmas›- na ra¤men, bir gecede ev sahibi olun- mas› bunu bir flekilde kabul ettirme- sini ben kabul edemiyorum. Bu ko- nuda daha sert olunmas› gerekmiyor mu yeri ve zaman› gelince?
✦U¤ur Giriflken
‹TÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Üniversitemizin içinde yasad›fl›
bu fleyi nas›l kabul edebiliyoruz ben bilemiyorum. Kentsel dönüflüm der- ken daha yaflan›r bir çevre, depreme dayan›kl› konutlar yap›lacakken na- s›l oluyor da bu plans›z anlay›flla gökdelenlerin altlar›na otoparklar
yapmadan trafiklerle bo¤uyor. Kent- sel dönüflüm yap›laca¤›na rantsal bir dönüflüm yap›yorlar. Biz mühendis- ler olarak bu konuda neler yapabili- riz?
Kentsel dönüflümde dan›flmanl›k yapan hocalar›m›n da, üniversiteleri- miz vard›r muhakkak ne için dan›fl- manl›k yapt›¤›m›z› da sorgulamam›z gerekiyor.
✦Hasan Aç›k
YTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Co¤rafi Bilgi Sistemi bugün kent- lerde sorgulamalar, analizler yap›la- bilmesi için önemli bir olgu olarak karfl›m›za ç›k›yor. Konak Belediye- sinde Co¤rafi Bilgi Sistemleri ile ilgili yap›lan çal›flmalar nelerdir? Bir de- partman›n›z var m›? Büyükflehirde neler yap›l›yor?
Co¤rafi Bilgi Sistemleri kentsel dönüflümde yerini nas›l görüyorsu- nuz?
✦Metehan Uzun
CBÜ ‹nflaat Müh. Böl., Ö¤r.
Yeni binalara tafl›n›l›rken sosyo- lojik bir yerleflim düflünülüyor mu?
Kadifekale tamamen bu binalara m›
yerleflecek?
✦Eray Sevgen
YTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci
‹mar uygulamalar›nda kamulafl- t›rma yöntemini seçildi¤ini söyledi baflkan›m. 18. madde uygulamas› ka- mulaflt›rma yöntemine göre daha adil bir uygulama ve günümüzde be- lediyeler daha çok 18. madde uygu- lamas›na giriyorlar. Böylece daha az maddi külfet alt›na giriyorlar. Kamu- laflt›rma yöntemini seçerken bunun nedeni neydi, neye göre seçildi?
✦Prof. Dr. Tevfik Ayan Bu anlatt›klar›n›z›n hiçbirinde dönüflüm görmüyorum. Bu yasadan önce yap›lan yenileme daha uygun hem Türkçemize, hem de yap›lanlar olarak. Yap›lan ifllerin tamam› yeni- leme. Gecekondular›n temizlenmesi, daha ça¤dafl flehrin planlanmas› ben- ce yenilemedir. Dönüflüm deyince akla baflka bir fley geliyor. Büyük ‹s- kenderin yapt›¤› dönüflümdür. fiehri biryerden al›p baflka bir yere götür-
müfltür. Ya da flehrin iklimini de¤iflti- rirsiniz bu da bir dönüflümdür. Kent- sel dönüflüm deyince karfl›m›zda gör- dü¤ümüz Dikili’nin ç›plak tepeleri akl›ma geliyor. Belki bir belediyenin çal›flma alanlar› aflabilir ama bir mü- hendisin, bir mimar›n ufku içinde yer almal›d›r. fiehrin ikliminin de flehrin bir parças›n›n oldu¤u ancak dönüflümün bu oldu¤unu mühendis- lerin söylemesi laz›m.
Ben yenilemeyi küçümsemiyo- rum, yap›lanlar› da küçümsemiyo-
rum. Ama dönüflüm baflka bir fley.
