(ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ EL KİTABI)

Enhanced Resilience Through Increased Economic Opportunities for Syrian Refugees and Host Communities

Ekonomik Fırsatların Arttırılması Yoluyla Türkiye’nin Güneyindeki Suriyeli Mülteciler ve Ev Sahibi Toplulukların

Dayanıklılıklarının Desteklenmesi Projesi

OSRO/TUR/701/HCR

(ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ EL KİTABI)

Table of Contents

Table of Contents ... 1

Meslek Etiği ... 2

Genel Hijyen ... 7

İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı ... 17

Temel Yaşam Becerileri ve Kişisel Gelişim ... 27

Elma Yetiştiriciliği ... 35

Meslek Dili Mesleki Terminoloji ... 103

Sebze Tıbbi Aromatik Bitki ve Çiçek Üretimi ... 111

تاي قلا خأ ةن هم لا ... 117

ة فاظن لا ةماع لا... 121

ةملا س لمع لا و ةحص ني ل ماع لا ... 129

تاراهم ةاي ح لا ةي س اس لأا و ةي من ت لا ةي ص خش لا ... 137

ةعارز حاف ت لا ... 144

ةغ ل لا ةي ن هم لا- تاحل طص م لا ةي ن هم لا ... 202

جات نا روهز لا تا تاب ن لاو ة يرطع لا ةي ب ط لا و تاورض خ لا ... 210

MESLEK ETİĞİ

Etik

Bireylerin toplumda ve birbirleriyle kurmuş oldukları ilişkiler sonucu ortaya çıkan, ahlaki görevler ve zorunluluklarla ilgili olarak;

neyin doğru, neyin yanlış neyin iyi, neyin kötü olduğuna ilişkin değerleri araştıran ve bunlarla ilgilenen bir disiplin dalına denmektedir.

Etik kuralları - Doğruluk - Dürüstlük

- Güvenilir olma - Sadakat

- Adalet

- Başkalarına yardım etme - Başkalarına saygı gösterme

- Vatandaşlık sorumluluğuna sahip olma - Yalan söylememe

- Başkasının hakkını yememe Kural etiği

Yaşam içerisinde uyulması gereken kurallar vardır. Bu kuralların bir kısmı yazılı kurallardır. Bunlara yasa denir. Bu kurallara uymamanın cezai yaptırımı vardır. Bireyler yaşamları süresince kurallarla karşı karşıyadır. Yalnız yasal olan her şey etik değildir. Gerçek etik yasal olandan üst düzeydedir.

Sosyal Yaşam Etiği

Kişinin sosyal yaşam içerisinde kurduğu ilişkilerde uyması gereken kurallar bütünüdür. Hiçbirimiz dünyada yalnız yaşamıyoruz.

Doğadaki her canlının yaşamak için diğer canlılara ihtiyacı vardır.

Şüphesiz bu ihtiyacı en fazla hisseden canlı türü insandır. Ancak gerek insanların kendi aralarındaki ilişkilerde gerekse insanın doğadaki diğer canlılarla kurduğu ilişkilerde uyması gereken kurallar vardır. Bunlara sosyal yaşam etiği diyoruz.

Etik Toplum İlişkisi

Etik davranışlar ve ahlak önce aileden öğrenilir. Aile toplumun temelidir. Aile içerisinde davranış biçimleri ile teorik ahlak öğretisinin uyumlu olması gerekmektedir. Aksi takdirde bireyin ahlaki gelişimi olumsuz yönde etkilenir. Toplumu oluşturan bireyler olduğuna göre tek, tek bireylerin ahlaki gelişimlerinin ortalaması toplum ahlakını oluşturur. Buna göre bazı toplumlarda ahlaki olarak iyi sayılabilecek davranış biçimleri başka toplumlarda kötü olarak nitelenebilir.

Etik Değerlere Uygun Davranışların Sonuçları

Etik değerlere uygun davranışların çeşitli sonuçları vardır.

Bunlar olumlu ya da olumsuz sonuçlar olabilir. Olumlu sonuçlara baktığımızda şunları görebiliriz:

Toplumsal Yozlaşma

Toplum içerisinde değer karmaşası oluşması ve zamanla faydacılığın her şeyin önüne geçmesi de etik kurallarının uygulanmasını etkiler.

