Girifl
Hemflirelik mesle¤ini “az e¤itimli, doktorun
yard›mc›s›” rolünden ç›karan en önemli
de¤iflimlerden birisi, hemflirelik bak›m›n› organize etme ve sunmada yeni bir yol olan hemflirelik sürecidir. Bu süreçteki anahtar farkl›l›k, geçmiflteki “ifl merkezli” yaklafl›mdan “birey merkezli” yaklafl›ma geçilmesidir. Bu süreçte hemflirelerin hastalar› ile daha anlaml› ve yak›n iliflkiler kurmas›, bak›m› alt›ndaki kiflilerin sosyal, duygusal ve psikolojik gereksinimlerine dikkat etmesi, karar verme ve sorumluluk almada “ba¤›ms›z” olmas›
gerekiyordu. Hemflireli¤in kendini, “ba¤›ms›z” bir meslek olarak ilan etmesi ve t›bb›n paternalistik elini b›rakmas›, t›bb›n sa¤lad›¤› “koruman›n” da gitmesine neden oldu. Dünyada, 1980’li y›llardan itibaren, hemflirelerin ba¤›ms›z çal›flmay› baflarabilmesi için, bir destek sistemine gereksinimleri oldu¤unun fark edilmesi, klinik süpervizyon sürecinin do¤mas›na neden oldu. Klinik beceri ve yeterliliklerini gelifltirmeleri ve sürekli e¤itimin sa¤lanmas› amac›yla, deneyimli bir profesyonel taraf›ndan, hemflirelere sunulan bir yard›m süreci olarak tan›mlanan ve esas amac›n bak›m›n kalitesini art›rmak oldu¤u, klinik
HEMfi‹REL‹KTE KL‹N‹K SÜPERV‹ZYON
Yrd. Doç. Dr. Hatice Ulusoy
Cumhuriyet Üniversitesi
Hemflirelik Yüksekokulu
ÖZET
Klinik süpervizyon, genel olarak “hemflirelerin klinik yeterlili¤i art›rmak amac›yla kullan›lan profesyonel bir iliflki, destek süreci” olarak tan›mlanmaktad›r. Bu makalenin amac›, özellikle Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerindeki hemflirelik literatüründe yayg›n olarak tart›fl›lan, ancak ülkemizde henüz konu ile ilgili bir yay›na rastlanmayan, klinik süpervizyon kavram› hakk›nda bilgi sunmakt›r. Makalede klinik süpervizyonun tan›mlar›, gereklili¤i, yararlar›, uygulama süreci, klinik süpervizörün özellikleri, klinik süpervizyonun uygulamas›na yönelik elefltiriler ve baflar› için gerekenler tart›fl›lm›flt›r.
Anahtar sözcükler: klinik süpervizyon, hemflirelik
CLINICAL SUPERVISION IN NURSING
ABSTRACT
Clinical supervision has generally been described as “a professional relationship and support process by which nurses are assisted to improve their competencies in order to enhance quality of care”. It is a videly discussed concept within nursing literature in the North American and Europian countries. However this issue has not yet been the subject of any article in our country. The aim of this paper is to present an overview of clinical supervision in nursing. Various aspects of the definitions, potential for its success, benefits, components and processes of clinical supervision are explored. Current debates and problematic areas and the need for clinical supervision in nursing are also discussed.
süpervizyon sürecine iliflkin taramalar sonucu, yurt d›fl›nda oldukça genifl literatür olmas›na ra¤men ülkemizde hemflirelikte, konu ile ilgili yay›na rastlanmam›flt›r. Bu makalenin amac›, klinik süpervizyon kavram› hakk›nda bilgi sunmakt›r.
Tan›mlar
Süpervizyon kavram› farkl› flekillerde tan›mlanmakla kalmay›p, Kuzey Amerika, ‹ngiltere ve ‹skandinav ülkeleri aras›nda kavram›n kullan›m› ve içeri¤ine iliflkin önemli farklar vard›r (Hyrkas, Ko›vula, Paunonen, 1999; Teasdale, Brocklehurst, Thom, 2001). Kuzey Amerika ülkelerinde bu kavram, henüz profesyonel bir lisansa sahip olmayan ancak çal›flmaya yeni bafllayan hemflirelere sa¤lanan bir “destek ve rehberlik” kapsam›nda kullan›l›rken; (Yegdich, 1999) ‹skandinav ülkelerinde ve ‹ngiltere’de daha farkl› çerçevede ele al›nmaktad›r (Hyrkas, Ko›vula, Paunonen 1999; Teasdale, Brocklehurst, Thom, 2001). ‹ngiltere’de klinik süpervizyonun hedef kitlesi hem ö¤renci hemflireler hem de çal›flan hemflireler iken (Yegdich, 1999), ‹skandinav ülkelerinde, daha çok çal›flan hemflirelerin profesyonel geliflmesini sa¤lamak için kullan›lan bir çal›flma yöntemidir (Hyrkas, Koivula, Paunonen, 1999). Bununla birlikte, baz› yay›nlarda (Holm, Lantz, Severinsson 1998; Nylund, Lindholm, 1999) klinik süpervizyonun ‹skandinav ülkelerinde de temel hemflirelik e¤itimi s›ras›nda verilen mentorluk ve preseptorlukla da iliflkilendirildi¤ine yönelik bilgilere de rastlanm›flt›r. Bu makalede klinik süpervizyon kavram› daha çok, ‹skandinav ve ‹ngiliz literatüründen yararlan›larak tart›fl›lacakt›r. Bu noktada, ülkemizde de zaman zaman kullan›lmakta olan süpervizyon, mentorluk, preseptorluk kavramlar›n› netlefltirmek gerekirse, Mills, Francis ve Bonner’in (2005) belirtti¤ine göre,
mentorluk daha çok “kariyer geliflimi, akademik baflar› ve kiflisel geliflime” odaklan›r. Klinik
süpervizyon profesyonel rehberlik ve destek ile çal›flan›n “klinik uygulamalarda geliflimine” odaklan›r, preseptorlukta ise “klinik beceri kazan›m›n›n sa¤lanmas›” daha ön plandad›r. Bu kavramlar›n ortak paydas›n› “destekleyici iletiflim” oluflturur ancak bu iletiflimin yo¤unlu¤u ve içeri¤i her birinde farkl›d›r. Mentorluk ve klinik
süpervizyonda iletiflim, taraflar aras›nda güçlü bir sorumlulu¤un gelifltirilmesine dayan›r. Bununla beraber, mentorluk taraflar›n ifl saatleri d›fl›nda, klinik süpervizyon iliflkisi ise ifl saatleri içinde gerçekleflir ve çok daha uzun sürelidir. Preseptorluk iliflkisi k›sa sürelidir, klinik ortamlarda gerçeklefltirilir, klinik beceri kazan›m› ve de¤erlendirmeye odaklan›r (Mills, Francis ve Bonner 2005). Severinsson (1994) ise mentorluk, süpervizyon, ve liderlik kavramlar›n› inceledi¤i makalesinde mentorlu¤u ö¤retenin di¤erinden daha bilgili, daha deneyimli ve hatta 8-15 yafl daha büyük oldu¤u bir çeflit ö¤renme olarak da tan›mlamaktad›r. Klinik süpervizyon kavram›, de¤iflik ülkelerde farkl› tan›mlan›p, farkl› uygulanmakla beraber, birçok tan›mda bu uygulaman›n odak noktas›n›n, çal›flanlar›n klinik yeterlili¤ini art›rmak ve sürekli geliflimi sa¤lamak için kullan›lan profesyonel bir iliflki, destek ve ö¤renme süreci oldu¤u vurgulanmaktad›r. Temel amac›n bak›m kalitesinin art›r›lmas› oldu¤u bu süreçte, çal›flanlar›n kendi uygulamalar›n›n sorumlulu¤unu üstlenme düzeyi artar, güvenli bak›m geliflir (Butterworth, Faugier, 1992; Bishop, 1994; Ryan, 1998; Barrett, 2002; Hyrkas, Lehti, 2003; Clouder, Sellars, 2004; Sloan 2005; Edwards ve ark. 2006).
