EV EKSENLİ ÇALIŞMA

EV EKSENLİ ÇALIŞMA

Doç. Dr. Zehra GÖK METİN

25.03.2021

Sunum planı

 Esnek çalışma ve modelleri

 Uzaktan (ev eksenli) çalışma tanımı

 Ulusal ve uluslararası yasal düzenlemeler

 Uzaktan (ev eksenli) çalışmanın unsurları

 COVID-19 pandemisi ve dünya örnekleri

 Ev eksenli çalışmanın avantaj ve dezavantajları

 Ev eksenli çalışmada iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları

 Ev eksenli çalışmada güncel araştırmalar

 Ev eksenli çalışmada sorunlar ve öneriler

Esnek çalışma ve modelleri

 Esnek çalışmada, işveren ve çalışan tarafları

karşılıklı anlaşarak çalışma zamanını, yer, süre ve dağılım

bakımından tercihleri doğrultusunda yeniden düzenleyebilmektedir.

AlkanMeşhur, F. H. (2007). Geleceğin Çalışma Biçimi Tele Çalışmaya İlişkin Yaklaşımlar. Akademik Bilişim, 7(09), 265-272.

1. Kısmi Süreli Çalışma a. Klasik Kısmi Süreli Çalışma b. Esnek Kısmi Süreli Çalışma 2. İş Paylaşımı

a. Bölünmüş Gün b. Bölünmüş Hafta c. Dönüşümlü Hafta

d. Belirli Olmayan Dönüşümler 3. Kayan (Esnek) İş Süresi a. Basit Kayan İş Süresi Modeli b. Vasıflı Kayan İş Süresi

4. Çağrı Üzerine Çalışma 5. Evde Çalışma

a. Evde Büro b. Uydu büro c. Komşu Büro d. Gezici Büro 6. Ödünç İş İlişkisi

7. Yoğunlaştırılmış İş Haftası Modeli 8. Yıllık İş Süreleri Modeli

9. Emekliliğe Yumuşak Geçiş Modeli 10. Vardiya Modelleri

11.

Tele-Uzaktan-Ev Eksenli Çalışma

Ev eksenli (uzaktan) çalışma

 Evden çalışma, uzaktan çalışma, tele çalışma, home-ofis çalışma, remote çalışma olarak adlandırılan çalışma modelleri son yıllarda artarak gözlemlenmesine rağmen COVID-19

sürecindeki kadar dikkat çekici olmamıştır.

Organization IL. Teleworking during the COVID-19 pandemic and beyond: A Practical Guide. ILO Geneva; 2020.

Demir F, Gerşil G. Çalışma hayatında esneklik ve Türk hukukunda esnek çalışma. 2008.

Coker S.(2020). Covid-19 ve İş Güvenliği:Uzaktan Çalışma, Mondaq.

Deloitte.(2020).İşin Geleceği:Uzaktan çalışma sistemindeorganizasyonel dayanıklılığı korumak, Deloitte Raporu.

Ev eksenli (uzaktan) çalışma

 Ev eksenli çalışmada, işveren mekanının dışında yapılan işlerde akıllı telefonlar, tabletler, dizüstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar gibi bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) kullanımı olarak tanımlanır.

 BİT'lerin yardımıyla gerç̧ekleştirilen ve işverenin mekanı dışında yapılan işleri ifade eder.

 Ev eksenli çalışmada esas iş yeri ile çalışanlar

arasında elektronik iletişim araçları ile kurulmuş bir bağ bulunmaktadır .

Organization IL. Teleworking during the COVID-19 pandemic and beyond: A Practical Guide. ILO Geneva; 2020.

Eurofound ve ILO, 2017: 5.

Demir F, Gerşil G. Çalışma hayatında esneklik ve Türk hukukunda esnek çalışma. 2008.

Ev eksenli (uzaktan) çalışma

 Uzaktan çalışma; çalışanın, işveren tarafından

oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.

Kandemir M. İş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku açısından tele çalışma: Legal Yayıncılık; 2011

Ev eksenli çalışma (işin niteliği)

Yasenov VI. Who Can Work from Home? 2020.

En uygun Uygun olmayan

Eğitim hizmetleri Ulaştırma ve depolama Profesyonel, bilimsel ve teknik

hizmetler

Yapı sektörü

İşletmelerin ve şirketlerin yönetimi

Perakende ticaret ve satış Finans ve sigortacılık Tarım, ormancılık, balıkçılık,

avcılık

Bilişim Konaklama, yiyecek ve içecek

hizmetleri

Ev eksenli çalışmada

yasal düzenlemeler

Uluslararası düzenlemeler

Uzaktan çalışmaya ilişkin ILO’nun düzenlemeleri:

 177 sayılı sözleşme ve

 184 sayılı tavsiye kararlarıdır.

Uzaktan çalışmanın uygulanabilirliği, evde çalışma olanağı, iş yeri dışında yürütülebilen çalışma tipleri

hakkında temel ilkeleri içermesi açısından ilk uluslararası (20.06.1996) belge niteliğindedir.

Süzek STD, Aydinöz GY. İş hukukunda tele (uzaktan) çalışma: Ankara Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü Özel Hukuk

Özer HD. Uzaktan Çalışmada İş Sağlığı ve Güvenliği.

Nomer HN.Borçlar hukuku: genel hükümler: Beta; 2012.

Organisation IL. Teleworking during the COVID‐19 pandemic and beyond: A practical guide.

2020.

Uluslararası düzenlemeler

 Sözleşmede, tüm iş sağlığı ve güvenliği (İSG) tedbirlerinin alınmasının zorunlu olduğu dile getirilmiştir.

