Sinoptik
Sinoptik Haritalarda Kodlama Haritalarda Kodlama
Bulutluluk
Bulutluluk
R R ü ü zgar Y zgar Y ö ö n n ü ü ve H ve H ı ı z z ı ı
Bulut
Bulut
Yağış
Kodlama Kodlama
T T ü ü rkiye rkiye ’ ’ yi ilgilendiren hava k yi ilgilendiren hava k ü ü tleleri tleleri
Hava Hava
KüKütlesitlesi Kaynak SahasıKaynak Sahası MevsimMevsim cPkcPk Sibirya, Rusya, İSibirya, Rusya, İskandinav skandinav
yarıyarımadasmadasıı SoSoğuk mevsimdeğuk mevsimde cPwcPw GüGüney Rusya, Balkanlarney Rusya, Balkanlar Nispeten daha sıNispeten daha sıcak cak
mevsimlerde mevsimlerde mPkmPk Kuzey AtlantikKuzey Atlantik BBütütün yün yııll
mPwmPw Kuzey AtlantikKuzey Atlantik SoSoğuk mevsimlerdeğuk mevsimlerde
mTwmTw SubtropikalSubtropikal denizler (Asorlardenizler (Asorlar, , Akdeniz)
Akdeniz) BBütütün yün yııll cTwcTw SubtropikalSubtropikal kara kükara kütleleri (Kuzey tleleri (Kuzey
Afrika, G
Afrika, Güüney Balkanlar, Orta Doney Balkanlar, Orta Doğğu)u) BBütütün yün yııll
Karasal Polar Hava K
Karasal Polar Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( cP cP ) )
KKışıışınn
Bu hava k
Bu hava küütlesinin kaynak sahastlesinin kaynak sahasıı Sibirya, Rusya, Sibirya, Rusya, Finlandiya, Laponya
Finlandiya, Laponya’’ddıır. Dr. Düünyannyanıın en son en soğuk hava ğuk hava kükütlelerinden biridir. tlelerinden biridir. ÖÖzellikle kzellikle kışıışın kuzey Rusya ve n kuzey Rusya ve Finlandiya
Finlandiya üzerinde bir antisiklon yerleüzerinde bir antisiklon yerleşştitiği zaman ği zaman Avrupa
Avrupa’’nnıın bn büüyyüük kk kıısmsmıınnıı kaplar, hatta zaman zaman batıkaplar, hatta zaman zaman batıda da Britanya Adalar
Britanya Adalarıı’’na ve gna ve güüneyde Tneyde Tüürkiye rkiye üzerinden Akdeniz üzerinden Akdeniz üzerine kadar uzanüzerine kadar uzanıır (soğr (soğuk dalgalaruk dalgalarıı) Bu havanı) Bu havanın in işşgali gali altaltıında bulunan sahalarda gnda bulunan sahalarda göökykyüüzzüü genellikle bulutsuzdur. genellikle bulutsuzdur.
ÇüÇünknküü ççok az nem iok az nem iççerir. Fakat erir. Fakat cPcP Akdeniz Akdeniz üüzerine vardzerine vardığıığı zaman alttan
zaman alttan ııssıınarak hınarak hızla kararszla kararsıız hale geçz hale geçer, er, CuCu ve ve CbCb bulutlar
bulutlarıınnıın olun oluşşumuna ve umuna ve şşiddetli saiddetli sağğanaklara yol aanaklara yol açar. çar.
Akdeniz
Akdeniz’’e doe doğğru bu sokuluru bu sokuluşşlarlarıı sısırasrasıında Akdeniz nda Akdeniz havzas
havzasıında derin siklon sistemlerinin meydana gelmesine nda derin siklon sistemlerinin meydana gelmesine sebep olur. Bu hava k
sebep olur. Bu hava küütlesinde gtlesinde göörrüüşş şartlarşartlarıı aslıaslında iyi, nda iyi, hava berrakt
hava berraktıır. Fakat alttan r. Fakat alttan ııssıınarak modifikasyona narak modifikasyona uğuğrayrayıınca pus tabakalarnca pus tabakalarıı oluoluşur ve gşur ve göörürüşş sahasısahası daralıdaralır.r.
