Sakarya İli Temel Ekonomik Göstergeler Sunumu
Sayı 5/Temmuz 2021
Bu sunum, TOBB ve TEPAV ortaklığında yürütülen Akademik Danışmanlar Projesi
kapsamında Sakarya Akademik Danışmanı Dr.Öğr.Üyesi Tuba Canvar Kahveci
tarafından hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla Akademik Danışman sorumluluğu
altında olup TOBB ve TEPAV’ın görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.
İçerik
Sosyal ve ekonomik yapı
Sektör bazlı analizler
Sosyal ve ekonomik yapı
Nüfus ve göç
Büyüme
Dış ticaret
İstihdam
Yatırım teşvik
Sakarya ili toplam nüfus sayısı 2020 yılında 1 milyon
Toplam nüfus 10 yılda Türkiye ortalamasının üzerinde artışa sahiptir.
5
Nüfus, milyon, 2007-2020
Kaynak: TÜİK, Nüfus İstatistikleri, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2007-2020
0,8 1,0 2007 2020
+25%
Sakarya
12,6 15,5
2007 2020 +23%
İstanbul
70,6 83,6
2020 2007
+18%
Türkiye
4,5 5,7
2007 2020
Ankara
2007 2020 +27%
Bursa
1,4 2,0 2007 2020
+43%
Kocaeli
2,4 3,1
+27%
Sakarya ili en fazla göçü İstanbul’dan alırken yine en fazla göçü aynı İle verdi
2019 yılında İstanbul’a verdiği göç toplam göçün %31,1’ ini oluşturuyor
6
Sakarya ilinin diğer illere verdiği-aldığı göç, kişi, 2019
Kaynak: TÜİK, Göç İstatistikleri, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2019
İstanbul 11006
Kocaeli 3619
Ankara 1508
Düzce 1475
Bursa 1442
Zonguldak 871
Bolu 775
Trabzon 687
İzmir 631
Bilecik 505
Sakarya'nın diğer illerden aldığı göç, kişi Sakarya'nın diğer illere verdiği göç, kişi
İstanbul 9742
Kocaeli 3607
Ankara 1809
Düzce 1387
Bursa 1238
İzmir 779
Zonguldak 638
Bolu 622
Eskişehir 567
Antalya 529
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Slayt 7
Sakarya ve seçili illerin yıllık GSYH ve kişi başı GSYH değerleri, 2004-2019
0 40 80 120 160 200
2011 2013
2006
2004 2018 2005 2007 2010 2009 2012 2008 2014 2015 2016 2017 2019
Kocaeli Ankara
Sakarya Bursa
2004 yılında Sakarya’nın GSYH’si 6 milyar TL iken bu rakam 2019 yılında 50 milyar TL
Fakat Kocaeli, kişi başı milli gelirde Sakarya’dan daha iyi konumda
Kaynak: TÜİK, Bölgesel Hesaplar, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2004-2019
GSYH, milyar TL
0 20 40 60 80 100
Ankara
2004 2007 2012 2005 2006 2010 2008 2009 2011 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Sakarya Bursa Kocaeli
Kişi başı GSYH, bin TL
0 100 200 300 400 500 600 700
Sakarya, dış ticaret gücü
İlin 2021 yılı Mayıs ayına kadar yaptığı toplam ihracat değeri, önceki yılın aynı dönemine göre %48 artış göstermiştir.
Slayt 8
Kaynak: TÜİK, TEPAV hesaplamaları, Aylık, Mayıs 2018-Mayıs 2021
İthalat İhracat
Sakarya
300 600 900 1.200
İthalat İhracat
Bursa
2020_Mayıs
İthalat İhracat
2018_Mayıs 2021_Mayıs
2019_Mayıs
0 4.000 8.000 12.000 16.000
İthalat
İhracat
İstanbul
0 300 600 900 1.200 1.500 1.800
Kocaeli
2020_Mayıs
2018_Mayıs 2021_Mayıs
2019_Mayıs
İhracat-İthalat, milyon dolar, aylık, 2018-2021
Sakarya’da sektörel krediler içerisinde en büyük payı Ziraat ve Balıkçılık sektörü aldı
Kredi performans oranı (takibe dönüşüm oranı) en yüksek olan sektörler: Turizm ve İnşaat
Kredi Tutarı,
bin TL Takipteki kredi tutarı,
bin TL Kredi Performans Oranı, %
Gıda Meşrubat ve Tütün
447.316 38.470 7,92
İnşaat
768.768 99.652 11,48
Metal ve İşlenmiş Maden
591.998 11.373 1,88
Finansal Kuruluşlar
18.115 1.028 5,37
Tekstil ve Tekstil Ürünleri
133.011 8.728 6,16
Toptan Ticaret ve Komisyonculuk
1.203.349 63.676 5,03
Turizm
227.799 36.579 13,84
Ziraat ve Balıkçılık
1.537.687 56.910 3,57
Enerji
223.930 2.551 1,13
Denizcilik
218 55 20,15
Slayt 9
Kaynak: BDDK Fintürk, TEPAV görselleştirmesi, Çeyrek, Ocak-Mart 2021
Not: Performans oranı (Takibe dönüşüm oranı): Takipteki alacakların toplam nakdi krediler içerisindeki payını göstermektedir.
