OTURUM-1OTURUM-1 Enformasyon Bilimine GirişEnformasyon Bilimine Giriş

(1)

OTURUM-1 OTURUM-1

Enformasyon Bilimine Giriş Enformasyon Bilimine Giriş

–Bilginin Tanımı –Bilginin Türleri

–Bilginin Hiyerarşisi

–Bilginin Ortaya Çıkışı ve Bilgi Biliminin Doğuşu –Bilginin Gereği

•Eğitim İçin Bilgi

•İş Dünyası İçin Bilgi

•Bilim-Teknoloji İçin Bilgi

•Vatandaşlık İçin Bilgi

•Günlük Yaşam İçin Bilgi

Okunacak Kaynak:

Ruıbin, R.E. (2000). Foundations of Library and Information Science. New York: Neal- Schuman Publishers. Bölüm-2: 19-55ss.

(2)

msagsan@baskent.edu.tr

2

BİLGİ NEDİR?(Knowledge)

• Bilgi bilinen her şeydir.

• Elektronik veya geleneksel ortamlara kaydedilmiş, anlamlı ve iletilebilir veriler topluluğudur.

• Bir mesajın anlamı veya içeriği...

• Üzerinde kesin bir yargıya varılmamış, anlam kazanmış her türlü ses, görüntü ve yazılara verilen isim...

• Kağıt veya başka ortamlar üzerine kaydedilmiş, anlaşılabilen ve iletilebilen veriler topluluğudur.

• Bireyin zihninde tutulan ve yalnız bireyin sahip olduğu ve/veya bilgi kayıt ortamları aracılığı ile toplumun bütün bireylerince elde edilebilen, organize edilmiş, anlamlı ve ilişkili veriler bütünüdür.

• İnsanlar tarafından enformasyonun oluşturulması, toplanması, depolanması ve paylaşımını sağlayacak kavramsal araçlar ve kategorilerin tümü bilgi etrafında oluşmaktadır.

• Zihnin herhangi biçimde resmi veya gayrı resmi olarak iletilen, kaydedilen, yayılan ve/veya yayımlanan bütün fikirleri, gerçek ve hayal ürünleri.

• Bilgi bilme eyleminden gelmektedir. Bilme eylemi ise, konuşma, dinleme, yazma, okuma, keşfetme, algılama ve yaratma gibi aktivitelerden oluşmaktadır. Yani biz,

bildiklerimizi bu aktiviteler sonucunda elde ediyoruz. Bu aktivitelerin bazıları için en az iki kişi gerekmektedir. Ulaştırıcı ve alıcı.

• Aslında bu tür eylemler gerçekleşirken de bizler, bilinç altındaki üretimlerimizden istifade

etmekteyiz.

(3)

Düşünce Sorusu:

Herhangi bir şeyi bildiğimizi nasıl biliriz?

Hangi faktörler bir şeyi bildiğimizi ortaya koymaktadır?

Bilmemizi sağlayan unsurlar nelerdir?

(4)

4

“BİLME”’NİN UNSURLARI

1. Tanışıklık olmak (being acquainted)

2. Benzer olmak (being familiar)

3. Farkında olmak (Being aware)

4. Anımsamak/Çağrıştırmak (remembering)

5. Hatırlamak (recollecting) 6. Tanımak/Farkına varmak

(recognizing)

7. Ayırt etmek (distinguising)

8. Anlama (Understanding) 9. Yorumlama (interpreting) 10. Açıklayabilir olma (being

able to explain)

11. Kanıtlayabilir olma (being able to demonstrate)

12. Hakkında konuşabilme (being able to talk about) 13. Yerine getirebilir/yapabilir

olma being able to

perform()

(5)

Bilginin sahip olması gereken özellikleri:

1. Doğruluk: Bilgi hatalardan arındırılmış olmalıdır. Bilginin gerektirdiği doğruluk

derecesi, kararın amacına ve niteliğine göre farklılık gösterecektir. Bilginin doğruluk derecesi, karar vermek için sahip olunan zaman ve bilgiyi elde etmenin maliyetine bağlıdır.

2. Uygunluk: Bilgi, karar verilen konu/konularla ilgili olmalıdır. Her yönetim kademesi ve fonksiyonel birim için gerekli bilginin kapsamı ve detayı farklılık gösterecektir.