 Bu açıdan 177 sayılı sözleşme, çalışanın iş yeri dışında iş görmesine bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar kapsamında,

uzaktan çalışmada gündeme gelebilecek sorunlara da dikkat çekmiştir.

 184 sayılı tavsiye kararında da çalışanların örgütlenme hakkı, özel hayatın korunması, dinlenme hakkı gibi konulara

değinilmiş ve uzaktan çalışmada gündeme gelebilecek sorunlara yönelik tedbirler alınmasının gerekliliği vurgulanmıştır.

Alp E, Sönmez ÖA. ILO: Uluslararası Çalışma Örgütünün 177 Sayılı Evde Çalışma Sözleşmesi. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi. 2011;23:5-6. Coker S. Türk İş Hukuku Mevzuatında Uzaktan Çalışma 2020 [Available from: https://www.mondaq.com/turkey/employee-benefits-compensation/923726/trk-304351- hukuku-mevzuat305nda-uzaktan-al305351ma.

Uluslararası düzenlemeler

177 No'lu Evde Çalışma Hakkında Sözleşme

 Evde çalışanların durumlarını düzenleyecek sosyal politikaların belirlenmesi (md.3)

 Evde çalışanlarla diğer çalışanlar arasındaki ayırımı ortadan kaldıracak politikaların uygulanması (md.4)

 Evde çalış̧anlara ilişkin çalışan sağlığı ve iş güvenliğine yönelik düzenlemelerin yapılması (md.7)

 Evde çalışmada aracılığa izin verilmesi durumunda bu kişilerin ve işverenin sorumluluklarının diğer çalışanlardan farklı olmayacak şekilde yasal düzenlemelerle belirlenmesi (md.8)

 Yasal düzenlemelerin evde çalışanlara uygulanmasını sağlamak amacıyla gerekli denetim sisteminin ve tedbirlerin alınması (md.9)

Özmen Z. 4857 sayılı yeni İş Kanunu'nda esnek çalışma ilişkilerinin hukuki durumu:

Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2006.

Uluslararası düzenlemeler

184 No'lu Evde Çalışma Hakkında Tavsiye Kararı (20.06.1996)

Evde çalışmaya ilişkin istatistiklerin ayrıntılı düzenlenmesi

Örgütlenme ve toplu sözleşme hakkı Ücret

Çalışma süresi, izin ve dinlenme süreleri

Sosyal güvenlik

Kadın çalışanlar için analığın korunması

İş güvencesi konuları düzenlenmektedir.

Uluslararası düzenlemeler

 ILO tarafından uzaktan çalışma kapsamında, 2019 yılında Work–Life Balance Directive (COM/2017/0253 final) and the Transparent and Predictable Working Conditions Directive (COM/2017/0797 final) önerisi yayımlanmıştır.

Parliament E. European Parliament Legislative Resolution of 4 April 2019 on the Proposal for a Directive of the Europe- an Parliament and of the Council on Work-life Balance for Pa- rents and Carers and Repealing Council Directive 2010/18/EU (COM(2017)0253 4 Nicemsan 2019.

Comission E. Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on Transparent and Predictable Working Conditions in the European Union. 21.12.2017.

Ulusal düzenlemeler

 Türkiye’de geleneksel evde çalışma yüzyıllardır uygulanmasına rağmen, yasal düzenlemelere konu olması ilk kez 1926 tarihli Borçlar Kanununun 322. maddesinde yer almıştır.

 ”İşçi parça üzerine yahut götürü çalışıp da iş sahibinin nezareti altında bulunmaz ise işlenen madde ve işin akit mucibince icrası noktasından mesuliyeti hakkın da istisna akdine dair hükümler, kıyasen tatbik olunur.” şeklinde ifade edilen düzenlemeye göre Borçlar Kanunu iş yeri dışında çalışan kişiyi de işçi olarak kabul etmiştir.

İş Kanunu. Kanun no: 4857. Resmi Gazete. 2003;25134.

Ayan S. BelirliSüreli İş Sözleşmesi. 2005.

Şengül M. Türk Borçlar Kanunu ve İş Hukuku mevzuatı çerçevesinde belirli süreli iş/hizmet sözleşmesi. 2012.

Ulusal düzenlemeler

 Üretim sisteminde ve teknolojide meydana gelen

gelişmeler Türk Hukuk sisteminin bu çalışma ilişkisine yönelik düzenlemelerindeki eksikliğin giderilmesi

ihtiyacını doğurmuş,

 Önce 6098 sayılı Borçlar Kanununda daha sonra 4857 sayılı İş Kanununda uzaktan çalışma yasal çerçeveye kavuşmuştur.

Özmen Z. 4857 sayılı yeni İş Kanunu'nda esnek çalışma ilişkilerinin hukuki durumu:

Kocaeli Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu; 2006.

Ulusal düzenlemeler

1. 4857 Sayılı İş Kanunu

 Uzaktan çalışma ilişkisinin ulusal düzeyde yasal dayanağı:

06.05.2016 tarih ve 6715 sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

 6715 Sayılı kanun ile 4857 sayılı İş kanunun «Çağrı Üzerine Çalışma» başlıklı 14. Maddesi "Çağrı Üzerine Çalışma ve

Uzaktan Çalışma” olarak değiştirilmiş ve 14. maddeye eklenen 4-7.fıkralar ile uzaktan çalışma düzenlenmiştir.

 Yasa koyucu, tele çalışma ve evde çalışma gibi çalışma

ilişkilerine ayrı ayrı değinmek yerine uzaktan çalışma kavramını kullanarak her iki çalışma türü içinde benzer hükümler getirerek karmaşanın önüne geçmeyi amaçlamıştır.