Bu durumu kısaca toplumsal yozlaşma olarak adlandırıyoruz. Bir toplumda geçerli olan etik değerler başka toplumlarda kabul görmeyebilir. Çalışmak için Almanya’ya giden Türk ailelerinin özellikle, gençleri ile yaşadıkları sorunlar buna örnek olarak verilebilir.

Mesleki Etik Kavramı

İş hayatındaki davranışları yönlendiren, onlara rehberlik eden etik prensipler ve standartların toplamına “mesleki etik”

denilmektedir. Belirli bir meslek grubunun, meslek üyelerine emreden, onları belli kurallarla davranmaya zorlayan kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan, mesleki rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkelerdir.

Mesleki Yozlaşma

Bir toplumda oluşan yozlaşma hayatın her alanını olduğu gibi iş yaşamını da etki altına alır. Mesleki yozlaşmanın çeşitli nedenleri vardır. Bu nedenleri maddeler halinde sıralayabiliriz.

- Aşırı hırs

- Yeterli hassasiyetin gösterilmemesi - Eksik değerlendirme

- Plansızlık

- İyi niyetle arkadaşlarını koruma güdüsü

- Yasaların, kuralların ve yöntemlerin bilinmemesi - İş yaşamında teknolojik ve sosyal gelişmelere paralel yasal

düzenlemelerin gecikmesi - Kendini koruma güdüsü

- Maddi ve manevi tatminsizlik - Servet açlığı - İdeolojik ya da siyasal ayrımcılık

İş Etiğinde Uygun Davranışların Sonuçları

İş hayatındaki etik davranışların olumlu sonuçları olarak şunları sayabiliriz;

- İş ortamında saygınlık kazanma - İş ortamında ki güvenirlik

- İş dünyasında iyi bir imaja sahip olma - İş hayatında karşılaşılacak problemlerin çözümünde kolaylık

görme

Değerlerimiz ve davranışlarımız arasındaki tutarlılık kişisel bütünlüğümüzün, işimize saygımız ise sorumluluğumuzun ve meslek etiğine bağlılığımızın göstergesidir.

Farklı Mesleklerde Etik İlkeler

Genel olarak iş hayatında etik ilkeler birbirine benzer özellik taşır. Ancak çeşitli meslek gruplarında farklılıklar hatta zıtlıklar görülebilir. Bu durum çelişkili görünmekle birlikte o işin yapısına uygundur. Örneğin; gıda sektöründe reklam, şirketler için önemli bir unsur iken mali müşavirlik meslek dalında reklam yasaklanmıştır.

İş Ahlakına Uygun Koşulların Çalışanlara Etkisi

Son yıllarda dünyada yaşanmakta olan hızlı değişim ve gelişim sürecinin etkisiyle diğer alanlarda olduğu gibi çalışma ilişkileri alanında da kalite, verimlilik, esneklik, şirket kültürü ve sosyal sorumluluk gibi insan merkezli pek çok kavram ortaya çıkmış ve çıkmaya da devam etmektedir. Etik kavramı da bunlardan birisidir.

Günümüzde ekonomik faaliyetlerde dürüstlük, güven, saygı ve hakça davranmayı ilke edinmek ve çevreyle temas halinde bulunurken, aynı çevreyi paylaşan topluma destek olmak modern toplumun en önemli özelliği haline gelmiştir. Toplumda kabul görmüş değerlere saygı sürekliolmalıdır. Bu nedenle, iş dünyasında ahlaki kavram ve uygulamaların günlük eylemlere uygulanması, iş ahlakının örgütlercekurumsallaştırılması, iş ahlakı ile ilgili sorunların çözümünü kolaylaştırıcı rol oynayacaktır. Etik, iş yerindeki bireysel davranışı etkiler. Kurumsal anlamda etik ilkeleri ön planda tutan bir yönetim anlayışı çalışanların verimliliğini artırır. Sorumluluk içerisinde hareket etmelerini sağlar, iş yeri ile bağlarını güçlendirir.

GENEL HİJYEN

HİJYEN NEDİR?

Sözcük anlamı, sağlık bilimi demektir. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü diye tanımlanabiliriz.

Hijyeni 3 ana başlık altında toplayabiliriz.

1. Personel Hijyeni 2. İşletme / İşyeri Hijyeni 3. Gıda Hijyeni

NİÇİN PERSONEL HİJYENİ ?

