KONYA E.B.K. MEZBAHASINDA KESİLEN KOYUNLARDA ANOPLOCEPHALIDAE TURLERININ YAYILIŞI

S.

Vet. Fak. Derg. (1993), 9, 1, 53-57

KONYA E.B.K. MEZBAHASINDA

KESİLEN

KOYUNLARDA

• •o o e

*

ANOPLOCEPHALIDAE TURLERININ

Rifat Cantoray 1 Feyzullah Güçlü 2 Meral Aydenizöz 3

Contribution

ö

I'Etude des Especes d'Anophlocephalide Chez des Moutons

Abattus Dans I'Abattoir de I'Etablissemint de Viande et Poisson de Konya

Resume: Dans ce present travail on a examine /es intestins de 1569 moutons dans le but de preciser la propagation des infections d'Anoplocephalide ch ez des moutons abattus dans l'abattoir de I'Etablissement de Viande et Poisson. Parmi ces moutons 6.3 % etaient infectes par fes especes d'Anoplocephalide. Parmi c es especes M. expansa tatalisait 5.48 %, A. centripunctata 0.63 %, 0.44 %M. benedeni et 0.25% T. ovilla.

Ona observe 86.86% de M. expansa, 10.1 %de A. centripunctata, 7.07% de M. benedeni et 4.04% de T. ovil/a. Chez fes moutons infectes on a decouvert une seu/e espece dans 87.87% des infections, deux especes dans 12. 13 % des infections. Les infections dues

a

et 2.02% T.ovilla. Les infections dues

a

%.

On a trouve des scolex de 1

a

Özet : Et ve Balik Kurumu Konya Kombinasi'nda kesilen koyunlardaki Anop/ocephalidae enfeksiyonlan mn

yayiliŞini tespit etmek amac'Yla yapilan bu çalişmada

1569 koyunun bağ1rsaklan muayene edilmiştir. Bu ko-yun/ann % 6.3'ü Anoplocephalidae türleriyle enfekte

bulunmuş, etken türlerden Moniezia expansa'mn% 5.48, Aviteliina centripunctata'nm % 0.63, M. benedeni'nin

% 0.44 ve Thysaniezia ovilla'nm % 0.25 yaygm olduğu

belirlenmiştir.

Enfekte koyun/ann % 86.86'smda M. expansa, % *Bu araştırma S. O. Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir.

1 O. 1 'inde A. centripunctata, % 7. 07'sinde M. benedeni ve % 4. 04'ünde T. aviila bulunduğu gözlenmiştir. Ko-yunlardaki enfeksiyonlarm % 87.87'sinin tek türden,%

12. 13'ünün iki türden ileri geldiği belirlenmiştir. Tek tür/e

oluşan enfeksiyon/ann % 76. 76'smda M. expansa, % 9. 09'unda A. centripunctata, % 2. 02'sinde T. o vi/la saptam rken, iki tür/e oluşan enfeksiyonlarm % 8. 08'inde M. expansa ve M. benedeni, %2.02'sinde M. expansa ve A. centripunctata, % 2.02'sinde M. expansa ve T. ovilla'nm beraber bulunduklan gözlenmiştir.

Enfekte koyunlarda 1-17 adet skoleks bulunmuş olup, bir koyundaki ortalama skoleks say1s1 3.51 olarak

be-lirlenmiştir.

Giriş

Türkiye'de hayvan sayısının fazla olmasına rağmen, elde edilen verim düşük olmaktadır. Verim

düşüklüğüne yolaçan etkenlerden biri de helmint

hastalıklarıdır. Ruminantlarda sık olarak görülen Anoplocephalose, özellikle küçük gevişenlerde

daha patojen olmakta ve ölümlere bile neden

ol-maktadır. Hafif enfeksiyonların yaşlı hayvanlarda önemli klinik bozukluğa yolaçmadığı, ancak gençlerde az sayıda parazit olsa bile önemli bo-zukluklar ortaya çıktığı kaydedilmektedir (2, 3, 7).

Güralp ve Oğuz (6), Türkiye'de kuzularda Anoplocephalidae enfeksiyonlarının prognozunun kötü olduğunu, kondüsyonu düşük hayvanlarda patojenitenin arttığını bildirirlerken, Lyashenko ve Teplov (9), Sovyetler Birliği'nde 3 ay boyunca Moniezia expansa ile enfekte koyunlarda et

ve-1. Prof. Dr., S. O. Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Anabilim Dalı, Konya 2. Yrd. Doç. Dr., S. O. Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Anabilim Dalı, Konya. 3. Arş. Gör., S. O. Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Anabilim Dalı, Konya

S.

