CHP TÜRK VE AKRABA DÜNYASI KOORDİNATÖRLÜĞÜ
HAFTALIK BÜLTEN No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
İÇİNDEKİLER
SUNUM ... iii
HAFTANIN GÜNDEMİ ... 1
Kırım Platformu Zirvesi ... 1
ORTA ASYA, SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ, MOĞOLİSTAN ... 3
I. KAZAKİSTAN ... 3
A. Güvenlik ... 3
Cambıl İlinde Patlama ... 3
II. KIRGIZİSTAN ... 3
A. Türkiye ile İlişkiler ... 3
Kırgız-Türk Hastanesi Hasta Kabul Etmeye Başladı ... 3
III. ÖZBEKİSTAN ... 4
A. Türkiye ile İlişkiler ... 4
Türkiye’de Kitap Neşreden Muhalifin Oğlu Taşkent’te Tutuklandı ... 4
IV. TACİKİSTAN ... 4
A. Dış Politika ... 4
KGAÖ Toplantısı ... 4
Pakistan Dışişleri Bakanı ile Görüşme... 5
V. SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ ... 5
A. İnsan Hakları ... 5
Taliban’dan, Şimdi de Çin’den Korkan Afganistan Uygurları ... 5
KAFKASYA ... 6
I. ERMENİSTAN ... 6
A. Türkiye ile İlişkiler ... 6
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
Ermenistan Türkiye Tarafından Gelecek Pozitif Sinyallere Önem Verecek
... 6
B. Güvenlik ... 6
Ermenistan’da Askeri Reform Planı: Kadınlar da Silah Altına Alınacak ... 6
RUSYA FEDERASYONU, UKRAYNA ... 8
I. RUSYA ... 8
A. Ekonomi ... 8
Rusya 15,6 Milyar Dolarlık Silah Sattı ... 8
Kuzey Kutbu’nda Kaç Rus Şirketi Var? ... 8
B. Türkiye ile İlişkiler ... 9
Rönesans, Dünyanın En Büyükleri Listesinde 23’üncülüğe Yükseldi ... 9
Kadife Sezonu Seçenekler Sunuyor ... 9
Peskov, Türkiye’nin Kırım’la İlgili Tutumuna Rusya’nın Katılmadığını Bildirdi ... 9
II. UKRAYNA ... 10
A. Dış Politika ... 10
Zelenskiy Moldova’daki Törene Yetişti ... 10
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
SUNUM
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nin Doğu Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu, Türkmeneli, Rusya Federasyonu, Kafkasya, Orta Asya coğrafyası ile ilişkilerinin geliştirilmesi maksadıyla “CHP Türk ve Akraba Dünyası Dış İlişkiler Koordinatörlüğü (CHP-TAD)”, Eylül 2020 tarihinde Genel Başkanımız Sayın Kemal Kılıçdaroğlu önderliğinde kurulmuştur.
Türk ve Akraba Dünyası tarihi, kültürel, ekonomik, siyasi ve insani ilişkiler bakımından Türkiye için stratejik bir coğrafyadır. Bu coğrafya Anadolu insanının da kökleridir.
Türkiye Cumhuriyeti ve Türk kökenli Cumhuriyetler, Türk ve akraba kökenli halkların yaşadığı ülkeler, Türk vatandaşlarının bulundukları ülkeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel alanlarda iş birliğini geliştirici faaliyetler yürütmek ve CHP olarak politika önerileri oluşturmak CHP’nin hem Türkiye’yi daha fazla kucaklamasını hem de Türk ve Akraba Dünyası köklerine doğru açılmasını sağlayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası ilişkilerinde iş birliğinin güçlü alanlar olduğu gibi geliştirilmeye ihtiyaç duyulan alanlar da mevcuttur. İyi yönetilmediği takdirde Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası arasındaki iş birlikleri birer risk unsuruna dönüşebilmektedir. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası arasında varolagelen stratejik, ekonomik ve beşeri işbirliklerinin geliştirilmesi ve bu yolla risk unsurlarının ortadan kaldırılması Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası’nın çıkarınadır. Bu yönde adımların atılması ve siyasi altyapı oluşturulması açısından CHP’ye büyük görev düşmektedir.
