E-LIS ve ArXiv Veri Tabanları

(1)

Company

LOGO

Eprints.rclis.org & ArXiv

Nagehan KARAAĞAÇ Hasan ÜSTÜNKOL

(2)

Kütüphane ve Bilgi Bilimi Alanında Uluslararası Bir Açık

Arşiv

Matematik, Fizik,

Biyoloji,Bilgisayar Bilimi Alanında Konu Tabanlı Açık Arşiv

(3)

 Açık erişim, dijital, çevrimiçi, ücretsiz, telif hakları ve

lisans sınırlamalarının en az düzeyde olduğu literatürdür.

 Açık erişimi olanaklı kılan dinamikler: İnternet ve telif

hakkı sahibinin izni

 Açık erişim iki şekilde mümkündür:

 Açık erişim araçlarını (açık kaynak yazılımları)

kullanarak oluşturulan açık erişim dergiler,

 Kendi kendine arşivleme (self-archiving), Açık arşivler

Kurumsal arşivler  Kişisel arşivler

(4)

 Kütüphane ve Enformasyon Bilimi (KEB)

alanında ücretsiz erişilebilir Uluslararası Açık Arşiv,

 2003 yılında kurulmuş olan,

 Research in Computing, Library and

Information Science (RCLIS) projesi’nin bir uzantısı olarak bilinen,

 Açık Erişim felsefesini, politikalarını,

araçlarını tanıtan ve destekleyen bir girişimdir.

 2010 yılında veri tabanı DSpace yazılımını

kullanmaya başladı (İ. Holt, kişisel iletişim, 19 Mayıs 2011)

(5)

D-SPACE

• DSpace, MIT’nin hazırladığı bir dijital arşiv programıdır. • Dünyada bir çok üniversite tarafından kullanılan çok

başarılı, web ara yüzlü bir uygulamadır.

• Kategoriler oluşturma, belgelerinizi, resimlerinizi,

videolarınızı standartlara uygun bir şekilde arşivlemenize olanak verir.

• İçeriği görüntüleyebilme ve güçlü bir dizin ve tam metin arama mekanizması vardır (DSpace.org, 2011).

(6)

(7)

…E-LIS DEVAM

44 ülkeden, 69 editör

 Yazarlarla ana dilde iletişim kurma imkânı

sağlamaktadır.

19 Mayıs 2011 tarihi ile E-LIS’ te toplam 11840

doküman bulunmaktadır.

 9668 yazara ait belgelerde, 2134 Konferans

Bildirisinde ,1315 Dergi/ Kitap başlıklarında

arama yapılmaktadır.

Türkiye’ den de bu arşive sürekli belge

eklenmektedir. Ayrıca E-LIS ‘te Türkiye’den iki

editör bulunmaktadır (Eprints.rclis.org, 2011).

(8)

TÜRK EDİTÖRLER

(9)

E-LİS’ te İÇERİK TÜRLERİ

(10)

KİTA P

(11)

KİTAPTAN BİR BÖLÜM

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)



Ücretsiz erişim imkânı



Daha çok kullanım



Daha çok kişiye ulaşım



Daha etkili araştırma sonuçları



Daha çok atıf alma



Güvenilir ve doğru üst veri bilgisi



Uzun süreli koruma



Farklı arama motorlarından erişim



Bilimsel iletişimi güçlendirme



Dergi fiyatlarındaki yüksek artışın önlenmesi



Her dilde bilimsel bilginin kullanılır, paylaşılır

(24)

 Görülebilir, taranabilir, erişilebilir tam metin dokümanları

İnternet’i tüm potansiyeli ile kullanarak KEB topluluğunun hizmetine sunmak,

 Açık Arşiv kurulumu ve yönetimi konusunda deneyim

kazandırarak bilgi düzeyini yükseltmek,

 Yalnızca çeşitli disiplinlerde açık erişimi tanıtmak değil,

kendi alanımızda dünya KEB arşivinin oluşması için geçerli ve kaliteli bir model yaratmak,

 Kütüphaneciler ile enformasyon teknolojileri

profesyonelleri arasında iletişim ağı için bir temel oluşturmak,

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

KENDİNİ SÜREKLİ YENİLEYEN İÇERİK!

3 MAYIS 2011 11782 DOKÜMAN

(30)

19 MAYIS 2011 11840 DOKÜMAN

(31)

E-LİS’ E DOKÜMAN EKLEME NASIL OLUR?

• Arşive eklemeler çevrimiçi yapılır, önceden kayıt

gereklidir. Ekleme e-posta yolu ile de yapılabilir

• Ülke sınırlaması yoktur.

• Dil sınırlaması yoktur (İngilizce özet ve anahtar

sözcük gerekmektedir).