Kötü bir fley de de¤il. Belediyelerin çal›flma alanlar›, olanaklar›n›n d›fl›n- da gelifltirilecek projeleri de iflin içine katarsak flehirleflmenin gelece¤inde fay hatlar›n› da dikkate al›rsak jeolo- jik yap›y› da dikkate al›rsak, Konak Belediyemizin yapt›¤›, heyelan bölge- sinden baflka bir yere tafl›rsak, co¤ra- fi yeri de¤ifltiriyorsunuz, bu dönü- flümdür.
✦Prof. Dr. Erol Köktürk Hocam fay hatlar›n›n dikkate al›nmas›n› söyledi,. 99 depreminden sonra an›msayanlar›m›z olur. Anado- luda bir belde belediye meclisi bu- nun tersini karar alt›na ald›, fay hatt›- n› tafl›ma karar› ald›. Türkiye böyle garipliklerin ülkesi böyle meclisleri- miz de var bizim maalesef.
Kentsel dönüflüm projelerinde ve di¤er farkl› projelerde belediyeler aras› yard›mlaflmaya niçin s›cak ba- k›lm›yor? Prosedürler niçin uzuyor, projeler niçin aks›yor?
✦Prof. Dr. Onur Gürkan Bo¤aziçi Üniversitesi
Tevfik hocaya yüzde yüz kat›l›yo- rum. Kentsel dönüflüm projelerinin eskiden imar ›slah planlar› dedi¤i- mizden fark› nedir? Ben bunu anla- mak istiyorum. Tevfik hocan›n dedi-
¤i gibi mühendisin anlayaca¤› trans- formasyon, biçimini de¤ifltirmek, özünde biçimini de¤ifltirmek, refe- rans de¤ifltirmek, vizyonu ile oyna- mak yani dönüflüm sözcü¤ü daha a¤›r bir olay.
Kadifekale ile ilgili 1980’lerde bir çal›flman›n yap›ld›¤›n› hatta oradaki kiflilerin ev sahibi edildi¤ini anlad›-
¤›m kadar›yla kayda geçmedi¤inden dolay› neredeyse 30 y›l sonra ayn›
fleylerin ikinci kez yap›ld›¤› gibi bir fley anlad›m. Do¤ru mu anlad›m, çünkü çok dehflete düfltüm. Bizim bu sorunlar›m›z› konuflmam›z›n nedeni de yapan›n yapt›¤›n›n yan›na kaâr kalmas› de¤il midir? Burada bu olay- da ya da olaylar zincirinde t›rnak içinde eme¤i geçenlere ne yap›lm›fl- t›r? Nas›l bir ceza alm›fllard›r?
Hocam›n dönüflüm kavram›n›
sorgularken ç›plak tepelerin a¤açlan- d›r›lmas› söyleminden yola ç›karak Yamanlarda yap›lan a¤açland›rmada dikilen birkaç çitlenbik, koca bir lev- ha ‘Behçet Uz a¤açland›rma alan›’ bu çal›flma 60 sonu 70’lerin bafl›nda bafl- lad›. O günden bugüne bir tane a¤aç dikilmedi oras› öyle ç›plak varl›¤›n›
sürdürüyor. Behçet Uz’da o tepelere baka baka yap›lmayan bir iflin ac›s›
içindedir. Bunun devam› için ne ya- p›ld›. Karfl›yaka veya Konak Beledi- yeleri ne gibi çal›flmalar yap›yor bir de bunu ö¤renmek istiyorum.
