Akut Gastroenterit Olgular›nda Hareketli
Aeromonasla-r›n Rolü ve Antimikrobiyal Maddelere Duyarl›l›klar›
Mustafa BERKTAfi (*), Hanifi KÖRKOCA(*), ‹. Hakk› Ç‹FTÇ‹(*)
Hüseyin GÜDÜCÜO⁄LU (*), Hamza BOZKURT (*), O¤uz TUNCER(**), Nihat KUTLUAY(*)
ÖZET
Aeromonas türlerinin akut gastroenterit olgular›ndaki rolü ve antimikrobiyal ajanlara duyarl›l›klar›n›n araflt›r›lmas›n› amaç-layan çal›flmada, akut gastroenteritli hastalara ait toplam 115 d›flk› örne¤i hareketli Aeromonaslar yönünden incelenmifltir. D›flk› örneklerinin incelenmesi sonucunda dört (%3.5) örnekte Aeromonas izole edilmifl, yap›lan biyokimyasal testler sonu-cunda dördünün de Aeromonas caviae oldu¤u saptanm›flt›r. Sufllar›n tamam›n›n beta hemoliz yapt›¤› gözlenmifltir. Antimikro-biyallere duyarl›l›k yönünden incelenen dört sufltan birinin aztreonam, seftazidim, seftriakson, sefuroksim ve tikarsiline, iki-sinin tetrasiklin ve sefazoline, tüm sufllar›n ampisilin ve ampisilin/sulbaktama dirençli olduklar› saptanm›flt›r. Amikasin, sefo-perazon, sefotaksim, sefotetan, siprofloksasin, gentamisin, imipenem, piperasilin, tikarsilin/klavulanat, tobramisin ve trime-toprim/sulfametoksazolün ise tüm sufllara etkili olduklar› belirlenmifltir.
Anahtar kelimeler: Aeromonas, Aeromonas caviae, akut gastroenterit, antibiyotiklere duyarl›l›k SUMMARY
The Role of Motile Aeromonads in Cases with Acute Gastroenteritis and their Susceptibilities to Antimicrobial Agents In this study which aims to investigate the role of motile aeromonads in cases of acute gastroenteritis and their susceptibili-ties to antimicrobial agents, a total of 115 stool specimens of patients with acute gastroenteritis were examined for motile ae-romonads.
In four specimens (3.5%) Aeromonas strains were isolated and all of these four strains were identified as Aeromonas caviae by biochemical identification methods Beta haemolysis was present in all the strains. Among the four species, one of them was resistant to aztreonam, ceftazidime, ceftriaxone, cefuroxime and ticarcillin, two of them were resistant to tetracycline and all of them were resistant to ampicillin, ampicillin-sulbactam and cefazolin. Amikacin, cefoperazone, cefotaxime, cefotetan, cip-rofloxacin, gentamicin, imipenem, piperacillin, ticarcillin-clavulanate, tobramycin and trimethoprim-sulphametoxazole were detected as antimicrobial agents effective against all strain.
Key words: Aeromonas, Aeromonas caviae, acute gastroenteritis, antibiotic susceptibility.
(*) Yüzüncü Y›l Üniviversitesi, T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Van (**) Yüzüncü Y›l Üniviversitesi, T›p Fakültesi, Pediatri Anabilim Dal›, Van
G‹R‹fi
Hareketli aeromonaslar Vibrionaceae familyas›na ait
Gram negatif çomaklar olup, insanlar ve hayvanlar
için infeksiyon kayna¤› oluflturan sularda s›kl›kla
bu-lunurlar (1). Aeromonas cinsi 14 DNA hibridizasyon
grubu içermektedir. Klasik olarak tan›mlanan
türler-den Aeromonas hydrophila (A. hydrophila) 1.
grup-ta, A. caviae 4. grupgrup-ta, A. sobria 7. grupta yer
almak-ve yara infeksiyonlar›, k›sa süreli akut ishal,
hepato-biliyer infeksiyonlar ve bu hastalarda septisemi,
üri-ner infeksiyonlar, menenjit, göz ve kulak
infeksiyon-lar›, endokardit, osteomiyelit ve artrite neden
olmak-tad›rlar(3). Ayr›ca bu etkenlerin, çok rastlanan
ente-ropatojenler aras›nda Campylobacter ve
Salmonel-la’dan sonra üçüncü s›rada geldi¤i bildirilmektedir
(4) Bununla birlikte özellikle çocuk yafl grubunda
gözlenen gastroenterit olgular›nda hareketli
aeromo-mas› gerekti¤i (5), çocuklarda, yaz aylar›nda
Aero-monas, özellikle de A. caviae’n›n gastroenterite
ne-den olabilece¤i bildirilmektedir (6).
