A
All››nndd››¤¤›› TTaarriihh:: 17.03.2003 KKaabbuull TTaarriihhii:: 11.06.2003 Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Dr. Fatma Ayd›n, Ondokuzmay›s Üniversitesi T›p Fakültesi, Dermatoloji AD, 55139 Kurupelit / Samsun Telefon: 0362 4576000 / 3277, Fax: 0362 4576041, e-mail: bennet@mynet.com
Helicobacter Pylori (HP), mikroaerofilik, gram negatif boyanan spiral fleklinde bir bakteridir1. Bakterinin hücre duvar›ndaki
li-popolisakkaritlerin (LPS) çok say›da tek-rarlayan yan zinciri vard›r. Hücre duvar›n›n kor LPS’i grup antijenlerini, yan zincirler ise tipe özgü antijenleri tafl›rlar. Yan zincir-lerdeki uzunluk ve antijenite farkl›l›klar›n›n, sufllar›n virulans›nda ve nötrofillerle etkile-fliminde rol oynad›¤› düflünülmektedir. HP, mide epiteli olan bölgelere tutunabilir. He-maglutininleri ile özel olarak insan midesin-deki gliserolipid reseptörlere ba¤lanarak etki gösterebilmektedir. Fosfotidiletanola-min, GM 3 gangliozid ve Lewis B antijen-lerine ba¤lanarak mukus salg›layan hücre-lere seçici yerleflim göstermektedir. Ayr›ca hücre duvar›ndaki boflluklar ile nötrofil ve mononükleer hücreleri çekerek reaktif bile-fliklerin ve interlökinin sal›nmas›nda, ›s› flok proteinleri ile otoimmünitede rol oynar1-3
. HP Fas/Fas ligand etkileflimi, bcl-2, p53 arac›l›¤› ile apoptozu indükleyebilir2
.
Tan›s›nda; kültür, histolojik tetkik, gram boyama, üre solunum testi, serolojik tan› yöntemleri (HP’ye karfl› antikorlar), im-mün elektron mikroskopisi ve polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) kullan›labilir2
. Bakteriyi kültürde izole etmek zor ve za-man al›c›, fakat antibiyotik duyarl›l›k testi için gereklidir. Histolojik tetkik, basit ve h›zl›d›r ayr›ca gastrit tan›s›na da olanak verir. Üre solunum testinde radyoaktif iflaretli üre kullan›l›r. Endoskopiden sonra h›zl› sonuç veren basit ve güvenilir testtir. Serolojik tan› yöntemleriyle antikorlar he-maglutinasyon, aglutinasyon, kompleman fiksasyon, indirek immunofloresan ve EL‹SA ile belirlenebilir. Bu testler epide-miyolojik araflt›rma ve tedavi takibinde kullan›l›r. Duyarl›l›¤› % 100’dür. PCR son zamanlarda s›k kullan›lmaktad›r. Yalanc› pozitif reaksiyonlar duyarl›l›k ve özgüllük yüzdesini düflürmektedir. Tedavi sonras› hastan›n takip edilmesi için uygun bir yöntemdir4
.
Helicobacter Pylori ve ‹liflkili Deri Hastal›klar›
Fatma Ayd›n, Nilgün fientürk, Tayyar Cantürk, Ahmet Yaflar Turanl›
Ondokuzmay›s Üniversitesi T›p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dal›
Özet
Son y›llarda yap›lan çal›flmalarda, Helicobacter pylori enfeksiyonunun kardiyovasküler, hematolojik, karaci¤er ve deri hastal›klar› gibi gastrik hastal›klar d›fl›ndaki baz› hastal›klarla iliflkili oldu¤u gösterilmifltir. Biz de bura-da Helicobacter pylori enfeksiyonunun deri hastal›klar›nbura-daki rolünü gözden geçirmeyi amaçlad›k.
Anahtar Kelimeler: Helicobacter pylori, deri hastal›klar›
Ayd›n F, fientürk N, Cantürk T, Turanl› AY. Helicobacter pylori ve iliflkili deri hastal›klar›. TÜRKDERM 2004; 38: 102-105.