✦Ali Fahri Özten HKMO Genel Baflkan›
Dönüflüm ile ilgili iki de¤erli ho- cam alt›n› çizdi. Kaçak yap›laflma ve bunun kent kültürüne dönüflümünü konufluyoruz. Bir belediye baflkan›- m›z ‹stanbul’da ç›kt› ve kendi binas›- n›n kaçak oldu¤unu söyledi ve se- çimleri kazand›. ‹flte biz bu kentleri dönüfltürmeye çal›fl›yoruz. Kentsel dönüflüm deniyor ve bir hektara ka-
dar alanlardaki imar durumunun farkl› çözümü, kentsel dönüflüm ya- sas›nda var. Ben flunu sorgulamak is- tiyorum Toplu Konut ‹daresi ile söz- leflme yap›ld›¤› söyleniyor, bu yollar- la devasa binalar yap›l›yor. TOK‹
elindeki binalar› yabanc›lara satmay›
gündeme getirdi¤ine göre sizin Ko- nak Belediyesi’nin TOK‹ ile yapt›¤›
sözleflmede rant var m› toplu konut ad›na. Toplu konut buradan elde et- ti¤i binalar› yar›n yabanc›lara satma düflüncesi olabilir mi? Diye sorgula- mak istiyorum.
✦Muhittin Selvitopu
Çok iyi sorular geldi, çok mem- nun oldum. S›ras›yla cevap vereyim.
18 uygulamas› yap›yoruz arkadafllar, böyle bir yetki varken hiç kaç›r›r m›- y›z? Benim imar uygulamas› dedi¤im kavram 18 uygulamas›d›r. Yani imar uygulamalar›n›n temeli 18 uygula- malar›d›r. Biz orada flunu yap›yoruz, mülkiyete verece¤imiz bedelden kur- tuluyoruz 18 uygulayarak ikinci afla- ma zemin üstü kamulaflt›rmalar var.
Zemini terk ettiriyorsunuz, üzerinde yap›lar var bir tak›m müfltemilatlar
var onlar› kald›rman›z laz›m zaten onlar›n bedelleri düflük oluyor. Bun- lar›n üstünden belediyeler kendi bütçeleriyle kalkabiliyor. Bunu yap- mak laz›m, elinizdeki yetkileri sonu- na kadar kullanacak uygulamay› ger- çeklefltireceksiniz sonra gidip oraya binay› kamulaflt›raca¤›z, y›k›p yolu açaca¤›z, park› yapaca¤›z, çevreyi düzenleyece¤iz, de¤ifltirece¤iz. De-
¤ifltiremezseniz, o cazibeyi yarata- mazs›n›z.
‹flgaller bizim ülkemizin genel sorunlar›, bunlara karfl› müdahaleler yap›lmas› gerekiyor. Zaman zaman belediyeler bunu yap›yorlar, medya- da izliyorsunuz, y›k›m olaylar›, tabi- i insanlar›n bar›nma hakk› var. Siz devlet olarak baz› çözümler ürete- mezseniz insanlar› bir yere y›¤ar çö- zümleri ortaya koymazsan›z bu so- runlar› yaflars›n›z. Bu da bir plans›z- l›¤›n sonucudur. Bu uzun bir konu, yaln›z flunu söyleyeyim sadece poli-
siye önlemlerle bu sorun çözümlene- mez. Farkl› tedbirler, önlemler uygu- laman›z gerekir. Biz belediye olarak elimizde olan yasalardan gelen yü- kümlülükleri en iyi flekilde kent lehi- ne nas›l kullanabiliriz anlay›fl› ile ba- k›yoruz. Kentin yüzde 60’› kaçaksa kimsenin durmaya hakk› yoktur. Ye- rel yönetimlerin bu durumda seyret- me hakk› yok. Bir fleyler üretmek yapmak zorunday›z, bunlar› yapar- ken de dikkatli olmak zorunday›z.
Co¤rafi Bilgi Sistemi konusunda tabii ki böyle bir altyap› var. O olma- dan bu çal›flmalar› nas›l yapar›z, ayr›- ca hiçbir projenin baflar› flans› da ol-
maz. Konak Belediyesi ‹zmir Büyük- flehir Belediyesi içersinde en iyi du- rumda olan belediyemiz. Tapu çal›fl- malar›n› Büyükflehir Belediyesi ile birlikte yürütüyoruz.