Aeromonas türlerinde bulunan hemolizinler, hücre
memran›nda bulunan lipid tabakan›n aras›na girerek
bir delik oluflturan, böylece membran
permeabi-lite-sini bozan ekstrasellüler proteinler olup (7),
potansi-yel virulans faktörlerindendir (8).
Yap›lan bu çal›flmayla akut gastroenterit olgular›nda
hareketli Aeromonas cinsi bakterilerin varl›¤›n›n ve
saptanan etkenlerin antimikrobiyal ajanlara
duyarl›-l›klar›n›n ortaya konulmas› amaçlanm›flt›r.
GEREÇ ve YÖNTEM
Çal›flmada, yafllar› bir ay ile 57 yafl aras›nda de¤iflen
toplam 115 akut diyareli hastaya ait d›flk› örne¤i
ince-lenmifltir. Al›nan d›flk› örnekleri Alkali Peptonlu Suya
(APS, pH 8.4) ekilerek 28
oC’de aerop flartlarda bir
ge-ce inkübe edilmifltir. ‹nkübasyon sonras›nda APS’den
Aeromonas Medium’a (Oxoid) ekim yap›larak 37
oC’de bir gece inkübe edilmifltir. ‹nkübasyon
sonras›n-da üreyen flüpheli kolonilerin oksisonras›n-daz ve katalaz
aktivi-teleri belirlenerek, Gram boyama yap›lm›flt›r. Oksidaz
aktivitelerini belirlemek için
“N,N-Dimethyl-p-pheny-len diammonium dichloride” emdirilmifl 4 nolu
What-man ka¤›tlar› kullan›lm›flt›r. Oksidaz ve katalaz pozitif
oldu¤u saptanan Gram negatif bakterilerin, sodyum
ti-yosülfattan H
2S oluflturma, indol oluflturma ve hareket
kabiliyetlerini belirlemek amac›yla SIM Medium ‘a
(Merck) ekim yap›lm›flt›r. Ayr›ca oksidatif ya da
fer-mentatif olduklar›n› tespit etmek amac›yla O/F testi de
uygulanm›flt›r. Bakterilerin hemolitik aktivitelerinin
be-lirlenmesinde % 5 oran›nda koyun kan› eklenmifl Brain
Heart Infusion Agar besiyeri kullan›lm›flt›r.
Yap›lan bu testlerden sonra Gram negatif bakteri
özelli-¤i gösteren, oksidaz, katalaz ve indol pozitif, H
2S
nega-tif, fermentatif (O/F= +/+) ve hareketli bakterilerin
Ae-romonas cinsi olabilecekleri düflünülerek, bu bakteriler
identifikasyonlar›n›n yap›lmas› ve antimikrobiyal
ajan-lara karfl› duyarl›l›klar›n›n belirlenmesi amac›yla
Scep-tor Gram Negative ID panellere (Panel kod: 430,
Bec-ton Dickinson-USA) al›nm›flt›r. Bu panellerde A.
hydrophila /A. caviae fleklinde identifiye edilen
bakteri-lere Voges-Proskauer (VP) testi uygulanm›fl, VP negatif
bakteriler A. caviae olarak tan›mlanm›flt›r.
BULGULAR
Çal›flmada incelenen 115 d›flk› örne¤inin dördünden
(%3.5) Aeromonas cinsi izole edilmifl, bunlar›n
Aero-monas caviae oldu¤u belirlenmifltir. Bu bakterilerin %5
koyun kan› eklenmifl BHI Agarda beta hemoliz
olufltur-duklar› tespit edilmifltir. Bu sufllar›n antimikrobiyallere
duyarl›l›klar› Tablo 1’de verilmifltir.