Summary
In the past few years, a huge number of studies have reported an association between Helicobacter pylori infection and several extra-gastric conditions, including cardiovascular, hematologic, liver and skin diseases. We aimed to review the role of Helicobacter pylori infection in the skin diseases.
Key Words: Helicobacter pylori, skin diseases
Ayd›n F, fientürk N, Cantürk T, Turanl› AY. Helicobacter pylori and related skin diseases. TÜRKDERM 2004; 38: 102-105.
T Ü R K D E R M
Derleme
Review
HP enfeksiyonu tüm dünyada çok yayg›n olarak bu-lunur. Geliflmifl ülkelerde eriflkinlerin yar›s›, gelifl-mekte olan ülkelerde ise toplumun % 80-90’› bu bakteri ile enfekte olmaktad›r. Fekal-oral ya da oral-oral yolla bulafl›r. Al›nmas›ndan 7-10 gün içinde bakterinin patojenitesine, çevresel faktörlere ve bire-yin cevab›na göre de¤iflen flekilde, ço¤unlukla asemptomatik enfeksiyon olarak tafl›n›r, bazen de epigastrik a¤r›, bulant› ve kusma ile görülen akut gastrit tablosu ortaya ç›kar. Ama genetik olarak du-yarl› kiflilerde zamanla kronik gastrit geliflir. HP en-feksiyonu gastrik kanser için risk faktörüdür. Ayr›ca Mucosa-Associated Lymphoid Tissue (MALT) Len-fomalar›n›n % 90 oran›nda HP ile iliflkili oldu¤u belir-lenmifltir1-3.
Helicobacter Pylori ve Deri hastal›klar›
HP’ nin kardiyovasküler, hematolojik, karaci¤er ve ba-z› deri hastal›klar›nda sistemik inflamatuar mediatör-lerde de¤ifliklik yaparak veya koagülasyonu de¤ifltire-rek etki etti¤i düflünülmektedir3. Deri hastal›klar›ndan
özellikle kronik ürtiker, akne rozase ve akiz so¤uk ürti-keri, herediter angionörotik ödem, psoriasis, alopesi areata, Behçet hastal›¤›, reküran aftöz stomatit, Swe-et sendromu, dermatitis herpSwe-etiformis gibi hastal›kla-r›n etyolojisinde rol oynayabilece¤i bildirilmifltir. Kronik ürtiker: Son y›llarda yap›lan çal›flmalarda kronik ürtiker ile HP enfeksiyonu aras›nda iliflki ola-bilece¤i bildirilmektedir. Dolaflan immün kompleks-ler ürtikeri tetikleyebilir ve HP enfeksiyonu bu gibi komplekslerin kayna¤› olabilir3. Kronik ürtikerli
hasta-larda HP enfeksiyonunun prevalans› ile iliflkili farkl› veriler bulunmaktad›r5,6
. Bu da farkl› popülasyonlar aras›ndaki de¤ifliklikleri yans›tmaktad›r. Yap›lan baz› kontrolsüz çal›flmalarda bakterinin eradikasyonu ile deri semptomlar›nda iyileflme tespit edilirken7, baz›
çal›flmalarda ise iyileflme gözlenmemifltir8
. Tebbe ve arkadafllar› yapt›klar› bir çal›flmada üre nefes testi ve serolojik test ile kronik ürtikerli 25 hastan›n 17’sinde HP enfeksiyonu tespit etmifller ve HP eradikasyon tedavisi ile 14 hastada remisyon sa¤lam›fllard›r. An-cak semptomlar›n kaybolmas›n›n bakterinin eradi-kasyonuna m›, spontan iyileflmeye mi ba¤l› oldu¤u-nu izah edememifllerdir9
.
HP ürtiker patogenezinde do¤rudan enfeksiyon aja-n› olarak veya dolayl› olarak immünolojik yollarla etki
gösterebilmektedir. HP-spesifik IgG mevcudiyetinin, HP ile histamin sal›n›m› indükleyebilece¤i düflünül-mektedir10
.