Yenileme ve dönüflüm konusunu konuflman›n içinde k›saca geçmifl- tim. Bize göre de Kadifekale’nin Uzundere’ye tafl›nmas› bir dönüflüm- dür. O alan› tamamen boflaltaca¤›z, o alan a¤açland›rma ve rekreasyon ala- n› olacak. Orada flu anda yaflayanlar›
da sa¤l›kl› yaflanabilir, s›hhi konutla- ra tafl›m›fl olaca¤›z. 99 y›l›nda biz ye- nileme diye bafllad›k, projelerimizin ismi de öyle. Dönüflüm bana göre sa- dece plan ve altyap› yönünden de¤il sosyal boyutuyla da ele al›nmas› ge- reken bir konu. ‹stanbul’daki bir top- lant›da, Hollanda ve ‹ngiltere’de ya- p›lan uygulamalar› izledim. Çok bü- yük organizasyonla bu iflleri yapt›k- lar›n› gördük. Sadece planc›lar, tek- nik insanlar de¤il, çok daha genifl çapta yapt›klar› n› izledik. Hatta ba- z›lar›ndan iyi sonuç alamad›klar›n›
dinledik. Daha sonra baflka sosyal so- runlara yol açt›¤›n› dinledik. Dönü- flümün onun için daha çok tart›fl›l›p, dünya çap›nda yetiflmifl insanlar›m›z var onlar›n katk›lar›yla yasalara gir- mesinde fayda var.
TOK‹ ile yap›lan sözleflmede Bü- yükflehir ve Konak Belediyesi’nin rant olmas› söz konusu de¤il, toplu konut bunu nas›l yapacak, bedelini nas›l alacak, sözleflmedeki durum flu;
TOK‹ yapt›¤› binalara karfl›l›k biz bo- flaltt›¤›m›z alan›n tapusunu TOK‹’ye verece¤iz. Yine sözleflme maddesiyle oras› rekreasyon alan› olacak. Dü- zenlemeyi belediye yapacak. Yap›lan konutlar›n yüzde 70’i belediyeye her- hangi bir bedel ödemeden verilecek.
Bu 2100 konut ediyor. Di¤er kalanla- r› ise ‹zmir Büyükflehir Belediyesi sa- t›n ald›. Yine bu tür projelerde kul- lanmak üzere.
Kadifekale’deki sosyal doku ile il- gili soru soran arkadafl›m›z, gitmek isteyen gidecek, 2000 konut ayr›ld›.
Gitmek istemeyen paras›n› alacak.
Yaklafl›k bin konut ise baflka bölge- lerden projeyle ilgili de¤erlendirile- cek.
1978 y›l›nda Bay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤› böyle bir çal›flma yapm›fl.
Kaç kifliye konut verildi, kime, nas›l verdiniz diye defalarca yaz›flma ya- p›ld›. Net bir cevap al›nmad›. 900 gi- bi söyleniyor, ama bize net olarak o rakamlar gelmedi. Ancak flöyle bir olay olmufl. 900 kifliye konut veril- mifl, Buca’ya tafl›nm›fllar, ancak tapu- lara flerh konmad›¤› için mülkiyetleri baflkalar›na devredilmifl. Y›k›lmam›fl ve tapulu yerlerde sat›fllar olmufl.
Önce bu projeyi gündeme getiren Konak Belediyesi, araziyi Maliye Ba- kanl›¤› satacakt›. Sat›lmamas›- , ‹zmir’de böyle bir sorun oldu¤u bu- nun için baflka bir arazi bulunmad›-
¤›-
, bu konuda Konak Belediyesi olarak müthifl bir mücadele verildi. Alan öyle tahsis edildi. Öncelikle bu ko- nutlar› Afet ‹flleri Genel Müdürlü¤ü- nün yapmas› laz›m. Afet yasas›na gö- re ifllemlerin yap›lmas› laz›m. Bakan- l›k diyor ki ben orada iflimi bitirdim.