• KEB ve teknoloji konu alanlarında yayınlanmış

ya da yayınlanmamış her türlü bilimsel ve teknik

doküman kabul edilir.

• Dokümanın bilimsel iletişim sürecine girmeye

hazır tamamlanmış biçimde olması gerekir (Holt,

2006).

(32)

TEMEL İŞ AKIŞI

Kübalı Yazar Çalışma Alanı Kübalı Yazar Çalışma Alanı Alman Yazar Çalışma Alanı Alman Yazar Çalışma Alanı Türk Yazar Çalışma AlanıTürk Yazar

Çalışma Alanı

ARŞİV

ARŞİV Kübalı Editör

Kübalı Editör Alman EditörAlman Editör Türk EditörTürk Editör Editörler...Editörler...

Yazarlar... Çalışma AlanıYazarlar...

Çalışma Alanı

A Kullanıcısı

A Kullanıcısı B KullanıcısıB Kullanıcısı Kullanıcılar...Kullanıcılar...

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

(40)

(41)

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

(48)

(49)

(50)

(51)

(52)

(53)

(54)

(55)

(56)

(57)

(58)

ACCESS TO SCIENTIFIC INFORMATION (Bilimsel Bilgiye

(59)

(60)

(61)

(62)

(63)

(64)

(65)

(66)

(67)

(68)

(69)

(70)

(71)

(72)

(73)

(74)

ArXiv.Org

(75)

Bu tür arşivler, mevcut yayınların ön baskılarının

internet’te karşılıklı değişiminin geleneksel hale geldiği ve yayın hızının önemli bir faktör olarak görüldüğü araştırma alanlarında ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, genellikle yazarın konferans ya da dergi için hazırladığı çalışmasının, daha erken ve etkin dağıtımını sağlayacak olan paralel

yayıncılığı amaçlar. İlke olarak yazarlar çalışmalarını bu

arşivlere kendileri koyduklarından, bu tür arşivler çok düşük maliyetlerle oluşturulabilir. Arşiv sorumlularına düşen görev ise arşivin hitap ettiği konuyla ilgisi olmayan kaynakları

ayıklamaktır (Polat, 2006, s.90).

(76)

• Yayınlanmamış bilimsel yazılar ve hakemli dergi makaleleri çoğunlukta olmasına

karşın, yazarı uygun gördüğü takdirde, tezler, ders kitapları, öğrenim nesneleri, gör-işit materyalleri, kurumsal kayıtlar ve diğer dijital dosyalar da bu arşivlerde yer alabilir (Polat, 2006, s.90).

• Konusal arşivlerin en eski ve en etkili olanı, 1991 yılında New Mexico‟daki Los Alamos National Laboratory (LANL)‟de bir fizikçi olan Paul Ginsparg tarafından

oluşturulan ve sonradan arXiv olarak

bilinen bir ön baskı arşividir (Afzali, 2009, s.24).

(77)

Cornell Üniversitesi

kütüphanesi tarafından

yürütülen bu açık erişim

projesinde;

676.970 adet e-kaynak

(ArXiv.org, 2011),

Bu makalelerin hemen hepsi

hakemli dergilerde

yayınlanmaktadır

(Afzali, 2009, s.24).

(78)

• Fizik

• Matematik

• Doğrusal Olmayan Bilimler

• Bilgisayar Bilimleri

• Nicel Biyoloji

• İstatistik

(79)

• 20 Ocak 2009 tarihi ile içerdiği kaynak

sayısı 529.057

(Polat, 2009).

• 25 Mayıs 2011 tarihinde bu sayı 677,845

tir

(ArXiv.org, 2011).

(80)

(81)

(82)

(83)

(84)

(85)

Quotation marks

(TIRNAK İŞARETİ) İçinde arama yapıldığında

(86)

1 SONUÇ

(87)

(88)

(89)

(90)

(91)

10 SONUÇ

(92)

System* asterix işareti konulduğunda

(93)

(94)

(95)

(96)

(97)

(98)

(99)

(100)

(101)

(102)

(103)

(104)

(105)

(106)

(107)

(108)

E-baskı arşivi Ön baskı arşivi Kütüphane ve bilgi bilimi Fen bilimleri

Kuruluş:Ocak 2003 Kuruluş:Aralık 1991 Bibliyografya, kitap, kitaptan bir bölüm, konferans raporu,

konferans bildirileri, konferans posterleri, klavuz/el kitabı, dergi makalesi, gazete makalesi, ön baskı, sunum, proje/inceleme, tezler, ders sunumları-kitapları

Araştırma dokümanları

11840 doküman 677845 doküman

Ana sayfa- basit

Her materyalin ayrıntılı istatistiği

Ana sayfa- karmaşık Genel istatistik

Her dosya formatında yükleme yapılabilir Sadece Postscript, PDF, HTML, DVI, TeX formatında yükleme yapılır.