Akiz so¤uk ürtikeri, s›k görülen fiziksel bir ürtiker tipi-dir. Primer (idiopatik) ve sekonder olarak iki tipi var-d›r. Sekonder tipi s›kl›kla enfeksiyon hastal›klar› ile iliflkilidir. Kranke ve arkadafllar› yapt›klar› bir çal›flma-da, akiz so¤uk ürtikeri olan 10 hastan›n dört tanesin-de gastroskopi ile gastrik erozyon saptam›fl ve his-topatolojik incelemede HP enfeksiyonu bulmufl ve bu hastalara yap›lan eradikasyon tedavisi ile bir has-tan›n flikayetlerinde iyileflme tespit etmifllerdir. Bu çal›flma sonucunda akiz so¤uk ürtikerinde HP’ nin en az›ndan tetikleyici bir faktör olabilece¤i belirtil-mifltir11.
Herediter angionörotik ödem C1-esteraz inhibitör eksikli¤i sonucunda geliflmektedir. Yap›lan baz› ça-l›flmalarda HP enfeksiyonunun akiz C1-esteraz inhi-bitörünü azaltabilece¤i, ödem ataklar›n› tetikleyebile-ce¤i ve HP eradikasyonu ile ataklarda azalma olabi-lece¤i gösterilmifltir12,13.
Psoriasis: Son y›llarda dünyada yayg›n olarak göz-lenen bir enfeksiyon ajan› olmas› nedeniyle HP’ nin de psoriasisi tetikleyici ajanlardan biri olabilece¤in-den flüphelenilmifltir.
Gül ve arkadafllar›n›n yapt›¤› bir çal›flmada 18 psori-asisli hastan›n 17’sinde, kontrol grubunun 7’sinde HP insidans› istatistiksel olarak yüksek bulunmufl-tur14.
Halasz, 33 psoriasisli hastan›n 9’unda (% 27) HP’ ye karfl› IgG antikorunu tespit etmifl, bunlar içinde 3 olguya HP eradikasyonu için tedavi uygulam›fl, an-cak lezyonlarda düzelme gözlememifltir15.
Fabrizi ve arkadafllar›n›n yapt›klar› bir çal›flmada yafl-lar› 5-19 aras›nda de¤iflen 20 psoriasisli hasta, üre nefes testi ile HP enfeksiyonun varl›¤› aç›s›ndan test edilmifl, bu hastalar›n ikisinde testin pozitif ç›kt›¤› ve beraberinde gastrointestinal semptomlar›n da oldu-¤u belirtilmifltir. Deri lezyonu olmayan kontrol gru-bundaki 29 hastan›n beflinde pozitif sonuç tespit edilmifl olup bu çal›flmada, bu yafl grubundaki psori-asisli hastalar ve HP enfeksiyonu aras›nda bir iliflki bulunamam›flt›r16
.
T Ü R K D E R M
2004; 38: (2)Bir baflka çal›flmada da 84 psoriasisli (81 kontrol) 61 liken planuslu (58 kontrol) toplam 145 hastada üre nefes testi ile HP varl›¤› araflt›r›lm›flt›r. HP, psori-asisli hastalarda kontrol grubundan yüksek bulunur-ken, liken planuslu hastalarla kontrol grubu aras›nda bir fark tespit edilememifltir. Bir hafta süreyle yap›lan eradikasyon tedavisinden sonra her iki hasta gru-bunda lezyonlarda iyileflme gözlenmemifltir17.
HP’nin psoriasis etyopatogenezindeki rolünün ay-d›nlat›labilmesi için büyük hasta gruplar›nda, tedavi ile karfl›laflt›rmal› ve immünolojik verilerle desteklen-mifl çal›flmalara ihtiyaç vard›r.