TARTIfiMA VE SONUÇ
Son zamanlarda hareketli aeromonaslar›n akut
troenterit olgular›n›n yan›s›ra de¤iflik klinik
olgular-dan primer etken olarak izole edilmesi,
araflt›rmac›-lar› bu etkenleri ayr›nt›l› olarak tan›mlamaya,
yönelt-mifltir. (9-12).
Hareketli aeromonaslar›n gastroenterit olgular›ndaki
rollerine iliflkin yurtd›fl›nda ve ülkemizde yap›lan
çal›fl-malara ait bulgular Tablo 2’de verilmifltir.
Tablo 2’de de görüldü¤ü gibi çeflitli ülkelerde yap›lan
çal›flmalarda, Aeromonas türlerinin gastroenterit
olgu-lar›nda %0.6 ile %88 oranlar› aras›nda etken oldu¤u
gözlenmifl olup, ço¤u çal›flma sonucu, bizim elde etmifl
oldu¤umuz %3.5 oran›yla uyumlu bulunmufltur.
Ülkemizde çeflitli yörelerde yap›lan benzer
çal›flma-larda ise Aeromonas türlerinin gastroenterit
olgula-r›nda %0.6 ile %20 oranlar› aras›nda etken oldu¤u
gözlenmifl olup, çal›flmada elde etmifl oldu¤umuz
%3.5 oran›, di¤er çal›flmalarda elde edilen de¤erler
aras›nda yer almaktad›r.
Tablo 2. Çeflitli çal›flmalarda izole edilen hareketli aeromonaslar›n ülkelere göre da¤›l›mlar›, izole edildikleri y›l ve izolasyon oranlar›.
Ülke
Arjantin
Avustralya
Bangladefl
Fransa
Finlandiya
Hindistan
Hindistan
Hindistan
Hindistan
Hollanda
‹talya
Japonya
Japonya
Kuveyt
Libya
Malezya
M›s›r
Nijerya
Nijerya
Nijerya
Siena
S. Arabistan
-Türkiye
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Kaynak
13
14
15
16
4
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
6
34
35
36
37
38
39
Y›l
1985-1993
1991-1992
2000
1983-1984
1995
1988-1989
1991
1997-1998
1999
1991
1998
1985-1987
1991-1996
1989
1997
1988-1997
1993
1989
1996-1998
1998
1981-1990
1986-1989
1992
1984
1994
2000
1992
1989
2001
‹zolasyon oran› (%)
1.9
4.9
7.2
2.4
1.9
1.8
30
4.7
4.74
0.61
1.64
11.1
0.6
1
40.6
0.62
88
1
13
0.94
1.4
4
2.5
3.7
2.7
1.3
0.6
20
2
Hedef grup
Gastroenteritli olgular
‹mmunokompotent olgular
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
<3 yafl gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli olgular
Diyareli ve asemptomatik olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli olgular
< 16 yafl çocuklar
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli olgular
1-31 yafl gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli çocuklar
Gastroenteritli olgular
Gastroenteritli olgular
Çal›flmada izole edilen sufl say›s›n›n az olmas›
nede-niyle, antibiyotiklere duyarl›l›¤›n de¤erlen-dirilmesi
ve yorumlanmas› yanl›fll›klara neden olaca¤›ndan,
sadece izole edilen dört suflun antibiyotik duyarl›l›k
durumlar› verilmifl, tart›flma konusunda yer
verilme-mifltir. Ancak izole edilen bir A. caviae suflunun
am-pisilin, ampisilin-sulbaktam, aztreonam, sefazolin,
seftazidim, seftriakson, sefuroksim, tetrasiklin ve
ti-karsiline direnç gelifltirmifl olmas› önemli bir bulgu
olarak de¤erlendirilmifltir.
Aeromonas cinsi bakterilerle yap›lan bir tavflan ileal
loop testinde beta hemolitik A. caviae sufllar›n›n alfa
hemolitik ve nonhemolitik A. caviae sufllar›ndan
önemli derecede fazla s›v› birikimine neden oldu¤u
bildirilmektedir (40). Çal›flmam›zda izole edilen dört
A. caviae suflunun dördünün de beta hemolitik
olma-s› bu aç›dan önemli bulunmufltur.