Karasal Polar Hava K
Karasal Polar Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( cP cP ) )
Yaz Yaz ı ı n n
Bu mevsimde de kaynak sahas
Bu mevsimde de kaynak sahas ı ı ayn ayn ı ı d d ı ı r. r.
Fakat daha daralm
Fakat daha daralm ış ış ve kuzeye ve kuzeye ç ç ekilmi ekilmi ş ş tir. tir.
Hava gene kurudur. A
Hava gene kurudur. Aç ç ık hava ı k hava ş şartlar artları ı h h ü ü k k ü ü m s m s ü ü rer. Fakat g rer. Fakat g ü ü neye do neye do ğ ğ ru ru ilerledi
ilerledi ğ ğ i s i s ı ı rada alt hava tabakalar rada alt hava tabakalar ı ı karars
karars ı ı z hale ge z hale ge ç ç er ve konveksiyonal er ve konveksiyonal
sa sa ğ ğ anaklara sebep olur. Yaz anaklara sebep olur. Yaz ı ı n T n T ü ü rkiye rkiye
ü ü zerinde b zerinde b ü ü y y ü ü k bir etkisi yoktur. k bir etkisi yoktur.
Denizel Polar Hava K
Denizel Polar Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( mP mP ) )
Kışı K ışı n n
Avrupa
Avrupa ü ü zerinde bu mevsimde g zerinde bu mevsimde g ö ö r r ü ü len len mP mP havas havas ı ı genellikle, kuzey Amerika
genellikle, kuzey Amerika ü ü zerindeki zerindeki cP cP havanı havan ın n modifikasyona u
modifikasyona u ğ ğ raması ramas ı sonucunda meydana sonucunda meydana gelir ve
gelir ve ç çe e şitli yollarla Avrupa ş itli yollarla Avrupa’ ’ya ula ya ula şır. Il şı r. Ilı ık, nemli k, nemli ve genellikle karars
ve genellikle karars ı ı zd zd ı ı r. Bu sebepten r. Bu sebepten ö ö zellikle zellikle da da ğ ğ larda veya cepheler boyunca y larda veya cepheler boyunca y ü ü kseldi kseldi ğ ğ i i zaman bol ya
zaman bol yağış ğış b b ırak ı rakı ır. Fakat kara r. Fakat kara ü ü zerinde bir zerinde bir sü s üre kald re kaldı ıktan sonra, alttan so ktan sonra, alttan soğ ğ uyarak kararlı uyarak kararl ı hale gelir. Avrupa
hale gelir. Avrupa’ ’ da yer da yer şekli uzan ş ekli uzan ışı ışı nı n ın K n K- - G G do do ğ ğ rultuda olmay rultuda olmay ışı ışı bu hava k bu hava k ü ü tlesinin k tlesinin k ı ı tan tan ı ı n n orta k
orta k ı ı s s ı ı mlar mlar ı ı na ve T na ve T ü ü rkiye rkiye ’ ’ ye kolayl ye kolayl ı ı kla kla sokulmas
sokulmas ı ı na imkan verir. na imkan verir.
Denizel Polar Hava K
Denizel Polar Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( mP mP ) )
Yaz Yaz ı ı n n
Asl Asl ı ı nda nda mP mP hava k hava k ü ü tlesi kararl tlesi kararl ı ı d d ı ı r. r.
Fakat bu mevsimde i
Fakat bu mevsimde i ç ç erlere erlere sokuldu
sokuldu ğ ğ u zaman alttan u zaman alttan ı ı s s ı ı n n ı ı r ve r ve karars
karars ı ı z hale ge z hale ge ç ç er. Bunun er. Bunun sonucunda yer yer konveksiyonal
sonucunda yer yer konveksiyonal karakterde ya
karakterde ya ğış ğış b b ı ı rak rak ı ı r. r.