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
CHP-TAD’ın sembolünü Kızıl Elma seçtik. Kızıl Elma, kültürümüzde eski bir ütopyadır. Kızıl, Türkçe’nin bazı şivelerinde altın anlamına da gelen kıymetli bir renktir. Elma ise bolluk, bereket, şifa kaynağı mistik bir meyvedir. Bir olmak, birlik olmak, güçlü olmaktır. Kızıl Elma, mekâna ve zamana bağlı olmayan, varılması umut edilen idealin simgesidir. Gelecekten umutlu olmanın tertemiz heyecanıdır. Bu nedenle, 21. yüzyılın Kızıl Elma’sı başta Türkiye ve çevresi olmak üzere dünyanın barış, refah, adalet ve mutluluk içinde yaşamasıdır. Mustafa Kemal Atatürk’ün cumhuriyet ilkeleri doğrultusunda demokrasinin kurumsallaşmasıdır. Refah, adalet ve demokrasi idealleri gerçekleşene kadar çalışmaktır. Çağdaş uygarlığın ötesine geçebilmektir.
Bu maksatla CHP-TAD olarak ilgi alanımız olan bölgeye ilişkin haftalık haber bülteni ve politika notları ile faaliyetlerimize başlamış bulunuyoruz.
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
HAFTANIN GÜNDEMİ
Kırım Platformu Zirvesi
23 Ağustos 2021 tarihinde Kyev’de Kırım’ın Rus işgalinden kurtarılmasına yönelik uluslararası çabaları birleştirmek amacıyla Ukrayna tarafından oluşturulan Kırım Platformu Zirvesi yapıldı. Zirveye 40’tan fazla ülkenin temsilcisi ve Avrupa Birliği ile NATO temsilcileri katıldı. Açılış konuşması yapan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, “Kırım Platformunun nihai amacı Kırım’ı işgalden kurtarmaktır”
ifadelerini kullandı. Parkovıy Kongre ve Sergi Merkezinde düzenlenen zirve, iki bölümden oluştu. Birinci bölümde yabancı heyetlerin başkanları konuşma yaptı, ikinci bölümde ise tartışma panelleri düzenlendi.
Ukrayna Başbakanı Denıs Şmıgal, Kırım Platformu Açılış Zirvesinde yaptığı konuşmada Kırım’ın Rus işgali nedeniyle Ukrayna’nın gördüğü zararın yüz milyar dolardan daha fazla olduğunu ifade etti.
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, yaptığı konuşmada, Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne olan desteğinin son derece güçlü olduğunu belirtti ve Kırım’ın Rusya tarafından işgali için “Uluslararası toplum, bu uluslararası hukuk ihlaline karşı tek bir ses olmalıdır” çağrısında bulundu.
Kırım Platformu Açılış Zirvesi’ne katılan 46 ülke ortak Kırım Platformu Deklarasyonu imzaladı. Belgede zirveye katılan ülkelerin Ukrayna toprak bütünlüğüne verdikleri desteği teyit edilerek, “Uluslararası Kırım Platformu Zirvesi katılımcıları, tüm devletlerin toprak bütünlüğünü, birliğini ve egemenliğini koruyan uluslararası hukuk düzeni için tehdit edici sonuçlara
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
yol açan ve uluslararası güvenliğine doğrudan meydan okuyan Kırım’ın yasa dışı ilhakını tanımıyor ve kınamaya devam ediyorlar.” ifadeleri kullanıldı. Ayrıca deklarasyon metninde;
Kırım’daki insan hakları ihlalleri, yarımadanın askerileştirilmesi, Karadeniz bölgesindeki seyir serbestisi kısıtlamaları ve işgalci devletin Rus vatandaşlarının Kırım’a yerleştirerek yarımadanın demografik yapısını değiştirme girişimlerini kınandı.
24 Ağustos’ta, Kırım Platformu merkez ofisinin resmi açılışı yapıldı. Açılış töreni Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy’ın katılımıyla gerçekleşti. Açılış zirvesi öncesinde İnter televizyon kanalına konuşan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, Kırım Platformu temsilciliklerinin bir dizi ülkede faaliyet göstereceğini bildirmişti.