Sonuç olarak, son zamanlarda hareketli
aeromonas-lar akut gastroenterit olguaeromonas-lar›ndan de¤iflik oranaeromonas-larda
izole edilmektedirler. Çal›flmam›zla da bu yöndeki
bulgular desteklenmifl olup, akut gastroenterit
olgu-lar›nda bu etkenlerin gözard› edilmemesi gerekti¤i
düflünülmektedir. Bununla birlikte, izole edilen
sufl-lar›n, patojeniteyi belirleyen virulens faktörler
yö-nünden ayr›nt›l› bir flekilde araflt›r›lmas› gerekti¤i
kan›s›n› da tafl›maktay›z.
KAYNAKLAR
1. Hazen, TC, Fliermans, C B, Hirsch, RP, Esch, GW: Prevalence and distribution of Aeromonas hydrophila in the United States. App Env Microbiol 36: 731 (1978). 2. Koneman EW, Allen SD, Janda WM, Screckenber-ger PC, Win WC: Color Atlas and Textbook of Diagnos-tic Microbiology, p:348, 7th Ed, Lippincott, Philadelphia (1997).
3. Erdem B: Vibrio.”Ustaçelebi fi (ed): Temel ve Klinik Mikrobiyoloji” p: 517, Günefl Kitabevi, Ankara (1999). 4. Rautelin H, Sivonen A, Kuikka A, Renkonen OV, Valtonen V, Lehti H, Kahanpaa A, KosunenTU: Role of
human stools. J Pak Med Assoc 47: 305 (1997).
6. Wilcox MH, Cook AM, Eley A, Spencer RC: Aeromo-nas spp as a potential cause of diarrhoea in children. J Clin Pathol 45: 959 (1992).
7. Howard SP, Buckley JT: Activation of the hole-for-ming toxin aerolysin by extracellular processing. J Bacte-riol 163: 336 (1985).
8. Cahill MM: Virulence factors in motile Aeromonas species. J App Bacteriol 69:1 (1990).
9. Kienzle N, Muller M, Pegg S: Aeromonas wound in-fection in burns. Burns 26: 478 (2000).
10. Stephanson JR, Millership SE, Tabaqchali S: Typing of Aeromonas species by polyacrylamide-gel elec-trophoresis of radiolabelled cell proteins. J Med Microbiol 24: 113 (1987).
11. Millership SE, Want SV: Typing of Aeromonas speci-es by protein fingerprinting: comparison of radiolabelling silver staining for visualising proteins. J Med Microbiol 29: 29 (1989).
12. Millership SE, Want SV: Characterisation of strains of Aeomonas spp. by phenotype and whole-cell protein fingerprint. J Med Microbiol 39: 107 (1993).
13. Notario R, Borda N, Gambande T, Sutich E: Speci-es and serovars of enteropathogenic agents associated with acute diarrheal disease in Rosario, Argentina. Rew Inst Med Trop Sao Paulo 38: 5 (1996).
14. Ashdown LR, Koehler J M : Tyhe spectrum of Aero-monas-associated diarrhea in tropical Queensland, Austra-lia. Southeast Asian J Trop Med Public Health 24: 347 (1993).
15. Albert MJ, Ansaruzzaman M, Talukder KA, Chop-ra AK, Kuhn I, Rahman M, Faruque AS, Islam MS, Sack RB, Mollby R: Prevalence of enterotoxin genes in Aeromonas spp. isolated from children with diarrhea, he-althy controls, and the environment J Clin Microbiol 38: 3785 (2000).
16. Megraud F: Incidence and virulence of Aeromonas species in feces of children with diarrhea. Eur J Clin Mic-robiol 5: 311 (1986).
17. Deodhar L P, Saraswathi K, Varudkar A: Aeromo-nas spp. and their association with human diarrheal disea-se. J Clin Microbiol 29: 853 (1991).
ro secretory activity, and cytotoxicity of Aeromonas speci-es associated with childhood gastroenteritis in Chenna-i (Madras). IndChenna-ia Jpn J Med ScChenna-i BChenna-iol 51: 1 (1998). 20. Ananthan S, Alavandi SV: Biochemical characteris-tics and secretory activity of Aeromonas species isolated from children with gastroenteritis in Chennai. Indian J Med Res 109: 136 (1999).
21. Kuijper EJ, Peeters MF: Bacteriological and clinical aspects of Aeromonas-associated diarrhea in The Nether-lands. Experientia 47: 432 (1991).