Klinik süpervizyon, genellikle sözel iletiflim formunda olan bir yard›m sürecidir ve bu süreçte profesyonel destek organize olarak, deneyimli bir profesyonel (süpervizör) taraf›ndan verilir (Smith, 1997; Jones 1998). Wright’a göre klinik süpervizyon, herhangi bir ifli- çal›flmay› de¤erlendirmek için iki veya daha fazla kifli aras›nda, önceden planlanan zamanlarda, düzenli aral›klarla ve özel ortamlarda yap›lan formal toplant›lard›r. Bu toplant›larda hemflirenin çal›flmas›, yaflad›¤› olay, durum veya sorun nedir, bunlar ne flekilde ele al›nd›, bir sorun veya olay yafland› ise bunlarla nas›l bafl edildi, olas› baflka seçenekler olabilir miydi vb. gibi konular, klinik süpervizör rehberli¤inde tart›fl›l›r (Wright 1989). Bu süreçte hemflire uygulamalar›n› ve varsa problemlerini analiz eder, hedefler ve hedeflere ulaflmak için stratejiler a盤a kavuflturulur ve uygun eylem planlar› yap›l›r (Nicklin, 1995). Ryan (1998) da klinik süpervizyon sürecini, bir
destek süreci olarak tan›mlayarak, bu deste¤in boyutlar›n›n kiflisel bilgi ve beceri gelifliminin sa¤lanmas›ndan, iflle ilgili stresle bafl etme ve tükenmiflli¤in önlenmesine kadar genifl bir yelpazede olabilece¤ini belirtmektedir.
Klinik süpervizyon ne de¤ildir?
Makalenin ilerleyen bölümlerinde de tart›fl›laca¤› gibi, klinik süpervizyon hemflireleri kontrol etmek için kullan›lan kurumsal bir yöntem (McCallion, Baxter, 1995b; Jones, 1998) veya hiyerarflik bir yönetim iliflkisi içinde bir performans de¤erlendirme arac› de¤ildir (Cottrell, Smith, 2003). Ayr›ca süpervizyonu veren kiflinin (süpervizörün) mutlaka bir yönetici olmas› da gerekmemektedir (Darley, 1995; Smith, 1997). Süpervizyon bir terapi biçimi de de¤ildir (Jones, 1998; Ryan, 1998; Heath, Freshwater, 2000). Heath ve Freshwater (2000) klinik süpervizyon uygulamas› ile kiflinin kendilik kavram› ile ilgili fark›ndal›¤›n›n artmas›n›n ve terapotik bir ortam oluflmas›n›n bir terapi olarak d e ¤ i l , s ü r e c i n d o ¤ a l b i r y ö n ü o l a r a k de¤erlendirilmesi gerekti¤ini belirtmektedir. Ruh sa¤l›¤› hemflireli¤inde klinik konsültan olan Yegdich (1998) ise, her iki sürecin de (süpervizyon ve terapi) “yard›m süreci” oldu¤una dikkati çekerek, yaklafl›mlarda benzerlikler bulunmas›n›n flafl›rt›c› olmamas› gerekti¤ini ve zaten klinik süpervizyonun ç›k›fl noktas›n›n psikoanalitik kavramlardan geldi¤ini savunmaktad›r.
S›kl›kla hemflireler aras›ndaki informal akran deste¤i, yani hemflirelerin klinik çal›flmalar›nda karfl›laflt›klar› veya özel yaflamlar›ndaki stresli durumlar› birbirleriyle paylaflmalar› da süpervizyona bir örnek olarak gösterilmektedir (Butterworth, Faugier, 1992). Ancak klinik süpervizyon yukar›da da aç›kland›¤› gibi, yaln›zca duygular›n paylafl›lmas› ile ilgili rasgele bir destek verme olmay›p, profesyonel büyümeyi ve geliflmeyi sa¤layan, hasta bak›m kalitesini art›rmay› amaçlayan, profesyonel deste¤in gelifligüzel de¤il organize olarak verildi¤i bir süreçtir (Smith, 1997).