26 destekleyen kuruluş 200 destekleyen kuruluş Türkçe metin var

Dil Sınırlaması Yok

Türkçe metin yok Dil sınırlaması var

Facebook- grup kurma ve paylaşım amaçlı Facebook- hem paylaşım hem de uygulama amaçlı

(109)

…

• E-LIS e-baskı arşividir, ön baskı ve son baskılara yer verirken, ArXiv sadece ön baskılara yer vermektedir.

• E-LIS Ocak 2003’te kurulmuştur, y eni bir veritabanıdır. ArXiv ise Aralık 1991 de kurulan en eski konu tabanlı arşivdir.

• E-LIS’te yayın türleri: Bibliyografya, kitap, kitaptan bir bölüm, konferans raporu, konferans bildirileri, konferans posterleri, klavuz/el kitabı, dergi makalesi, gazete makalesi, ön baskı,

sunum, proje/inceleme, tezler, ders sunumları-kitapları vs iken ArXiv de yayın türü sadece araştırma dokümanlarını içermektedir. • E-LIS ‘te 11840 dokuman varken; ArXiv’de 677845 dokuman

vardır.

• E-LIS ‘i kütüphanecilerin oluşturması sebebiyle ana sayfa basit ve anlaşılırken; ArXiv, karmaşık bir yapıdadır.

(110)

…

• E-LIS’ te her materyalin ayrıntılı istatistiğine erişim varken; ArXiv de sadece kurum istatistiğine erişim yapılmaktadır. • E-LIS’ e her tür doküman eklenirken; ArXiv’ e sadece PDF,

HTML, DVI, TeX formatında yükleme yapılır.

• E-LIS’ i 26 kuruluş desteklerken; ArXiv’ i 200 kuruluş desteklemektedir.

• E-LIS’ e dokuman eklerken dil sınırlaması yoktur. ArXiv de ise vardır.

• E-LIS’ te Türkçe metinler vardır ve sürekli olarak eklenmektedir. ArXiv’ de ise Türkçe metin bulunmamaktadır.

• E-LIS facebook’ u grup kurma ve paylaşım amaçlı kullanırken; ArXiv ise hem paylaşım hem de uygulama amaçlı kullanmaktadır.

(111)

(112)

KAYNAKÇA

Afzali, M. (2009). Türkiye’de açık erişim, kurumsal arşivler ve akademik

kütüphaneler. Yayınlanmış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi,

Ankara. 4 Mayıs 2011 tarihinde

http://www.bby.hacettepe.edu.tr/bilgisistemi/tezler/141.pdf adresinden erişildi.

ArXiv.org (2011). 10 Mayıs 2011 tarihinde http://arxiv.org/help/ adresinden erişildi.

Besimoğlu, C. (2007). Akademisyenlerin elektronik dergi kullanımında

disiplinler arasındaki farklılıklar. Yayınlanmış yüksek lisans tezi,

Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 4 Mayıs 2011 tarihinde

http://www.bby.hacettepe.edu.tr/bilgisistemi/tezler/101.pdf adresinden erişildi.

Dspace.org (2011). 10 Mayıs 2011 tarihinde

http://www.dspace.org/introducing adresinden erişildi.

Eprints.rclis.org (2011). 5 Mayıs 2011 tarihinde http://eprints.rclis.org/cms/about adresinden erişildi.

(113)

…DEVAM

Holt, İ. (2005, 9-11 Aralık). E-LIS: e-prints in library and information science. İnter-tr’ 05 X. Türkiye’ de İnternet Konferansındaki sunum. İstanbul:

Bahçeşehir Üniversitesi. 5 Mayıs 2011 tarihinde eprints.rclis veri tabanından erişildi.

Holt, İ. (2006, 9-11 Şubat). Uluslararası Bir Açık Arşiv: E-LIS E-prints in Library

and Information Science. Akademik Bilişim ‘06 Bilgi Teknolojileri Kongresi

IV. Denizli: Pamukkale Üniversitesi. 4 Mayıs 2011 tarihinde eprints.rclis veri tabanından erişildi.

Polat, C. (2009). Bilimsel bilgiye erişim ve Web of Science (ders sunumu). 5 Mayıs 2011 tarihinde

fbe.atauni.edu.tr/BilimEtik/.../11_Hafta_BilimselBilgiyeErisim_C_Polat.pdf adresinden erişildi.

Polat, C. (2006, 12-14 Eylül). Bilimsel bilgiye açık erişim ve Atatürk Üniversitesi

açık arşivi kurma çalışmaları. ÜNAK’06 Bilimsel İletişim ve Bilgi Yönetimi

Sempozyumunda sunulan bildiri. Ankara: Gazi Üniversitesi. 3 Mayıs 2011 tarihinde http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak06/u06-10.pdf adresinden erişildi.