27 Ağustos tarihinde Ukrayna’nın başkenti Kyev’deki Troyeşçina Parkında, Bizim Kırım meydanı açıldı. Açılışa Kyev Belediye Başkanı Vitaliy Kliçko, Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Refat Çubarov katıldı.
Bölgesel İnsan Hakları Merkezi sivil toplum kuruluşu uzmanı Roman Martınovskıy, Rus yönetiminin Kırım’daki demografik durumu değiştirmek için yaklaşık 30 etki aracı kullandığını, sadece Rusların Kırım’da kalma kurallarını ihlal ettikleri bahanesiyle yaklaşık 4 bin 700 kişinin yarımadadan zorla sınır dışı edildiğine, bunların üçte birinin Ukrayna vatandaşı olduğuna dikkat çekti. Son 7 yılda Kırım’ı en az 50 bin kişi terk etmek zorunda kaldı.
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
ORTA ASYA, SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ, MOĞOLİSTAN
I. KAZAKİSTAN A. Güvenlik
Cambıl İlinde Patlama
26 Ağustos 2021 tarihinde Cambıl ilinde bulunan askeri cephanelikte çıkan yangın patlamaya sebep oldu. Kazakistan Olağanüstü Durumlar Bakanlığı patlamada 13 kişinin hayatını kaybettiğini, 100 civarında kişinin çeşitli şekilde yaralandığını ve kaybolup bulunamayan kimselerin olduğunu bildirdi. 2019 yılında Arıs’ta benzer patlama yaşanmıştı. Cambıl’da patlayan cephaneliklerin Arıs’tan getirildiği Bakanlık tarafından teyit edildi. Olaylardan sonra Kazakistan Savunma Bakanı Nurlan Ermekbayev istifa etti. 27.08.2021, Azattık, Kazakistan
II. KIRGIZİSTAN A. Türkiye ile İlişkiler
Kırgız-Türk Hastanesi Hasta Kabul Etmeye Başladı
26 Ağustos 2021 tarihinde Kırgızistan Sağlık, Sosyal Politikalar Bakanı Alımkadır Beyşenaliyev’in katılımıyla Kırgız- Türk Devlet Hastanesi’nin resmi açılış töreni yapıldı. Hastane ilk 3 sene ortaklaşa işletilecek ve daha sonra Türkiye hastaneyi Kırgızistan’a devredecek. 26.08.2021, med.kg, Kırgızistan
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
III. ÖZBEKİSTAN A. Türkiye ile İlişkiler
Türkiye’de Kitap Neşreden Muhalifin Oğlu Taşkent’te Tutuklandı
Yazar ve muhalif aktivist İslom Holboev, pasaportunu değiştirmek için Özbekistan’a giden oğlu Camol Holboev’in Taşkent’te tutuklandığını ve ondan haber alamadıklarını bildirdi. İçişleri Bakanlığı Basın Sözcüsü ise Holboev’in kanunlar çerçevesinde tutuklandığını bildirdi. İslom Holboev oğlunun tutuklanmasında kendisinin neşrettiği hatıra kitaplarının rol oynadığını düşünüyor. Daha önce muhalif Erk, Birlik partilerinin kuruluşunda yer alan yazar neşrettiği 5 kitabında Özbekistan’da çektiği zorlukları anlattığını ve bunun Özbek yönetimini rahatsız ettiğini açıkladı. 27.08.2021, Ozodi, Özbekistan
IV. TACİKİSTAN A. Dış Politika KGAÖ Toplantısı
23 Ağustos 2021 tarihinde Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman’ın başkanlığında Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü toplantısı çevirimiçi olarak yapıldı. Toplantıya Belarus, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Özbekistan liderleri, KGAÖ Genel Sekreteri iştirak etti. Toplantıda Afganistan sorunu ele alındı ve örgüte üye devletlerin sınırlarının pekiştirilmesi kararlaştırıldı. Liderler 16 Eylül 2021
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
Pakistan Dışişleri Bakanı ile Görüşme
25 Ağustos 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı İmamali Rahman Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi’yi kabul etti.