Sakarya’da sektörel kredi dağılımı, 2021-3
İstihdam grubuna göre istihdam sayılarında değişim
Tarım sektöründe istihdam azalırken ücretli çalışan, kamu çalışanı ve esnaf sayısı arttı
Slayt 10
Çalışan sayısı, Sakarya, bin kişi, aylık, Nisan 2018 – Nisan 2021
Kaynak: SGK, Aylık, Nisan 2018-Nisan 2021
30 30 31 31 32 32 33 33 34 34 35
170 175 180 185 190 195 200 205
Eki-19
Nis-19
Oca-19
Nis-18 Tem-18 Eki-18 Tem-19 Oca-20 Nis-20 Tem-20 Oca-21
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
25 26 26 27 27 28 28 29 29 30 30
Tem-20 Nis-21
Tem-19
Oca-19
Nis-18 Tem-18 Eki-18 Eki-19
Nis-19 Oca-21
Oca-20 Nis-20
Sigortalı ücretli çalışan
sayısı
Kamu çalışan
sayısı Esnaf
sayısı Çiftçi
sayısı
Eki-20 Eki-20
Şub-21 Şub-21
Mart-21 Mart-21
Nis-21
İşsizlik oranları
İşsizlik ödeneğine başvurular COVID-19 etkisiyle 2020 Haziran’da en düşük seviyesini görse de Mart 2021 itibarıyla bin seviyesinde gerçekleşti
Slayt 11
Çalışan sayısı, Sakarya, bin kişi, aylık, Mart 2018 - Mart 2021
Kaynak: İŞKUR, Aylık, Mart 2018-Mart 2021 0
1 1 2 2 3 3 4
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
Ağu-18Tem-18 Kas-18Eki-18
Haz-18 Nis-20
Eki-19
Mar-18 Ağu-20
Nis-18 May-18 Eyl-18 Ara-18 May-20
Oca-19 Şub-19 Mar-19 Nis-19 May-19 Tem-20
Haz-19 Kas-19
Tem-19 Eyl-20
Eyl-19 Haz-20
Ara-19 Ara-20
Oca-20 Şub-20 Kas-20
Mar-20 Eki-20
Ağu-19
İşsizlik ödeneğine başvuru İşsizlik ödeneği ödeme
Oca-21 Şub-21 Mart-21
Slayt 12
01.01.2001 - 28.02.2021 tarihleri arasında düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, sabit yatırım tutarı, 2001- 2021
Kaynak: Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2016-2021
0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000
2017 2016 2018 2019 2020 2021
+146%
Sakarya, yatırım ve teşvikler
Sakarya İli 2020’de yatırım ve teşviklerden yararlanırken; 2021 yılında önceki yılın ancak %14 oranında gerçekleşmiştir
Sabit yatırım tutarı, milyon TL
0 20 40 60 80 100 120
2018 2017 2016 2021 2019 2020
+44%
Yatırım teşvik belgeleri, belge adedi
0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000
2017 2016 2019 2018 2020 2021
+19%
Yatırım teşvik belgeleri,
istihdam
Slayt 13
01.01.2001 - 28.02.2021 tarihleri arasında düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, sabit yatırım tutarı, 2001- 2021
Kaynak: Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2016-2021
2017
2016 2018 2019 2020 2021
Yatırımlar açısından Sakarya ile Kocaeli karşılaştırması
Sakarya yatırım tutarları, teşvik belgeleri ve istihdamı açısından Kocaeli’nin gerisinde kalmaktadır
Sabit yatırım tutarı, milyon TL
2018
2017
2016 2021 2019 2020
Yatırım teşvik belgeleri, belge adedi
2017
2016 2019 2018 2020 2021
Yatırım teşvik belgeleri, istihdam
0 5.000 10.000 15.000
0 100 200 300 400
0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000
Sakarya Kocaeli
Sakarya Kocaeli
Sakarya
Kocaeli
Sakarya’daki girişim sayıları
Sakarya’daki girişim sayısı Kocaeli’nin %58 oranındadır
Slayt 14
Kaynak: TÜİK, TEPAV hesaplamaları, Yıllık, 2009-2019 30.000