Vet. Fak. Derg. ( 1993), 9, I, 53-57

riminde 4.11 kg., yapağı veriminde ise 0.84 kg. azalma olduğunu kaydetmişlerdir.

Evcil hayvanlarda 25 kadar Anoplocephalidae türü bulunduğu, bunlardan 20'sinin ruminantlarda

yaşadığı, ancak bu türlerden bir kısmının birbirleriyle sinonim olduklarındanevcil ruminantlarda başlıca

10 tür bulunduğu kabul edilmektedir. Bu türler M. expansa, M. benedeni, Aviteliina centripunctata, A. chalmersi, A. goughi, Stilesia globipunctata, S. vittata, S. hepatica, Thysaniezia ovilla ve Thysanosoma actinioides'tir (2).

Anoplocephalose koyunlarda oldukça sık görülen bir hastalıktır. Polonya'da koyun sürülerinin % 71.9'unun Moniezia sp. ile enfekte olduğu, bakısı yapılan koyunların ise% 13.8-18.4'ünde enfeksiyona

rastlandığı kaydedilmektedir (8). Sovyetler Birliği'nde

ise çiftliklerde yetiştirilen kuzuların % 72'sinin monieziasisli olduğu, bunlardan% 43.5'inin öldüğü

belirtilmiştir (9). lsviçre'de koyunlarda M.

ex-pansa'nın% 7, M. benedeni'nin% 3 yaygın olduğu

(12), Fransa'ya yurt dışından getirilen koyunlarla birlikte T. actinoides'in de girdiği ve M. expansa ile M. benedeni'den daha tehlikeli olduğu

kay-dedilmiştir (5). Bulgaristan'da yapılan bir araştırmada

(1 ), koyunlarda M. expansa, M. benedeni, A. centripunctata, S. globipunctata veT. giardi türlerinin

bulunduğu belirlenmiştir.

Afganistan'da muayene edilen koyunlarda M. expansa ve S. globipunctata'ya rastlanırken (13), Mozambik'te koyunların % 96'sında S. hepatica

bulunduğu (11 ), Nijerya'da koyun ve keçilerde M. expansa dominant tür olmak üzere M. benedeni, A. centripunctata ve S. globipunctata türlerine

rastlandığı kaydedilmiştir (4).

Türkiye'de de Anoplocephalidae türleri ko-yunlarda oldukça sık görülmektedir. Merdivenci ve Buyurman (1 0), Türkiye'de koyunlarda Moniezia sp. nin % 42.2, S. globipunctata'nın % 4.9, A.

centripunctata'nın% 3.4, T. giardi'nin% 2.2 yaygın olduğunu tespit etmişlerdir. Vural ve ark. (17), Karacabey ve Çifteler Haralarındaki koyunlarda M. expansa, M. benedeni ve A. centripunctata türleri ne, Çifteler Harasında bu türlere ilave olarak T. giardi'ye de rastladıklarını kaydetmişlerdir. Vural (16), Trakya Bölgesinde yaptığı araştırmalarda kuzuların% 40'ında, koyunların% 1 0-40'ında, sestod

enfeksiyonları bulunduğu bildirilmiştir. Güralp ve

Oğuz (6), Konya ili Cihanbeyli ilçesinde görülen

şerit enfeksiyonlarında Moniezia türlerine

rast-ladıklannı belrtmişlerdir. Güralp ve ark. (7) ise

Bandırma ve Inanlı Veteriner Zootekni Araştırma

Kurumlan ile Türkgeldi Devlet Üretme Çiftliği'ndeki texel, merinos ve kıvırcık koyunları ile bunların

melezlerinde sestod enfeksiyonlan na rasladıklarını,

enfeksiyonun ilkbaharda en yüksek düzeyde

bu-lunduğunu ve kuzularda koyunlara oranla daha

sık görüldüğünü kaydetmişlerdir.

Tiğin ve ark. (15), Ankara E.B.K. mezbahasında

kesilen koyunların% 15.53'ünde Anoplocephalidae

enfeksiyonlarına rastlamışlar, enfeksiyonun ku-zularda% 18.76, koyunlarda %13.74 yaygın

ol-duğunu kaydetmişlerdir. Aynı araştırıcılar (15), koyunlarda dört türe rastlamışlar ve bunlardan M. expansa'nın % 12.23, A. centripunctata'nın

% 1.84 M. benedeni'nin % 1.65, T. ovilla'nın % 1.32 yaygın olduğunu bildirmişlerdir. Yine Tiğin

ve ark. (15), koyunlarda en çok bir türden ileri gelen enfeksiyonlara(% 91.88) en az ise üç türden oluşan

enfeksiyonlara(% 0.66) rastlamışlardır.