3. Zamanlılık: Bilgi gerekli yer ve zamanda hazır olmalıdır. Bilgi, doğru ve uygun olmasına rağmen zamanında gelmemişse bir anlamı yoktur. Zamanlılık, özellikle koşulların sürekli bir şekilde değiştiği kararların verilmesinde önemli olmaktadır.

4. Noksansızlık: Karar vericiye sunulan bilgi tam ve eksiksiz olmalıdır.

5. Denetlenebilirlik: bilgi, bilginin doğruluğunu ve noksansızlığını belirlemeye uygun olmalıdır. Bilginin doğruluğu ve noksansızlığı, doğru olarak kabul edilen bilgi ile karşılaştırılarak belirlenebilir. Ancak, çoğunlukla bilginin doğruluğu, bilginin orijinal kaynağına baş vurularak belirlenir.

6. Kısalık: Bilginin içeriği, olabildiğince öz ve kısa olmalıdır. Bilginin kapsamı genişledikçe, gereksiz ayrıntılardan dolayı karar vermek güçleşecektir.

7. Güncellik: Sunulan bilgi karar verilecek konudaki en son durumu yansıtmalıdır.

8. Ekonomiklik: bilginin bir maliyeti vardır. Bu nedenle bilgi, üretmesi beklenen

değerden daha pahalı olmamalıdır.

(6)

6

Bilginin Mevcut Özellikleri

• Bilgi kullanılarak bitmez.

• Bilgi, eşzamanlı olarak birçok insan tarafından kullanılabilir.

• Bilginin hacim olarak artması kişilerin istemleri dışındadır. Bilginin büyümesinin önlenemez olması onun ayrıcalıklı bir yanıdır.

• Bilgi, paylaşılmak için sağlanır.

• Her ne kadar güncelliğini yitirmiş bilgi olsa da;

onun tüketilerek bitirilmesi imkansızdır.

• Bilginin sık kullanımı, bilgiyi yıpratmaz.

(7)

Bilginin Türleri

• Günlük (sıradan) bilgi:

• Bilimsel Bilgi:

• Hümanistik bilgi

• Sanatsal bilgi

• Diğer sınıflamalar:

1. Pratik bilgi(Practical knowledge): Bilgiyi kullanan kişinin işiyle, hareketiyle veya kararıyla ilgili olan bilgidir.

– Profesyonel bilgi(Professional knowledge) – İş bilgisi(Business knowledge)

– Çalışanların bilgisi(Workman’s knowledge) – Siyasi bilgi(Political knowledge)

– Ev hayatında kullanılacak bilgi(Household knowledge) – Diğer pratik bilgiler(Other practical knowledge)

2. Entelektüel Bilgi(Intellectual knowledge): Herhangi bir kişinin zihinsel merakını gidermek üzere verilen bilgidir. Eğitim bilgisi, hümanistik bilgi, bilimsel bilgi, genel kültür bilgisini içerir.

3. Boş zamanları değerlendirme bilgisi: (Small-talk and Past-time knowledge)Buların herhangi bir entelektüel yönü yoktur. Örneğin kaza veya suçlarla ilgili haberler, insanların dedikodu bilgileri, vs. Romanlar, fıkralar, oyunlar gibi aktiviteler, hayatın ciddi bir takım sorunlarından uzaklaşmak için gerekli olan bilgidir.

4. Dini bilgi (Spiritual knowledge)

5. İstemdışı olan bilgi(Unwanted knowledge): Kazara elde ettiğimiz ilgi alanımızın dışında

olan bilgilerdir. Örneğin, sokakta yürürken bir kazaya rastlayarak istemimiz dışında elde

ettiğimiz bilgiler...

(8)

8 Uygulama

Arzulanan bir hedefe veya nihai duruma ulaşmak için bir biçimde yürütülecek bir plan veya eyleme

yönelik bilgi uygulama süreci

Soyutlama (Abstraktlama)Düzeyi Bilgi Süreci Akışı Süreçler

Anlama

Bu ilişkileri açıklamak için bilgi grupları ve sentezleme modelleri süreci

arasındaki kapsayıcı statik ve dinamik ilişkiler süreci

Organizasyon

Bu Müteakip düzeltme bağlamında veri öğelerini sıraya koyma, süzeme, sınıflama, indeksleme ve depolama