Başta kendi sağlığımız olmak üzere, başkalarının da sağlığını korumanın en önemli aracı temizliktir.

Hijyen;

- Sağlıklı yaşam ve hastalıklardan korunmak için,

- Kişinin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini ve kas gerilimini azaltmak için,

- Kişinin genel görünümünü olumlu hale getirmek için, - Derinin sağlıklı olmasını sağlamak için,

Kişinin kendine olan güvenini arttırmak için gereklidir.

PERSONEL HİJYENİ

Bireyin kendi sağlığını sürdürmek için yaptığı “özbakım’’

uygulamalarıdır.

 Ellerde bakteri sayısı 100-1.000 adet/cm ²

 Alında bakteri sayısı 10.000 -100.000 adet/cm²

 Kafa Derisinde bakteri sayısı 1 milyon adet/cm²

 Koltuk Altında bakteri sayısı 10 milyon adet/cm²

 Burun İfrazatında bakteri sayısı 10 milyon adet/cm²

 Tükürükte bakteri sayısı 100 milyon adet/cm²

 Dışkıda bakteri sayısı 1 milyar adet/cm² PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?

- Gıda hazırlık ve üretim alanı içinde çalışan personel, cepleri olmayan, temiz ve uzun kollu, iş kıyafetleri giyilmeli ya da tek kullanımlık kolluk takarak çalışmalı,

- Saç sakal ve bıyığın kapatılması amacıyla kep/bone/şapka, ağız maskesi kullanmalı,

- Sokak kıyafeti ve sokak ayakkabıları ile üretim alanına girilmemeli,

- İş kıyafetleri işyeri dışında giyilmemelidir,

- Takı takılmamalı (kolye, küpe, künye, yüzük, bilezik, kol saati),

- Oje ve yapay tırnak kullanılmamalı, tırnaklar kısa kesilmiş ve temiz olmalı,

- Üretime başlamadan önce, üretim esnasında ve üretimden sonra eller iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir ve uygun şekilde kurulanmalı,

- Tuvaletten öncesinde ve sonrasında eller iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir.

- Çalışma sırasında ellerin, yüz, saç, kıyafet ve para gibi yabancı maddelere sürülmemesi, eğer sürüldü ise eller derhal yıkanmalı.

- İş başında sigara içilmemeli ve cep telefonu ile meşgul olunmamalı.

- Gıdaların yıkandığı, veya bulaşıkların yıkandığı lavabolarda el yıkanmamalıdır.

Enfeksiyonlu yaraları, deri enfeksiyonları veya deri yaralanmaları olan kişilerin, gıda üretim ve satış aşamalarında çalıştırılmamaları gerekmektedir

ELLER NİÇİN YIKANMALI?

Ellerimiz, çevre ile her türlü bağlantıyı sağlayan, bu nedenle de en fazla bakteri bulaştıran organımızdır. Ellerimiz yoluyla taşınan bakteriler basit bir soğuk algınlığından hepatit A, Influenza gibi ciddi birçok hastalığın gelişimine neden olabilir.

Doğru el hijyeni uygulaması; aynı zamanda besin kaynaklı hastalıkların, gastroenteritlerin, dışkı ile bulasan hastalıkların önlenmesinde de basit ancak en etkili koruma yöntemidir.

ELLER NE ZAMAN YIKANMALI?

- Üretime başlamadan önce, üretim esnasında ve üretimden sonra,

- Tuvaletten çıktıktan sonra ve girmeden önce,

- Diş, ağız, yüz, göz temizliği yapmadan önce ve sonra, - Burun temizliği yaptıktan sonra,

- Kirli, tozlu bir işi tamamladıktan sonra, - Hayvanlara dokunduktan sonra,

- Hapşırık yada öksürükten sonra, - Para ile temastan sonra,

Elleriyice yıkanmalı, dezenfekte edilmeli ve uygun şekilde kurulanmalıdır.

İŞYERİ HİJYENİNİN TEMEL İLKELERİ

- Gıda maddelerinin hazırlandığı, kullanıldığı veya işlendiği alanlar gıda maddesi üretimine uygun hijyenik koşulları sağlayacak şekilde tasarlanmış ve kurulmuş olmalı,

- Hijyenle ilgili işlemlerin yapılmasına imkan verecek yeterli çalışma alanı olmalıdır.