Tınar ve ark. (14), Bursa E.B.K. Kombinasında

kesilen koyunların % 9 .13'ünde Anoplocephalidae enfeksiyonlan bulunduğunu, enff;lkte koyunların

% 84.93"ünde M.expa'n$a,% 12.56'sında T. ovilla, % 7.26'sında A. centripunctata ve % 0.72'sinde M. benedeni'ye rastladıklarını bildirmişlerdir.

Koyunlarda Anoplocephalidae türlerinin yayı !ışı

ile ilgili Türkiye'nin değişik bölgelerinde (6, 7, 1 O, 14-17) araştırmalar yapılmasına rağmen, Konya yöresinde bu konuda kapsamlı bir araştırma

ya-pılmadığı dikkati çekmiştir. Konya yöresinde ko-yunlarda bulunan Anoplocephalidae türlerini be-lirlemek ve bunların yayılı ş oranlarını tespit etmek

amacıyla bu araştırmanın yapılmasına ihtiyaç

duyulmuştur.

Materyal ve Metot

Bu çalışma E.B.K. Konya kombinasında kesilen koyunlardaki Anophocephalidae enfeksiyonlarının yayılışını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bunun için, araştırma süresince her hafta mezbahaya gidilerek 1569 baş koyunun ince bağırsakları

Anoplocephalidae etkenleri yönünden incelenmiştir.

Kesimi yapılan her hayvanın bağırsaklarından .su geçirilerek parazitler bir süzgeçte toplanmış, daha

S.

Vet. Fak. Derg. (1993), 9, 1, 53-57

sonra bu hayvanlardan çıkan parazitler ayrı ayrı

kaplara kanarak laboratuvara getirilmiştir. Araş­

tırmanın yapıldığı dönemde muayene edilen

hayvanların bir yaşından büyük olduklan belirlenmiş, ancak hayvanların orjinlerini tam olarak belirlemek mümkün olmamıştır.

Laboratuvara getirilen parazitler ılı k suda iyice

temizlenmiş ve aynı zamanda relakse olmaları sağlanmıştır. Daha sonra parazitlerin değişik

bölgelerinden parçalar alınarak % 70'1ik alkolde tespit edilmiştir. Tespit edilen parazitler lam,lamel

arasında mikroskopta incelenerek morfolojik

özelliklerine göre tür tayinleri yapılmıştır. bu şekilde

teşhis edilemeyenler ise laktofenolde şef­

faflaştırılarak, veya borakslı karmin ile boyanarak identifiye edilmişlerdir. Bir hayvandan toplanan parazitlerin sayımında skoleks sayısı esas alın­

mıştır.

Bulgular

Ince bağırsakları kontrol edilen 1569 koyunun 99'unda (%6.3) Anoplocephalidae enfeksiyonları

tespit edilmiştir. Koyularda bulunan Anop-locephalidae türleri ve yayılış oranları tablo 1'de

verilmiştir.

Tablo 1 : Bakısı yapılan koyunlarda bulunan Anoplocephalidae türleri ve yayılış oranları

Parazit türü Enfekte hayvan

sayısı %si

M. expansa 86 5.48

A. centripunctata 10 0.63

M. benedeni 7 0.44

T. ovilla 4 0.25

Tablo 1'de izleneceği gibi, koyunlarda Moniezia expansa, M. benedeni, Aviteliina centripunctata ve Thysaniezia aviila olmak üzere dört türe

rast-lanmıştır. Bu türlerden M. expansa'nın % 5.48, A. centripunctata'nın % 0.63, M. benedeni'nin % 0.44 ve T. eviila'nın % 0.25 yaygın olduğu

be-lirlenmiştir.

Enfekte koyunlardan toplanan parazitlerin

sayımında skoleks sayısı esas alınmış ve ko-yunlardan toplam olarak 348 adet parazit

top-lanmıştır. Parazit sayısının koyunlarda 1-17 arasında değiştiği, enfekte koyunlarda ortalama parazit

sayısının ise 3.51 olduğu belirlenmiştir.