Karasal Tropikal Hava K
Karasal Tropikal Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( cT cT ) )
Kışı K ışı n n
Kaynak sahas
Kaynak sahas ı ı kuzey Afrika kuzey Afrika ’ ’ d d ı ı r. Asl r. Asl ı ı nda kuru ve nda kuru ve kararl
kararl ı ı d d ır. Fakat Akdeniz ı r. Fakat Akdeniz ’i a ’ i a ş ş arak Avrupa’ arak Avrupa ’ya ve ya ve Tü T ürkiye rkiye’ ’ ye sokulduğ ye sokuldu ğ u zaman alt tabakalar u zaman alt tabakalar ı ı na nem na nem aldığı ald ığı i i ç ç in in mT mT ile hemen hemen ayn ile hemen hemen ayn ı ı karakteri karakteri kazanm
kazanm ış ış olur. Bu sebepten dolay olur. Bu sebepten dolay ı ı da karars da karars ı ı z z hale ge
hale ge ç ç er. Yer er. Yer ş ş ekli ve cepheler boyunca ekli ve cepheler boyunca y y ü ü kselince bu sayede bol yağış kselince bu sayede bol ya ğış sa sa ğ ğ lar. lar. cT cT hava hava k k ütlesinin ileri hareketine ba ü tlesinin ileri hareketine ba ğ ğ lı l ı olarak Akdeniz olarak Akdeniz üzerinde siklonik f ü zerinde siklonik f ı ı rtı rt ınalar ve ya nalar ve yağış ğış lar olu lar olu şur ki ş ur ki
bunlar
bunlar ö ö zellikle k zellikle k ışı ışı n ve ilkbahar aylar n ve ilkbahar aylar ı ı nda nda meydana gelir.
meydana gelir.
Karasal Tropikal Hava K
Karasal Tropikal Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( cT cT ) )
Yazı Yaz ın n
cT cT hava k hava k ü ü tlesinin kaynak sahas tlesinin kaynak sahas ı ı geni geni ş ş ler Kuzey ler Kuzey Afrika
Afrika’ ’ dan baş dan ba şka Anadolu, ka Anadolu, Ö Önasya nasya ve G ve G ü ü ney ney Balkan
Balkan’ ’lar da kaynak sahas lar da kaynak sahas ı ı na dahil olur. Bu na dahil olur. Bu sahalar i
sahalar iç ç erisinde erisinde cT cT hava k hava k ütlesi kuru, s ü tlesi kuru, s ı ı cak ve cak ve karars
karars ı ı zd zd ı ı r. Kuzeye do r. Kuzeye do ğ ğ ru hareketi s ru hareketi s ı ı ras ras ı ı nda nda denizler
denizler ü ü zerinden ge zerinden ge ç ç ti ti ğ ğ i s i s ı ı rada alt tabakalar rada alt tabakalar ı ı nem al
nem alı ı r. Bunun sonucunda da konveksiyonal r. Bunun sonucunda da konveksiyonal karars
kararsı ızl zlığı ığı artmış artm ış olur. Kaynak sahası olur. Kaynak sahas ın nı ın kuzey n kuzey
sı s ın nı ı r boylar r boylar ı ı nda, g nda, g üney Avrupa ü ney Avrupa ’da g ’ da gö ör r ü ü len yaz len yaz
sa sa ğ ğ anaklar anaklar ı ı genellikle bu genellikle bu ş ş ekilde modifikasyona ekilde modifikasyona
u u ğ ğ ram ram ış ış cT cT hava k hava k ü ü tlesinin etkisi ile olu tlesinin etkisi ile olu ş ş ur. ur.
Denizel Tropikal Hava K
Denizel Tropikal Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( mT mT ) )
Kışı K ışı n n
Bu mevsimde
Bu mevsimde ü ü lkemizde Akdeniz ve Avrupa lkemizde Akdeniz ve Avrupa üzerinden sokulan ü zerinden sokulan mT mT hava kü hava k ütlesi, genellikle tlesi, genellikle Atlas Okyanusu
Atlas Okyanusu’ ’nun nun subtropikal subtropikal k k ı ı sı s ımlar mları ı üzerinde ü zerinde ve ve Asor Asor antisiklonun etkisi altı antisiklonun etkisi alt ı nda ger nda ger çek ç ek karakterini kazan
karakterini kazan ı ı r. r. Ö Ö zellikle alt tabakalar zellikle alt tabakalar ı ı nda nda ç ç ok ok kuvvetli olan bir kararl
kuvvetli olan bir kararl ı ı ve tipik s ve tipik s ı ı cak hava k cak hava k ü ü tlesi tlesi bulut sistemi ve hava
bulut sistemi ve hava ş ş artlar artlar ı ı ile karakterize olur. ile karakterize olur.