Ama biten hiçbir fley yok. Afet yasa- s›na göre binalar bittikten sonra bir ay ilan ç›km›fl, konut isteyenler gel- sin istesin diye, bizim vatandafl›m›z nereden bilecek. Bir ay sonra bakan- l›k dosyay› kapatm›fl. Sonra belediye buray› kald›rs›n böyle bir yaklafl›m var. Afet yasas›na göre bu çözümlen- meyece¤i belli olunca böyle bir kom- binasyon ortaya ç›kt›. Yap›lan konut- lar orada binan›n mülkü ve bedeliyle de¤ifltirilecek. Bedava verilmeyecek.
Konutu 30 lira, geçece¤i 50 ise ara- daki 20 liray› borçlanacak. Tersi ol- du¤unda belediye kendisine ödeye- cek. Protokol bu flekilde yap›ld›.
✦Prof. Dr. Erol Köktürk Hocalar›m›z›n getirdi¤i kavram konusu, Almancay› benden daha iyi bildikleri için çevireceklerdir Stad- tumbau kavram› kentsel dönüflüme karfl›l›k olarak kullan›lan ve yasalara giren kavram bu. Az önce size yal- n›zca bir bölümünden söz etti¤im Is- lah ‹mar Plan›ndan fark› nedir kent- sel dönüflümün Alman ‹mar Yasas›- n›n 171. maddesi 3. bendinde yedi tane gerekçeyle kentsel dönüflüm ya-
p›labilir diyor. 1. Yerleflme yap›s›n›n halk›n ve ekonominin geliflme gerek- sinmelerine uyarlanmas›, 2. Oturma ve çal›flma koflullar›n›n çevrenin iyi- lefltirilmesi, 3. Kent içindeki alanla- r›n daha da güçlendirilmesi, 4. Art›k gereksinme duyulmayan yap›sal te- sislerin yeni bir kullan›ma yönlendi- rilmesi, 5. Baflka bir yap›sal tesise dö- nüfltürülmeyen yap›lar›n yak›lmas›, 6. Aç›lan alanlar›n sürdürülebilir bir kentsel geliflmeye veya bununla bir sözleflmeye dayal› bir ara kullan›ma yönlendirilmesi, 7. Kent içindeki ya- p› stoklar›n›n korunmas›, amaçlar›y- la Alman ‹mar Yasas› kentsel dönü- flümler uygulanabilir.
Bizde terslik flurada tüm arazi ve arsalar deyince yap› stoklar› karfl›m›- za ç›k›yor. Bizde bütün bofl arazi ve arsalar› bile o amaçla harekete geçir- mek gibi tehlikeli bir niyet var. Özel- likle kent içinde kalan sanayi bölge- lerinin, küçük el sanatlar› bölgeleri- nin, limanlar›n, tersanelerin kent d›- fl›na tafl›nmas› amac›yla yap›lan uy- gulamalar geçmiflte alg›lanm›flt›.
fiimdi AB müktesebat›na uygun kent- sel dönüflüm çal›flmalar› yap›l›yor.
Kavram› oturuyor, oturmuyor ama maalesef kabul görüyor. Bence alt›n›
iyi doldurmak gerekiyor bu kavra- m›n. Kentsel dönüflüm kavram› plan- lama çevrelerinde oturmufl durumda, kabul görmüfl bir kavram. Bundan birkaç dönem önce yap›lan Dünya fiehircilik Gününü fiehir Planc›lar›
Odas› Kentsel Dönüflüm bafll›¤› alt›n- da yapt›. O çevrelerde de kabul gören bir kavram. Bunun alt›na efendim imar aff› gibi tehlikelere karfl› duyarl›
davranmam›z gerekiyor. Gerçek an- lamda kentsel dönüflümleri savun- mam›z gerekir diye düflünüyorum.