Rozasea: Peptik ülser ve rozasean›n mevsimsel de-¤iflkenlik göstermesi ve rozasean›n HP enfeksiyo-nunda kullan›lan metronidazol ve tetrasiklin gibi anti-biyotiklere cevap vermesi nedeniyle, HP ile rozasea aras›nda iliflki olabilece¤i düflünülmüfltür. Yap›lan kontrolsüz bir çal›flmada rozaseal› 31 hastan›n %85’inde HP enfeksiyonu tespit edilmifl ve befl has-tada metronidazol ile tedavi edildikten sonra anti-HP IgG seviyelerinde azalma bildirilmifltir18. Yine baz›
kontrolsüz çal›flmalarda ve olgu bildirimlerinde roza-seal› hastalarda HP seroprevalans›n›n artt›¤› ve/veya HP enfeksiyonu için tedavi verildikten sonra rozasea lezyonlar›nda iyileflme oldu¤u bildirilmifltir19-21. Ancak
kontrollü olarak yap›lm›fl bir çal›flmada, HP enfeksi-yonu seroprevalans› 45 rozaseal› hastan›n % 27’sin-de, kontrol grubunun % 35’inde pozitif bulunmufl ve rozasea ve HP aras›nda iliflki kurulamam›flt›r20
. Sonuç olarak kontrolsüz çal›flmalarda rozasea ve HP aras›ndaki iliflki güvenilir de¤ildir. Kontrollü çal›fl-malarda ise iliflki oldu¤u gösterilememifltir.
Alopesi areata: Alopesi areatan›n otoimmün hasta-l›klarla birlikteli¤i, tiroid, gastrik parietal ve düz kas hücrelerine karfl› otoantikorlar›n mevcudiyeti, HP an-tijenlerinin alopesi areata gelifliminde rol oynayabile-ce¤ini düflündürmüfltür. Rigopoulos ve arkadafllar› 30 alopesi areatal› hastada ve 30 sa¤l›kl› bireyde HP’ ye karfl› IgG antikorunu tespit etmeye yönelik yapt›klar› bir çal›flmada iki grup aras›nda istatistiksel yönden bir fark bulamam›fllard›r23.
Behçet hastal›¤›: Son çal›flmalar, herpes simpleks ve streptokok enfeksiyonlar›n›n etyolojide rol oynaya-bilece¤i üzerine yo¤unlaflm›flt›r. Bu
mikroorganizma-lar, mikrobiyal ›s› flok (HSP) proteinlerinde yayg›n an-tijenik belirleyicidir. HP iki HSP (HSP 10 ve HSP 60) sentez eder. HSP 60 Behçet hastal›¤›nda T len-fositler için, T hücre epitopuna spesifik olarak fonksi-yon görür. Ayr›ca hem HP hem de Behçet hastal›¤› gastrointestinal sistemde ülsere sebep olabilmekte-dir. Avc› ve arkadafllar›n›n yapt›¤› bir çal›flmada; Beh-çet tan›s› alan hastalar iki gruba bölünmüfl, birinci gruptaki 49 hasta HP seroprevalans› yönünden ken-di yafl ve cins grubu ile karfl›laflt›r›lm›flt›r. ‹kinci grupta HP tespit edilen 20 Behçetli hastaya eradikasyon te-davisi verilmifl ve tedaviden iki ay sonra HP mevcudi-yeti kontrol edilmifltir. Yedi hasta tedaviye uyum sa¤-lamad›klar› için izlemden ç›kar›lm›fl, kalan 13 hasta Behçet hastal›¤›n›n manifestasyonlar› yönünden de-¤erlendirilmifltir. Bu çal›flman›n sonucunda Behçet hastalar›nda kontrol grubu ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda se-roprevalansta istatiksel olarak bir art›fl gösterileme-mifl olup eradikasyon uygulanan 13 hastan›n oral ve genital ülserlerinde ve çeflitli klinik manifestasyonla-r›nda gerileme bildirilmifltir. Bu çal›flma sonunda; kro-nik HP enfeksiyonunun, Behçet hastal›¤›n›n patoge-nezinde immünolojik fenomeni tetikleyen faktörlerden biri olabilece¤i sonucuna var›lm›flt›r24
.