- Kapılar ve pencereler korozyona dayanıklı, temizlenmesi kolay ve dezenfekte edilebilir olmalı,

- Dış mekana açılan pencerelerde sineklikler kullanılmalı,

Pencere içi eşikler raf olarak kullanılmamalıdır.

İŞYERİ HİJYENİNİN TEMEL İLKELERİ

- Tezgah Yüzeyleri üzerinde kir birikmesine, yabancı

maddelerin gıda maddelerine bulaşmasına, yoğunlaşmış sıvı veya küf oluşumuna yol açmayacak şekilde tasarlanmalı, temizlenebilir, dezenfekte edilebilir yapıda ve korozyona karşı dayanıklı olmalıdır.

- Zemin ve duvar yüzeyleri sağlam yapıda, kolay

temizlenebilir ve gerektiğinde dezenfekte edilebilir olmalı, - Zeminde atık suyun ortamdan uzaklaştırılmasına uygun eğim

olmalıdır.

- Tavan ve tavan donanımları, buharlaşma ve damlamadan dolayı gıda ve hammaddelerin doğrudan ya da dolaylı olarak kirlenmesine neden olmayacak şekilde ve açık renkte olmalı, - Kirin birikmesini ve küfün üremesini önleyecek biçimde ve

kolay temizlenebilir özellikte olmalı,

- İşyerlerindeki tuvaletlerin suyu sürekli olmalı, hiçbir şekilde gıdaların hazırlandığı odalara doğrudan açılmamalı,

- Tuvalet mekanlarında, sıvı sabun, kağıt havlu ve el dezenfektanı bulunmalı,

- Tuvalet çıkışlarında hijyen paspası olmalıdır.

- Personele ait sosyal alanlar, gıda üretim ve satış alanlarından ayrı olmalı,

- Personele, üzerini değişebilmesi için soyunma alanları sağlanmalı,

- El yıkama evyelerinde gıda işlemlerinde kullanılan araç ve gereçler yıkanmamalı,

- Yapılan işin niteliğine göre soğuk ve sıcak su bağlantısı bulundurulmalıdır.

- Havalandırma sistemleri, duman, koku, is ve buharlaşmayı giderecek, ısıyı muhafaza edecek, toz, kir ve zararlı girişini önleyecek özellikte olmalı,

- İşletme gün ışığına eşdeğer bir şekilde doğal veya yapay olarak aydınlatılmalı,

- Aydınlatma araçları muhtemel tehlikelere, kırılmalara karşı koruyucular ile korunmalı,

GIDA HİJYENİ

- Gıdanın insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde tüketime uygunluğunun sağlanması için üretim, depolama, dağıtım ve satışa sunma gibi bütün aşamalarda tehlikelerin kontrol altına alınması ve risklerin ortadan kaldırılması için uyulması gereken kuralların bütününü ve alınması gerekli her türlü önlem.

GIDA HİJYENİYLE AMAÇLANAN NEDİR?

- Zararlı mikroorganizmalar başta olmak üzere fiziksel ve kimyasal risklerden kaynaklanan etkilerin önlenmesiyle insan sağlığının korunması,

Gıdaların bozulmalarının önlenmesi yoluyla gıda kayıplarının azaltılması.

GIDA HİJYENİNDE MUHTEMEL TEHLİKELER Fiziksel Tehlike Tehlikenin Kaynağı

-Cam Parçası Lambalar, Pencereler, Cam ambalaj -Metal Parçası Alet- ekipman, Personel, takı -Kemik,Kılçık vs. Uygun olmayan işleme -Toz,Böcek,Sinek vs. Çevre

-Saç,Kıl,Tüy Bulaşması Personel, Çevre Kimyasal Tehlike Tehlikenin Kaynağı

•Pestisit Bulaşması Hammadde ilaçlama faaliyeti

•Temizlik Mad. Ve Dez. Temizlik sonrası durulama yetersizliği

•Ambalaj Kimyasalları Ambalaj üretiminde kullanılan katkılar

•Ağır Metal Bulaşması Su, Çevre ve Toprak

•Ürüne Yağ Bulaşması Ekipmanlarda Kullanılan Makine Yağı Biyolojik Tehlikenin Bulaşma Kaynaklari

• Toz, toprak

• Haşere, kemirgenler

• Su

• Potansiyel tehlikeli besinler

• Çöpler

• Hava

• Hayvanlar

• İnsan

Gıda kaynaklı enfeksiyon:

Kontamine olmuş gıdanın tüketimi sonucu patojen bakterinin bağırsakta gelişmesi ile oluşur. Ör: Salmonella, Campylobacter, E. coli O157.