süreci

Gözlem

Uygun işlem yapmak için toplama, etiketleme ve nicel ölçüleri gönderme

süreci Fiziki

süreç

AKIL

Bilgi tesirli bir şekilde uygulanır *Liderlik *Karar Alma

*Karara Yardımcı Olma

BİLGİ

Enformasyon anlaşılır ve açıklanır

ENFORMASYON

Veri, içeriğe, indekse ve organizasyona yerleşir

VERİ Ölçüm ve gözlem

*Sonuç çıkarma *Tümevarım *Tümdengelim *Bilgiyi Kaçırma

*Muhakeme etme

*Kuşkucu yönetim

*İndeksleme

*Korelasyon ve ilişki kurma

*Dış değer biçim

*Çatışmama durumu

*Sürecin öncesi

*Boyut belirtme

*Süzme

*İndeksleme

*Anlam çıkarma

*Derleme

*Ölçme

*Mesaj ayırma Veri sağlama

(9)

(10)

10

Bilgi hiyerarşisine bir örnek...

• Özel işletmeler için Pazar ve ekonomik ölçümler/göstergeler gözlem yolu ile elde

edildiğinden veri sayılırken, bunların analizleri ve

pazarın ekonomik davranış modellerinin anlaşılır bir yapıya dönüştürülmesi enformasyon olarak ifade edilir.

• Ekonomi, pazar, stratejik planlar uygulamaya

yönelik olarak yapılan çalışmalar olduğundan bilgi sayılırlar.

• Sonuç olarak tüm bu aşamaların gerçekleşmesi ve şirketin başarıya ulaşması ise, bizlere şirket

hakkında bir fikir (wisdom) vermektedir. Bu fikir de

üst bilgi olarak nitelendirilir.

(11)

11

BİLGİ HİYERARŞİSİ

• VERİ

• İşlenmemiş bilgi ya da ham bilgidir.

Veri bir olay veya gerçeğin kaydıdır.

Bu kayıt, bir kağıt parçası, bir satış günlüğü ya da bir bilgisayar diski üzerine bulunabilir.

• Veri kendi başına önemli yada anlamlı olmayabilir.

• Veri kendi başına çok yararlı değildir.

• Veri, işlendiğinde bilgi haline getirebilecek ve sonuçlar

çıkarılabilecek kişilerle, yerlerle, olaylarla, süreçlerle ve fikirlerle ilgili ham gerçekleri kapsar.

• ENFORMASYON

• Belirli bir amaç için iletilen bilgiyi ve iletim sürecini içeren eylemdir.

• Veri yada gerçeklerin sistematik olarak toplanması, bir araya getirilmesi,

yapılanması ve düzenlenmesi eyleminin ürünüdür. Bundan dolayı enformasyon, gereksinim duyulan anlamlı veridir. Verinin

“anlamlılık” niteliği taşıması, onun işlenmesi sürecini gereksindirir.

• Gereksinim duyan birey için anlamlı hale getirilmiş ve verinin yeniden sunusu olan enformasyondur ve bu bağlamda

kullanıcılar için yararlıdır.

• Enformasyon ise, verilerin analiz edilerek karar vermek için anlamlı ve kullanılabilir bir hale getirilmiş verinin halidir.

Verinin işlenerek belirli amaçları yerine getirmek için anlamlı hale getirilmesi

sonucu elde edilen enformasyon, bir başkası için veri sayılabilir. Çünkü enformasyon

ancak, karar vericinin gereksinimlerini karşılaması durumunda bir anlam ifade edecektir.

(12)

12

VERİ VE ENFORMASYON FARKINA BİR BAŞKA ÖRNEK

Bir bölgesel satış müdürü, satış elemanlarının

aylık satışına ilişkin kayıtları enformasyon olarak kabul edebilir. Çünkü bu enformasyon ona satış elemanlarının performansları hakkında anlamlı bilgiler vermektedir. Genel müdür yardımcısı ise, bu satış kayıtlarını veri olarak görebilir. Bu

gnl.md.yrd.cısının satış elemanlarının

performansları hakkında bir yargıya varabilmesi için bir yıl önceki aynı döneme ilişkin

enformasyona da ihtiyacı olmasından

kaynaklanabilir.

(13)

Verinin Bilgiye Dönüştürülmesi

VERİ(Data) (Türkiye nüfusu

67 milyon)

ENFORMASYON (information) Üniversite mezunu

5 milyon Özel Bilgi

(Knowledge) İletişim Fakültesi

Mezunu 7 bin

(14)

14

Bilginin Ortaya Çıkışı ve Bilgi Kaynaklarının Meydana Gelmesi

• Bilginin üretimi, kullanılması, işlenmesi ve dağıtımı bir endüstri kolu haline gelmiştir.

