CEZA İNFAZ KURUMLARINDA İNSAN
HAKLARI DERSİ
(İşkence Yasağı)
AİHS Madde 3 İşkence yasağı
Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur
kırıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz.
(İşkence Yasağı)
İşkence yasağı, Sözleşme’de ve Anayasamızda öngörülen, olağanüstü durumlarda bile sınırlanamayan, mutlak bir hakkı içeren bir maddedir.
Bunun anlamı: işkence yasağına ne bir istisna getirilebilir, ne de Sözleşmenin 15. maddesine göre askıya alınabilir.
Hakkın amacı, bireyin vücut
bütünlüğünü ve kişilik onurunu
mutlak surette korumaktır.
(İşkence Yasağı)
AİHM, “işkence”, “insanlık dışı” ve “onur kırıcı” kavramlarının ne ifade ettiği konusunda İrlanda/İngiltere davasında yorum yapmıştır.
Kişi üzerinde uygulanan fiilin “en az belli bir ağırlıkta”, ya da “belli bir düzeyde” olması gerekmektedir.
Üç fiil arasındaki fark, bir nitelik değil,
yoğunluk farkıdır.
Madde 3 (İşkence Yasağı)
“Onur kırıcı” muamele ya da ceza, bireyi, başkaları ya da kendi nazarında küçük düşüren muameledir.
Örneğin, ırk, renk ya da dine dayalı bir ayrım, duruma göre, onur kırıcı bir muamele oluşturabilir.
İnsanlık dışı muamele ile işkence arasındaki fark ise, bir ağırlık ya da yoğunluk farkıdır.
Ancak, bireye sıkıntı ve rahatsızlık veren her durum, 3. maddenin ihlali sayılmaz. Bu muamele ahlak ve hukukun kınadığı bir tutum da olsa sonuç değişmez.
Örneğin, cezaevlerindeki asgari yaşam koşullarının altına
düşülmüş olması, her zaman/otomatik olarak 3. maddeye
aykırılık oluşturmaz.
(İşkence Yasağı)
İşkence yasağı kapsamındaki muameleler, bilerek ve isteyerek işlenebilen fiillerdir (kasten).
Yine de, bir muamelenin insanlık dışı ya da aşağılayıcı olması için, onu kırmak ya da aşağılamak amacını (kastını) taşıması gereği, mutlak değildir. Böyle bir amacın olmaması, işkence yasağının ihlal edildiği sonucuna varılmasını mutlaka engeller denilemez.
Bir ceza /muamelenin insanlık dışı ya da
aşağılayıcı sayılması için, bunların yol açtığı ıstırap
ve aşağılanma duygusunun, herhangi bir meşru
muamele/cezanın yol açtığı kaçınılmaz ıstırap ve
aşağılanmadan her durumda daha ileri boyutta
olması gerekir.
(İşkence Yasağı)
İşkencede ise, özel bir kast, bir amaç aranır.
Onur kırıcı /insanlık dışı muamele/cezaya göre daha ağır bir eza doğurur.
Bilgi elde etmek, ceza vermek, sindirmek amacıyla yapılan;