Tablo 2 : Enfekte koyunlarda Anoplocepalidae türlerinin dağılımı

Parazit türü Enfekte koyun

sayısı %si

M. expansa 86 86.86

A. centripunctata 10 10.1

M. benedeni 7 7.07

T. ovilla 4 4.04

Enfekte koyunlardaki parazitlerin dağılışı tablo 2'de özetlenmiştir.

Tablo 2'de de görüleceği gibi enfekte koyunların

% 86.86'sında M. expansa bulunmuş, bunu %10.1 ile A. centripunctata izlemiştir. Enfekte koyunların

%7.07'sinde M. benedeni, % 4.04'ünde ise T. aviila'ya rastlanmıştır.

Koyunlarda enfeksiyonların bir veya iki türden ileri geldiği saptanmıştır (Tablo 3). Enfeksiyonların

% 87.87'si bir türle, % 12.13'ü ise iki türle oluşmuştur.

Tektürden ileri gelen enfeksiyonların% 76.76'sının

M. expansa, %9.09'unun A. centripunctata ve % 2.02'sinin T. ovilla enfeksiyonları olduğu

be-lirlenmiştir. Iki türden oluşan enfeksiyonların %

8.08'inin M. expansa ve M. benedeni,% 2.02'sinin M. expansa ve A. centripunctata, % 2.02'sinin M. expansa ve T. aviila enfeksiyonlan olduğu

sap-tanmıştır.

Tablo 3: Koyunların bir veya daha fazla parazit türüyle enfeksiyonu

Enieksiyon şekli Olgu Parazil türü Olgu

sayısı %si sayısı %si

1 türle 87 87.87 M. expansa 76 76.76 A. centripunctata 9 9.09 T. ovilla 2 2.02 M. e. tM. b. 8 8.08 2 türle 12 12.13 M. e.+ A. c. 2 2.02 M. e.+ T. o. 2 2.02 Tartışma ve Sonuç

Anoplocephalidae enfeksiyonlarının çeşitli ül-kelerde (1, 4, 8, 9, 11-13) oldukça sık görüldüğü

kaydedilmektedir. Türkiye'de de yapılan araş­ tırmalara ve araştırmaların yapıldığı bölgelere göre

değişmekle beraber bu enfeksiyona koyunların

% 9.13-40'ında rastlandığı bildirilmektedir (6,7, 14-16). Konya yöresinde koyunlardaki

Derg. ( 1993), 9, 1, 53-57

locephalidae enfeksiyonlarının yayılışırı ı belirlemek

amacıyla yapılan bu çalışmada, koyunların % 6.3'ünde Anop!ocephalidae türlerine rastlanmıştır.

Bu oraninTmar ve ark.'nın (1 Bursa yöresinden biidirdik!eri rakama yakın olduğu, diğerlerinden

(15, 16) olduğu gözlenmekle beraber,

araştırmanın mezbahada yürütüldüğü ve burada kesilen hayvaniann genel olarak sağlık kontrolünden geçirildikleri gözönüne alındığında, elde edilen sonuçlann küçümsenemiyecek düzeyde olduğu

dikkati çekmektedir. Ayrıca bu enfekte hayvanlar meralann kontaminasyonunda da önemli rol

oy-namaktadır.

Eve il ruminantiar·da başlıca 1 O Anoplocephalidae türü bulunduğu kabul edilmekle beraber (2, 15), Türkiye'de bu türlerden M. expansa, M. benedeni, A. centripunctata, S. globipunctata ve T. ovilla türlerine rastlanmıştır (10, 14, 15, 17). Burgu ve Güçlü (2) ile Tiğin ve ark. (15), Tüzdil'in Istanbul'da koyunlarda T. actinioides'e, Güralp ve Oğuz'un

Ankara'da keçilerde M. denticulata'ya rastladıklannı

biidirdiklerini, ancak T. actinioides'in Türkiye'de

bulunduğuna dair başka bir kayıt bulunmadığını,

M. denticulata'nın da M. expansa ya da M.

be-nedeni'rıin sinonimi olabileceğine dikkat çekmişlerdir.

Konya yöresinde yapılan bu araştırmada koyunlarda dört Anopiocephalidae türüne rastlanmış olup bu türler M expansa, M. benedeni, A. centripunctata veT ovilla'dır.