Reküran aftöz stomatit (RAS): S›kl›kla oral muko-zay› etkileyen etyolojisi bilinmeyen bir hastal›kt›r. HP enfeksiyonunun kronik aktif gastrit ve gastrik ülser hastal›¤› ile iliflkili olmas› ve reküran aftöz stomatitte-ki oral ülserlerin, gastrik ülserlerle histopatolojik benzerli¤i nedeniyle, HP ile aras›nda bir iliflki olabile-ce¤i düflünülmektedir. Yap›lan bir çal›flmada 28 hastan›n üçünde oral ülser dokusundan al›nan ör-neklerde PCR ile HP saptanm›fl, kontrol olarak al›-nan 20 oral liken planuslu ve 13 normal örnekte HP tespit edilememifltir. Bu çal›flmada HP’ nin RAS eti-olojisinde kesin rolü tespit edilememifl, buna ra¤-men hastalar›n az bir k›sm›nda HP’ nin tespit edil-mesi nedeniyle de etyolojik rolünün d›fllanamayaca-¤› belirtilmifltir25.
Sweet sendromu (akut nötrofilik dermatoz): Patogenezi halen bilinmemekle birlikte vakalar›n % 25’inin enfeksiyonlar, otoimmünite, afl› ve neoplas-tik durumlarla iliflkisi oldu¤u bildirilmektedir. Bir ol-guda Sweet sendromu ve HP enfeksiyonu aras›n-da iliflki oldu¤u bildirilmifl, bu aras›n-da HP enfeksiyonu-nun hipersensitiviteyi tetikleyebilece¤i fleklinde aç›klanm›flt›r26
.
T Ü R K D E R M
2004; 38: (2)
Çöliak hastal›¤› ve dermatitis herpetiformisli hastala-r›n gastrik patolojisinde ve fonksiyonlahastala-r›ndaki de¤i-flikliklerden HP enfeksiyonun sorumlu olup olmad›¤›-n› tespit etmek amac›yla yap›lan bir çal›flmada, çöli-ak hastal›¤› ve dermatitis herpetiformisli hastalarla, normal popülasyon aras›nda HP enfeksiyonu aç›s›n-dan bir art›fl gösterilememifltir27.
fiimdiye kadar yap›lan çal›flmalarda ve olgu sunum-lar›nda HP’ nin bir çok deri hastal›¤›nda rol oynaya-bilece¤i gösterilmekle beraber, etyopatogenezdeki kesin rolünün tam olarak ayd›nlat›labilmesi için bü-yük hasta gruplar›nda, tedavi ile karfl›laflt›rmal› çal›fl-malara ihtiyaç duyulmaktad›r.
Kaynaklar
1. Rebora A, Drago F, Parodi A: May Helicobacter pylori be important for dermatologists. Dermatology 1995;191:6-8.
2. Cremonini F, Gasbarrini A, Armuzzi A, Gasbarrini G: He-licobacter pylori-related diseases. Eur J Clin Invest 2001;31:431-437.
3. Leontiadis GI, Sharma VK, Howden CW. Non-gastroin-testinal tract associations of Helicobacter pylori infecti-on. Arch Intern Med 1999;159;10:925-938.
4. Brown KE, Pleura DA. Diagnosis of Helicobacter pylori infection. Gastroenterol Clin North Am 1993;22:105-115.
5. Bohmeyer J, Heller A, Hartig C, et al: Association of chronic urticaria with Helicobacter pylori-induced ant-rum gastritis. Hautarzt 1996;47:106-108.
6. Morisset M, de Korwin JD, Lozniewski A, Kanny G, Ple-nat F, Moneret- Vautrin DA: Chronic urticaria and Heli-cobacter pylori infection (abstract). Gut 1996;39:(suppl 2):92.
7. di Campli C, Gasbarrini A, Nucera E et al. Beneficial ef-fects of Helicobacter pylori eradication on idiopathic chronic urticaria. Dig Dis Sci 1998;43:1226-1229. 8. Özkaya-Bayazit E, Demir K, Özgüro¤lu E, Kaymako¤lu
S, Özarma¤an G: Helicobacter pylori eradication in pati-ents with chronic urticaria. Arch Dermatol 1998;134:1165-1166.