Gıda kaynaklı zehirlenme (intoksikasyon):

Patojen bir mikroorganizmanın gıdada oluşturduğu toksinin vücuda alınmasıyla ortaya çıkar. Ör: Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Clostridium botulinum vb.

RİSKLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER

- Çapraz bulaşmaların önlenmesi, Hijyen kurallarına uyulması, - Zararlılarla mücadelenin yapılması,

- Kişisel hijyen kurallarına uyulması,

- Uygun teknik donanım, alet ve ekipman kullanılması, - Etkin atık yönteminin uygulanması,

- Hijyenik nedenlerden dolayı, yıkanmış ve yıkanmamış içecek kapları, elle sadece alttan ve dıştan tutulmalı,

- Yıkandıktan sonra, bardakların sadece temiz bir zemin üzerinde sularının süzülmesi beklenmeli ve herhangi bir malzeme ile kurulanmamalı,

- Kuruyan içecek kaplarının ağızları yukarı bakacak şekilde, dik bir konumda, kapalı dolaplar içinde saklanmalı,

- Mümkün olması halinde tek kullanımlık içecek kapları tercih edilmelidir.

- Temizlik için içme suyu kalitesinde su kullanılmalı,

- Temizlik işleminden sonra kullanılan tüm temizlik araçları temizlenmelidir.

- İşletmede girişler zararlı girişini engelleyecek şekilde planlanmalı,

- Zararlıların depolama, işleme, satış ve tüketim alanlarına girmesi ve yuvalanması engellenmeli,

- Gıda ile temas amacıyla üretilmemiş basılı ve yazılı kağıtlar (Gazete Vb.) kullanılmamalıdır.

- Ambalajlı veya ambalajsız hiçbir gıda maddesi zemin ile doğrudan temas etmemeli,

- Koku, kirlenme ve mikrobiyolojik yönden birbirilerini olumsuz olarak etkileyebilecek gıda maddeleri ayrı yerlerde muhafaza edilmeli,

- Buzdolabının doğru çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli, - Buzdolabında gıdaları gereğinden uzun süre tutmamalı, - Çiğ ve pişmiş gıdaların birbiriyle teması engellenmeli, - Gıdaları buzdolabı poşetinde veya saklama kapları içinde

muhafaza etmeli,

- Sıcak gıdalar buzdolabına direk konulmamalı,

- Buzdolabı temiz tutulmalı ve kapısı açık bırakılmamalı, - Kısa sürede saklanacak gıdalar soğukta +4°C’de,

- Uzun süre bekletilmesi gereken gıdalar -18°C’de muhafaza edilmelidir.

- Dondurulmuş gıdalar oda sıcaklığında değil, +4 °C buzdolabı sıcaklığında çözündürülmelidir.

- Gıdanın soğutma işlemi hızla gerçekleştirilmeli, - Sıcaklık 60°C’den 37°C ’ye en çok iki saatte, - 37°C’den 4°C’ye en çok dört saatte düşürülmeli,

- Gıda tüketilinceye kadar sıcak olarak muhafaza edilecekse, muhafaza sıcaklığı 63°C’nin üzerinde olmalı,

- Soğuk tüketilen veya soğukta muhafaza edilen gıdalar 4°C’nin altındaki ortamlarda bekletilmelidir.

- Sıcak servis edilen gıdalar 63ºC’nin altında en çok 2 saat ve soğuk gıdalar ise 8ºC’nin üstünde en çok 4 saat bekletilmeli

İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI

İŞ GÜVENLİĞİNİN TANIMI

İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacıyla güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisine iş güvenliği denir.

İŞ GÜVENLİĞİNİN ÖNEMİ

Dünyadaki ve ülkemizdeki sanayileşmeye, teknolojik gelişmelere paralel olarak özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili birtakım sorunlar ortaya çıkmıştır. Bazı tedbirleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hâle getirmek gerekmektedir.