Tarihçe:
Klinik süpervizyon yeni bir kavram olmay›p psikoterapide, psikolojide, psikiyatri hemflireli¤inde,
ebelikte, sosyal hizmet alan›nda ve di¤er birçok meslekte oldukça yayg›n olarak kullan›lmaktad›r, özellikle psikoterapiyle ilgili alanlarda 1920’li y›llardan beri kullan›ld›¤› bildirilmektedir (Ryan, 1998; Jones, 1998; Cottrel, Smith, 2003). Hemflirelikte klinik süpervizyon kavram›, ilk kez Kuzey Amerika ülkelerinde 1925 y›l›nda gündeme gelmifl olup, o tarihte “profesyonel geliflmeye odakl› demokratik bir iliflki süreci” olarak tan›mlanmaya bafllanm›flt›r. Konunun hemflirelikte tart›fl›lmas›n›n ise, genellikle Peplau ile bafllad›¤› belirtmektedirler Buna karfl›l›k, ‹ngiltere ve ‹skandinav ülkelerinde, hemflirelikte, 1980’li y›llar›n sonuna dek klinik süpervizyon konusuna çok az vurgu yap›ld›¤› belirtilmektedir (Yegdich, 1999; Cottrel, Smith 2003; Hyrkas ve ark. 2006) 1980’li y›llarda süpervizyonun hemflirelikte gerekli oldu¤una iliflkin yay›nlar›n say›s› artmas›na ra¤men, süpervizyonun nas›l yap›laca¤› konusundaki literatür oldukça s›n›rl› kalm›flt›r (Butterworth, Faugier, 1992). Klinik süpervizyonla ilgili literatürdeki art›fl 90’l› y›llar›n bafl›ndan itibaren olmufl ve buna paralel olarak, klinik süpervizyon süreci uygulamaya konulmaya bafllanm›flt›r. Klinik süpervizyon, özellikle ‹ngiltere ve ‹skandinav ülkelerinde gerek bilimsel yay›nlarda, gerekse uygulamada büyük ilgi görmüfltür (Sloan, 1999). ‹ngiltere’de, 1990 y›l›nda bafllayan sa¤l›k hizmetlerindeki köklü Reformlar› takiben Sa¤l›k Bakanl›¤› ülke genelinde hemflireler için klinik süpervizyonun gelifltirilmesini istemifl, 1994 y›l›nda düzenlenen ulusal klinik süpervizyon konferans›n› izleyen y›llarda bu ülkede, gerek kavram olarak incelenmesinde gerekse klinik süpervizyonun uygulamaya konulmas›yla ilgili literatürde bir patlama yaflanm›flt›r (Smith 1995). Klinik süpervizyon uygulamas› ‹skandinav ülkelerinde 1980’lerin sonuna do¤ru yayg›nlaflmaya bafllam›fl, araflt›rma temelli bilgiler ise 1990’larda artm›flt›r. Son y›llarda ise makalenin son bölümlerinde tart›fl›laca¤› gibi dikkatler, klinik süpervizyonun uygulanmas›na iliflkin kritiklere ve profesyonel geliflim sürecinde hemflireler üzerindeki etkilerine yo¤unlaflm›fl olup (Marrow, Macauley, Crumbie,
1997;Teasdale, Brocklehurst, Thom, 2001; .Hyrkas, Lehti, 2003; Landmark ve ark. 2003), az say›da da olsa klinik süpervizyonun de¤erlendirilmesine yönelik çal›flmalara da rastlanmaktad›r (White ve ark. 1998; Sloan, Watson 2001; Hyrkas ve ark. 2006).
Klinik süpervizyonun önemi ve yararlar›
Günümüzde, tüm hemflirelerin profesyonelli¤i ve bak›mda mükemmelli¤i sa¤lamak için klinik süpervizyona gereksinimlerinin oldu¤u yayg›n olarak kabul edilen görüfllerdir (Nortcott, 1996; Hyrkas ve ark., 2003; Clouder, Sellars, 2004; Sloan 2005). Eddison (1994), ad› ister mentor ister preceptor ister süpervizör olsun tüm hemflirelerin profesyonel bir deste¤e ihtiyac› oldu¤unu belirterek, çal›flma yaflam›nda destek alan bir hemflirenin daha iyi performans gösterece¤ini, daha az hata yapaca¤›n› ve daha az stres yaflayaca¤›n› ifade etmektedir.
Klinik süpervizyonun ana amac› hasta bak›m kalitesini art›rmakt›r (Faugier ve Butterworth 1992; Bishop, 1994) ancak klinik süpervizyon klinisyenlerin bireysel olarak kendilerini, profesyonel olarak uygulamalar›n› gelifltirmelerinde farkl› ve gerekli bir süreçtir. Klinik süpervizyon, “uygulamadan ö¤renmeyi” destekler ve hemflirelik uygulamalar›nda da yararl› etkisi vard›r (Clouder, Sellars, 2004). Süpervizyon iliflkisi, kiflisel ve profesyonel büyüme için bir f›rsat oldu¤u gibi, kritik düflünmenin geliflmesini de sa¤lar (Smith, 1997) ve böylece hemflireler hastalar›n problemlerine daha yarat›c›, etkili çözümler bulabilirler (Nicklin, 1995). Süpervizyon, kiflisel ve profesyonel davran›fllar› güçlendirir (Jones, 1998), hemflirenin performans ve yeterlili¤ini art›r›r, böylece bak›mdaki hata ve riskler azal›r (Nicklin 1995), sa¤l›k hizmetlerindeki flikayetlerin azalmas›na yard›m eder (Nicklin, 1995; Goorapah, 1997). Süpervizyon sürecinde hemflirelerin klinik bilgi baz› ve yeterlili¤i geliflir (Nicklin, 1995; Sloan, 1999), hemflireler profesyonel yaflamlar›nda kendilerini desteklenmifl hisseder (Smith, 1997), daha az stres yaflar, kendilerine güvenleri geliflir (Sloan, 1999) bu güven art›fl› sonucu bilgilerini daha rahat ifade ederler (Smith, 1997) tüm bunlar›n
sonucunda da hasta bak›m kalitesi artar (Faugier ve Butterworth,1992; Nicklin, 1995; Groopah, 1997; Sloan, 1999).
Hyrkas ve Lehti (2003) klinik süpervizyonun hastadaki sonuçlar›na ve bak›m›n kalitesine etkisinin araflt›r›ld›¤› çal›flmalar›n günümüzde de yetersiz oldu¤unu belirterek, kendi çal›flmalar›nda klinik süpervizyonun uzun vadede hasta memnuniyetini ve genel olarak bak›m›n kalitesini art›rd›¤›n› saptam›fllard›r. Teasdale, Brocklehurst, Thom (2001) ise 211 hemflire ile ‹ngiltere’de yapt›klar› bir çal›flmada, özellikle yeni mezun hemflirelerin, karfl›laflt›klar› güç olaylarla bafletmede süpervizyonu yararl› bulduklar›n› saptam›fllard›r. Marrow, Macauley, Crumbie (1997) ‹ngiltere’de klinik süpervizyonun etkinli¤ini 20 süpervizyon alan ve 10 süpervizör olmak üzere toplam 30 hemflire ile odak grup tart›flmas› kullanarak yapt›klar› çal›flmada da bu tür bir destek yönteminin pozitif sonuçlar› oldu¤unu ve profesyonel geliflmeyi art›rd›¤›n› bulmufllard›r.
Baz› yazarlara göre (Swift, 1997; Jones, 1998; Waterworth, Pillitteri, Sloan, 1999; Hyrkas, Ko›vula, Paunonen 1999; Lyth, 2000) yukarda belirtilen sonuçlar› destekleyecek az say›da araflt›rma olmakla beraber klinik süpervizyonun pozitif sonuçlar›n›n oldu¤una dair anektodal literatür çok yayg›nd›r. Hyrkas, Ko›vula, Paunonen (1999) supervizyonun etkinli¤i hakk›nda hemflirelerle yap›lm›fl araflt›rmalar› irdeledi¤i çal›flmalar›nda, 1986–1998 y›llar› aras›nda hemflirelikte yaln›zca 17 empirikal çal›flma oldu¤unu, bu çal›flmalar›n da alan›n›n dar oldu¤unu ve özellikle 1990’larda araflt›rmalar›n odak noktas›n›n, “süpervizyonun hemflireler üzerindeki etkileri” oldu¤unu belirtmektedir. Ancak, özellikle son y›llarda klinik süpervizyonun hemflirelikte etkinli¤ini de¤erlendiren çal›flmalar da vard›r (Marrow, Macauley, Crumbie, 1997; Teasdale, Brocklehurst, Thom, 2001; Hyrkas, Lehti, 2003; Landmark ve ark. 2003; Hyrkas ve ark. 2006). Klinik süpervizyonun alt düzey hemflire yöneticilerin liderlik özelliklerine katk›s›n›n incelendi¤i kalitatif bir çal›flmada 3 y›ll›k sürecin sonunda yöneticiler kendilerine sa¤lanan klinik süpervizyonun liderlik, iletiflim, geliflmeye istekli
olma gibi alanlarda olumlu katk›lar›n›n oldu¤unu ifade etmifllerdir (Hyrkas ve ark. 2005). Finlandiya’da 799 hemflirenin ald›klar› süpervizyonu ve süpervizörlerini de¤erlendirdikleri baflka bir çal›flmada ise süpervizyon sürecinin hemflirelerin ifl doyumuna ve bak›m›n kalitesine olumlu katk›da bulundu¤u saptanm›flt›r (Hyrkas ve ark. 2006).
