1
T.C.
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ÖZEL HUKUK ANABİLİM DALI
Anonim Şirketlerde Toplantı ve Karar Yetersayısına İlişkin Hükümlere Uyulmadan Alınan Genel Kurul Kararlarına
Uygulanacak Olan Yaptırım
Öğretim Üyesi Dr. Ömer KORKUT
Hazırlayan Ecem DOĞRU
2014935636
Ocak, 2015
Adana
2 İçindekiler
I. Genel Kurul……….…1
II. Genel Kurulun Toplanması ...1
1. Genel Kurula Katılmaya Yetkili Olanlar………..4
a) Pay Sahipleri ve Temsilcilerinin Katılma Hakkı………....4
b) İntifa Hakkı Sahipleri………...6
c) Yönetim Kurulu Üyeleri ve Denetçiler………7
d) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcisinin Hazır Bulunması ve Toplantı Tutanağını İmzalaması Zorunluluğu………...…7 2. Genel Kurul Toplantısının Geçerli Olması İçin
Yetersayı………...
Anonim Şirketlerde Toplantı ve Karar Yetersayısına İlişkin Hükümlere Uyulmadan Alınan Genel Kurul Kararlarına
Uygulanacak Olan Yaptırım
Ecem DOĞRU*
I. Genel Kurul
Genel Kurul “Anonim şirketlerde bulunması zorunlu olan, belli şartlarla toplanıp, belli konularda karar alabilen ve kural olarak üstün organ olduğu kabul edilen, bütün ortakların katılabildiği ve hakve menfaatlerini korumak için kanun ve esas sözleşme hükümleri dairesinde oy kullanabildiği organ” şeklinde tanımlanabilir.1
II. Genel Kurulun Toplanması
1 Yıldız,Şükrü, Türk Ticaret Kanunu’ na Göre Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının İptali” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989, s.2
3 Bir genel kurul kararından bahsedilebilmesi için, öncelikle anonim şirket genel
kurulunun yetkili organlar tarafından toplantıya çağrılması ve gerekli toplantı ve karar yetersayısına ulaşılmış olması gerekir.2
Anonim şirketlerde genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi, yönetim kuruluna, tek bir pay sahibine, azlığa ve tasfiye memurlarına tanınmıştır ( TTK m. 410-412). 6102 sayılı kanunla birlikte, süresi dolmuş bile olsa genel kurulun toplantıya yönetim kurulu tarafından çağrılmasına imkan tanımıştır ( TTK m.410/1) .
Yönetim kurulunun devamlı olarak toplanamaması, toplantı nisabının oluşmasının mümkün olmaması veya nisabın mevcut olmaması durumlarında tek bir pay sahibi,
mahkemeye başvurarak genel kurulun toplantıya çağrılmasını sağlayabilir ( TTK m. 410/2).
Sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan azlık pay sahipleri, noter aracılığıyla yönetim kurulundan genel kurulu toplantıya çağırmasını isteyebilir ( TTK m. 411/3). Azlığın çağrı talebi yönetim kurulu tarafından kabul edilmiş ise, çağrının kırk beş gün içinde yapılması gerekmektedir Aksi halde azlık, mahkemeye başvurup karar almadan genel kurulu toplantıya çağırabilecektir ( TTK m. 411/4). Azlığın talebi yönetim kurulu tarafından reddedilirse veya yedi işgünü içinde talebe olumlu cevap verilmezse, aynı pay sahiplerinin başvurusu üzerine, genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi karar verecektir ( TTK m 412/1).
Bu durumda genel kurul, mahkeme tarafından atanacak kayyım tarafından toplantıya çağrılacaktır. Mahkeme, zorunluluk olmadıkça, dosya üzerinden karar verecektir, karar kesindir.3
Tasfiye memurları da görevleri ile ilgili konular için, genel kurulu toplantıya
çağırabilmektedirler ( TTK m. 410/1). Ancak; 6102 sayılı yasada denetçiler Anonim Şirketin organı olmaktan çıktığından, denetçilere bu yetki tanınmamıştır.4
Bütün payların sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunmaları ve aralarından birisinin bile itirazda bulunmaması halinde, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak
2 Nomer, H. N., Kişi Birliklerinde Genel Kurul Kararlarının Geçersizliğine İlişkin Temel Esaslar, İstanbul 2008, s. 22 ( Korkut, Ömer, 6102 Sy Kanun’a göre Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının Butlanı, Karahan, Aralık, 2012, s.5’
den naklen)
3 Tekinalp Ü., Tek Ortaklı Şirket, İstanbul, 2011 s. 171; Moroğlu, E., TTK Değerlendirme ve Öneriler, İstanbul 2009, s.216.