İş Kanunu. Kanun no: 4857. Resmi Gazete. 2003;25134.

Ulusal düzenlemeler

https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf

Ulusal düzenlemeler

2. 6098 sayılı Borçlar Kanunu

 Uzaktan çalışmanın bir türü olan "evde çalışma” T ürk Borçlar Kanunun 461-468. maddelerinde "Evde Hizmet Sözleşmesi”

başlığı altında düzenlenmiştir.

 Evde hizmet sözleşmesi, işverenin verdiği işi, işçinin kendi evinde veya belirleyeceği başka bir yerde, bizzat veya aile bireyleriyle birlikte bir ücret karşılığında görmeyi üstlendiği sözleşmedir. (TBK. Md.461)

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6098&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5

Ev eksenli çalışmanın unsurları

İş görme

Bağımlılık

Ücret

Ulusal düzenlemeler

3. Uzaktan çalışma yönetmeliği

Ulusal düzenlemeler

3. Uzaktan çalışma yönetmeliği

Ulusal düzenlemeler

3. Uzaktan çalışma yönetmeliği

Ulusal düzenlemeler

3. Uzaktan çalışma yönetmeliği

Ev eksenli çalışma (İş sözleşmesi)

İş sözleşmesinde bulunması gereken hususlar:

https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf

Yapılacak

işin tanımı İşin nasıl yapılacağı

Yapılacak işin süresi

İşin ifa edileceği yer İşe ilişkin ücretin

hangi zaman aralığında ve ne şekilde ödeneceği İşin yapılması için

işverence karşılanacak ekipmanın neler

olduğu Özel ve genel iş

şartları

İşverenin yükümlülükleri

İşveren

•1.Malzeme sağlama

2. Çalışan sağlığı ve güvenliği

3. Çalışanın sosyal

dış̧lanmasının önlenmesi ve kişisel bilgilerinin

korunması

4.Eşit davranma

İşverenin yükümlülükleri

1. Malzeme sağlama

İşverenin yükümlülükleri

2. Çalışan Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülükler

 "Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak çalışanın

kullandığı cihazların; uygun yerleştirilmesi, ayarlanması ve

kullanımının sağlanması için gerekli önlemlerin işverence alınması ve çalışanın bilgilendirilerek yönetmelikte belirtilen sürelerde

sağlanması ve sağlık kontrollerinin yaptırılması gerekmektedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi Görücü, İ. Tele Çalişma (Evde Çalişma).

Süzek, STD., & Aydınöz, G. Y. İş hukukunda tele (uzaktan) çalışma (Doctoral dissertation,

Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku) Anabilim Dalı).

Ev eksenli çalışmada iş sağlığı ve güvenliği?

 En önemli sorun işverenin çalışanı gözetme borcu kapsamında iş sağlığı ve güvenliğini ne şekilde sağlayacağıdır.

 İşveren İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun (6331, 4. maddesi) uyarınca çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup her türlü tedbiri alma sorumluluğu altındadır.

 İşveren evde çalışmanın niteliğinden doğan imkânsızlıklar haricinde tüm iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almalı, mesleki riskleri

önlemeli, eğitim ve bilgi vermeli, gerekli araç ve gereçleri

sağlamalı, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirmeli, çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik

yönünden işe uygunluğunu göz önüne almalıdır.

Michaels D, Wagner GR. Occupational Safety and Health Administration (OSHA) and worker safety during the COVID-19 pandemic. Jama. 2020

Pekyavaş Nö, Pekyavas E. Investigation of The Pain and Disability Situation of The Individuals Working" Home- Office" At Home At The Covid-19 Isolation Process. International Journal of Disabilities Sports and Health Sciences.3(2):100-4.

Memari A, Shariat A, Anastasio A, Hakakzadeh A. Rising incidence of musculoskeletal discomfort in the wake of the COVID-19 crisis. Work. 2020(Preprint):1-3.

Ev eksenli çalışmada iş sağlığı ve güvenliği?

 İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması noktasında işverenin denetleme yükümlülüğü bulunmaktadır.

 Özellikle evde çalışmalarda çalışma alanının, işin ve işçinin denetimi aşırı güçleşmektedir.

 Evin içinin denetimi gerek fiziksel olarak gerek elektronik şekilde yapılması, çalışan ve çalışanla birlikte yaşayanların kişilik haklarının ihlali anlamına gelebilecektir.

 Bu nedenle fiziksel denetimler her seferinde çalışandan onay alınmak suretiyle yapılmalı, elektronik araçlarla sürekli gözetim yapılıyorsa, çalışanın onayının yanı sıra çalışanla birlikte yaşayan kişilerin kişilik haklarının ihlal edilmemesi için gözetim belirli bir alanla sınırlı tutulmalı ve evde yaşayan diğer kişilere de gözetim hakkında bilgi verilmelidir.

https://www.mondaq.com/turkey/employee-benefits-compensation/923726/trk-304351-hukuku-mevzuat305nda-uzaktan-al305351ma

İş sağlığı ve güvenliği

 Çalışanın işi kendi evinde yapması bu konudaki işverenin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

 İşverenin gözetim ve denetim yetkisini kullanabilmesi her ne kadar çalışanın iznine bağlıysa da meydana gelebilecek bir meslek hastalığı veya iş kazasının önlenmesi için çalışanın bu denetim için izin vermesi gerekmektedir.

Özmen Z. 4857 sayılı yeni İş Kanunu'nda esnek çalışma ilişkilerinin hukuki durumu: Kocaeli Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu; 2006.