Genel baflkan›m›z›n söyledi¤i, ya- banc›lara sat›fl ile ilgili gerçekten çok dikkatli olunmas› gereken süreç yafl›- yoruz. Geçen gün ‹stanbul’da sohbet ederken bir bilgi edindim. Biliyorsu- nuz ‹stanbul’da Dubai Tower ad› ile yap›lmaya çal›fl›lan çok ciddi, Dubai prensine bir kamu alan›, verilmeye çal›fl›l›yor. Yabanc›lara sat›fl müteka- biliyet, karfl›l›kl›l›k çerçevesinde ger-
çekleflen bir olayd›r. Dubai prensli¤i Birleflik Arap Emirliklerinin bir prensli¤idir. Bizim mütekabiliyet ilifl- kilerimize bakt›¤›m›z zaman bizim Birleflik Arap Emirli¤i ile bir müteka- biliyetimiz yok. Buray› biz Dubai prensli¤ine peflkefl çekmeye çal›fl›yo- ruz. Böyle s›k›nt›lar var iken, geçen- lerde Sermaye Piyasas› Kurumu’nun gayrimenkul yat›r›m ortakl›¤› ile ilgi- li kurallarda bir de¤ifliklik yapt›¤›n›
da ö¤reniyoruz. Salt o alan›n Dubai prensli¤ine peflkefl çekilmesi için. Bir Arap sermayesine bir alan› peflkefl çekmek için kurallarda de¤ifliklik yapmaya kadar vard›rabiliyoruz ola- y›. Onun için dikkatli olunmas› gere- kir diye düflünüyorum.
Arkadafl›m›z›n söyledi¤i, üniver- sitenin içindeki Küçük Armutlu ve onun içindeki Karanfilköy’de niye buralarda bir fley yap›lam›yor. Arka- dafllar bu güzel düflüncelerinizle Tür- kiye siyasetinde etkili olacaks›n›z baflka yolu yok. fiu andaki siyasal ya- p› popülizme dayal› bir yap›. Hiç kimse Armutlu bölgesine el atm›yor, çünkü oras›n› oy deposu olarak gö- rüyor. Üniversite legal yollarla arazi- sini alam›yor bari orduya devredelim de öyle alal›m diye bile düflünülmüfl- tü. Maalesef oras› oy deposu olarak görülüyor ve kimsenin oraya müda- halesi mümkün de¤il. Orada art›k tek katl› olmaktan ç›km›fl 4-5 katl›
binalarla bir sosyal gerçeklik olufl- mufltur. Geçmifl zamanlarda bir bele- diye baflkan› Karanfil Köye ‘Gelin si- ze Ka¤›thane’de yap›lan sosyal ko- nutlardan birer daire verelim’ dedi.
Ne güzel gecekondudan kurtulup sosyal binalara geçilecek, ama al›nan yan›t ‘bizim çoluk çocu¤umuz ne olacak’ fleklinde oldu. Çünkü siz Ka- ranfil köyün önünü açarsan›z, bina- lar müteahhide yüzde 50 ile verilip 4- 5 dairenin bugünkü de¤eri 250-300 bin YTL sahibi olacaks›n›z. Onu bek- liyorlar. Böylesine bir iflgalci mant›k geliflmifl durumda Türkiye’de ne ya- z›k ki.
‹lhan bey tarihselli¤i gündeme getirdi¤i için teflekkür ediyorum. Y›l- lar öncesi bir televizyon tart›flmas›n›
an›ms›yorum yerel seçimlerde. Dört Ankara Büyükflehir Belediye Baflkan aday› televizyonda tart›fl›yorlar. fiim- diki belediye baflkan› o zaman Anka- ra’n›n simgesi olan Hitit Günefli’ne karfl› ç›k›yor. Bunu de¤ifltirmek gere- kir, diyor. Hitit Günefli bize, Türkle- re ait bir fley de¤il diyor. Yine buna karfl› ç›kan belediye baflkan adayla- r›ndan bir tanesine program› yöne- ten soruyor, ‘sizin öneriniz ne peki’
diye soruldu¤unda ‘Ankara Kalemiz var bizim iflte’ O zaman Murat Kara- yalç›n adaylar aras›nda ‘Ankara Kale- si Romal›lar›n kalesi’ diyor. Büyükfle- hir belediye baflkanl›¤›na aday bir kimse Ankara kalesine sahip ç›k›p Hitit Güneflini reddediyor. Tarihsel- lik çok önemli bir fley. O kentin tari- hini bilmek, geçmiflini bilmek.