4 Soykan, İ.C, Anonim Ortaklıklarda Organ Yokluğu, İstanbul 2012, s. 312 vd.
4 toplanılması mümkündür; ancak bu durumda dahi karar alınabilmesi için de toplantı
yetersayısının korunması gereklidir ( TTK m. 416/1) . 1. Genel Kurula Katılmaya Yetkili Olanlar
a) Pay Sahipleri ve Temsilcilerinin Katılma Hakkı
Bütün pay sahiplerinin genel kurula katılma hakları vardır. Bu hakkın, nispi emredici hükümlerle korunan bir hak olması mucibince, bu hakkın kısmen veya tamamen ortadan kaldırılmasını öngören ana sözleşme hükmü veya bir genel kurul kararı batıldır.
Genel kurula katılma hakkını, oy hakkının mevcut olma şartına bağlı kılmak doğru mu?
MOROĞLU, bu konuda olumsuz görüş beyan etmiştir. Genel Kurula katılma hakkını, oy hakkının mevcut olma şartına bağlı kılmak doğru olamaz. Genel kurula katılma hakkı, oy hakkından başka kuruldaki tartışmalara katılma, dilek ve önerilerde bulunma, iptal davası hakkının kullanılması ile ilgili işlemleri yapma ( TTK m.446/a), bilgi alma hakkı gibi hakları kapsar. Oy hakkı bulunmayan bir kimsenin veya temsilcisinin, diğer şekle ilişkin gerekleri yerine getirmiş olması koşuluyla, genel kurula katılmasına ve buna bağlı diğer hakları
kullanmasına engel olunamaz. Aksi halde alınan karar, sakat ve iptal edilebilir bir karar olur. 5 Genel kurula katılma hakkı kural olarak pay sahiplerine aittir ( TTK m. 407)
Genel kurul toplantısına yönetim kurulu tarafından düzenlenen “Hazır Bulunanlar Listesi”nde ( TTK m. 414/4) adı bulunan pay sahipleri katılabilir ( TTK m. 415/1)
Bir payın birden fazla sahibi varsa, paydan doğan haklar müşterek temsilci aracılığı ile kullanılır ( TTK m.432/1).
Bir payın üzerinde intifa hakkı varsa, aksi kararlaştırılmamışsa genel kurula katılma ve oy hakkı, intifa hakkı sahibi tarafından kullanılır ( TTK m. 432/2). Bu durumda, genel kurul toplantısına katılan kimse intifa hakkı sahibi olduğunu belgelemek zorundadır.
Bir pay, birden çok kişinin ortak mülkiyetinde ise, bunlar ancak kendi içlerinden veya dışarıdan seçecekleri bir temsilci vasıtası ile genel kurula katılıp oy kullanabilirler.
5 Moroğlu, Erdoğan; Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, II Levha, ,Mayıs-2014, İstanbul
5 Pay sahipleri, pay sahipliği haklarını, yazılı olarak yetkilendirme şartı aranmaksızın, bir temsilci aracılığı ile kullanabilirler. Temsilcinin pay sahibi olmasını öngören ana sözleşme hükmü geçersizdir ( TTK m. 425).
Gerçek veya tüzel kişi pay sahiplerini temsilen genel kurula katılacakların ayrıca temsil belgelerini de ibraz etmeleri zorunludur. Ana sözleşmede aksine bir düzenleme bulunmadıkça, gerçek ve tüzel kişiler genel kurulda ancak tek bir temsilci ile temsil edilebilirler ( TTK m. 426).
Hamiline yazılı pay senedi sahipleri, genel kurul toplantı gününden en geç bir gün önce, bu senetlere zilyet olduklarını ispat ederek giriş kartı almak ve ibraz etmek sureti ile genel kurul toplantısına katılabilirler. Hamiline yazılı pay senedini, rehin, hapis hakkı,
saklama sözleşmesi veya kullanım ödüncü sözleşmesi ve benzeri sözleşmeler sebebi ile elinde bulunduran kimse, pay sahibi tarafından yetkilendirilmişse genel kurula katılıp oy
kullanabilir.
Halka açık olmayan şirketlerde nama ve hamiline yazılı pay senetleri sahiplerinin vekilleri vasıtası ile toplantıda temsil edilebilmeleri için vekaletnameye noter huzurunda düzenlenmiş imza beyanını eklemeleri gerekir.
Genel kurulda her pay sahibinin, sadece bir kişi tarafından temsil edilmeleri esastır.
Ancak birden fazla kişiye temsil yetkisinin verilmesi veya tüzel kişi pay sahiplerini temsil ve ilzama yetkili birden fazla kişinin genel kurula katılması durumlarında ise bunlardan ancak birisi tarafından oy kullanılabilir.
Yukarıdaki gereklere uymayan pay sahipleri ile temsilcileri Bakanlık Temsilcisi tarafından genel kurul toplantısına alınmazlar. Yargıtay 11. HD.nin 22.01.2001 gün ve E.