İş sağlığı ve güvenliği

https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf

Çalışanı bilgilendirmek

Gerekli eğitimi vermek

Sağlık gözetimini yapmak

Sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği

tedbirlerini almakla

yükümlüdür.

İşverenin yükümlülükleri

3. Çalışanın Sosyal Dışlanmasının Önlenmesi ve Kişisel Bilgilerinin Korunması

Yükümlülüğü

 Çalışanın iş ortamından uzaklaşması nedeniyle iş arkadaşlarından uzak kalmasının yaratacağı sosyal dış̧lanma

 İş yerindeki eğitimlerden uzak kalma nedeniyle kendini yenileyememe

 İş yerindeki kariyer basamaklarında ilerleme

fırsatlarından yoksun kalma riskleri bulunmaktadır.

Mircan, H. (2019).Türk iş hukukunda evde çalışma/Working at home in Turkish business law(Doctoral dissertation).

İşverenin yükümlülükleri

3. Çalışanın Sosyal Dışlanmasının Önlenmesi ve Kişisel Bilgilerinin Korunması Yükümlülüğü

 Evde çalışmanın en önemli sorunu internet aracılığı ile yapılması nedeniyle kullandığı cihazların kişiye ait

verilerin istenmeyen kişilerin eline geçmesine neden olabilmesidir.

 İşverenin bu nedenle çalışanın kişisel verilerinin elde edilmesini önleyecek cihaz ve yazılımları çalışana temin etmesi ve bunları yenilemesi gerekmektedir.

Özer, HD. Uzaktan Çalışmada İş Sağlığı ve Güvenliği.

İşverenin yükümlülükleri

4. Eşit Davranma Borcu

 İş̧verenin işe almasından başlayarak tüm çalışma şartları yönünden çalışanlarına karşı eşit davranma

yükümlülüğü vardır.

 Anayasal bir ilke olan eşitlik, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer almaktadır.

 İşveren evden çalışma yapan kişilere ücret ve diğer haklar konusunda ayrım yapamaz.

Özer, HD. Uzaktan Çalışmada İş Sağlığı ve Güvenliği.

Çalışanların yükümlülükleri

1. İş Görme Borcu

 Çalışanların işverene karşı ilk borcu klasik iş ilişkisinde olduğu gibi iş görme borcudur, çalışan bu borcunu bizzat kendisi

tarafından yerine getirmesi esas olmakla birlikte, iş ilişkisinin tele (evden) çalışma olması ve çalışanın işverenin denetim ve

gözetiminden uzak olması nedeniyle tespiti güç bir konudur.

Süzek, STD., & Aydınöz, GY. İş hukukunda tele (uzaktan) çalışma (Doctoral dissertation, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku) Anabilim Dalı).

Süzek S. İş hukuku. Beta Yayınları, İstanbul. 2008.

Zeytinoğlu E. İş hukukunda esneklik ve 4857 sayılı iş kanunu’na çeşitli yansımaları. 2006.

Çalışanların yükümlülükleri

2. Özen ve Sadakat Borcu

 Çalışan işi özenle yani işverenin kabul edeceği ve bu işi

yapabilecek bilgi ve donanıma sahip bir çalışanın yaptığı gibi yapması gerekmektedir.

 Çalışan bu işi yaparken işverenin kendisine verdiği araç ve

malzemeyi özenle kullanmak ve işi bittiğinde işverene eksiksiz olarak teslim etmek zorundadır.

 Bu çalışma ilişkisinin devamı süresince çalışan işverene ve iş yerine ait kişisel ve işle ilgili bilgileri üçüncü kişilerle

paylaşmama borcu altındadır.

 Özen ve sadakat borcuna aykırı davranışlar işverene haklı

nedenlerle sözleşmeyi feshetme yetkisi vermektedir.

COVID-19 pandemisinde

ev eksenli çalışmada dünya örnekleri

AB ülkeleri

Eurofound L. Working and COVID-19 first findings–April 2020. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin. 2020.

AB ülkeleri, Japonya, ABD

 COVID-19 pandemisinden önce, iş gücünün yalnızca bir bölümü ara sıra evden

çalışmaktaydı.

 Avrupa Birliği içinde, düzenli veya ara sıra uzaktan çalışma (ev merkezli uzaktan çalışma ve gezici uzaktan çalışma birlikte) Danimarka, Hollanda ve İsviçre'de %30 ve üzerinde, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, İtalya ve

Polonya'da %10 ve altına kadar düşmekteydi.

 Amerika Birleşik Devletleri’ndeki işgücünün

%20'si düzenli olarak veya ara sıra evden çalışmaktaydı

 Japonya'da bu oran %16 ve Arjantin'de ise yalnızca %1,6’ydı.

EU-OSHA & Eurofound, 2017

Lambert A, Cayouette-Remblière J, Guéraut É, Le Roux G, Bonvalet C, Girard V, et al. How the COVID-19 epidemic changed working conditions in France. Population Societies. 2020(7):1-4.

Dingel JI, Neiman B. How many jobs can be done at home? : National Bureau of Economic Research; 2020.

Report No.: 0898-2937.

Saltiel F. Who can work from home in developing countries? Covid Economics. 2020;7(2020):104-18.

Fadinger H, Schymik J. The costs and benefits of home office during the covid-19 pandemic: Evidence from infections and an input-output model for germany. COVID Economics: Vetted

 COVID-19 pandemisinde Avrupa'da her 10 çalışandan 4'ü uzaktan çalışma düzenine geçmiştir.

 Finlandiya'da çalışanların

yaklaşık %60'ı ev eksenli çalışmaya geçmiştir.