Klinik süpervizyon uygulamas›
McCallion ve Baxter (1995a) klinik süpervizyonu uygulamaya koymadan önce; model seçimi, süpervizyonu alacak ve verecek kiflilerin belirlenmesi ve e¤itimi, de¤iflimde yaflanabilecek direnç, de¤iflimin ne kadar zaman ve maliyet alaca¤›, kay›tlar, de¤erlendirme ve izleme gibi baz› yönetsel konular›n düflünülmesi gerekti¤ini belirtmektedirler. Yazarlara göre, klinik süpervizyonu uygulayabilmek için, ilk olarak, en üst yöneticiden en yeni bafllayan hemflireye kadar herkesin konuyla ilgili bilgilendirilerek kurumsal fark›ndal›¤›n art›r›lmas› gerekir. ‹kinci aflamada, klinik süpervizyona iliflkin kurum politikas› belirlenir. Burada süpervizörlerin tafl›mas› gereken kriterler, her hemflire için gerekli olan minimum süpervizyon süresi, profesyonel sorumluluk alanlar› ve gizlili¤in korunmas›, kontrat ve kay›tlar, standartlar ve de¤erlendirme araçlar›, sistemin uygulanma süresi gibi konular a盤a kavuflturulur. McCallion ve Baxter (1995b) iki gün süreli (veya kurumun gereksinimine göre daha fazla) workshoplarla süpervizyon sürecinin tan›t›lmas›n›, hemflirelere kendi süpervizyon ve geliflimsel gereksinimlerini tan›ma f›rsat› sa¤lanmas›n› önermektedir. Yazarlara göre, bu workshoplar›n ard›ndan süpervizyon sürecine bafllanabilir (McCallion ve Baxter 1995b). Klinik süpervizyon her hemflire ile teke tek bireysel yürütülebilece¤i gibi, grup ve üçlü (triad) süpervizyon fleklinde de uygulanabilmektedir. Grup süpervizyonunda 4-6 kifliden oluflan bir gruba, triad süpervizyonda ise iki kifliye bir süpervizörün rehberli¤i söz konusudur. Bireysel süpervizyon, hemflirelikte en yayg›n kullan›lan format olup (Sloan ve Watson, 2002), daha pahal› olmas›na ra¤men grup süpervizyonuna göre daha etkindir (McCallion, Baxter1995b; Hyrkas ve ark 2006). Sloan (2005) idealde süpervizörün, süpervizyonu alan kiflinin
yöneticisi konumunda olmamas›n› önerirken, bu mümkün de¤ilse, kontratta süpervizyon iliflkisinin s›n›rlar›n›n ve amaçlar›n›n net çizilmesi gerekti¤ini ve bu durumda süpervizörün, deneyimli bir hemflire, hemflirenin bir üstündeki yönetici hemflire olabildi¤i gibi baflka disiplinden de olabilece¤ini belirtmektedir (Sloan 1005). Ancak, konu ile ilgili araflt›rmalar incelendi¤inde, klinik süpervizörlerin genellikle hemflirelik mesle¤inden oldu¤u göze çarpmakta ve hemflirelerin süpervizörlerini mümkünse kendilerinin seçmesi önerilmektedir (McCallion, Baxter, 1995b; Sloan, 1999; Edwards ve ark 2005; Hyrkas ve ark 2006).
Sürecin baflar›s›nda oldukça önemli olan ilk formal süpervizyon toplant›s›nda (Sloan 2005), süpervizyon kontrat› üzerinde tart›fl›l›r ve kontrat üzerinde hemfikir olunur. Bu kontratta her iki taraf için de amaçlar, yap›lacak görüflmelerin süresi, s›kl›¤›, beklentiler ve sorumluluklar belirlenir (Waterworth, Pillitteri, Swift 1997; Barrett, 2002). (Bir kontrat örne¤i ek 1’de verilmifltir). Kontrattaki amaç, iliflkide güven geliflimini desteklemek ve böylece deneyimlerin paylafl›m›n› sa¤lamakt›r (Barrett 2002, Sloan 2005).
Sloan’a göre (2005) süpervizyon toplant›lar›, mümkünse klinikten uzak bir ortamda, 1-2 saat aras›nda 1-2 ayl›k sürelerle yap›labilir ancak gerekti¤inde ek toplant›lar olabilir. Sürecin, hemflirenin geliflimine katk›s›n› irdelemek amac›yla, tercihen 6 ayda bir yap›land›r›lm›fl de¤erlendirme toplant›lar› düzenlenebilir. Bu öneriyi destekler flekilde yap›lan son çal›flmalarda süpervizörü ile ayda en az bir kez görüflen ve toplant›lar›n çal›flma ortam›ndan ayr› bir mekanda yap›ld›¤› durumlarda hemflirelerin klinik süpervizyon sürecini pozitif de¤erlendirme e¤ilimlerinin artt›¤› bulgulanm›flt›r (Edwards ve ark.2005; Hyrkas ve ark 2006). Toplant›lar›n içeri¤i her iki taraf için de “kifliye özel” olarak kal›r, burada tart›fl›lan konular›n yasa d›fl› ya da etik konulara ayk›r› olan bir durum-uygulama tan›mlanmad›¤› sürece yöneticilere bildirilmesi gerekmez (Waterworth, Pillitteri, Swift, 1997). Sloan (2005) toplant›lar›n içeri¤ini kaydetmenin hemflirede anksiyete yaratabilece¤ini ancak ilk süpervizyon görüflmesinde kay›tla ilgili
endiflelerin ve amaçlar›n iyi tart›fl›lmas›n›n olas› problemleri önleyece¤ini belirtmektedir. Waterworth, Pillitteri ve Swift’e (1997) göre, süpervizyon toplant›lar›ndaki en önemli problemler; toplant›lar için zaman ay›rmada sorun yaflanmas›, özellikle performans de¤erlendirmesi söz konusu olunca gizlili¤in korunmas›nda çeliflki yaflanmas›d›r.