9458, K. 320 sayılı kararında “Davacıların ( kararlarının) iptalini talep ettikleri genel kurul toplantısına usulünce çağrıldıkları, ancak vekillerinin “…Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
Komiserleri Hk. Yönetmelik” Hükümlerine uygun vekâletnameler ibraz edememeleri nedeni ile toplantıya kabul edilmemelerinde biir usulsüzlük bulunmamasına… nazaran eTK’ nın 381.
( TTK m. 445 ) maddesi uyarınca… dava koşulları oluşmadığından davacılar vekilinin…
temyiz iddialarının reddi gerekmiştir…” denilmektedir.
Kurula katılma veya oy kullanma gereklerine uyulmaması bir genel kurulun varlığının kabulüne engel değildir. Kurula katılma veya oy verme hakkı bulunmayan kimseler oylamaya katıldıkları takdirde alınan kararların sadece iptal edilebilirlikleri söz konusu olur ( TTK m.
6 433; 446/b ). Ancak bu katılmanın karara bir etkisi olmadığı, şirket tarafından kanıtlanırsa kararın iptaline hükmedilemez. ( TTK m. 446/b). Diğer taraftan, oy hakları bulunmamakla beraber, kurula katılma hakları olan pay sahipleri veya temsilcilerinin genel kurula
alınmamaları, kararın kural olarak iptaline yol açtığı halde; bu hakkı haiz olmayanların, örneğin intifa hakkı sahibi yanında payın sahibinin veya hamiline yazılı senedin asli zilyedi yanı sıra feri zilyedinin veya payla ilgisi bulunmayan basın mensupları vs. gibi üçüncü kişilerin kurula katılmış bulunmaları kural olarak kararın geçerliliğine etki etmez; meğerki bu kimselerin varlığı şu veya bu şekilde genel kurulda iradenin gerektiği gibi oluşmasını
engellemiş bulunsun. Bu takdirde kararın iptal edilebilirliği söz konusu olur.6 b) İntifa Hakkı Sahipleri
Pay üzerinde intifa hakkı varsa, aksi ana sözleşmede öngörülmüş olmadıkça, intifa hakkı sahibi genel kurul toplantısına katılma hakkına sahiptir ( TTK m.432/2)
c) Yönetim Kurulu Üyeleri ve Denetçiler
TTK m. 407/2; “Murahhas üyelerle en az bir yönetim kurulu üyesinin genel kurul toplantısında hazır bulunmaları şarttır. Diğer yönetim kurulu üyeleri genel kurul toplantısına katılabilirler…”
MOROĞLU, kanunda, yukarıdaki zorunluluk için herhangi bir yaptırım öngörülmemiş olmasının, doğru olmadığını savunmaktadır. Söz konusu zorunluluğa uyulmamasının genel kurul kararlarının geçerliliğini etkilemeyeceği belirtilmiştir. Bu durumda genel kurul kararının iptalinden söz edebilmek zordur. Ancak, genel kurula katılmamaları, şirketin veya pay
sahiplerinin zarara uğramalarına yol açmış ise, murahhas üyeler, denetçiler ve yönetim kurulu üyeleri aleyhine tazminat davası açılabilir.7
d) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcisinin Hazır Bulunması ve Toplantı Tutanağını İmzalaması Zorunluluğu
TTK m. 407/3’ ün atfı ile, 333. madde gereği; “Kuruluşları, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ nın iznine bağlı olan anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında Bakanlık Temsilcisi de yer alır…”
6 Moroğlu, s.119
7 Moroğlu, 124
7 Görevli olan temsilcinin hazır bulunmadığı veya terk etmiş olduğu genel kurul
toplantısında alınan veya temsilci tarafından imzalanmamış olan tutanakta yer alan tüm kararlar geçersiz, yani yoktur.8Yargıtay’ın görüşü de istisnasız bu doğrultudadır.
2. Genel Kurul Toplantısının Geçerli Olması İçin Yetersayı
Anonim Şirket GK toplantı karar yetersayıları, ortaklığın sermayesine göre tayin olunmuştur. Bu nedenle, yetersayılarında ortakların sayısının önemi yoktur.
Anonim Şirket’ in geçerli bir kararından söz edebilmek için, kanunda öngörülen toplantı nisabının mevcut olması ve belirli sayıda veya oranda olumlu yönde oy verilerek bir karar alınmış olması gerekir. Bu konuyu düzenleyen kurallara “yetersayı hükümleri denilmektedir.
Türk Ticaret Kanunu, genel kurulun müzakerelere geçip karar alabilmesini genel ( TTK m. 418) ve özel nitelikte ( TTK. M 421; 454/3) birtakım hükümlerle sermayenin belli bir oranını temsil eden pay sahiplerinin hazır bulunmasına bağlamıştır.
TTK m. 418/1 “Genel kurullar, kanunda veya esas sözleşmede aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan haller hariç, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların
sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığı ile toplanır. Bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz.”