 Hollanda, Belçika, Lüksemburg ve Danimarka'da çalışanların

%50'sinden fazlası, evden çalışmaya geçmiştir.

 Avrupa'da pandemiden sonra daha önce hiç evden çalışmamış olanların

%24'ü, daha önce ara sıra evden

çalışanların %56'sı uzaktan çalışma

düzenine geçmiştir.

Finlandiya

Gschwind L, Vargas O. Telework and its effects in Europe. Telework in the 21st Century: Edward Elgar Publishing; 2019.

 Finlandiya’da Ocak 2020’de Çalışma Saatleri Kanunu’nda

yapılan değişiklikle tamamen yeni bir esnek çalışma düzenlemesi getirilmiştir.

 Bu düzenleme ile işveren çalışanın iş görevlerini, amaçlarını ve genel programı tanımlamakta, daha sonra çalışanlar da çalışma sürelerinin en az yarısını uygun gördüğü şekilde

düzenleyebilmekte ve işin nerede yapılacağına serbestçe karar verebilmektedir.

 Ortalama normal çalışma saatleri, haftada en fazla 40 saat

olabilmektedir.

Fransa

Görmüş A. Kovid-19 Pandemisi Döneminde Sosyal Mesafeli Çalışma Biçimi: Tele-çalışma. Electronic Turkish Studies. 2020;15(4).

 2017’de Macron’un çıkardığı kararname, özellikle bir salgın tehdidi veya mücbir sebep gibi istisnai durumlarda, şirketlerin operasyonlarına devam etmesini sağlamak ve çalışanları

korumak için tele-çalışma ve gereken istihdam pozisyonlarının

ayarlanmasına imkan vermektedir.

ABD

Parker K, Horowitz Jm, And Minkin R. How The Coronavirus Outbreak Has – And Hasn’t – Changed The Way Americans Work About Half Of New Teleworkers Say They Have More Flexibility Now; Majority Who Are Working In Person Worry About Virus Exposure. (December 9, 2020)

 2020 sonunda yapılan bir araştırmaya göre, ABD’li çalışanların %63’ü COVID-19 pandemisi nedeniyle evden çalışmaya başladıklarını ve işverenlerin

%54’ü pandemi geçtikten sonra da, çalışanlarının

esnek çalışmasına izin vermeyi planladıklarını

belirtmiştir.

Türkiye

Türkiye

Türkiye

Ev eksenli çalışmanın

avantaj ve dezavantajları

Avantajlar

 Ev ve iş ile ilgili faaliyetleri bütünleşik yürütebilme

 Esneklik, tasarruf etme

 Zaman kazanma

 Ulaşımda geçen (trafik, vb.) ölü zamanı telafi etme

 Rahatlık

 Esneklik, bağımsızlık kazanma

 Enerjik olma hali

 Boş zamanlarını daha etkin kullandıkları

 Seyahat ve kıyafet masraflarının azalma

 Aile üyeleri ile daha rahat vakit geçirme

Rubin, O., Nikolaeva, A., Nello-Deakin, S., & te Brömmelstroet, M. (2020). What can we learn from the COVID-19 pandemic about how people experience working from home and commuting?University of Amsterdam Press.1-9.

Dockery, M., & Bawa, S. (2020). Workingfrom Home in the COVID-19 Lockdown.Bankwest Curtin Economics Centre Research Brief COVID-19, 1-5.

Dezavantajlar

Meslektaşları ile yüz yüze görüşememe

Sosyal temasın azalması

İş yaşam dengesi sorunları

Odaklanamama

Evdeki ergonomik sorunlar

Kas-iskelet sistemi sorunları

İhtiyaç duyulan teknoloji ve ekipman yetersizliği

Rubin, O., Nikolaeva, A., Nello-Deakin, S., & te Brömmelstroet, M. (2020). What can we learn from the COVID-19 pandemic about how people experience working from home and commuting?University of Amsterdam Press.1-9.

Mustajab, D., Bauw, A., Rasyid, A., Irawan, A., Akbar, M. A., & Hamid, M. A. (2020). Working From Home

Phenomenon As an Effort to Prevent COVID-19 Attacks and Its Impacts on Work Productivity. The International Journal of Applied Business, 4(1), 13-21.

Dezavantajlar

Artan bilişim teknolojisi masrafları

Dijital güvenlik sorunları

İş ile ilgili kontrol kaybı

İş ve yaşam sınırının karışması

Aile ve iş çatışması

Tatilde çalışma iş ile bağını koparamama

Sosyal ve profesyonel yaşamdan izolasyon ve

Kaçırılan fırsatlar

Moretti, A., Menna, F., Aulicino, M., Paoletta, M., Liguori, S., & Iolascon, G. (2020). Characterization of Home Working Population during COVID-19 Emergency: A Cross-Sectional Analysis.

International Journal of Environmental Research and Public Health,17(17), 6284.

Dezavantajlar

Moretti, A., Menna, F., Aulicino, M., Paoletta, M., Liguori, S., & Iolascon, G. (2020). Characterization of Home Working Population during COVID-19 Emergency: A Cross-Sectional Analysis.

International Journal of Environmental Research and Public Health,17(17), 6284.

Öztürkoğlu Y. (2013). Tüm Yönleriyle Esnek Çalışma Modelleri. Beykoz Akademi Dergisi, 1 (1), 109-129.