Sonsöz, bütün bu anlat›lanlarda Muhittin bey sa¤l›kl› kentsel doku diye anlat›yor bütün bunlar›n hedef- ledi¤i fley topra¤›n üzerinde sa¤l›kl›
bir arsa deseni yaratmaya çal›flmak.
Arsa sorunu bu ülkenin y›llard›r çöz- meye çal›flt›¤›, tart›flt›¤› konulardan bir tanesi. Gecekonducu iflgal ederek arsa sorununu çözdü, paras› olan pa- ras›n› bast›rarak arsa sorununu çöz- dü, arkadafl›m›z›n söyledi¤i gibi an- nem babam devlet memuru onlar›n ne günah› var iflgal edemiyor, paras›- n› da bast›r›p alam›yor bunlar bu so- runu çözemiyor. Çok do¤ru. Tam kafam›zda böyle sorular varken bili- yorsunuz 2000’li y›llarda Türkiye’de bilgisayar kullan›m›n› özendirmek için inan›lmaz kampanyalar bafllat›l- m›flt›. Reklamlar›n birinde Türki- ye’nin Afroditi Banu Alkan han›me- fendi bir kokoreççi ile tan›t›m kam- panyalar›na ç›k›yordu. O dönemde aboneli internet kullan›c›s› yüzde 7’lerdeydi, flimdi 10’lara ç›kt›.
ABD’de yüzde 60’larda, Avrupa’da 40’larda bizde de yükseltilmeli ki ‘e’
ile bafllayan süreçler bafllat›ls›n ve bilgisayar kullan›m› yayg›nlafls›n. Af- rodit han›ma kokoreççi ‘Bana bir site kurar m›s›n›z?’ diyor ‘Arsa m› var si- te kuray›m?’ Bu reklamdan sonra ben Afrodit han›ma plaket verilmesi gerekti¤ini söyledim. Biz y›llardan beri y›llardan beri arsa sorununu bu
kadar yayg›n bir biçimde gündeme getirmeyi beceremedik, bunu Afrodit han›m becerdi.
✦Prof. Dr. Onur Gürkan Asl›nda Afrodit han›ma de¤il, me- tin yazar›n› ödüllendirmek gerekir.
✦Prof. Dr. Erol Köktürk Hakl›s›n›z hocam metin yazar›na ödül vermek gerekirdi. Arsa sorunu Türkiye’nin güncel de¤il stratejik bir sorunudur. Önümüzdeki süreçte de kentleflmenin sa¤l›kl› bir flekilde ge- liflmesinde en önemli sorundur.
Kentsel dönüflüm çerçevesinde de bizim önem verdi¤imiz konulardan birisidir. Gündeme getirilmifl olmas›
yararl› oldu. Burada her fleyi çözmek diye bir iddiam›z yok. Kafalar›m›zda soru iflaretleri olacak ve düflünmeye devam edece¤iz. Daha iyi aramay›
sürdürece¤iz. Ne yapmal›y›z konu- sunda iki arkadafl›m›za söz verece-
¤im.
✦Ya¤mur Çolako¤ullar›
AÜ Ziraat Müh. Ö¤renci Kamulaflt›rma ve kentsel dönü- flüm konusunda konferans› verdiniz, siz son sözü söyleyebilirsiniz. Benim söyleyecek bir sözüm yok.
✦U¤ur Giriflken
‹TÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Bu çözüm tek bir zihnin ürünü olamaz. Ortak çal›flmay› gerektirir.