Klinik süpervisör özellikleri
K l i n i k s ü p e r v i z y o n u n e t k i n o l a r a k sa¤lanmas›nda ve nitelikli hizmetin sunulmas›nda, süpervizyon iliflkisinin niteli¤i, süpervizörün özellikleri ve rolüne haz›rl›¤› hayati öneme sahiptir (Sloan, 1999; Hyrkas 2006). Süpervizörün rolü, dan›flmanl›k alan kiflinin profesyonel, kiflisel ve e¤itsel olarak büyümesini ve geliflmesini sa¤lamak, k l i n i k o t o n o m i s i n i k a z a n m a s › n d a v e y a gelifltirmesinde kifliye destek olmakt›r. Bunu baflarabilmesi için süpervizörün baz› temel özelliklere sahip olmas› gerekir (Butterworth, Faugier,1992). Bunlardan baz›lar›;
1) Entelektüel, emosyonel ve zaman olarak verici - cömert olma,
2) Self-fark›ndal›k ve kendini tan›ma düzeyinin geliflmifl olmas›
3) Aktif dinleme, empati, güven oluflturma gibi iletiflim becerilerine sahip olma
4) Her iki taraf›n s›n›rlar› konusunda aç›k olmak, bir insan›n her zaman her fleyi bilemeyece¤ini bilerek, ö¤renmeye aç›k ve istekli olmak, 5) Hümanistik davran›fl sergileme, dürüst olma, dan›flan›n onuruna sayg› duyma ve bir kiflinin geliflimine katk›da bulunma ayr›cal›¤›n›n fark›nda olma gibi özelliklerler,
6) Yeterli bilgi baz›na sahip olmak ve bunu uygulamaya aktarabilmek,
7) Uzlaflmaya aç›k olmamak. Bu özellik ilk bak›flta süpervizyon sürecinde istendik bir davran›fl olarak görülmeyebilir ancak, hemflirelikte hasta bak›m› ile ilgili standartlar ve uygulamalar anlaflmaya, taviz vermeye aç›k de¤ildir. S›cak ve anlay›fll› bir iliflki süreci oluflturarak problem durumlar›nda problemleri görmezden gelmek ya da taviz vermek yerine bunlar›n fark›nda olup
çözmeye çal›flmak gerekir (Butterworth, Faugier, 1992).
8) Süpervizör rolüne uygun olarak haz›rlanmak, örne¤in kognitif/biliflsel - davran›fl terapisi gibi baz› alanlarda belirli becerilere sahip olmak, 9) Kendi uygulama alanlar› ile ilgili araflt›rma bulgular›n› kullanabilmek (Sloan, 1999).
Klinik Süpervizyon uygulama modelleri
Hemflirelik, uygulama alan› genifl bir meslek oldu¤u için, tüm hizmet alanlar›na uyacak tek bir süpervizyon modelinin olmad›¤› (Porter, 1998; Sloan 1999) klinik süpervizyonun uygulamaya k o n u l m a s › n d a p e k ç o k m o d e l o l d u ¤ u bildirilmektedir (Cottrell, Smith, 2003). Uygulamada model seçiminin nas›l yap›laca¤›, çal›fl›lan alan›n özelliklerine göre de¤iflmektedir (McCallion, Baxter 1995a). Afla¤›da hemflirelik literatüründe yer alan baz› modellere k›saca de¤inilmektedir. Sloan’›n (1999) belirtti¤ine göre hemflirelikte en yayg›n kullan›lan model Proctor’un in modelidir. Proctor (1987) süpervizyonun üç temel ifllevini tan›mlamaktad›r. Bunlar;
Formatif: Beceri ve yeterlili¤in geliflmesindeki e¤itsel süreçtir. Çal›flan›n gelifliminin sorumlulu¤u süpervizör ve süpervizyonu alana aittir.
Normatif: Bu fonksiyon profesyonel
uygulaman›n yönetsel boyutu ve profesyonel standartlar›n sürdürülmesine odaklan›r. Burada, h e m fl i r e y e ( s t a n d a r t l a r › fl › ¤ › n d a ) h a s t a gereksinimlerinin karfl›land›¤›ndan emin olunmas› yönünde yard›m edilir.
Restoratif: ‹flten kaynaklanan stresli durumlarda hemflireye yard›m-destek sürecidir.
Proctor’a göre süpervizyon bu görevlerin tümüne veya birine odaklanabilir.
Roger ve Morris’in (1997) problem- oryante klinik süpervizyon modelinde ise süpervizör ve hemflire klinik problemleri birlikte belirler ve de¤erlendirir. Taraflar problem çözme stratejilerini kullanarak, problemlere mant›kl›, ölçülebilir, uygun çözümler bulmak için iflbirli¤i içinde çal›fl›rlar (Roger, Morris, 1997).
Nicklin’in (1997) modeli ise Proctor’un modelinin bir uyarlamas› olup, yönetsel, e¤itsel, destekleyici elementleri içermektedir. Bu model hemflirelik sürecinin aflamalar›na benzer 6 aflamal› süpervizyon döngüsünden oluflmaktad›r. Birinci aflamada problem yaratan durumlar›n saptanmas›, ikinci aflamada problem alanlar›n›n a盤a kavuflturulmas›, üçüncü aflamada uygulamadaki beklentileri, koflullar› gerçeklefltirecek amaçlar›n belirlenmesi olup son üç aflama s›ras›yla planlama, uygulama ve de¤erlendirmedir.
Klinik süpervizyon uygulamalar›na iliflkin endifle ve elefltiriler
Klinik süpervizyona yönelik endifleler ve elefltiriler özellikle son y›llardaki literatürde göze çarpmaktad›r (Yegdich, 1999; Heath, Freshwater 2000, Johns, 2000; Lyth, 2000; Gilbert, 2001; Clouder, Sellars, 2004). Bu yay›nlarda, genelde tart›fl›lan konular›n odak noktas›n›, klinik süpervizyonun personelin aktivitelerini kontrol etmede, bir izleme (takip etme) veya bir çeflit itiraf m e k a n i z m a s › o l a r a k k u l l a n › l a b i l m e s i oluflturmaktad›r. Örne¤in Gilbert (2001), klinik süpervizyon sürecinin, kiflileri kendi haklar›nda gerçe¤i söylemeye ‘motive etti¤ini’, bunun da bir a n l a m d a i t i r a f m e k a n i z m a s › o l d u ¤ u n u savunmaktad›r. Ancak baz› yazarlar (Goorapah, 1997; Lyth, 2000; Clouder, Sellars, 2004) klinik süpervizyonun izleme veya itiraf etmeyi sa¤lamada k u l l a n › l a c a k b i r y o l o l d u ¤ u g ö r ü fl ü n e kat›lmamaktad›rlar. Clouder ve Sellars’a (2004) göre;
“klinik süpervizyon çal›flma yaflant›m›zda olsun veya olmas›n, her birimiz, bir sosyal varl›k olarak, zaten (asl›nda) fark›nda olarak veya olmayarak birbirimizi (yöneticiler, hastalar, meslektafllar) izliyoruz. Klinisyenler, klinik süpervizyonu formal ifllevinden dolay› bir izlenme arac› olarak tehdit edici alg›layabilirler ancak, klinik süpervizyon formal bir yap›da oldu¤u ve gizli de¤il, aç›k olarak yap›ld›¤› sürece eti¤e uygundur ve uygulay›c›lar aras›nda büyük bir endifleye neden olmamal›d›r
(Clouder ve Sellars, 2004).