Polanya'da bakısı yapılan koyunların% 13.8-18 4'ünün (8), Sovyetler Birliği'nde kuzuların % 72'sinin Monieziasisli olduğu (9), isviçre'de (12)

koyunların % ?'sinde M. expansa, % 3'ünde M. benedeni bulunduğu kaydedilirken, diğer bazı

ülkelerde koyunlarda M. expansa, M. benedeni, A. centripunctata, S. globipunctata ve T. ovilla türlerinin oldukça yaygın olduğu bildirilmektedir (1, 4, 11, 13). Türkiye'de ise etken türlerden Moniezia sp. nin % 42.4, M. expansa'nın% i 2.23, A.

cent-ripuntata'nın% 1.84-3.4, M. benedeni'nin% 1.65, S. globipunctata'nın % 4.9, T. aviila'nın% 1.32-2.2 yayg1n olduğu bildirilmiştir (10, 15). Ayrıca

Güralp ve Oğuz (6), Konya ili Cihanbeyli ilçesinde kuzularda Moniezia enfeksiyonlarına rastladıklarını,

Vural ve ark. (i 7) Karacabey ve Çifteler haralarındaki

koyunlarda M. expansa, M. benedeni, A. cent-ripunctata ve Çifteler harasında bunlara ilave olarak

T. ovilla bulunduğunu kaydetmektedirler. Bu

araştırmada ise etken türlerden en sık görüleni M. expansa olmuş ve yayliışı % 5.48 olarak

be-lirlenmiştir. Diğer türlerden A. centripunctata'ya % 0.63, M benedeni'ye% 0.44 veT. aviila'ya% 0.25 sıklıkla rastlanmiştır.

Tiğin ve ark. (15), enfekte koyunların ''lo

78.77'sinde M. expansa, % 11.88'inde A. cent-ripunctata, % 1 0.66'sında M. benedeni ve % 8.55'inde T. ovilla bulunduğunu kaydederlerken,

Tınar ve ark. (14) enfekte koyunların% 84.93'ünde M. expansa,% 12.56'sında T. ovilla,% 7.26'sında

A. centripunctata ve% 0.72'sinde M. benedeni'ye

rastladıklarını bildirmişlerdir. Konya E.B.K.

Kombinasında yapılan bu araştırmada enfekte

koyunların% 86.86'sında M. expansa, %10.1 'inde A. centripunctata, % 7.07'sinde M. benedeni ve % 4.04'ünde T. ovilla bulunduğu belirlenmiş olup, bu sonuçlann Tiğin ve ark. (15) tarafından bildirilen sonuçlarla uyum içinde olduğu dikkati çekmektedir. Bu da Ankara ile Konya illerinin iklim ve çevre

şartlarının benzerliğinden kaynaklanabilir.

Tiğin ve ark. (15), koyunlarda enfeksiyonların

büyük çoğunluğunun (% 91.88) tek türden ileri

geldiğini, daha sonra iki ve üç türden oluşan en-feksiyonlar görüldüğünü kaydetmişler, tek türden

oluşan enfeksiyonların% 70.76'sında M. expansa'ya, iki türden oluşan enfeksiyonların % 3.55'inde M. expansa ve M. benedeni'ye beraber rastlandığını

bildirmişlerdir. Bu araştırmada ise enfekte koyunların

% 87.87'sindetektürden,% 12.13'ünde ikitürden

oluşan enfeksiyonlara rastlanmıştır. Tek türden

oluşan enfeksiyonların % 76.76'sının M.

ex-pansa'dan,% 9.09'unun A. centripunctata'dan ve % 2.02'sinin T. aviila'dan oluştuğu gözlenirken, iki türden oluşan enfeksiyonların % 8.08'inde M. expansa ile M. benedeni,% 2.02'sinde M. expansa ile A. centripunctata ve% 2.02'sinde M. expansa ile T. ovilla beraberliği saptanmıştır.

Tiğin ve ark. (15), değişik yazariara atfen enfekte hayvanlarda 1-50 arasında skolekse

rast-lanabildiğini, kendilerinin ise koyunlarda 1-29 sestod skoleksi bulduklarını, enfekte koyunlardaki ortalama sestod sayısının da 3.02 olarak belirlendiğini,

kaydetrnektedirler. Bu araştırmada ise koyunlarda en az bir, en fazla 17 sestod skoleksine rastlanmış

S.

U

Vet. Fak. Derg. ( 1993), 9, 1, 53-57

3.51 olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç olarak; Konya E.B.K. Kombinasında

kesilen koyunların % 6.3'ünde Anoplocephalidae

enfeksiyonları bulunduğu , etken türlerin M. expansa dominant tür olmak üzere A. centripunctata, M. benedeni veT. ovilla olduğu, enfeksiyonların büyük

çoğunlukla tek türden ileri geldiği, ancak iki türe beraber de rastlandığı belirlenmiştir. Bu konuda daha geniş saha çalışmalarına ve biyolojik

ça-lışmalara ihtiyaç vardır.