•Kurumsal bağlılık

•Kurum kültürü

•Örgütsel öğrenme

Aidiyet hissinin azalması

Ücret ve sosyal haklarda gerileme

Çalışma şartları hakkında yasal belirsizlikler

Ev eksenli çalışmanın boyutları

İş kalitesi

 Gelir durumu

 İş doyumu, motivasyon, sosyal çevre, fiziksel ve mental sağlık riskleri

 Kariyer seçenekleri

 Çalışılan zamanın kalitesi

Fana, M., Milasi, S., Napierala, J., Fernandez-Macias, E., & Vazquez, I. G. (2020). Telework, work organisation and job quality during the COVID-19 crisis: a qualitative study(No. 2020-11). Joint Research Centre (Seville site)

 Evden çalışanlar, çalışma masası, sandalye, vb. üzere çalışma ortamı ofistekiyle eşit kalitede olmayabileceğinden ergonomik riskler artabilir.

 Fiziksel ortam (ısı, aydınlatma, elektrik güvenliği, hijyen, vb.) koşullarının uygun olmaması

 Uygun ekipman eksikliği ve yetersiz fiziksel ortam, iş yaparken artan anksiyete ve stres

 Yanlış ergonomik kurulumdan kaynaklanan kas-iskelet bozuklukları gibi fiziksel yaralanmalar ve depresyon

 Kısmi süreli ve ara sıra uzaktan çalışma, ev içi şiddet de dahil olmak üzere teknoloji yoluyla şiddet, siber zorbalık ve taciz riskleri

Korucu, T. Ş., & Seçer, E. COVID-19 Pandemisinde Ev İzolasyonunun Oluşturduğu Kas Ağrıları ve Postür Bozukluklarının Yönetiminde Temel Vücut Farkındalığı Terapisi.İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi,5(2), 197- 202.

Organization WH. Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak, 18 March 2020. World Health Organization; 2020.

ILO, 2020

Godderis L, Luyten J. Challenges and opportunities for occupational health and safety after the COVID-19 lockdowns. BMJ Publishing Group Ltd; 2020.

İş sağlığı ve güvenliği?

Ev eksenli çalışmanın sağlık etkileri

 Çalışanların esenliğine yönelik bilinen en önemli iki zorluk psiko-sosyal riskler ve ergonomidir.

 Pandemi ve çalışma yaşamındaki değişime yönelik, sosyal ve ekonomik sonuçlar nedeniyle fazla kaygı

Michaels D, Wagner GR. Occupational Safety and Health Administration (OSHA) and worker safety during the COVID-19 pandemic. Jama. 2020

Pekyavaş Nö, Pekyavas E. Investigation of The Pain and Disability Situation of The Individuals Working" Home- Office" At Home At The Covid-19 Isolation Process. International Journal of Disabilities Sports and Health Sciences.3(2):100-4.

Memari A, Shariat A, Anastasio A, Hakakzadeh A. Rising incidence of musculoskeletal discomfort in the wake of the COVID-19 crisis. Work. 2020(Preprint):1-3.

Ev eksenli çalışmanın sağlık etkileri

 Yorgunluk, hırçınlık ve işi durdurup dinlenememe halini artıran teknostres ve teknoloji bağımlılığı

 Performansı düşürebilen, saldırganlık ve şiddetin artmasına katkıda bulunabilen düzeyde alkol ve başka keyif verici veya performans arttırıcı maddelerin daha fazla tüketilmesi

 Uzun süre boyunca oturarak, hareket etmeden, tek bir pozisyonda çalışmak kas-iskelet sistemi bozuklukları, göz yorgunluğu,

obezite, kalp hastalığı vb. dahil sağlık sorunu riskleri

 Anksiyete, depresyon, uyku sorunları, yorgunluk, baş

ağrıları, tükenmişlik, post-travmatik stres bozukluğu, sosyal izolasyon, işsiz kalma korkusu, vb.

Valero-Pacheco IC, Riaño-Casallas MI. Teleworking: Occupational Health and Safety Management in Colombia.

Archivos de prevencion de riesgos laborales. 2020;23(1):22-33.

Ev eksenli çalışmanın sağlık etkileri

 Çalışma ortamındaki uyuşmazlıklar ve çalışmaya ara vererek

yeniden enerji toplamak da dahil olmak üzere, çalışma zamanları ile kişisel yükümlülükler arasındaki sınırın yönetimine (iş-yaşam

dengesi) ilişkin zorluklar

 Bu durum özellikle evde okul çağında çocukları olan, yaşlı veya engelli bireylere bakım veren kadın çalışanlarda sık görülmektedir.

Ev eksenli çalışmanın sağlık etkileri

https://medyascope.tv/2021/01/29/evden-calisan-kadinlar-anlatiyor-her-sey-farkli-ama-bir-o-kadar-da-ayni

/

Ev eksenli çalışmada

güncel araştırmalar

Diğer çalışanlar ve süpervizörlerden olumlu geri bildirimlerin azalması Dijitalleşme

Okul çağında çocuk sahibi olunması

Ani, zorunlu ve çok yoğun çalışma ortamına adaptasyon

Çalışma koşullarında belirsizlikler

İtalya’da pandemi önlemleri kapsamında uzaktan çalışan 51 kişiyle yapılan bir çalışmada, katılımcıların %39’u üretim performanslarının

düşük olduğunu, %39.2’si daha az stres yaşadıklarını, ofis çalışmasıyla karşılaştırıldığında işten memnun olma durumunun %51 olduğunu ifade etmişlerdir.

%41.2’si bel ağrısı, %23.5’i boyun ağrısından yakınmış, %50’si boyun ağrısının daha da kötüleştiğini bildirmiştir.

Kas-iskelet sisteminde ağrı yaşadığını bildirenlerde iş doyumunun daha düşük

olduğu rapor edilmiştir.