• Uygun bilgi kaynakları bu endüstri kollarına bağlı olarak gelişme şansı bulmuştur. Örneğin, her türlü yapımcılar, işletmeler, dağıtıcılar, bilginin sunulduğu her türlü ortam (belgesel veya

elektronik), kütüphaneler, bilgi bankaları, veri tabanları, görsel işitsel materyaller bilgi kaynakları arasında sayılabilir.

• Bilginin üretilmesinden başlayarak kaydedilmesi aşaması sayesinde bilgi kaynakları meydana gelmiştir.

• Bilginin gelecek nesillere taşınması gerekliliği üzerine bilgi kayıt ortamları (bilgi kaynakları) oluştu.

• Eski çağlarda bilginin kaydedilmesi ve dağıtılması zorluğu (elle yazıldığı için çoğaltılması çok zor bir durumdu) matbaanın icadını gerçekleştirmiştir.

• Böylece, M.S.1440 yılında matbaayı ilk kullanan Avrupalı Johannes Gutenberg olmuştur.

• Bilginin miktarındaki artış, onun depolanmasını ve dolayısıyla da yararlı duruma getirilmesini zorunlu kılmıştır. Bilgi patlaması (information exploasion) olarak da nitelenen bu durum; bilgi biliminin doğmasına neden olmuştur.

• Bu nedenle bilgi biliminin temel çalışma alanı istenilen herhangi bir ortamdaki bilgiyi gerekli olan kişiye en kısa sürede ulaştırma yöntemlerine yönelik çalışmalarda bulunmaktır.

• Bilgi bilimi her alanda yaygınlıkla kullanılarak içerisinde çalıştığı alana ait bilgileri derleyen, düzenleyen ve o çalışma alanının hizmetine koyar.

• Örneğin bir doktor, uyguladığı tedavi yöntemlerini en üst düzeye çıkarmak çabasında ise, her zaman yeni bilgilere gereksinimi olur. Bir avukat davası ile ilgili yeni kanunları öğrenerek

müvekkilinin çıkarlarını düşünür. Bir mühendis ise en yeni teknik bilgileri öğrenerek bir

başkasının bulduğu yöntemler üzerinde gereksiz zaman harcamaktan kurtulur. Son olarak bir bilgi yöneticisi ise, çalıştığı örgütü en iyi biçimde bilgi ile donatabilmesi ve bu bilgiden şirketinin kar sağlamasını yerine getirebilmesi için mutlaka yeni bilgilere (her alanda) ihtiyaç

duymaktadır.

(15)

15

Enformasyon Bilimi İçin Gereklilikler

• Bilginin çeşitli amaçlarla derlendiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu dikkate alınırsa, çeşitli kurumların var olma gerekçesi bilgiye dayandırılabilir. Örneğin,

– Kitaplar, bilginin paketlendiği ortamlardır.

– Okullar, bilginin gelecek nesillere aktarılması için derlendiği ve öğretildiği yerlerdir.

– Kütüphaneler, bilginin depolandığı ve dağıtıldığı yerlerdir.

– Sinema ve televizyon, bilginin görsel yanının sunulduğu yerlerdir.

– Dergiler, ihtisaslaşmış alanlarda en son teknik ve güncel bilgilerin yazılı iletişimle sunulduğu ortamlardır.

– Konferanslar ise, enformasyonunun sözel olarak iletildiği yerlerdir.

• Bu tür kurumlar bugünkü toplumların iletişim gereksinimlerinin karşılanmasında yetersiz kalmaktadırlar. Örneğin, bilim ve teknolojideki baş döndürücü gelişmeler, yeni bilginin elde edilmesini, eski bilginin ise modasının geçmesine neden

olmaktadır. Yine uzmanlaşmanın gittikçe artması sonucu bilgi değişiminin ve

iletişiminin de zorlaşmaya başlaması özellikle iletişim sektörüne yönelik bilgiyi

elinde bulunduran kurumların mevcut bilgilerinin düzenlenmesi gerektiğini ortaya

koymaktadır. Bu tür eksiklikler, herhangi bir sektörde bilgi ile ilgili davranış ve

değişimleri açıklayan yeni bir disiplinin doğmasına neden olmuştur. Bu disiplinin

adı da “bilgi bilimi”’dir.