MOROĞLU, bu hükme göre, örneğin, genel kurulun gündemini oluşturan altı maddenin beşi karara bağlandıktan sonra toplantı nisabı bozulursa daha önce alınmış beş karar geçersiz olacaktır. Bu anlayış, gündem çerçevesinde alınan her bir kararın diğerinden bağımsız olduğu ilkesine aykırıdır.9
TEKİNALP, toplantı nisabının sadece açılışta mevcut olmasının yeterli olmadığını, nisabın toplnatı süresince korunmasının şart olduğunu, yeni düzenlemenin bu hususu açıklığa kavuşturduğunu ifade etmektedir.10
PULAŞLI, bir genel kurul toplantısında pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıyı terk etmeleri sebebi ile toplantı nisabı yasada öngörülenden aşağı düşmesine rağmen
8 Moroğlu, s.124
9 Moroğlu, s.120
10 Tekinalp, Ü., s. 184 N.13-64
8 toplantıya devam edilip de karar alınması halinde, sadece bu kararların değil, tüm genel kurul kararlarının geçersiz olacağını kabul etmektedir11
KORKUT, toplantı yetersayısının ulunduğu gündem maddeleri hakkındaki kararların geçerli, yetersayının bulunmadığı kararların ise geçersiz sayılmasının yerinde olacağı, aksi halde gündem çerçevesinde alınan kararların her bir kararın diğerlerinden bağımsız olduğu ilkesine aykırılık olacağı görüşündedir.12
Yine TTK m. 421/1. fıkrasına göre; “ Kanunda veya ana sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülmüş olmadıkça, ana sözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda alınır. İlk toplantıda bu nisap oluşmadığı takdirde, en geç bir ay, içinde yapılacak olan ikinci toplantıda toplantı nisabı, şirket sermayesinin üçte biridir.”
TTK m. 421/2; “Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük getiren veya şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına ilişkin kararlar,
sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliğiyle alınır.”
TTK m. 421/3; “Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesine, imtiyazlı pay oluşturulmasına ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına dair kararlar
sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır.”
TTK m. 421/4; “İkinci ve üçüncü fıkralarda öngörülen nisaplara ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde, izleyen toplantılarda da aynı nisap aranır.”
Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketlerde, sermayenin
arttırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin ana sözleşme değişiklikleri ile birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararlar hakkında, ana sözleşmede aksine hüküm yoksa 418. maddedeki hükümler uygulanır.
Türk Ticaret Kanunu’ na göre oydan yoksun olan paylarda ( TTK m.436 ) toplantı yeter sayısının belirlenmesinde hesaba katılır. Çünkü “yoksunluk” sadece oy hakkının kullanılması bakımındandır.13
11 Pulaşlı, H. Şirketler Hukuku Şerhi C.1, Ankara, 2011, s. 797, N. 352
12 Korkut, Ö., S.10
13 Moroğlu s.121
9 SPK m 29/3; “Halka açık ortaklıkların genel kurul toplantılarında ortaklık merkezinin yurt dışına taşınması ile bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil
yükümlülük koyan kararlar hariç olmak üzere, kanunda veya ana sözleşmede daha ağır nisaplar öngörülmediği takdirde, TTK’ nın 418. maddesi uygulanır.”
TTK m.418/1’ de yer alan “…esas sözleşmede aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan haller hariç…” ibaresi ile “ilk toplantıda anılan nisa ulaşılamadığı takdirde ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz.” hükmünden anlaşılacağı üzere toplantı yetersayısı ile ilgili olan 418/1. madde hükmü emredici değil, yedek bir hükümdür. Ayrıca, TTK m. 418/1 ile m. 421 öncelikle genel kurul toplantılarına uzak kalan hâlihazır pay sahiplerinin korunmasını öngörmektedirler. Eğer bu pay sahipleri genel kurula haklı olarak katılamamış olmalarından ötürü kararların iptalini talep edemeseydiler, o zaman amaca uygun bir yorumla haklı çıkarlarını yokluk müeyyidesi ile korumanın kamu çıkarı bakımından kaçınılmaz olduğu söylenebilirdi. Fakat, TTK m 446/b genel kurula katılamamış bulunan kimselere de iptal davası hakkını tanımaktadır. Şu halde, kanunun toplantı yetersayısı ile ilgili hükümlerine aykırılık halinde genel kurulun ve bu kurulda alınan kararın yokluğunu kabule imkan yoktur; aksine, bu durumda hatalı olarak toplanmış bir genel kurul söz konusudur ve bu kurulda alınan kararlar da iptal edilebilir kararlardır.14
TTK m. 418/1’ de öngörülen nisap hükmü hariç olmak üzere, 421. Maddedeki ağırlaştırılmış yetersayılarının aksini, yani bu yetersayılarının azaltılmasını konu edinen ana sözleşme değişikliği niteliğindeki genel kurul kararları batıldır. Çünkü bu hükümler nispi emredici niteliktedirler.15
II- Genel Kurulun Çalışması
Genel kurul, toplantıya çağıran kişi tarafından açılır ve gündemin uygulanmasına geçilir.16Toplantı başkanı seçilmeden, gündem maddeleri görüşülüp kararlar alınması halinde, bu kararların iptali talep edilebilir.17
14 Moroğlu, s.123
15 Moroğlu, s. 123
16 Tekinalp, s.175
17 Pulaşlı, s.742, N.200
10 1. Oylama ve Karar Nisabı
TTK m 418/2 ve 421’ e göre; “ Kararlar, toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile alınır.” Yani kural olarak karar nisapları bakımından oyçokluğu ilkesi kabul edilmiştir.