İŞ GÜVENLİĞİNİN AMACI

- Çalışanlara en yüksek sağlıklı ortam sunmak

- Çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden onları korumak - İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu sağlamak - İş yerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da

zararları en aza indirebilmek

- Oluşabilecek maddi ve manevi zararları ortadan kaldırmak - Çalışma verimini artırmak

İŞÇİ SAĞLIĞI

Bütün mesleklerde çalışanların sağlığını sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde tutmak, çalışma koşullarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hâle getirmek, çalışanları zararlı etkilerden

koruyarak işin ve çalışanın birbirine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir tıp dalıdır.

İş yeri düzeni ve bakımı (temizlik): İş yerinin iyi bir şekilde düzenlenmesinin o iş yerinde çalışanların moralini yükselttiği, işin verimini arttırdığı ve çoğu iş kazalarını önlediği bilinen bir gerçektir.

El aletleri: İş yerlerinde elektrikli alet ve makinelerin dışında el becerisine dayalı olarak kullanılan aletler, el aletleridir. Özellikle küçük iş yerlerinde meydana gelen iş kazalarının hemen çoğu el aletlerinin iyi kullanılamaması veya aletlerin kullanılamayacak şekilde arızalı ve yıpranmış olmasından kaynaklanmaktadır.

GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Yapılması Gerekenler

- Bir işe başlamadan önce gerekli olan mesleki yeterliliğin tam olarak alınmış olması gerekmektedir.

- Kullanılacak olan tezgâhların özellikleri ve çalışma prensipleri tam olarak bilinmelidir.

- Tezgâh kullanılırken bütün dikkat ona vermelidir. Başka bir şeyle ilgilenilmemelidir.

- Kullanılan tezgâhların elektrik problemleri olmamalıdır.

- Tezgâh üzerinde herhangi bir arıza meydana gelmişse veya tezgâh bakım görmekte ise üzerine mutlaka uyarıcı bir levha konulmalıdır.

- Tezgâhların hareketli kısımlarına yaklaşırken dikkatli ve uyanık olunmalıdır.

- Tezgâh başlarına uyarı levhaları asılmalıdır.

- Şüpheli konular daima yetkiliye sorulmalıdır.

- İş için en uygun takımlar kullanılmalıdır.

- Yıpranmış ve körleşmiş takımlar hemen değiştirilmelidir.

- Kullanılmayan takım ve malzemeler iş masası üstünde bırakılmamalıdır.

- Atölye içindeki geçit ve pasajlar, makinelerin çevreleri her zaman temiz ve düzenli tutulmalıdır.

Yapılmaması Gerekenler

- Atölyeler içinde asla koşulmamalıdır.

- Yetkili kişilerden izin alınmadan malzeme ve makinelere dokunulmamalıdır.

- Tezgâh çalışırken tezgâhın başından uzaklaşılmamalıdır.

- Basınçlı hava tehlikelidir ve öldürücü olabilir. Basınçlı hava doğrudan ne kendimize ne de başkasına tutulmamalıdır.

- Vinç çengelleri, kullanılmadığı zaman tezgâh ve çevresi üzerinde bırakılmamalıdır.

SOLUNUM SİSTEMİNİN KORUNMASI

- Sanayide kullanılan maddelerden bir kısmı, belirli yerlerde çalışanlar için zehirli etki gösterir. Solunum, sindirim, sinir sistemlerinde hastalık yapabilir. Solunum sisteminde tahribat yapan önemli bir zararlı madde de tozdur. Solunum sisteminin bu zararlı etkilerden korunması için solunum sistemi koruyucuları kullanılmalıdır.

VÜCUDUN KORUNMASI

- Vücudun korunması sırasında kullanılacak koruyucu araçların iş yeri şartlarına ve yapılan işin özelliğine uygun olmasına özen gösterilmelidir.

ELLERİN KORUNMASI

- Çalışma hayatında özellikle de sanayide en çok eller yıpranmaktadır. Eldivenler eli veya elin herhangi bir yerini tehlikelere karşı koruyan kişisel koruyucu bir donanımdır.

Aynı zamanda ön kol ve kolun bir bölümünü de koruyabilir.