Başkent Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nün ev-ofis çalışan 87 katılımcı ile COVID-19 izolasyon döneminde yürüttükleri araştırmada, çalışanların

%86.2’sinin çalışma masasını tercih ettikleri, %65.5’nin bu masa başında günlük 3-8 saat zaman geçirdikleri belirlenmiştir.

Katılımcıların sırasıyla bel bölgesinde (%50.6), omuzda (%44.8) ve dizlerde (%35.6) ağrı yaşadıkları bildirilmiştir.

Evde çalışmanın bel, omuz ve dizlerde ağrı sıklığını arttırabildiği ve bu bölgedeki ağrı

şiddetinin orta-yüksek düzeye ulaşabildiği ifade edilmiştir.

Türkiye’de pandemi süresinde evde kalan ve işte çalışmaya devam eden kişilerde 3 aylık dönemde kas-iskelet sistemi ağrısı, koronafobi ve uyku kalitesini inceleyen, n=375 (evden kalan), n=311 (çalışmaya devam eden) kişinin dahil edildiği bir vaka- kontrol çalışmasında, bel, sırt, omuz, dirsek ağrı sıklığının evde kalanlarda daha yüksek olduğu bildirilmiştir (p<0.05).

Koronafobi ölçeği toplam skoru ve psikososyal, psikosomatik, sosyal ve ekonomik alt boyut puanlarının evde kalanlarda anlamlı düzeyde yüksek olduğu rapor edilmiştir.

Uyku kalitesi açısından her iki grubun benzer olduğu bildirilmiştir.

Nisan-Mayıs 2020 döneminde COVID-19 pandemisi nedeniyle

Hindistan’da evde çalışmanın fiziksel yükü, evdeki aktiviteler, mental sağlık ve tüm sağlık etkilerine yönelik yapılan bir online anket çalışmasına 537 kadın dahil olmuştur. Kadınların %27.5’inde mental sağlığın orta düzeyde ve %27’sinde şiddetli düzeyde etkilendiği ifade edilmiştir.

Evde çalışmayla birlikte kadınların %34.3’ü evde yapılan işlerin de eklenmesiyle fiziksel yüklerinin arttığını bildirmiştir. Kadınların %45.8’i boyun ve sırtta ağrı yaşadıklarını, %36.3’ü bazen gözlerinde zorlanma hissettiklerini bildirmiştir.

Katılımcıların %15.8’i sıklıkla günlük olaylara fazla reaksiyon verdiklerini bildirmiştir.

COVID-19 pandemisi döneminde Tuna ve Türkmendağ’ın uzaktan çalışma uygulamaları ve çalışma motivasyonunu etkileyen faktörleri incelemek üzere

ülkemizde sanayi, hizmet, yiyecek-içecek, turizm, finans, reklamcılık, bilişim, hukuk gibi alanlarda çalışan 58 kişi ve yönetici ile gerçekleştirdikleri nitel çalışmada,

uzaktan çalışma döneminde, evde çalışabilmek için uygun bir ortamın olmaması, çocuklu evlerde toplantıların yapılmasının daha zor olduğu, idarecilerin farklı

tutumlar sergileyebildikleri, iş yükünün arttığı, işten çıkarmaların olması, iş ortamı ve disiplininin bozulması gibi durumlar nedeniyle uzaktan çalışmanın motivasyonu

olumsuz etkilediği ifade edilmiştir.

Ürdün’de üniversitedeki akademisyenlerin pandemi sürecinde acil

uzaktan öğretime geçmeleri ve bu durumun psikososyal sağlığa etkilerini inceleyen araştırmaya toplam 83 akademisyen katılmıştır. Katılımcıların

%38.2’sinin hafif-orta düzeyde distres yaşadığı, yarıdan fazlasının

koronavirüse ilişkin endişeleri olduğu ve korku yaşadıkları ortaya

çıkarılmıştır.

Pandemi sürecinde evden çalışan ve ailesiyle birlikte yaşayan 18 yaş üzeri 359 kişinin katıldığı bir çalışmada, insanların uzaktan çalışmaya hızlı şekilde uyum sağladıkları belirlenmiştir.

Fakat, çalışanlar özellikle çalışma arkadaşlarıyla etkileşim ve iletişimde

azalma olduğu, işlerini yaparken gerekli olan internet ve yazıcı gibi alt yapı

desteğinin yetersiz kaldığı, aile hayatı, ev işleri ve çocuklara ayrılan zaman

ile iş yönetimi arasındaki dengeyi sağlamada önemli güçlükler yaşadıklarını

belirtmişlerdir.

Evden çalışmanın artarak devam edeceği öngörüldüğünde; iş-ev arasındaki sınırların kontrol edilmesi, rollerin belirgin hale getirilmesi, iş yükü,

performans belirleyicileri, teknik destek, diğer çalışanlarla etkileşimin

artırılması ve işverenlerin eğitilmesi

Fiziksel sağlığı sürdürme

Ev tabanlı ofis ve çalışma yerlerinin düzenlenmesi Egzersiz ve beslenme

Psikososyal sağlığı sürdürme

Sosyal bağların önemi

Çözümler (ILO Rehberi, 2020)

1. Çalışma zamanı ve işin organize edilmesi

2. Performans yönetimi 3. Dijitalizasyon

4. İletişimin sürdürülmesi 5. İş sağlığı ve güvenliğinin

sağlanması

6. Yasal ve yapısal uygulamaların hayata geçirilmesi

7. Eğitimin sağlanması

8. İş-yaşam dengesinin sağlanması

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_759299.pdf

Çözümler (ILO Rehberi, 2020)