Görüşmede Afganistan’daki durum başta olmak üzere iki ülkeyi ilgilendiren meseleler ele alındı. Pakistan Başbakanı İmran Han’ın Tacikistan’a yapacağı resmi ziyaretin ayrıntıları da görüşmede konuşuldu. Afganistan’a sınırı bulunan ülkeleri ziyaret edecek olan Kureyşi 26 Ağustos tarihinde Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhamedov ile görüştü. 25.08.2021, president.tj, Tacikistan
V. SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ A. İnsan Hakları
Taliban’dan, Şimdi de Çin’den Korkan Afganistan Uygurları
Afganistan’da 2 bin civarında Uygur yaşıyor ve Taliban’ın ülkeyi işgalinden sonra Uygurlar kendilerinin Çin’e teslim edilmesinden endişe duyuyorlar. Onlar, eğer Afganistan’daki ABD boşluğunu Çin dolduracak olursa ülkedeki Uygurların geleceği karanlık olacak diye düşünüyorlar. Uygurlar Taliban ve Çin yönetimi arasında pazarlık aracı olacakları ihtimalini de varsayıyorlar. 27.08.2021, BBC, Kırgızistan
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
KAFKASYA
I. ERMENİSTAN A. Türkiye ile İlişkiler
Ermenistan Türkiye Tarafından Gelecek Pozitif Sinyallere Önem Verecek
27 Ağustos 2021 tarihinde Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan Hükümet Toplantısı sırasında konuşurken ülkesinin Türkiye’den gelecek pozitif sinyallere önem vereceğini bildirdi. Paşinyan “Bölgesel barış konusuna dönecek olursak, Türkiye’den gelen bazı pozitif sinyaller söz konusu ve biz bu sinyallere önem veriyoruz ve onlara aynı şekilde cevap vereceğiz” dedi. 27.08.2021, Azatutyun, Ermenistan
B. Güvenlik
Ermenistan’da Askeri Reform Planı: Kadınlar da Silah Altına Alınacak
Ermenistan, ülkenin silahlı kuvvetlerinde reform yapmaya karar verdi. Başbakan Nikol Paşinyan, reform çerçevesinde kadınların da orduya dahil edilmesinin önerildiğini söyledi. Bu kararın ideolojik değil pragmatik nedenlerden kaynaklandığını söyleyen Paşinyan, “Ülkede erkeklerden daha fazla kadın var.
Ülke savunması için bu potansiyelden en iyi şekilde yararlanmamız gerekiyor” dedi. Paşinyan, kadınların orduya katılmasının “erkeklerle eşit şartlarda muharebe görevini yerine getirecekleri” anlamına gelmediğini vurguladı.
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
üzerindeki savaşta yaşanan kayıplarla ilişkilendirilmemesini”
de istedi. 24.08.2021, Turkrus.com, Rusya
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
RUSYA FEDERASYONU, UKRAYNA
I. RUSYA A. Ekonomi
Rusya 15,6 Milyar Dolarlık Silah Sattı
ARMY-2021 savunma forumunda açıklamada bulunan Rusya Ticaret Bakanı Denis Manturov, 2020 yılında Rusya’nın 15.6 milyar dolar değerinde silah ihracatı yaptığını, bu rakamın 2019 yılındaki rakamdan biraz fazla olduğunu söyledi.
Manturov’a göre, Rusya böylelikle bu alanda dünyada ikinci sırada yer alıyor. 23.08.2021, Turkrus.com, Rusya
Kuzey Kutbu’nda Kaç Rus Şirketi Var?