Sadece mühendisler de¤il tabandan insanlar›n da, o bölgede yaflayan in- sanlar›n da olmas› gerekir. Ancak bu flekilde dönüflüm gerçekleflir. ‹nsan-
lara bu dönüflümü anlatacak insanlar olmal›.
✦Hasan Aç›k
YTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci As›l sorun bunlar› yöneticilerin düflünmesi de¤il böyle bir ortam›n yarat›lmamas›. Halk›n gecekondu yapmamas›, etraf›ndaki a¤ac› kesme- mesi, park alan› için düflünmesi ve gönüllü olarak ba¤›fl yapmas›. Yöne- ticilerin oturup da kara kara ne yap- mal›y›z diye düflünmemesi gereki- yor. Halk›n bilinçlenmesi gerekiyor, çözüm noktas› bence burada.
✦Eyüp Sopac›
KTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Halk gecekondu yapmas›n de- mek soyut bir yaklafl›m olur. Gerçek- çi bir yaklafl›m olmaz. Adam›n bafl›n›
sokaca¤› bir yer aramas› var. Olaya baflka aç›dan bakmak gerekir bence, her disiplinin kendi üzerine düflen sorumluluklar› yerine getirmesi ge- rekiyor. Ziraat mühendisinin kentsel dönüflüm konusunda bir iki söyleye- cek laf› olmas› gerekiyor. ‹nflaat mü-
hendisi öyle, harita mühendisi öyle.
Biraz da bu flekilde bakmak laz›m.
Sorumlu olan halka sadece sen bura- ya bir fley yapma polisiye tedbirlerle buras› yasak kardeflim demekle ol- maz. Hem bilinçlendirme hem de odalar›n her disiplinin u¤rafl alan›na göre sorumluluk almas› gerekiyor.
✦Erol Köktürk
Bir ziraat mühendisi kentsel dö- nüflümde flunu savunmal›, söylemeli, birinci s›n›f tar›m topraklar›n›n yap›- laflmaya feda edilmemesi. Trakya’n›n birinci s›n›f tar›m topraklar› yazl›k ad› alt›nda darmada¤›n edildi, gitti.
Bu topraklar›n geri dönüflü yok.
✦fiehadet Türkmen
‹YTE, fiehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ö¤renci
Eksik olan hem planlamada hem de kentsel dönüflümde kat›l›mc›
planlama dedi¤imiz süreç, ne kadar biz Dikmen vadisini örnek diye gös- tersek de sosyal boyutu yok bunun için yeniden çöküntü bölgeleri olu- fluyor. Mutlaka kat›l›mc› planlama kentsel dönüflümde olmal›d›r.
✦Ömer Bolat
YTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Bence sorun k›sa sürede çözüle- cek bir fley de¤il. Köyden kente göçü engelleyemez. Köyden kente geçece-
¤iz ve geliflmifl toplumlar seviyesine ulaflaca¤›z. Bunu yaparken köyden gelen insanlar asl›nda belediyelerin yapacaklar›n› kendilerince yol b›ra- k›p kendilerince parselleyip ev hali- ne getiriyorlar. Daha sonra imar ge-
len yerler var. Samsunluyum böyle yerler çok. Asl›nda flöyle yerler var, köy flehre dayanm›fl orada yeni imar uygulamas› oldu. Ada parsel flimdi belli. Onlar gelmeden önce planlar›
yap›p onlar› daha iyi flartlarda getir- mek vard›.
✦Asl› Topal
KTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci 18. madde uygulamas› önemli bir çözüm. Sadece zemin üstü düflünül- memelidir diye düflünüyorum. Plan- lar›n art›k zeminin alt›na da uygulan- mas› fleklinde bir proje uygulanmas›
gerekir diye düflünüyorum.
✦Nurettin Biçer
iTÜ JFM Bölümü, Ö¤renci Ben çok umutsuz bakm›yorum.