GÖZLERİN KORUNMASI

- Göz koruyucuları gözleri zararlı ışınlardan, çeşitli yabancı maddelerden ve darbelerden korur. Güvenlik gözlüklerinde kullanılan çerçeveler, günlük hayatta kullandıklarımızdan daha sağlam ve ısıya karşı dayanıklı olur.

BAŞIN KORUNMASI

- Kafa koruyucular, baretler ya da kasklar, başı darbelere karşı kabuk aracılığıyla korur. Darbelerin şiddetini de süspansiyon görevi yapan içlik aracılığıyla yayıp düşürür. Kabuğun kalınlığı (plastiği) 2 mm’den aşağı olmamalıdır. Baretler, 1 m yükseklikten düşürülen 5,0 KN kuvvete dayanabilmelidir.

Çatlak, çizik vb. baretler kesinlikle kullanılmamalıdır. Baret, darbe aldığı zaman değiştirilmelidir. Kaynak yapılan yerlerde

kullanılan baretler 3 yılda bir değiştirilmelidir.

AYAKLARIN KORUNMASI

- Çalışırken ayaklar, delinmeler ve darbeler başta olmak üzere çeşitli risklere karşı korunmalıdır. Çalışma dışı zamanlarda giyilen ayakkabılara özen gösterilirken çalışma sırasında giyilecek ayakkabılar ihmal edilmektedir. 8-10 saat boyunca giyilecek bu ayakkabılarda bazı özellikler bulunmalıdır.

MAKİNELERE TAKILAN KORUYUCU APARATLAR

Makine ve tezgâhlarda parça ve talaş fırlaması, taş patlaması, hareketli aksama el, kol kaptırılmasını engellemek ve elektrik akımından korunmak üzere kullanılan koruyucular makine koruyucu aparatlarını teşkil eder.

MESLEK HASTALIĞI NEDİR? NEDENLERİ NEDİR?

NASIL ÖNLENİR?

Genel olarak meslek hastalığı, “Çalışanların gerek kullanılan ham maddeler gerekse çevre şartlarından etkilenerek uğradıkları geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza hâlleridir.” şeklinde tanımlanmaktadır.

MESLEK HASTALIKLARININ NEDENLERİ

Yol açan etmenlere göre meslek hastalıkları aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları - Ağır metaller

- Çözücüler - Gazlar

- Asit ve alkali maddeler - Pestisitler

Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları - Gürültü ve titreşim

- Yüksek ve alçak basınçta çalışma - Soğuk ve sıcakta çalışma

- Tozlar - Radyasyon - Aydınlatma

Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları - Bakteri kaynaklı olanlar

- Virüs kaynaklı olanlar

- Biyoteknoloji kaynaklı olanlar

Psikolojik kaynaklı olan meslek hastalıkları

Ergonomiye özensizlikten kaynaklanan meslek hastalıkları MESLEK HASTALIKLARINI ÖNLEME

İnsan, çevre güvenliği, makine ve donanım, bir bütün içinde tek tek ele alınmalıdır. İşçi sağlığı ve güvenliğinin önemi işçi ve işverence çok iyi kavranmalıdır.

İşçi sağlığı ve güvenliği konusunda kişisel bilgi, öngörü ve yargılarla değil, kuralına uygun hareket eden çalışanlar topluluğu oluşturulmalıdır. Tüm kazalar önlenebilir ancak işverenler bu çalışmalara önderlik etmeli ve sorumluluk taşımalıdır.

İŞ KAZASINI MEYDANA GETİREN NEDENLER GÜVENSİZ HAREKETLER

- Sorumsuz biçimde görev verilmeden ya da uyarılara aldırmadan güvensiz çalışmak

- Tehlikeli hızda çalışma ya da alet kullanma - Güvenlik donanımını kullanılmaz duruma sokma

- Tehlikeli cihazlar kullanmak ya da donanımı güvensiz biçimde yönetmek

- Güvensiz yükleme, istif, karıştırma, yerleşme vb. davranışlar - Güvensiz durum ya da duruşlar

- Hareketli ya da tehlikeli yerlerde çalışmak

- Şaşırmak, kızgınlık, suistimal, irkilme gibi davranışlar

Güvenliği önemsememek ya da kişisel koruyucu malzemeyi kullanmamak

GÜVENSİZ ŞARTLAR

- İş yerinde koruyucunun kötü yapılmış olması - Koruyucunun hiç yapılmamış olması

- Kusurlu, pürüzlü, sivri, kaygan, eskimiş, çatlak aletler - Güvensiz yapılmış makine, alet, tesis vb.