Profesyonel uygulamalarda gizlilik yerine
aç›kl›¤› savunan Goorapah (1997) da, profesyonel davran›fllar›n her zaman için incelenmeye aç›k olmas› gerekti¤ini belirterek, tüm hemflirelerin, daima hastan›n refah›n› ya da ç›karlar›n› koruma yönünde çal›flt›klar›n› varsayman›n gerçekçi bir düflünce olmad›¤›n›, etik kodlar›n aksine davranan veya uygulamalar›nda yetersiz olan hemflirelerin, baz› durumlarda meslektafllar› taraf›ndan korunabildi¤ini, dolay›s›yla hasta haklar›n›n göz ard› edildi¤ini öne sürmektedir. Yazar, zaman›n› ve enerjisini hasta yarar›na harcayan hemflirelerin korkmas› gereken bir durum olmad›¤›n›, ancak ilkelerden sapma e¤ilimi gösterenlere karfl› düzeltici önlemlerin al›nmas› gerekti¤ini, süpervizyonun hatalar›n veya eksikliklerinin fark edilip düzeltilmesinde bir f›rsat oldu¤unu savunmaktad›r.
Klinik süpervizyon uygulamas›nda baflar›l› o l m a k i ç i n d i k k a t e d i l e c e k n o k t a l a r
Literatürde, klinik süpervizyonun baflar›s›n›n zaman al›c› ve kaynak gerektirdi¤i, de¤erinin bir gecede ortaya ç›kmayaca¤› belirtilerek, sürecin uzun vadede klinisyenlere, yöneticilere ve hastalara s a ¤ l a y a c a ¤ › y a r a r l a r › n ö n e m l i o l d u ¤ u savunulmaktad›r (McCallion, Baxter, 1995a). Baz› yazarlar, klinik süpervizyonun baflar›yla uygulanmas›nda en önemli noktan›n, fleffafl›k ve sürecin amaç, kapsam ve s›n›rlar›n›n uygulamaya geçmeden önce tüm hemflirelerce aç›k anlafl›lmas›n› sa¤lamak oldu¤unu savunurken (Smith, 1997; Goorapah, 1997; Porter 1998; Sloan,1999; Lyth 2000; Landmark ve ark. 2003), Goorapah (1997) klinik süpervizyonun “hemflireli¤in tüm sorunlar› çözecek bir araç” olarak görülmesi halinde sonucun hayal k›r›kl›¤› olaca¤›n› belirtmektedir. Heath ve Freshwater’da (2000) süpervizyonun amac›n›n net belirlenmemesi, gerçekçi olmayan amaç ve beklentilerin olmas›n›n süpervizyonun yetersizli¤i ile sonuçlanabilece¤i konusunda uyarmaktad›r. Baflar›da sürecin bir tehdit unsuru olarak görülmemesinin önemine dikkat çeken Clouder ve Sellars’da (2004) görüfllerini, “klinik süpervizyon, e¤er uygulay›c›lar taraf›ndan ‘kuzu postuna bürünmüfl kurt’ gibi alg›lan›rsa, süpervizyonun tam olarak uygulanmas› da beklenemez” fleklinde özetlemektedirler
Nicklin’de (1995) klinik süpervizyon uygulamas›nda, tüm de¤iflim süreçlerinde oldu¤u gibi, baz› potansiyel sorunlar›n olabilece¤ini vurgulayarak sürecin bafl›nda flu gibi sorular›n aç›kça yan›tlanmas› gerekti¤ini ifade etmektedir.
“Örne¤in hemflirenin bir ihmali, yetersizli¤i veya bir suç ifllemesi durumunda aç›klama kime ait olacak? hastane yönetimi mi, süpervizyonu veren kifli mi? Klinik süpervizyon iliflkisi ne oranda gizli ve kifliye özel kalabilir veya kalmal›? E¤er hemflirenin performans› beklenenden düflük olursa kim sorumlu olacak hemflire mi, yöneticisi mi, klinik süpervizyonu veren mi? Süpervizyon sürecinde ne tür kay›tlar tutulabilir, bunlar nas›l kullan›labilir ve kim(ler) bu kay›tlar› okuma hakk›na sahip olabilir?”
Knutton ve Pover (2004) klinik süpervizyonda dürüst bir iliflki süreci yaratmak ve sürdürmenin gerekli oldu¤unu ve karfl›l›kl› dürüstlü¤ün iyi bir ö¤renme ortam› oluflturmadaki önemini vurgularken, Heath ve Freshwater’da (2000), süpervizörlerin süreçteki rollerine yeterince haz›rlanmas›n›n önemine dikkat çekmektedir. Landmark ve ark. (2003) süpervizör rolü üstlenen hemflirelerin sorumluluklar› ve kendilerinden beklenenler konusunda belirsizlikler yaflad›klar›n› bulgulad›klar› çal›flmalar›nda, öneri olarak klinik süpervizyonda lisans üstü e¤itim programlar›n›n olmas› gerekti¤ini savunmaktad›r.
Waterworth, Pillitteri, Swift (1997)e göre de süpervizyon iki yönlü paylafl›m ve ö¤renme sürecidir ve tüm di¤er alanlarda oldu¤u gibi baflar›s›, sistemin g e r e k s i n i m l e r i k a r fl › l a y a c a k fl e k i l d e yap›land›r›lmas›na, sürecin sürekli gözden geçirilmesine ve hastalar›n ve hemflirelerin gereksinimleri do¤rultusunda adapte edilmesine ba¤l›d›r.
Sonuç
Bu makalede, uygulamada hasta bak›m kalitesinin art›r›lmas›n›n bir yolu olan ve yo¤un olarak Avrupa’da, 1990’larda gündeme gelen, çal›flan hemflirelere yönelik klinik süpervizyon kavram› irdelenmifltir. Sadece ö¤renci hemflirelerin ya da yeni mezun hemflirelerin de¤il, sürekli e¤itim
ve geliflimi sa¤lamak için, deneyimli hemflirelerin de profesyonel deste¤e gereksinimleri oldu¤u (Butterworth, Faugier 1992; Eddison, 1994) görüflü do¤rultusunda klinik süpervizyon süreci, bu ülkelerde kabul edilmifl, hemflirelik örgütlerince gereklili¤i kabul edilmifl ve yasalarla uygulamaya konulmufltur. Ülkemizde de ad›, kapsam› ve uygulama biçimi ne olursa olsun hemflirelerin benzer bir profesyonel deste¤e gereksinimleri oldu¤u görüflü yads›namaz bir gerçektir.