(16)

16

ENFORMASYON BİLİMİ (Information Science)

Toplum içinde birey ve grupların bilgiye en fazla ve yerinde erişimi ve kullanımı için;

• Bilginin nitelikleri ve davranışını,

• Bilgi akışının yönetimini etkileyen güçleri ve

• Optimum kullanılabilirlik ve erişilebilirlik için bilginin süreçlerini inceleyen bilim dalıdır. Bu süreçlerden ise bilginin;

– Yaratılması, Yayımı, Derlenmesi, Düzenlenmesi, Depolanması, Erişilmesi, Yorumlanması ve Kullanılması anlaşılmalıdır.

• Bilgi bilimi, makro bir kuram olup matematik, mantık, dilbilim, psikoloji,

bilgisayar teknolojileri, yönetim araştırmaları, grafik sanatı, iletişim kütüphane bilimi, yönetim vb.gibi disiplinlerden istifade ederek ortaya çıkmıştır.

• Bilgi sistemleri, bilgi erişim, bilgiyi arama davranışı ve insan-bilgisayar

etkileşiminin süreçlerini ve karakteristiklerini araştırma ve teoriye dayanarak değerlendiren bilimsel bir çalışma alanıdır.

• Bilgi bilimi, çeşitli meslek dallarındaki kişilerin, yeni bilgilerden

yararlanabilmeleri için gerekli bilgileri en yararlı bir şekilde hedef kitleye/kişiye ulaştırmakla ilgilenir. Bu bilgiyi ulaştırırken de 3 ana kurala uymak zorundadır.

1. Bilgi edinmek isteyen kişi veya gruba gerekli bilginin kaynağını gösterir.

2. İstenilen bilgiyi, kişinin istediği zaman içerisinde sağlar.

3. Kişi bu bilgiyi edinmeye karar verir vermez bilgiyi iletir.

(17)

ENFORMASYON BİLİMİ ÇALIŞMA ENFORMASYON BİLİMİ ÇALIŞMA

ALANLARI ALANLARI

• 1.Alan: Bilgi gereksinimlerinin, bilgi arama davranışlarının, bilgiyi kullanma

alışkanlığının ve bilgi kullanıcılarının açıklanması.

• 2.Alan: Bilginin depolanması ve erişimi

• 3.Alan: Bilginin doğasının ve bilginin değerinin tanımlanması

• 4.Alan: Bibliyometri ve atıf analizi

• 5.Alan: Yönetim ve idari konular.

(18)

18

Temelini Enformasyon Bilimine Dayandıran Disiplinler

• Kütüphanecilik: Özellikle kurumlara bir veya birden çok topluluğa ve kurum içerisindeki dermeye kendini adayarak, doğrudan doğruya bilgi sağlayan ve hizmete sunan kütüphane merkezli uygulama alanına denir.

• Enformasyon Yönetimi: Enformasyon ve verinin depolanması ve kullanıcılara transferi ve erişimi için uygulama alanını örgüt merkezli gerçekleştiren sistematik bir çalışma alanıdır.

• Kayıt Yönetimi: Örgütler ve kurumları temel alarak bunlara ilişkin ortak dosyaların derlenmesi ve korunması yolu ile gerekli aktiviteleri gerçekleştiren bir uygulama alanıdır.

• Arşivcilik: Bir kurumun kimliği ve büyümesi için orijinal, korunmaya değer ve kalıcı bir dermeden oluşan tarihi kayıtların araştırıldığı ve eylemlerinin gerçekleştirildiği disiplindir.

• Bilgi Yönetimi:Çalışma alanının sadece bir boyutunu bilgi bilimine dayandırmıştır. Bu da sadece örgüt içerisindeki bilgi sürecini (derlenmesi, düzenlenmesi ve hizmete sunulması) gerçekleştirmesi şeklinde nitelendirilebilir.

• Oysa ki bilgi yönetimi, örgütlerde bilginin bütün yaklaşımları ile (üretilmesi, kodlanması, paylaşılması, öğrenilmesi ve yenilenmesi) ile ilgili disiplinlerarası bir işletme modelidir.

• 1990’lı yıllarda özellikle ekonomistlerin “bilgi üretim faktörüdür” varsayımı ile gelişme alanı bulmuştur.