Sokuldu
Sokulduğ ğ u sahalarda s u sahalarda s ıcakl ı caklı ı k y k y ükselir. B ü kselir. B ü ü y y ük ü k öl ö lçü çüde ya de ya ğış ğış sa sa ğ ğ lamaz; ancak sis ve pusa yol lamaz; ancak sis ve pusa yol a a ç ç ar. Avrupa ar. Avrupa ’ ’ n n ı ı n do n do ğ ğ u k u k ı ı s s ı ı mlar mlar ı ı na ancak y na ancak y ü ü ksek ksek seviyelerde sokulur, zeminde g
seviyelerde sokulur, zeminde g ö ö r r ü ü lmez. lmez.
Denizel Tropikal Hava K
Denizel Tropikal Hava K ü ü tlesi ( tlesi ( mT mT ) )
Yaz Yaz ı ı n n
K K ış ış sı s ıras ras ı ı ndaki karakterini az ç ndaki karakterini az çok korur. ok korur.
Ancak bu mevsimde s
Ancak bu mevsimde s ı ı cak karalar cak karalar ü ü zerinde zerinde alttan
alttan ı ı s s ı ı nd nd ığı ığı i i ç ç in daha da kararl in daha da kararl ı ı durum durum g g österir. Denizler ö sterir. Denizler ü ü zerinde s zerinde s ıcak hava ı cak hava
olarak hissedildi
olarak hissedildi ğ ğ i halde, fazla i halde, fazla ı ı s s ı ı nm nm ış ış karalar
karalar ü ü zerine vard zerine vard ığı ığı zaman bu s zaman bu s ı ı cak cak hava karakterini h
hava karakterini h ı ı zla kaybeder. Yaz zla kaybeder. Yaz ı ı n n memleketimiz
memleketimiz ü ü zerinde hakim olan serin zerinde hakim olan serin kuzey r
kuzey r üzgarlar ü zgarlar ın ı n ın esas itibariyle bu hava ı n esas itibariyle bu hava
k k ü ü tlesi olu tlesi olu ş ş ur. ur.
Azor Azor y y ü ü ksek bas ksek bas ı ı nc nc ı ı n n ı ı n neden n neden oldu oldu ğ ğ u hava tipi u hava tipi
Bu tip polar cephenin kuzeye Bu tip polar cephenin kuzeye ç ç ekilmesiyle alan ekilmesiyle alan ı ı n n ı ı kuzeye ve kuzeye ve do do ğ ğ uya do uya do ğ ğ ru geni ru geni ş ş leten ve yaz leten ve yaz
mevsiminde T
mevsiminde T ü ü rkiye rkiye ’ ’ yi de etkileyen yi de etkileyen geni geni ş ş anlaml anlaml ı ı AYB AYB ’ ’ n n ı ı i i ç ç ermekle ermekle
kalmaz, gezici depresyonlarla yer kalmaz, gezici depresyonlarla yer
de de ğ ğ i i ş ş tiren ve kopanlarda dahil olmak tiren ve kopanlarda dahil olmak ü ü zere zere dinemik dinemik do do ğ ğ u u ş ş lu y lu y ü ü ksek ksek
bas bas ı ı n n ç ç lar lar ı ı n hepsini i n hepsini i ç ç erir. erir.