Ayrıca TTK m. 421, 473/3, 529/d, 538/2’ de ağırlaştırılmış karar nisapları öngörülmüştür.
Söz konusu yetersayılara ilişkin bulunan kanun hükümlerine aykırı olarak alınmış olan bir karar yok mu sayılacaktır?
ARSLANLI, “Ticaret Kanununun emreylediği nisaplara aykırı olarak alınan
kararların nispi butlanla muaccel olacağı fikri… Türk hukuku bakımından terviç edilemez…”
demekte ve bu tür hükümlerin yok hükmünde olduklarını kabul etmektedir.
YHGK 2008 tarihli kararında; “…Davaya konu genel kurul toplantısında alınan…
kararlar ana sözleşmenin… değiştirilmesi niteliğinde bulunup, bu kararların toplantıya katılanların 2/3 çoğunluğu ile alınması gerekmektedir. Oysa genel kurulda bu değişikliklerin 39500 ret oyuna karşılık 40000 kabul oyu ile yapıldığı anlaşılmakla, yasal karar yetersayısı olan 2/3 oranının altında kalan kabul oyuna bağlı olarak yapılan ana sözleşme
değişikliklerinin hukuken geçerli olmayıp yoklukla malul olduğunun kabulü gerektiği…”
yönünde karar verilmiştir.18
Salt ve ağırlaştırılmış oyçokluğu kararın mevcudiyeti şartı olmayıp, sadece genel kurulda yapılan bir önerinin kabulü, yani olumlu karara bağlanabilmesi şartı niteliğindedir.
Kanunda ve ana sözleşmede belirtilen toplantı ve karar yetersayılarına aykırı olarak alınan genel kurul kararları sadece iptal edilebilir kararlardır; meğerki genel kurul kararı kanunda emredici olarak tespit edilmiş yetersayı hükümlerinin sürekli olarak kaldıran veya sınırlayan bir karar olsun; bu son halde genel kurul kararı konusu itibariyle nisbi emredici hükme aykırı ve batıl olur.19
2. Genel Toplantı ve Karar Yeter Sayısı
Türk Ticaret Kanunu m. 418/2, istisnai haller dışında, genel kurulun toplanabilmesi için şirket sermayesinin en az dörtte birine ( %25’ ine ) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığını yeterli görmüştür. Meğerki TTK’ da veya şirket esas sözleşmesinde daha ağır bir yetersayı öngörülmüş olsun.
18
19 Moroğlu, s.138
11 Dolayısıyla, kanunda veya şirket esas sözleşmesinde daha ağır bir yetersayı
öngörülmemiş ise, genel kurul şirket sermayesinin en az % 25 ini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin katılımı ile toplanacaktır.20
Genel kurul toplantı nisabı şartı, şirket esas sözleşmesi ile ağırlaştırılabilirken;
hafifletilemez. Dolayısıyla “Şirket sermayesinin en az % 10’ unu karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin katılımı ile toplanacağı” yönündeki bir düzenleme geçersizdir.
TTK m. 418/1, “şirket sermayesinin en az dörtte biri” olan yetersayısının sadece genel kurul toplantısının açılışı sırasında değil, toplantı süresince de korunmasını şart koşmuştur.
Aksi takdirde, genel kurul toplantı nisabının sağlanmamış olduğu ileri sürülebilir. Bu durum, TTK m. 418/2 gereğince; usule uygun toplanan genel kurullarda, kararlar, toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir.