• Herhangi bir teşebbüsün enformasyon varlıklarının (veri tabanları, dokümanlar, politikalar,

prosedürler, bilgi türleri) tanımlanması, ele geçirilmesi, değerlendirilmesi, erişilmesi ve paylaşılması temel çalışma alanıdır.

• Bu model de ancak örgüt içerisindeki iletişim kanalarının açık olması ile kurulabilir. Yani işletmeden ziyade iletişim boyutu ağır basmaktadır.

• Bilgi yönetimi sayesinde bilgi bilimi örgütlerde daha esnek kullanılır hale gelmiştir.

(19)

Enformasyon Kullanımının En Yoğun Olduğu Alanlar

1. Araştırma-Geliştirme (AR-GE) 2. Yönetim

3. Eğitim-Öğretim 4. Üretim

Bilginin önemi:

“...yeni güç kaynağı azınlığın elindeki para

değil; çoğunluğun elindeki bilgidir”.

(20)

20

AR-GE İÇİN Enformasyon

• Bir ülkenin toplumsal, kültürel, bilim ve teknik alanlarında gelişmesi, çağdaş yaşam koşullarının gereği olan davranışları gösterebilmesi, ancak yapılacak bilimsel AR-GE çalışmaları ile gerçekleştirilebilir.

Bilimsel çalışmaların sürdürülebilmesi, ve çalışmalardan olumlu sonuçlar alınabilmesi için o ülkedeki veya örgütteki “bilgiye ilişkin faaliyetler” çok iyi bir şekilde düzenlenmesi gerekir. Çünkü, AR-GE çalışmalarının en temel girdisi noktasında bilgi bulunmaktadır.

• Bilgi günümüzde ülkelerin gelişmişlik ve kalkınma düzeylerini belirlemektedir. Bunun için gelişmiş ülkeler, bilginin üretilmesi, yayımı ve işlenmesi üzerine faaliyet gösteren yeni bir sektörün varlığını kabul etmişlerdir. Gelişmiş ülkelerin geniş ve güçlü bir pazar olarak niteledikleri bu yeni ekonomi sektörünün adı “bilgidir”.

• Bilgi bu tür ülkeler için rekabetçi avantaj konumuna gelmiş ve

metalaşmıştır(alınıp satılabilen ve üzerinde kar elde edilebilen bir mal olarak görülmüştür).

• Bilgi sektörü, AR-GE faaliyetleri çalışmalarında ülkelerin politik ve

ekonomik çıkarlarının savunulmasında önemli bir araç olmuştur.

(21)

İŞDÜNYASI İÇİN ENFORMASYON -1

• Toplumsal kesimin her alanında gözlenen karmaşıklık, alınan hatalı bir kararın büyük kayıplara yol açmasına neden olmakta, bu durum da yönetici kesiminin karar alırken daha dikkatli

davranmasını ve hata oranını en aza indirgemesini gerektirmektedir. Bu gerekliliğin karşılanması ise, yeterli ve doğru bilginin sağlanması ile mümkündür.

• Gerekli bilgiye sahip olmayan yönetimin doğru karar veremeyeceği eskiden beri bilinen bir

gerçektir. Özellikle örgütsel faaliyetlerin karar verme aşamasında yaşanılan dualiteler (ikilemler) arasında en doğruyu seçebilme yetisi yönetimin sahip olduğu bilgi ile doğru orantılıdır.

• Günümüzdeki çağdaş yaşam koşullarında, gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde geçerli olan iki önemli faktör vardır. Bulardan birincisi yeniliğe (innovation) karşı açık olmak ikincisi ise, örgütsel karar verme karakteristiğini hatasız gerçekleştirmektir.

• Birinci yaklaşım için, örgütlerde her türlü yenilik, örgüte yeni bilgilerin girdi olarak sağlanması ile mümkündür. Değişen çevre koşullarına ayak uydurmak örgütlerin mevcut her türlü yeniliği benimsemeleri ile mümkündür. Örgütsel kararların doğru olabilmesi ise, yöneticilerin kararlarını vermek zorunda oldukları ekonomik, sosyal ve politik çevrenin istikrarı ile sağlanabilir. Çevre ne kadar kompleks ise, bilginin toplanması, kontrol altına alınması, diğer bilgi türleri ile

karşılaştırılması ve analiz edilmesi de o kadar zor olacaktır.