Hemflirelikte süpervizyon modellerinin gelifltirilmesinin, klinik uygulamalar ve hemflireli¤in ba¤›ms›zl›¤›n›n gelifltirilmesine katk› sa¤layaca¤› inanc› ile yönetimlerin ve ilgili otoritelerin konuyla ilgili tart›flmay› ve yap›land›rmay› bafllatmas› gerekir. Avrupa ülkelerinin klinik süpervizyonun uygulamas›nda yaflad›klar› sorunlar ve elefltiriler ülkemiz için örnek olarak de¤erlendirilebilir, gereksinimlerimize ve kaynaklar›m›za uygun düflen süpervizyon modelleri gelifltirilebilir.
KAYNAKÇA
Barrett, R. (2002) Mentor Supervision and Development: Exploration of Lived Experience. Career Development International, 7(5); 279-283. Bishop, V. (1994) Clinical Supervision for an Accountable Profession. Nursing Times, 90(24); 35-39.
Butterworth, T., Faugier, J. (1992) Clinical Supervision and Mentorship in Nursing. London, Chapman & Hall.
Clouder, L., Sellars, J. (2004) Reflective Practice and Clinical Supervision: an Interprofessional Perspective. Journal of Advanced Nursing, 46(3); 262-269.
Cottrel, S., Smith, G. (2003) The Development of Models of Nursing Supervision in the UK. http://www.clinical-supervision.com.
Darley, M. (1995) Clinical Supervision: the View from the Top. Nursing Management, 2(3); 14-15.
Eddison, G. (1994) Monitoring Mentoring. Nursing Standard, 8(30);99.
Edwards D., Cooper L., Burnard P., Hanningan B., Adams J.,Fothergill A. & Coyle D. (2005) Factors Influencing the Effectiveness of Clinical Supervision. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 12, 405–414.
Edwards D, Burnard P, Hannigan B, Cooper L, Adams J, Juggessur T, Fothergil A. (2006) Clinical Supervision and Burnout: the Influence of Clinical Supervision for Community mental health nurses. Journal of Clinical Nursing, 15, 1007–1015. Gilbert, T. (2001)Reflective Practice and Clinical Supervision: Meticulous Rituals of the Confessional. Journal of Advanced Nursing, 36(2); 199-205. Goorapah, D. (1997) Clinical Supervision. Journal of Clinical Nursing, 6; 173-178. Heath, H., Freshwater, D. (2000) Clinical Supervision as an Emancipatory Process: Avoiding Inappropriate Intent. Journal of Advanced Nursing, 32(5); 1298-1306.
Holm, A.K., Lantz, I., Severinsson, E. (1998) Nursing Students’ Experiences of the Effects of Continual Process-Oriented Group Supervision. Journal of Nursing Management, 6(2); 105-113. Hyrkas. K., Koivula, M., Paunonen, M. (1999) Clinical Supervision in Nursing in the 1990s-Current State of Concepts, Theory and Research. Journal of Nursing Management, 7(3); 177-187. Hyrkas, K., Koivula, M., Lehti, K., Paunonen-Ilmonen, M. (2003) Nurse Managers' Conceptions of Quality Management as Promoted by Peer Supervision. Journal of Nursing Management, 11(1); 48-58.
Hyrkas, K., Lehti, K. (2003) Continuous Quality Improvement Through Team Supervision Supported by Continuous Self-monitoring of Work and Systematic Patient Feedback. Journal of Nursing Management, 11(3); 177-188.
Hyrkas K. , Appelquist- Schmidlechner K., Kivimaki K. (2005) First-Line Managers' Views of The Long-Term Effects of Clinical Supervision: How Does Clinical Supervision Support and Develop Leadership in Health Care? Journal of
Nursing Management, 13, 209–220.
Hyrkas K., Appelqvist-Schmidlechner K., Haataja R. (2006) Efficacy Of Clinical Supervision: Influence on Job Satisfaction, Burnout and Quality of Care. Journal of Advanced Nursing, 55(4); 521–535.
Johns, C. (2001) Depending on the Intent and Emphasis of the Supervisor, Clinical Supervision can be a Different Experience. Journal of Nursing Management, 9(3); 139-145.
Jones, A. (1998) Getting Going with Clinical Supervision. Journal of Advanced Nursing, 27(3); 560-566.
Knutton, S., Pover, J. (2004) The Importance of Honesty in Clinical Supervision. Nursing Management, 10 (9);
Landmark, B., Hansen, G.S., Bjones, I., Bohler, A. (2003) Clinical Supervision- Factors Defined by Nurses as Influential upon the Development of Competence and Skills in Supervision. Journal of Clinical Nursing, 12(6); 834-841.
Lyth, G.M. (2000) Clinical Supervision: a Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing, 31(3); 722-729.
Marrow. C.E., Macauley, D.M., Crumbie, A. (1997) Promoting Reflective Practice through Structured Clinical Supervision. Journal of Nursing Management, 5(2); 77-82.
McCallion, H., Baxter, T. (1995a) Clinical Supervision: How it Works in the Real World. Nursing Management,1(9); 20-21.
McCallion, H., Baxter, T. (1995b) Clinical Supervision: Take it from the Top: Nursing Management, 1(10); 9.
Mills J.E., Francis K.L., Bonner A. (2005) Mentoring, Clinical Supervision and Preceptoring: Clarifying the Conceptual Definitions for Australian Rural Nurses. A review of the literature. Rural & Remote Health, 5 (3); 1-10.
Nicklin, P. (1995) Super Supervision. Nursing Management, 2(5); 24-25.
Nicklin, P. (1997) A Practice Centred Model of Clinical Supervision. Nursing Times, 93(46); 52-54.
Northcott, N. (1996) Supervise to Grow. Nursing Management, 2(10); 18-19.
Nylund. L., Lindholm, L. (1999) The Importance of Ethics in the Clinical Supervision of Nursing Students. Nursing Ethics, 6(4); 278-286. Porter, N.J. (1998) Providing Effective Clinical Supervision. Nursing Management, 5(2); 22-23. Proctor, B. (1987) Supervision: A Cooperative Exercise in Accountability: Enabling and Ensuring Supervision in Practice. Cited in Slaon, G., Watson, H. (2002) Clinical Supervision Models for Nursing: Structure, Research and Limitations. Nursing Standard, 17(4); 41-46.
Rogers, P., Morris, B.T. (1997) Clinical Supervision for Forensic Mental Health Nurses. Nursing Management, 4(5); 13-15.