9. Tebbe B, Geilen CC, Schulzke JD, Bojarski C, Raden-hausen M, Orfanos CE: Helicobacter pylori infection and chronic urticaria. J Am Acad Dermatol 1996;34:685-686.
10. Ortiz GG, Agustin MC, Martinez PE, Caballer BH, Or-donez RF, Macias MH, Boixeda D, Cosmes EL: Chronic ürticaria and helicobacter pylori. Ann Allergy Asthma Im-munol 2001;86:696-698.
11. Kranke B, Mayr-Kanhauser S, Aberer W: Helicobacter pylori in acquired cold urticaria. Contact Dermatitis 2001;44:57-58.
12. Rais M, Unzeitig J, Grant JA: Refractory exacerbations of hereditary angioedema with associated Helicobacter py-lori infection. J Allergy Clin Immunol 1999;103:713-714. 13. Farkas H, Füst G, Fekete B, Karadi I, Varga L:
Eradica-tion of Helicobacter pylori and improvement of heredi-tary angioneurotic oedema. Lancet 2001;358:17:1695-1696.
14. Gül Ü, Zergero¤lu S, Songür Y: Psoriasis Helicobacter pylori insidans›. XIII. Prof. Dr. A. Lütfü Tat Simpozyumu. Ed. Gürgey E. Ankara, Nurol Matbac›l›k 1997;5-8. 15. Halasz CLG: Helicobacter pylori antibodies in patients
with psoriasis. Arch Dermatol 1996;132(1):95-96. 16. Fabrizi G, Carbone A, Lippi ME, Anti M, Gasbarrini G:
Lack of evidence of relationship between Helicobacter pylori infection and psoriasis in childhood. Arch Der-matol 2001;137(11):1529.
17. Dauden E, Vazguez-Carrasco MA, Penas PF, Pajares JM, Garcia-Diez A: Association of helicobacter pylori in-fection with psoriasis and lichen planus:prevalence and effect of eradication therapy. Arch Dermatol 2000;136(10):1275-1276.
18. Rebora A, Drago F, Picciotto A: Helicobacter pylori in patients with rosacea. Am J Gastroenterol 1994;89(9):1603-1604.
19. Kolibasova K, Toyhova I, Baumgartner J, Filo V: Eradica-tion of Helicobacter pylori as the only successful treat-ment in rosacea. Arch Dermatol 1996;132(11):1393. 20. Bamford JT, Tilden RL, Gangeness DE: Does
Helicobacter pylori eradication treatment reduces the severity of rosacea. J Am Acad Dermatol 2000;42(3):535-536.
21. Jones MP, Knable AL, White MJ, Durning SJ: Helicobacter Pylori in rosacea: lack of an association. Arch Dermatol 1998;134(4):511.
22. Sharma VK, Lynn A, Kaminski M, Vasudeva R, Howden CW: A study of the prevalence of Helicobacter pylori in-fection and other markers of upper gastrointestinal tract disease in patients with rosacea. Am J Gastroenterol 1998;93(2):220-222.
23. Rigopoulos D, Katsambas A, Karalexis A, Papat-heodorou G, Rokkas T: No increased prevalence of Helicobacter pylori in patients with alopecia areata. J Am Acad Dermatol 2002;46(1):141.
24. Avci O, Ellidokuz E, Simsek I, Büyükgebiz B, Günes AT: Helicobacter pylori and Behçet’s disease. Dermatology 1999;199(2):140-143.
25. Riggio MP, Lennon A, Wray D. Detection of Helicobac-ter pylori DNA in recurrent aphtous stomatitis tissue by PCR. J Oral Pathol Med 2000;29:507-513.
26. Kürkçüo¤lu N, Aksoy F: Sweet’s syndrome associated with Helicobacter pylori infection. J Am Acad Dermatol 1997;37:124-127.
27. Crabtree JE, Mahony SO, Wyatt JI, Heatley RV, Vestey JP, Howdle PD, Rathbone BJ, Losowsky MS: Helicobacter pylori serology in patients with coeliac dis-ease and dermatitis herpetiformis. J Clin Pathol 1992;45: 597-600.