Burada önemli olan ilk toplantıdaki 1/4 ‘ lük toplantı yetersayısının, toplantının sonuna kadar korunması gerektiğidir. Görüşmeler yapılırken, birkaç payın sahibi veya temsilcisinin toplantıyı terk etmesi halinde, artık toplantıya devam edilip karar alınamaz;
alınırsa geçersiz olur. Fakat o ana kadar usulüne uygun alınan kararlar geçerlidir. Ancak yapılacak ikinci toplantı, ilk toplantının devamı niteliğinde ve kalan gündem maddelerinin görüşülmesi söz konusu olduğundan yine ¼ çoğunluk aranır. Fakat bu toplantıda ¼’ lük nisap elde edilemez ise, genel kurul 3. kez nisap aranmaksızın toplanır. Karar nisabı ise, ilk
toplantıda sermayenin en az ¼’ ünün temsili ile, ikinci toplantıda nisap aranmaksızın toplanan genel kuruldaki mevcut oyların çoğunluğudur.21
3. Özel Toplantı ve Karar Yetersayısı
a. Genel Nitelikteki Esas Sözleşme Değişikliklerinde Toplantı ve Karar Yeter Sayısı TTK’ nın 421. maddesinin 1. fıkrası ile, olağan gündem maddelerinden ayrı olarak, şirket esas sözleşme değişikliklerine uygulanacak toplantı ve karar yeter sayıları özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre;
20 Altaş, Soner, TTK’ ya Göre Anonim Şirketler, Seçkin Yayınevi, Ocak 2013, Ankara
21 Pulaşlı, s.841
12
“Kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda,
toplantıda mevcut bulunanların çoğunluğu ile alınır.” şeklinde düzenlenmiştir.
İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için gerekli nisap, şirket sermayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesidir. Ancak, yasada, bu fıkrada öngörülen yetersayıları düşüren veya nispi çoğunluğu öngören esas sözleşme hükümlerinin geçersiz olduğu belirtilerek, esas sözleşmenin söz konusu bu çoğunluklar altındaki bir çoğunlukla değiştirilmesi uygun görülmemiştir. Niteliği itibariyle bu hüküm nispi emredicidir.
Buna göre, PULAŞLI, esas sözleşmeye konulacak hükümle söz konusu toplantı nisaplarının düşürülemeyeceği, oybirliği şartı aranmaksızın ağırlaştırılabileceği kanaatindedir.22
İlk toplantıda sermayenin en az ½’ sinin; ikinci toplantıda en az 1/3’ ünün hazır bulunması ve mevcut payların çoğunluğu ile değiştirilebilecek esas sözleşme değişikliğine örnek olarak şunlar verilebilir;
Rüçhan haklarının kısıtlanması söz konusu olmaksızın nakdi sermaye artırımı,
Anonim Şirket’ in ünvanının değiştirilmesi,
Nama yazılı pay senetlerinin hamiline yazılı senede dönüştürülmesi veya tersi,
Genel kurul toplantı ve karar nisaplarının ağırlaştırılması,
Esas sermayenin azaltılması
Anonim şirketin feshedilerek tasfiyesi
a) Özel Nitelikteki Esas Sözleşme Değişikliklerinde Toplantı ve Karar Yeter Sayısı i. Hisse Senetleri-Borsada İşlem Görmeyen Anonim Şirketlerde
Sermayenin % 100’ünün toplantıda hazır bulunmasını gerektiren esas sözleşme değişiklikleri.
Yasa, esas sözleşmede yapılacak değişikliğin önemine göre değişik toplantı nisapları öngörmektedir. Buna göre,
Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar,
Şirketin merkezinin yurtdışına taşınmasına ilişkin kararlar,
22 Pulaşlı, s. 838
13 İçin toplantıda tüm pay sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunması gerekmektedir. Ayrıca ikinci toplantıda da aynı nisap aranmaktadır( TTK m. 421/2,4)
Sermayenin en az %75’ inin hazır bulunmasını gerektiren esas sözleşme değişiklikleri.
Aşağıda sayılan üç halde esas sözleşme değişikliği için, sermayenin % 75’ inin toplantıda hazır bulunması gerekmektedir ( TTK m. 421/3). Toplantıda bu nisap yoksa oylama yapılamaz. Bu haller;
Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi
İmtiyazlı pay oluşturulması
Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması
Anonim şirketin genel kurul kararıyla sona erdirilmesi
Önemli miktarda aktiflerin toptan satılabilmesi
Bu hallere ilişkin ikinci toplantıda da aynı nisap aranmaktadır ( TTK m.421/4).
ii. Hisse Senetleri Borsada İşlem Gören Anonim Şirketlerde
Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketlerde, aşağıdaki konularda karar alınabilmesi için yapılacak genel kurul toplantılarında, esas sözleşmelerinde aksine hüküm yoksa, 418. Maddedeki toplantı nisabı uygulanır. Buna göre, esas sözleşmede aksine daha ağır nisap öngörülen haller hariç, genel kurul ilk toplantıda sermayenin en az dörtte birini temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz.
Sermayenin arttırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri
Birleşme, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararlar
Özellikli karar nisapları, esas sözleşme değişikliklerinde söz konusu olmaktadır. Bu haller TTK m. 421/2hükmünde özel olarak, düzenlenmiştir. Buna göre, özellikli karar nisapları şöyledir.