• İşte örgütler için gelecekteki belirsizliği en aza indirgeyen, onların kararlarına yardımcı olan bilgidir.

• Artık iş dünyası bilgiden en fazla oranda yararlanabilmek için, ihtiyaç duydukları bilgiyi edinebilmek için, yönetim bilişim sistemlerini kurarak dünyadaki bilgi hızını yakalamaya ve dünyadaki bilgi akışına entegre olarak ona yön vermeye çalışma yollarını aramaktadır.

(22)

22

• İşletmeler açısından bilgi, her türlü işletme faaliyetinin sürdürülmesinin her adımda sürekli olarak gerek duyulan bir kaynaktır.

• Bilgi, artık örgütler için stratejik bir düzeyde yer almaktadır. Bilgi, örgütte stratejik düzeye gelirken 4 aşamadan geçmiştir.

1)Formalite Kaynağı Olarak Bilgi: (1950-1960): Bilgi bir ürün veya hizmetin tasarımı, üretimi ve dağıtımı ile ilgili zorunlu bürokratik formaliteler olarak görülmekte idi.

2)Genel Destek İçin Bilgi (1960-1970): İşletmeler, bilginin işletme içindeki yerini yeniden değerlendirmişler ve bilginin genel yönetimi destekleyebileceği fikrine varmışlar.

3)Yönetim İçin Bilgi (1970-1980):Bu dönemde bilgi, (ve bilginin derlenmesi/toplanması, depolanması ve işlenmesinde kullanılan sistem) yönetimin örgütü kontrol etmede kullanabileceği önemli bir faktör olarak değerlendirmiştir.

4)Stratejik Bir Kaynak Olarak Bilgi (1985-2000): Bilgi stratejik bir kaynak, rekabet avantajı veya rekabet üstünlüğü elde etmede stratejik bir silah olarak görülmeye başlanmıştır.

• Yöneticiler, para, materyal, insan gücü gibi kaynakların yanında bilgiyi e en uygun şekilde kullanır duruma gelmişlerdir.

• Yönetsel kararlarda bilginin bir takım nitelikleri vardır. Bunları şu şekilde izah edebiliriz:

İŞDÜNYASI İÇİN ENFORMASYON-2

(23)

Nitelikleri

İşlemsel Planlama ve kontrol

Yönetim Kontrolü ve Taktiksel Planlama

Stratejik Planlama

Hemen (Acil)

Yüksek İşletme İçi

Kesin Sürekli Uzun

Dönem

Özet Temel Olarak Dışsal

Kesin Değil

Seyrek

Bilgi

Zaman Aralığı

Ayrıntı Düzeyi

Kaynak Doğruluk

Derecesi Sıklık

(24)

24

EĞİTİM-ÖĞRETİM İÇİN ENFORMASYON

• Bilimsel ve teknik alandaki baş döndürücü gelişimin, eğitim-öğretim kurumlarına etkisi iki yönde olmuştur.

• 1-Yeni toplum yapısının daha nitelikli insan gücüne

gereksinim duyması ve eğitim öğretim programlarının bu yönde gelişmesidir. Ders programlarının çağdaş

seviyeye yükseltilmesi, öğreticinin de mevcut bilgi seviyesinin yükseltilmesi ile doğru orantılıdır.

• 2-Eğitim ve öğretimde enformasyon ve bilgi

teknolojilerinin kullanılması ile geleneksel yöntemlerin

uygulama dışı kalması. BT, öğrenen kişinin öğrenme

kapasitesini arttırmış; bireyi, toplumsal yaşamın her

alanına rahatlıkla adapte edebilmiştir.

(25)

ÜRETİM İÇİN ENFORMASYON

• Örgütlerde üretim faktörü, sürekli teknolojik yeniliklerin takibi ile gerçekleşmektedir. Bu teknolojilerin takibi için de bilgi gereklidir. Sürekli değişen teknoloji yanında insanın beklentilerinin ve ihtiyaçlarının da değişmesi, üretimin boyutlarını da değiştirmekte ve üretimde

çeşitliliği arttırmaktadır. Bu çeşitlilik ise, bilgi

teknolojilerinin takibi ve onun örgüte adapte edilebilmesi ile gerçekleşir. Bu faaliyetleri gerçekleştirmek için de bir takım becerilere sahip olunmalıdır. İşte bu beceriler de insanın bilgililiği ile elde edilebilir.