Batı Bat ı Avrupa, Akdeniz Havzas Avrupa, Akdeniz Havzas ı ı , Balkan , Balkan yar yar ı ı madas madas ı ı , Karadeniz ve T , Karadeniz ve T ü ü rkiye rkiye ü ü zerinde AYB hakim durumdad zerinde AYB hakim durumdad ı ı r. Bu r. Bu ko ko ş ş ullar ullar ülkede s ü lkede s ıcak ve r ı cak ve rü üzgars zgars ız ı z
ko ko ş ş ullar ullar ı ı n hakim olmas n hakim olmas ı ı na neden na neden olmaktad
olmaktad ı ı r. Ancak 500 r. Ancak 500 mb mb sabit bas sabit bas ı ı n n ç ç seviyesinde Do
seviyesinde Doğ ğ u Karadeniz u Karadeniz ’ ’ e doğ e do ğ ru ru sokulan bir oluk
sokulan bir oluk ü ü lkemizin do lkemizin do ğ ğ usunda usunda bulutlanmalara sebep olmaktad
bulutlanmalara sebep olmaktad ı ı r. r.
Kuzey Avrupa ve Rusya
Kuzey Avrupa ve Rusya üzerinde hakim ü zerinde hakim olan gezici depresyonlar buralarda bulutlu olan gezici depresyonlar buralarda bulutlu
ve ya
ve ya ğış ğış l l ı ı ko ko ş ş ullar ullar ı ı n hakimdir. n hakimdir.
29.08.2005 tarihli yer haritas
29.08.2005 tarihli yer haritasında Tında Türkiyeürkiye’’nin kuzey bönin kuzey böllüümlerinin mlerinin AYB’AYB’nınınn gügüney bney bölölüümlerinin mlerinin BAB’BAB’nnının etkisinde bulunduğetkisinde bulunduğu gu göörrülmektedir. ülmektedir.
Azor
Azor antisiklonu ekseni GB-antisiklonu ekseni GB-KD doKD doğğrultusunda olmak rultusunda olmak üüzere KB zere KB Afrika
Afrika’dan Hazar Denizi’dan Hazar Denizi’’nin kuzeyine kadar alanınin kuzeyine kadar alanı kaplamışkaplamışttır. En yır. En yüüksek ksek merkez de
merkez değğeri 1024 eri 1024 mbmb olan bu yüolan bu yüksek basksek basıınnçç alanıalanı, bir ucu Marmara , bir ucu Marmara BöBölgesilgesi’’ne kadar uzanan ve merkezi Done kadar uzanan ve merkezi Doğğu Avrupau Avrupa’’da bulunan bir cephe da bulunan bir cephe sisteminin so
sisteminin soğğuk cephesiyle iki paruk cephesiyle iki parççaya ayraya ayrılmılmışıştıtır.r.
TüTürkiye rkiye cTcT hava kühava kütlelerinin etki alantlelerinin etki alanıında kaldnda kaldığıığı içiçin gin göökykyüüzzüü açaçıık, hava k, hava sısıcaklcaklığıığı normallerin civarınormallerin civarında veya altnda veya altındadındadıır. 500 r. 500 mbmb sabit basısabit basınnçç seviyesinde belirgin olan so
seviyesinde belirgin olan soğğuk adveksiyon kuzeyli ruk adveksiyon kuzeyli rüüzgarlarla szgarlarla sııcaklcaklıık k düdüşmesi şmesi üzerinde etkili olmaktadüzerinde etkili olmaktadıır. Akdeniz Br. Akdeniz Böölgesilgesi’’nin dışınin dışındaki ndaki böbölgelerde rlgelerde rüüzgar kuzey yzgar kuzey yöönlerden esmektedir. Akdeniz ve Gnlerden esmektedir. Akdeniz ve Güüneydoneydoğu ğu Anadolu B
Anadolu Böölgesilgesi’’ne doğne doğru sokulan ru sokulan BABBAB’ı’ınn etkisi ile hava sıetkisi ile hava sıcaklcaklığıığı bu bu böbölgelerde mevsim normallerinin lgelerde mevsim normallerinin üzerine üzerine ççııkmkmışışttıır.r.