1. Aşağıdaki esas sözleşme değişikliği kararları sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliği ile alınır ( TTK m. 421/2 ). Bunlar:
14
Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar,
Şirketin merkezinin yurtdışına taşınmasına ilişkin kararlar
2. Aşağıdaki esas sözleşme değişikliği kararları sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır ( TTK m.
421/3). Bunlar;
Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi
İmtiyazlı pay oluşturulması
Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması
Anonim şirketin genel kurul kararıyla sona erdirilmesi
Önemli miktarda aktiflerin toptan satılabilmesi
3. Tasfiyeden dönülmesi halinde sermayenin en az % 60 ‘ ının oylarıyla alınması gerekir.
4. Esas sözleşmeyi değiştiren kararlar, mevcut oyların çoğunluğu ile alınır.
5. Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketlerde, aşağıdaki konularda, ilk toplantıda sermayenin ¼ ‘ ünün; ikinci toplantıda ise, nisap aranmaksızın mevcut oyların çoğunluğu ile karar alınır. Bu konular;
Sermayenin arttırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri
Birleşme, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararlar
IV.Anonim Şirket Genel Kurul Toplantılarında Toplantı ve Karar Yetersayıları 1. Genel Kurul toplantı ve Karar Nisapları Tablosu (İlk Toplantı için ) Genel Kurulun tipi veya
konusu
1. Toplantı Nisabı 1. Toplantı Karar nisabı
Olağan Genel Kurul Sermayenin ¼ ü Hazır olanların
oy çoğunluğu Şirket Merkezinin yurt
dışına taşınması Sermayenin Tümü Sermayenin Tümünün oy birliği
Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük
Sermayenin Tümü Sermayenin Tümünün oy birliği
15 İkinci yükümlülük Sermayenin Tümü Sermayenin Tümünün oy
birliği Şirketin işletme konusunun
tamamen değiştirilmesi
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 inin oyu ile
Tür değiştirme (payları borsada olanlar hariç)
Sermayenin 2/3 ü Mevcut oyların ve
sermayenin 2/3 ü
Limited şirkete
dönüştürme
a.Ek ödeme doğması halinde
Sermaye ve payların tümü Pay sahiplerinin tümünün oybirliği ile
b.Kişisel edim
yükümlülüğü halinde
Sermaye ve payların tümü Pay sahiplerinin tümünün oybirliği ile
Kooperatife dönüştürme Sermaye ve payların tümü Pay sahiplerinin tümünün oybirliği ile
Bölünme kararı (devralan şirket)
Esas sermayenin çoğunluğu Mevcut oyların ¾ ü Bölünme (Devreden şirket) Oy hakkını haiz pay
sahiplerinin %90 ı Oy hakkını haiz pay sahiplerinin %90 ı Birleşme kararı Esas sermayenin çoğunluğu Mevcut oyların ¾ ü Birleşme kararı (Ayrılma
akçesi varsa)
Oy hakkını haiz pay sahiplerinin %90 ı
Oy hakkını haiz pay sahiplerinin %90 ı Birleşme kararı (İşletme
konusu tamamen
değişiyorsa)
Sermayenin %75 i Sermayenin en az%75 inin oyu ile
Birleşme (İşletme konusunda kısmi değişiklik olacaksa)
Şirket sermayesinin yarısı Hazır bulunanların oy çoğunluğu
Sermaye Azaltılması Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 inin oyu ile
İmtiyazlı Pay
oluşturulması
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Nama yazılı payların
devrinin sınırlandırılması
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Pay senetleri borsada işlem
gören şirketlerde :
a.Sermaye artırılması Toplantı süresince
sermayenin en az ¼ ü Hazır bulunanların oy çoğunluğu
b.Kayıtlı sermaye artırılması
Toplantı süresince sermayenin en az ¼ ü
Hazır bulunanların oy çoğunluğu
c.Birleşme,bölünme,tür değiştirme
Toplantı süresince sermayenin en az ¼ ü
Hazır bulunanların oy çoğunluğu
Tasfiye kararı Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Tahvil,finansman bonosu Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Varlığa dayalı senetler Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Borçlanma senedi ve diğer
senetler
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Menkul kıymet ihracı Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Bu konularda yönetim Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
16 kuruluna yetki verilmesi
Önemli miktarda şirket aktiflerinin satışı
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i İmtiyazlı pay sahipleri
genel kurulunda
İmtiyazlı payların %60 ı Hazır bulunanların çoğunluğu
Tasfiyeden dönülmesi kararı
Sermayenin en az %60 ı Sermayenin en az %60 ı Diğer esas sözleşme
değişiklikleri
Sermayenin en az %50 si Hazır bulunanların çoğunluğu
Özel not: Ana sözleşme ile daha ağır nisaplar olabilir.