35.000 40.000 45.000 50.000 55.000 60.000 65.000 70.000 75.000 80.000
Sakarya Kocaeli
2013
2009 2010 2011 2012 2016 2014 2018 2015 2017 2019
Girişim sayısı, Sakarya, 2009–2019
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Çek sayısı ve tutarı açısından Sakarya ile Kocaeli karşılaştırması
İki İlde de karşılıksız çek değerleri Haziran ayında büyük oranda artış göstermiştir
Slayt 15
Kocaeli Sakarya
Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayı
Sakarya Kocaeli
Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Tutarı, bin TL
Kaynak: TÜİK, TEPAV hesaplamaları, Aylık, Haziran 2020-Haziran 2021
Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayı ve Çek Tutarı, bin TL, Sakarya, Haziran 2020-Haziran 2021
Ocak-21
Ağustos-20
Haziran-20 Temmuz-20 Eylül-20 Aralık-20
Kasım-20
Ekim-20 Şubat-21 Mart-21 Nisan-21 Mayıs-21 Haziran-21
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Ocak-21
Ağustos-20
Haziran-20 Temmuz-20 Eylül-20 Aralık-20
Kasım-20
Ekim-20 Şubat-21 Mart-21 Nisan-21 Mayıs-21 Haziran-21
Sektör bazlı analizler
Sektörel dağılım
Tarım
Turizm
Eğitim
Sağlık
Çevre illerine kıyasla Sakarya’da tarım sektörünün GSYH’deki payı daha yüksek
Sakarya, Bursa ve Kocaeli ile birlikte sanayi sektöründe ön plana çıkıyor
Slayt 17
8%
9%
0%
T ür kiy e_ 20 19
6%
7%
7%
6%
Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler 53%
İsta nbul_200 4 İsta nbul_201 9 Sak arya_ 2 0 0 4 Sak arya_ 2 0 1 9 Bo lu_2004 Bo lu_201 9 Ko ca eli _20 04 Ko ca eli _20 19
6%
0%
5% 5% 5%
2% 1%
5%
21%
64%
22%
64%
22%
72%
17%
74%
19%
17%
59%
14%
24%
57%
25%
17%
21%
16%
T ür kiy e_ 20 04
49%
37%
56%
41%
53%
5%
Bur sa _20 04
13%
51%
4%
38%
7%
50%
39%
4%
Bur sa _20 19
GSYH’nin sektörlere göre dağılımı, %, Türkiye ve Sakarya, 2004 ve 2019
Kaynak: TÜİK, Bölgesel Hesaplar, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2004-2019
Tarım alanı bakımından Bursa ve Bolu Sakarya’nın önünde Süs bitkilerine ayrılan tarım alanları oranı, Sakarya’da daha yüksek
Slayt 18
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4
2020
2012
2004 2006 2008 2010 2016 2014 2018
Bolu Sakarya Bursa
İstanbul Kocaeli
Kaynak: TÜİK, Yıllık, 2004-2020
İşlenen tarım alanı istatistikleri, Sakarya ve emsal iller, 2004-2020
İşlenen tarım alanı, Türkiye’deki toplam tarım alanlarından alınan pay, %
Bitkisel üretim faaliyetine göre işlenen tarım alanı, ilin kendi içerisindeki toplam tarım alanlarından alınan pay, %
*Renkler koyulaştıkça ilgili üretim faaliyetindeki pay oranı artmaktadır
Tahıllar ve diğer bitkisel ürünler
Sebze bahçeleri
alanı
Meyveler, içecek ve
baharat bitkileri
alanı
Süs bitkileri alanı
Sakarya 41,0 4,5 53,8 0,7
Bursa 55,1 12,9 31,8 0,1
Bolu 97,0 0,8 2,2 0,0
İstanbul 92,4 3,9 3,7 0,1
Kocaeli 79,5 3,9 16,5 0,1
2020 yılında Sakarya’da bulunan turizm belgeli konaklama tesislerine geliş sayısı 139 bin oldu
İlçe bazında ise Adapazarı ve Sapanca ilçeleri ilk sıralarda
Slayt 19