 Çalışma arkadaşları ve yöneticiler ile iletişim

 Evden çalışmayı destekleyecek güncel uygulamaların takip edilmesi

 Günlük zamanın etkin bir şekilde planlanarak çalışma saatleri ve kişisel zamanın ayrılması

 Özverili ve düzenli bir çalışma alanı

 Dikkatinin dağılmaması ve odaklanma sorunları

yaşamamak için görevlerin ne olduğu belirlenmeli

 Rol çatışmasının önlenmesi için sorumluluk paylaşımı

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_759299.pdf

Çözümler (ILO Rehberi, 2020)

 Etik ve uygun bilgi paylaşımları yaparak arkadaş ve meslektaşlar ile bağ güçlendirilmeli

 Evden çalışırken iş anlamlı hale getirilmeli

 İşi ile ilgili, evden çalışma hakkında gerektiğinde destek talep etmeli

 Bireylerin COVID-19 sürecinde karşılaştıkları değişim ve dönüşüm faaliyetlerine (uzaktan eğitim, uzaktan çalışma, karantina, sokağa çıkma kısıtlaması) verdikleri tepkiler belirlenmeli ve

 Beklenmedik durumlarda insanların değişime hazır olma durumlarını arttıracak tedbirler alınmalıdır.

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_759299.pdf

Çözümler (ILO Rehberi, 2020)

 Çalışanlar ev mobilyalarının ergonomisi ve temel ergonomi sorunları hakkında bilgilendirilmelidir.

 Kas iskelet sistemi bozukluklarını önlemek için doğru ergonomiye yönelik sorumluluk işverenler ve çalışanlar tarafından paylaşılmalıdır.

 Uzun süreli yalıtılmışlık nedeniyle tükenmişlik ve

dışlanmış hissetme riski için karşılıklı destek sunmak üzere işveren, İK uzmanları, ilk amirler ve iş arkadaşları ek çaba göstermelidir.

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_759299.pdf

Çözümler (ILO Rehberi, 2020)

 İş günü içinde yeterli mola vermenin önemi hakkında yöneticileri ve uzaktan çalışanları eğitmek

 Fiziksel ve ruhsal esenlik videolarına ait linkler

paylaşarak, spor uygulamaları ve hizmetlerinin kullanımını destekleyerek, egzersiz de dahil olmak üzere fiziksel

sağlığı özendirmek için her fırsatı kullanmak

 Çalışanları sağlıklı yeme alışkanlıkları konusunda teşvik etmek

 Yardım hatlarına erişim, danışmanlık, çalışan destek programları gibi yollarla, çalışanların korkularını ve

endişelerini gizlilik içinde paylaşmaları için yeni seçenekler oluşturmak veya mevcut seçenekleri iyileştirmek

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_759299.pdf

Çözümler (ILO Rehberi, 2020)

 Temiz bir çalışma yüzeyi

 Yeterli aydınlatma

 Vücut pozisyonunun ayarlanması

 Bulunulan oda etkin şekilde

havalandırılmalı ve ideal şekilde molalar verilmelidir.

Akpınar, T., Çakmakkaya, B. Y., & Batur, N. (2018). Ofis çalışanlarının sağlığının korunmasında çözüm önerisi olarak ergonomi bilimi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 76-98.

Sonuç

 ILO başta olmak üzere çalışma yaşamını düzenleyen kuruluşlar tarafından yayımlanan güncel rehberler doğrultusunda ev eksenli çalışmada İSG önlemlerinin uygulanması

 Yönetmelikte açıklığa kavuşturulmayan alanlara (iş kazaları, meslek hastalıkları, fazla çalışma, vb.) yönelik ek düzenlemelerin yapılması

 Ev eksenli çalışmanın son 1 yılda çalışanların sağlık

durumlarındaki değişimler, iş performansları, örgüt kültürü, ergonomi, kas-iskelet sorunları gibi konulara yönelik etkisini ele alan araştırmaların planlanması

 Ev eksenli çalışmanın oluşturduğu psikososyal riskleri ve sağlık sorunlarını ele alan eğitim programlarının düzenlenerek,

özellikle yüksek riskli/etkilenmiş çalışanlara yönelik müdahale programlarının hayata geçirilmesi

Akpınar, T., Çakmakkaya, B. Y., & Batur, N. (2018). Ofis çalışanlarının sağlığının korunmasında çözüm önerisi olarak ergonomi bilimi.Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 76-98.

Teşekkürler…

Öneriler

Kaynaklar

Kaynaklar

 ACTION CHECKLIST - Prevention and Mitigation of COVID-19 at Work

 TEN ACTION POINTS - Safe Return to Work

 REPORT - In the face of a pandemic: Ensuring Safety and Health at Work

 GUIDANCE NOTE - A safe and healthy return to work during the COVID-19 pandemic

 MENTAL HEALTH GUIDE - Managing work-related psychosocial risks during the COVID-19 pandemic

 THINK PIECES - Original and exclusive think pieces on the OSH response to the Covid-19 pandemic from the global OSH community

 COVID-19 and Health Sector

 COVID-19: Protecting workers in the workplace

 How to practice teleworking effectively

 https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/multimedia/video/institutional-videos/WCMS_753278/lang-- en/index.htm

 Keys for effective teleworking during the COVID-19 pandemic

 https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/newsroom/news/WCMS_739879/lang--en/index.htm

 Ergonomic tips when teleworking

 https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/multimedia/video/institutional-videos/WCMS_740265/lang-- en/index.htm

 COVID-19: Protecting workers

 5 Things to know for effective teleworking

 https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/multimedia/video/institutional-videos/WCMS_738575/lang--

en/index.htm

Kaynaklar