2. Genel Kurul toplantı ve Karar Nisapları Tablosu (İkinci Toplantı için ) Genel Kurulun tipi
veya konusu
2. Toplantı Nisabı 2. Toplantı Karar nisabı Olağan Genel Kurul Hazır bulunanlar ne kadar olursa
olsun
Hazır olanların oy çoğunluğu
Şirket Merkezinin yurt dışına taşınması
Sermayenin tümü Sermayenin Tümünün
oy birliği Bilanço zararlarının
kapatılması için yükümlülük
Sermayenin tümü Sermayenin Tümünün
oy birliği
İkinci yükümlülük Sermayenin tümü Sermayenin Tümünün
oy birliği Şirketin işletme
konusunun tamamen değiştirilmesi
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75
inin oyu ile Tür değiştirme (payları
borsada olanlar hariç)
İlk genel kuruldaki nisaplar İlk genel kuruldaki nisaplar
Limited şirkete dönüştürme
a.Ek ödeme doğması halinde
Sermaye ve payların tümü Pay sahiplerinin tümünün oybirliği ile b.Kişisel edim
yükümlülüğü halinde
Sermaye ve payların tümü Pay sahiplerinin tümünün oybirliği ile Kooperatife
dönüştürme Sermaye ve payların tümü Pay sahiplerinin
tümünün oybirliği ile Bölünme kararı
(devralan şirket) Esas sermayenin çoğunluğu Mevcut oyların ¾ ü Bölünme (Devreden
şirket) Oy hakkını haiz pay sahiplerinin %90
ı Oy hakkını haiz pay
sahiplerinin %90 ı Birleşme kararı Esas sermayenin çoğunluğu Mevcut oyların ¾ ü Birleşme kararı
(Ayrılma akçesi varsa) Oy hakkını haiz pay sahiplerinin %90
ı Oy hakkını haiz pay
sahiplerinin %90 ı Birleşme kararı
(İşletme konusu tamamen değişiyorsa)
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 inin oyu ile
17 Birleşme (İşletme
konusunda kısmi değişiklik olacaksa)
Bir ay içinde yapılacaktır ve sermayenin 1/3 ü
Hazır bulunanların oy çoğunluğu
Sermaye Azaltılması Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 inin oyu ile
İmtiyazlı Pay oluşturulması
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
Nama yazılı payların devrinin
sınırlandırılması
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde :
a.Sermaye artırılması Hazır bulunanlar ne kadar olursa olsun Hazır bulunanların oy çoğunluğu
b.Kayıtlı sermaye artırılması
Hazır bulunanlar ne kadar olursa olsun Hazır bulunanların oy çoğunluğu
c.Birleşme,bölünme,tür değiştirme
Hazır bulunanlar ne kadar olursa olsun Hazır bulunanların oy çoğunluğu
Tasfiye kararı Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
Tahvil,finansman bonosu
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
Varlığa dayalı senetler Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Borçlanma senedi ve
diğer senetler
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
Menkul kıymet ihracı Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i Bu konularda yönetim
kuruluna yetki verilmesi
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
Önemli miktarda şirket aktiflerinin satışı
Sermayenin %75 i Sermayenin en az %75 i
İmtiyazlı pay sahipleri genel kurulunda
--- ---
Tasfiyeden dönülmesi
kararı Sermayenin en az %60 ı Sermayenin en az %60 ı
Diğer esas sözleşme
değişiklikleri Bir ay içinde yapılır ve sermayenin
1/3 ü bulunmalıdır Hazır bulunanların çoğunluğu
Özel not: Ana sözleşme ile daha ağır nisaplar olabilir.
18 KAYNAKÇA
ALTAŞ, Soner : TTK’ ya Göre Anonim Şirketler, Seçkin Yayınevi, Ocak 2013, Ankara
AKYİĞİT, Ercan :Kıdem Tazminatı, B. 2, Ankara 2010. (Kıdem Tazminatı) ÇENBERCİ, Mustafa : İş Kanunu Şerhi, B. 6. Ankara 1986.
KORKUT, Ömer :6102 Sayılı Ticaret Kanunu’ na Göre Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının Butlanı, Karahan, Adana, Aralık 2012
19 MOROĞLU, Erdoğan : Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, II Levha, İstanbul, Mayıs 2004
NOMER, Haluk Nami :Kişi Birliklerinde Genel Kurul Kararlarının Geçersizliğine İlişkin Temel Esaslar, İstanbul 2008
POROY/ TEKİNALP/
ÇAMOĞLU : Ortaklıklar Hukuku, Vedat, İstanbul 2014 PULAŞLI, Hasan : Şirketler Hukuku Şerhi, Cilt 1, Ankara, 2011
SOYKAN, İsmail Cem : Anonim Ortaklıklarda Organ Yokluğu, İstanbul 2012
YILDIZ, Şükrü :Türk Ticaret Kanunu’ na Göre Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının İptali” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989
TEKİNALP Ünal : Tek Ortaklı Şirket, İstanbul, 2011