AynıAynı gügüne ait uydu göne ait uydu görrüüntntüülerinde, kuzeyde slerinde, kuzeyde söözzüü edilen cephe gedilen cephe güneye üneye sarkan bulut band
sarkan bulut bandııyla ayla aççııkkçça ga göörrülmektedir. Doülmektedir. Doğğu Karadeniz ve u Karadeniz ve Kafkaslar
Kafkaslar’’dada gögörrüülen bulut len bulut örtörtüüssüü ise orografik yüise orografik yükselmeye bakselmeye bağğllıı oluoluşan şan adyabatik
adyabatik soğsoğuma ile ilgilidir. youma ile ilgilidir. yoğğunlaunlaşşma ile ilgilidir. Ancak 500 mbma ile ilgilidir. Ancak 500 mb sabit bas
sabit basıınnçç haritasıharitasında bulunan snda bulunan sıırt ise Dort ise Doğğu Karadeniz Bu Karadeniz Bööllüümü’mü’nde nde yağışyağışlara engel olmaktadlara engel olmaktadıır.r.
‘‘
Basra al
Basra al ç ç ak bas ak bas ı ı nc nc ı ı n n ı ı n neden n neden oldu oldu ğ ğ u hava tipi u hava tipi
Polar cephenin may
Polar cephenin mayı ıs ay s ay ından ba ı ndan baş şlayarak layarak kuzeye
kuzeye ç ç ekilmesiyle, Ortado ekilmesiyle, Ortado ğ ğ u u ü ü lkeleri lkeleri ü ü zerinden sokulan ve hava s zerinden sokulan ve hava s ı ı cakl cakl ı ı klar klar ı ı n n ı ı n n a a şı şı r r ı ı derecede (30 derecede (30 - - 40 40
ooC C ) y ) y ü ü kselmesine kselmesine
neden olan
neden olan BAB BAB ’ ’ ı ı n n etki alan etki alan ı ı na girer. Ayn na girer. Ayn ı ı aylarda
aylarda AYB AYB ’ ’ ı ı n n etkisinin hissedilmeye etkisinin hissedilmeye baş ba ş lad lad ığı ığı g g ör ö r ü ü lü l ü rse de, g rse de, g ü ü neyde egemen neyde egemen olan
olan BAB BAB ’ ’ d d ı ı r r . Bu nedenle . Bu nedenle ö ö rne rne ğ ğ in in Diyarbak
Diyarbak ı ı r r ’ ’ da da haca haca bas bas ı ı nc nc ı ı n n ı ı n haziran, n haziran, temmuz, a
temmuz, ağ ğ ustos, eyl ustos, eyl ül aylar ü l ayları ında 1000 nda 1000 mb mb civar
civar ı ı nda ve yer yer alt nda ve yer yer alt ı ı nda oldu nda oldu ğ ğ u u
g g ü ü nlerin say nlerin say ı ı s s ı ı 70 70 ’ ’ e ula e ula şı şı r. r.
09.06 2005 tarihli yer kart
09.06 2005 tarihli yer kartıı incelendiincelendiğğinde tinde tüüm m üülkede lkede BAB’BAB’nnıınn hakim olduhakim olduğu gğu göörrüüllüür. Basr. Basıınnçç değdeğerlerinin derlerinin düüşüşük k olmas
olmasıı BAB’BAB’ıınn yanıyanı sısıra Balkan Yarra Balkan Yarıımadasmadasıı ve Rusya ve Rusya üzerinde hakim olan alüzerinde hakim olan alçak basçak basıınçnç ve cephe sistemlerinin ve cephe sistemlerinin bulunmas
bulunmasıı ile de ilgilidir. ile de ilgilidir.
AynıAynı gügüne ait uydu gne ait uydu göörrüüntntüüleri incelendileri incelendiğğinde Balkan inde Balkan ülkeleri ve Karadeniz ülkeleri ve Karadeniz üüzerinde bulut gzerinde bulut göörürülmektedir. Bu lmektedir. Bu durum Balkan yar
durum Balkan yarıımadasmadasıı üüzerindeki olukla ilgilidir (yzerindeki olukla ilgilidir (yüksek üksek seviyelerde)
seviyelerde)
RRüüzgar yzgar yöönleri donleri doğğuda uda BABBAB’’ıınn varlvarlığıığı nedeniyle gnedeniyle güüney ve ney ve dodoğğu yu yöönlerdendir. Bu konlerdendir. Bu koşşullar altullar altıında Tnda Tüürkiyerkiye’’nin hinin hiççbir bir böbölgesinde yalgesinde yağışğış gögörrüülmemektedir.lmemektedir.