Rusya Doğu Bölgeleri Kalkınma Bakanlığı, kutup çizgisinin kuzeyinde iş yapan Rus şirket sayısının 184’e ulaştığını açıkladı. Bakanlığın açıklamasında söz konusu şirketlerde 8 bin 600’ün üzerinde insan çalıştığı bilgisi de yer aldı. Bu şirketlerin kutup bölgesinde yürüttüğü projelerin toplam bedeli ise 268 milyar ruble (3,6 milyar dolar). Vladimir Putin’in 2020 temmuz ayında imzaladığı bir yasa paketi ile Kuzey Kutbu çevresinde yerleşik ünvanı alan şirketlere bir dizi teşvik sağlanmıştı. Ticari organizasyonların yanı sıra bireysel girişimciler de kutup bölgesinde yerleşiklik başvurusunda bulunabiliyor. Ancak bunun için bölgede en az 1 milyon ruble (115 bin TL) yatırım yapma şartı mevcut. 24.08.2021,
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
B. Türkiye ile İlişkiler
Rönesans, Dünyanın En Büyükleri Listesinde 23’üncülüğe Yükseldi
Rusya’da 1993’te kurularak 28 ülkede 5,4 milyar dolar ciroya ulaşan Rönesans, inşaat sektörüne damgasını vurmaya devam ediyor. Rönesans İnşaat, Engineering News Record’un (ENR)
“Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhitleri” 2020 listesinde 2019’a göre 10 basamak birden yükselerek 23’üncü sırada yer aldı. 23.08.2021, Turkrus.com, Rusya
Kadife Sezonu Seçenekler Sunuyor
Kommersant gazetesinin araştırmasına göre, pek çok ülkeyle sınırların halen kapalı olması nedeniyle bu yaz Rus turistler tatillerini büyük oranda Türkiye’de ve ülke içi plajlarda geçirdi.
Rusya’da turizm sektörünün 2019 yılına kıyasla ciro kaybı %30- 35 arasında. Travelata.ru verilerine göre, bu yaz yurtdışına çıkan her 2 Rus turistten 1’i tatilini Türkiye’de yaptı. Rusya’ya yakın mesafe destinasyonlar arasında Abhazya’nın payı da artış eğiliminde. Rusya içi rezervasyonlarda % 29 arttış dikkat çekiyor. Bu yaz dikkat çeken bir diğer gelişme de enflasyon nedeniyle Rus turistlerin tatil harcamalarındaki artış oldu.
Traveltata.ru üzerinden gerçekleşen rezervasyonların ortalama bedeli 2019’a göre % 9 oranında arttı. Türkiye istikametindeki artış oranı % 17. 23.08.2021, Kommersant, Rusya
Peskov, Türkiye’nin Kırım’la İlgili Tutumuna Rusya’nın Katılmadığını Bildirdi
Türkiye’den gelen Kırım açıklamasıyla ilgili gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya’nın Türk yetkililere ve aynı şekilde diğer ülkelere Kırım’la ilgili gerçek durumu daha fazla anlatma konusunda sabırlı olduğunu ifade etti. Rus-Türk ilişkilerinin partnerlik
Haftalık Bülten No: 34
22 - 28 Ağustos 2021
ilişkileri olduğunu ve ticari-ekonomik ve yatırım işbirliğine dayalı gerçekçi ve sağlam bir temel üzerinde inşa edildiğini kaydeden Peskov, “Ancak bu, ilişkilerde önemli görüş ayrılıkları bulunmadığı anlamına gelmiyor. Önemli görüş ayrılıklarından biri de Kırım konusuyla ilgili. Türk meslektaşımızın bu tutumunu kabul etmiyoruz ve bunun tamamen yanlış olduğunu düşünüyoruz” dedi. Tüm görüş ayrılıklarının diyalog yoluyla çözülmesi gerektiğine inandıklarını ve bu nedenle Kırım’daki gerçek durumu anlatmaya hazır olduklarını belirten Peskov, birçok ülkenin Kırım konusunda içine düştüğü yanılsamaları netleştirmeye de hazır olduklarının altını çizdi. 25.08.2021, TASS, Rusya II. UKRAYNA
A. Dış Politika
Zelenskiy Moldova’daki Törene Yetişti
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy 27 Ağustos 2021 tarihinde Moldova’nın bağımsızlığının 30. yıldönümü etkinliklerine katılmak için Kişinev’e gitti. Zelenskiy sis yüzünden törenlere geçikmeli olarak katıldı. Törene Romanya, Polonya Cumhurbaşkanları da iştirak etti. 27.08.2021, Pravda, Ukrayna