Kaynaklar

1-Bankov, D. (1975) : Anopıocephalid infections at sheep. Veterinaria Sbirka, 73: 23-27.

2-Burgu, A. ve Güçlü, F. ( 1990) : Ev cil ruminanllarda Anop-locephalose. Etlik Vet. Mikrobiol. Derg., 6: 131-146. 3-EIIiot, D.C. (1986): Tapeworm (Moniezia expansa) and its effect on sheep production: The evidence reviewed. N. Z. Vet. J.' 34: 61-65.

4-Enyenihi, U.K., Okon, E. D. and Fabiyi, J.P. (1975): Tapeworm infections at smail ruminants in Nigeria. Bull. Anim. Hlt. Prod. Africa. 23 : 289-295. (Ref. : Helminth. Abstr., 1977, 46, 3559),

5-Guilhon, J. and Marchand, A. (1975) : Danger at the introduction of foreign helminths (Thysanosoma actinioides) to the French fauna through the importing at sheep. Bull. Acad. Vet. Fr., 48 : 229-235. (Ret. : Helminth. Abstr., 1976, 45, 2287). 6-Güralp, N. ve Oğuz, T. ( 1971): Cihanbey li ilçesinde kuzularda görülen Moniezia enfeksiyonları na karşı değişik antelmentiklerle

yapılan sağıtma deneyleri ve alınan sonuçlar. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 18: 65-74.

7-Güralp, N. Sayın, F., Tiğin, Y. ve Tınar, R. (1975): Texel, merinos ve kıvırcık koyunları ile bunların melezlerinde görülen parazil türleri, bunların enfeksiyon oranı ve savaş çareleri. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 22:1-18.

8-Kozakiewicz, B. (1976) : lnvestigations on the spread of Moniezia sp. an large farms. Wiad. Parazyt., 22: 161-164. 9-Lyashenko, I.S. and Teplov, O.V. (1974): Elfeel of Monieziasis on meat and wool yields of sheep. Byull. Usesoyuz, lnst. Gel'minth. K.l. Skryabina, 14:34-41. (Ref.: Helminth. Abstr., 1976, 45, 6280),

10-Merdivenci, A. ve Buyurman, Ü. (1965): Türkiye'de koyun, keçi, sığır ve mandalarda Anophocephalata infeksiyanları üzerinde araştırmalar. Bornova Vet. Araşt. Enst. Derg., 6: 79-100,

11-Petisca, J.L.N., Fazendeiro, M.l., Ferreira, M.L. and Matos, V. (1974) : Hepatic Stilesia infection in Mozambique. Revta. Cienc. Vet., 7 : 1-27. (Ref. : Helminth. Abstr., 1979, 48, 1630).

12-Pfister, K. ( 1979) : Epidemiological studies of endoparasites of sheep. 1. Coprological studies. Schmeizer Arch. Tierheilk., 121 : 127-136. (Ret.: Vet Bull., 1979, 49, 5358).

13-Procopic, J., Blazek, K., Moravec, F. and Amin, A. (1976) : Cestodes of ruminants in Afghanistan. Folia Parasit., 23 : 127-129. (Ret.: Helminth. Abstr., 1976, 45, 5581).

14-Tınar, R., Coşkun, Ş.Z., Doğan, H., Demir, S. ve Akyol, V. (1991): Bursa Et ve Balık Kurumu kombinasında kesilen ruminanllarda bulunan Anoplocephalidae türleri ve bunların

yayılı ş oranları. 7. Ulusal Parazitoloji Kongresi Bildiri Özetleri, 95.

15-Tiğin, Y., Burgu, A., Doğanay, A., Bozan, H. ve Güçlü, F. (1989): Koyun ve Sığırlarda Anoplocephalidae türlerinin yayılı ş ı. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 36: 614-627.

16-Vural, A. (1970) : Trakya bölgesi koyunlarındaki helmint invazyonlarının durumunun tesbiti ve bunlara karşı etkili kombine bir tedavi sisteminin geliştirilmesi. Pendik Vet. Kontr. Araşt. Enst. Derg., 3: 33-55.

17-Vural, A., Onar, E. Everett, G. ve Whitten, LK (1969): Parasites of sheep in Turkey : A comparison of the helminths in two climatic zones of western Turkey. Pendik Vet. Kontr. Araşt. Enst. Derg., 2: 118-139.