Ryan, T. (1998) Clinical Supervision in Mental H e a l t h N u r s i n g . h t t p : / / w w w . c l i n i c a l -supervision.com
Severinsson, E,I. (1994) The Concept of Supervision in Psychiatric Care- Compared with Mentorship and Leadership. A review of the Literature. Journal of Nursing Management, 2(6); 271-278.
Severinsson, E.I. (1996) Nurse Supervisors’ Views of their Supervisory Styles in Clinical Supervision. a Hermeneutical Approach. Journal of Nursing Management, 4(4); 191-200. Sloan, G. (1999) Understanding Clinical Supervision from a Nursing Perspective. British Journal of Nursing, 8 (8);524-29.
Slaon, G., Watson, H. (2001) Illuminative Evaluation: Evaluating Clinical Supervision on its Performance Rather than Applause. Journal of Advanced Nursing, 35(5); 664-673.
Slaon, G., Watson, H. (2002) Clinical Supervision Models for Nursing: Structure, Research and Limitations. Nursing Standard, 17(4); 41-46.
Sloan G. (2005) Clinical Supervision: Beginning the Supervisory Relationship. British Journal of Nursing, 14(17); 918-923.
Smith, J.P. (1995) Clinical Supervision: Conference Organized by the NHSE on 29 November 1994. Journal of Advanced Nursing, 21(5); 1029-1031.
Smith, C. (1997) Supervise to Practice. Nursing Management, 4(7); 20.
Teasdale, K ., Brocklehurst, N., Thom, N. (2001) Clinical Supervision and Support for Nurses: An Evaluation Study. Journal of Advanced Nursing, 33(2); 216-224.
Waterworth, S., Pillitteri, L., Swift, F. (1997) Clinical Supervision: Empowerment in Practice. Nursing Management, 3(9); 14-16.
White, E., Butterworth, T., Bishop, V., Carson, J., Jeacock, J., Clements, A. (1998) Clinical Supervision: Insiders Reports of a Private World. Journal of Advanced Nursing, 28(1); 185-192. Wright, S.G. (1986) Building and Using a Model of Nursing, Edward Arnold, London. Cited in Butterworth, T., Faugier, J. (1992) Clinical Supervision and Mentorship in Nursing. London, Chapman & Hall.
Wright, H. (1989) Group Work: Perspective and Practice. Scutari Press, London. Cited in Clouder, L., Sellars, J. (2004) Reflective Practice and Clinical Supervision: an Interprofessional Perspective. Journal of Advanced Nursing, 46 (3); 262-269.
Yegdich, T. (1998) How not to do Clinical Supervision in Nursing. Journal of Advanced Nursing, 28(1); 193-202:
Yegdich, T. (1999) Clinical Supervision and Managerial Supervision: Some Historical and Conceptual Considerations. Journal of Advanced Nursing, 30(5); 1195-1204.
Kaynak: Waterworth, S., Pillitteri, L., Swift, F (1997) Clinical Supervision: Empower- ment in Practice. Nursing Management, 3(9); p16.
EK 1:
Örnek Klinik Süpervizyon Kontrat›
Süpervizyonu alan›n ad›-soyad› ________________________ Süpervizörün ad›-soyad› ________________________ Kontrat›n bafllama tarihi ________________________
Süpervizyonu alan kifli süpervizyon sürecinde neleri kazanmak istiyor?
Süpervizör süpervizyon sürecinde neleri kazanmak istiyor?
Her iki tarafta süpervizyon sürecinin sonuçlar›ndan ne bekliyorlar?
Beklentilerin karfl›lan›p karfl›lanmad›¤› nas›l belirlenecek?
Süpervizyon uygulamaya nas›l konacak? (Ne tür bir süreç uygulanacak?
Formal toplant›lar›n s›kl›¤›______________________
G‹R‹fi
Bilim ve teknolojideki h›zl› geliflmeler, toplumun sa¤l›k ve hastal›k anlay›fl›n› ve sa¤l›k hizmetlerinin sunumunu da etkilemektedir (Yi¤it, 1996; Erdemir&P›nar, 2004). Bu de¤iflim ve geliflime paralel olarak, hemflirelik hizmetleri de yeniden belirlenmifltir. Hemflireli¤in genel amaçlar› yüzy›llardan beri ayn›
kalmakla birlikte, uygulamalar›n kapsam› ve niteli¤i de¤iflen gereksinimlere göre de¤iflmektedir (Bayraktar 1999, Erdemir, 1998; McCash, 2000).
Hemflirelik; insanlar› sa¤l›kl› k›lmak, rahatl›¤›n› sa¤lamak, hastaland›¤›nda bakmak ve bireylere güvende olduklar› duygusunu yaflatmak iste¤i ile ortaya ç›km›fl bir meslektir (Erdemir, 1998; Erdo¤an,
ÖZET
Bu araflt›rma, çocuk kliniklerinde çal›flan hemflirelerin sahip olmas› gereken rol ve ifllevleri ve bunlar› uygulama düzeylerini belirlemek amac›yla yap›lm›flt›r. Araflt›rma, 2004 y›l›nda kamu ve üniversite hastanelerinde çal›flan 81 hemflireyle yap›lm›flt›r. Veriler araflt›rmac›lar taraf›ndan gelifltirilen “Çocuk Hemflirelerinin Rol ve ‹fllevlerini Uygulama Ölçe¤i” yard›m›yla elde edilmifltir. Araflt›rma sonunda; hemflirelerin bak›m verici ve sa¤l›¤› koruyucu rollerini en üst düzeyde, dan›flmanl›k rollerini ise en alt düzeyde yerine getirdikleri görülmektedir. Lisans mezunu, bekâr ve üniversite hastanelerinde çal›flan hemflirelerin; rol ve ifllevlerini, di¤er hemflirelere göre daha yüksek düzeyde yerine getirdikleri görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk Hemflireli¤i, Rol ve ‹fllevler.
*Mersin Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Enstitüsü Bilim Uzmanl›¤› Tezi, Mersin 2005(Dan›flman: Yrd. Doç. Dr. Rana Yi¤it). Bu çal›flma 3. Uluslararas›–10.Ulusal Hemflirelik Kongresi’nde Poster Bildiri olarak sunulmufltur (7–10 Eylül 2005/‹zmir)
IMPLEMENTED ROLES AND FUNCTIONS OF NURSES WORKING IN
CHILD CLINICS
ABSTRACT
This research was conducted for the purpose of determining the level of implementation of roles and functions of nurses working in pediatric wards. The research was conducted in 2004 at the State and Üniversity hospitals. Data were collected using a tool developed by the investigators titled, "Implementation of Pediatric Nurses' Roles and Functions Inventory." At the conclusion of the research it was found that the nurses roles of caregiver and health protector were at the highest level, but the role of counseling was at the lowest level. Nurses with a university degree, those who were single and worked in university hospitals were seen to implement their roles and functions at a higher level than other nurses.
Key Words: Pediatric Nursing, Roles and Functions