İlçelere göre turizm işletme belgeli konaklama tesislerine geliş, geceleme, ortalama kalış süresi ve doluluk oranlarının dağılımı, 2020
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2020
*Renkler koyulaştıkça ilgili veri değer olarak artış göstermektedir Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam
Adapazarı 3.574 52.424 55.998 5.585 70.984 76.569 1,56 1,35 1,37 2,16 27,50 29,66
Akyazı 127 4.269 4.396 569 14.453 15.022 4,48 3,39 3,42 1,22 30,88 32,10
Erenler 600 15.097 15.697 1.564 28.653 30.217 2,61 1,90 1,93 1,07 19,60 20,67
Hendek 196 5.852 6.048 630 10.806 11.436 3,21 1,85 1,89 1,09 18,76 19,85
Sapanca 3.197 34.683 37.880 7.338 61.759 69.097 2,30 1,78 1,82 1,96 16,50 18,46
Serdivan 1.075 13.630 14.705 2.903 21.485 24.388 2,70 1,58 1,66 2,46 18,20 20,65
Taraklı 0 213 213 0 426 426 0,00 2,00 2,00 0,00 14,79 14,79
Arifiye 326 4.548 4.874 480 5.697 6.177 1,47 1,25 1,27 1,92 22,77 24,69
Tesise Geliş Sayısı Geceleme Ortalama Kalış Süresi Doluluk Oranı(%)
Slayt 20
Bitirilen eğitim durumu, 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2008-2019
Kaynak: TÜİK, Eğitim İstatistikleri, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2008-2019
Lise ve dengi meslek
okulu
Bilinmeyen Okuma
yazma bilmeyen
Ortaokul ve dengi meslek
okulu Okuma
yazma bilen fakat
bir okul bitirmeyen
İlkokul İlköğretim Yüksekokul
veya fakülte Yüksek lisans (5 veya 6 yıllık
fakülteler dahil) 21.527
Doktora 21.160
148.255 179.266
73.637
6.273 2.354
214.448
112.497
10.968
2008 yılı ile kıyaslandığında Sakarya’da nüfusun eğitim seviyesi yükselmiş 2019 yılında bitirilen eğitim durumu açısından lise ve dengi meslek okulu ön plana çıkıyor
32.837 262.663
42.874 35.033 68.595 36.450
118.536
2.152 658 41.938
Kadın Erkek
2008
2019
Slayt 21
Bitirilen eğitim durumu, 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus, %, 2008-2019
Kaynak: TÜİK, Eğitim İstatistikleri, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2008-2019
3 3
23
9
19
27
14
1 0 1
Okuma yazma bilmeyen
Ortaokul ve dengi meslek
okulu İlköğretim
Okuma yazma bilen fakat
bir okul bitirmeyen
İlkokul Lise ve
dengi meslek
okulu
Yüksek lisans (5 veya 6 yıllık
fakülteler dahil) Yüksekokul
veya fakülte Doktora Bilinmeyen
2008 yılı ile kıyaslandığında Sakarya’da nüfusun eğitim seviyesi yükselmiş
2008’de nüfusun yüzde 5’i yüksekokul veya fakülte seviyesinde eğitime sahipken 2019’da bu oran yüzde 14’e çıktı
7 5
41
11 6
18
5 0 0 7
2008
2019
Slayt 22
Hastane yatak sayısı, 2002-2018
Kaynak: TÜİK, Sağlık İstatistikleri, TEPAV görselleştirmesi, Yıllık, 2002-2018 0
500 1.000 1.500 2.000 2.500
2005 200920082006
2002 2003 2004 2007 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
+101%
Hastane yatak sayısı artış eğilimde
2002’den bu yana yatak sayılarında yüzde 101’lik bir artış var Bin kişi başına düşen hekim sayısı 2017’de sıçrama yapıyor
Bin kişi başına düşen toplam hekim sayısı, 2002-2018
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0
2002 20042003 2005 2006 20092007 2008 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