22. Schiavano GF, Bruscolini F, Albano A, Brandi G: Virulence factors in Aeromonas spp and their association with gastrointestinal disease. New Microbiol 21: 23 (1998).
23. Nishikawa Y, Kishi T: Isolation and characterization of motile Aeromonas from human, food and environmen-tal specimens. Epidem Inf 101: 213 (1988).
24. Yoshida I, Hayashi Y, Katayama K, Yamada S: Bac-teriological and virological studies on the cause of spora-dic acute gastroenteritis in Tama. Tokyo (1991-1996), Kansenshogaku Zasshi 72: 599 (1998).
25. Sethi SK, Khuffash FA, al-Nakib W: Microbial etio-logy of acute gastroenteritis in hospitalized children in Ku-wait. Pediatr Infect Dis J 8: 593 (1989).
26. Taher AA, Rao BN, Alganay KG, el-Aarabi MB: An outbreak of acute gastroenteritis due to Aeromonas sobria in Benghazi, Libyan Arab Jamahiriya. East Mediterr He-alth J 6: 497 (2000).
27. Lee WS, Puthucheary SD: Retrospective study of Ae-romonas infection in a Malaysian urban area: a 10-year ex-perience. Singapore Med J 42: 057 (2001).
28. Ghanem EH, Mussa ME, Eraki HM: Aeromonas-as-sociated gastroenteritis in Egypt. Zentralbl Mikrobiol 148: 441 (1993).
29. Ashiru JO, Salau T, Rotilu IO: Incidence of Aeromo-nas species in diarrhoeic stool in University College Hos-pital Ibadan, Nigeria. Comp Immunol Microbiol Infect Dis 16: 51 (1993).
30. Nzeako B, Okafor N: Bacterial enteropathogens and factors associated with seasonal episodes of gastroenteritis in Nsukka, Nigeria. Br J Biomed Sci 59: 76 (2002). 31. Akinyemi KO, Oyefolu AO, Opere B, Otunba-Pay-ne VA, Oworu AO: Escherichia coli in patients with acu-te gastroenacu-teritis in Lagos, Nigeria. East Afr Med J 75: 512 (1998).
32. Figura N, Guglielmetti P, Zanchi A, Signori R, Ros-solini A, Lior H, Russi M, Musmano RA:Species, bioty-pe and serogroup of Campylobacter spp. isolated from children with diarrhoea over a ten- year period. New Mic-robiol 20: 303 (1997).
33. Qadri SM, Zafar M, Lee GC: Can isolation of Aero-monas hydrophila from human feces have any clinical sig-nificance? J Clin Gastroenterol 13: 537 (1991).
34. Figura N, Marri I, Verdiani S, Ceccherini C, Barbe-ri A: Prevalence, species Differentiation, and toxigenity of Aeromonas strains in cases of childhood gastroenteritis and in controls. J Clin Microbiol 23: 595 (1986). 35. Öztürk R, Midilli K, Okyay K ve ark: Aeromonas bakterilerinin sürgünlü hastalardaki s›kl›¤›. Klimik Derg 7: 45 (1994).
36. Kuzucu Ç, Acar N, Akan Ö, Karakoç EA: ‹ntestinal ve ekstraintestinal örneklerde Aeromonas’›n izolasyon s›k-l›¤›. Flora 5: 74 (2000).
37. Toksöz D: Pediatric yafl grubunda bakteriyel gastroen-terit olarak Aeromonas’›n yeri. Gazi Üniversitesi T›p Fa-kültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dal›. Uzmanl›k Tezi, An-kara 1992.
38. Erbafl O, Acar N, Ar›soy B, O¤an MC: Aeromonas spp. izolasyonunda rutin besiyerlerinin kullan›m›. Ankara Hast Derg 24: 121 (1989).
39. Aydo¤an S, Sünbül M, Leblebicio¤lu H, Ero¤lu C, Esen fi: Akut ishalli hastalarda Escherichia coli O157 ve Aeromonas türlerinin s›kl›¤›. Mikrobiyol Bült 35:525 (2001).
40. Singh DV, Sanyal SC: Haemolysin and enterotoxin production by Aeromonas caviae isolated from diarrhoeal patients. fish and environment. J Diarrhoeal Dis Res 10: 16 (1992).