- Güvensiz düzen, yetersiz bakım, tıkanıklıklar, kapanmış geçitler

- Yetersiz aydınlatma, göz kamaştıran ışık kaynaklar

- Güvenli iş elbisesi ya da gözlük, eldiven ve maske vermemek, yorucu yüksek topuk vb.

- Yetersiz havalandırma, çevre, hava kaynakları vb.

Güvensiz yöntemler ve mekanik, kimyevi, elektriksel, nükleer koşullar

YANGIN ÇEŞİTLERİ

A sınıfı yangınlar: Katı madde yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile söndürülebilir.

B sınıfı yangınlar: Yanabilen sıvılar neden olduğu yangınlardır.

Soğutma (sis hâlinde su) ve boğma (karbondioksit, köpük ve kuru kimyevi toz) ile söndürülebilir.

C sınıfı yangınlar: Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır. Kuru kimyevi toz, halon 1301 ve halon 1211 kullanarak söndürülebilir.

Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dâhil edebiliriz. C sınıf yangınlarda yanabilen hafif metallerin ve alaşımların (magnezyum, lityum, sodyum, seryum gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlar dikkat çekmektedir. Bu yangınları kuru kimyevi tozlar söndürür. Elektrik donanımlarının yanmasıyla oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde değerlendirmez. C sınıfı yangınların içinde yer alır. Bu tür yangınlara, elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve kuru kimyevi toz kullanılmalıdır.

YANGIN NEDENLERİ

- Korunma önlemlerinin alınmaması - Bilgisizlik

- İhmal - Kazalar - Sabotaj - Sıçrama - Doğa olayları

Yangınla karşılaştığınızda aşağıdaki davranışları sergileyiniz:

- Telaşlanmayınız.

- Bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi varsa ona basınız.

- 110 tuşlayarak itfaiyeyi arayınız.

- Yangın adresini en kısa, en doğru ve herkes tarafından bilinen belirgin yerlere göre tarif ederek bildiriniz.

- -Mümkünse yangının cinsini (bina, benzin, araç vb.) bildiriniz.

- Yangını çevrenizdekilere duyurunuz.

- İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için elde mevcut imkânlardan yararlanınız.

- Yangının yayılmasını önlemek için kapı ve pencereleri kapatınız.

- Bunları yaparken kendinizi de başkalarını da tehlikeye atmayınız.

- Görevlilerden başkasının yangın sahasına girmesine engel olunuz.

İLKYARDIM

- Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.

İlk Yardımın öncelikli amaçları;

- Hayati tehlikenin ortadan kaldırılması,

- Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesinin sağlanması, - Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesinin önlenmesi, - İyileşmenin kolaylaştırılması.

TEMEL YAŞAM BECERİLERİ VE KİŞİSEL GELİŞİM

ETKİLİ İLETİŞİM VE BEDEN DİLİ

İletişim, kişinin kendisi ve çevresiyle oluşturduğu sözlü ya da sözsüz anlama, anlatma, anlama, yorumlama ve aktarma sürecidir.

EMPATİ

Karşımızdaki kişiye değer vermek ve ve karşımızdaki anlamaya çalışırken kendimizi onun yerine koyabilmeye empati denir.

BEDEN DİLİ

Yapılan incelemelere göre iletişimin - %30 ‘unu kelimeler

- %70’ini ise beden dili oluşturmaktadır.

BEDEN DİLİNİN ÖĞELERİ - Göz teması

- Beden Duruşu - El-Kol Hareketleri - Kişisel Alan

GÖZ TEMASI

Bir kişiyle konuşurken dikkat edilecek en önemli noktalardan biri, nereye baktığınızdır.

Doğrudan konuştuğunuz kişiye bakmak, karşınızdaki kişiye samimiyetinizi iletmenize yardımcı olur ve mesajınızın etkisini artırır.

Yere bakarak ve gözlerinizi kaçırarak konuşmanız karşınızdakinin üstünlüğünü kabullenmek anlamına gelecektir.

BEDEN DURUŞU

İnsanlar, birbirleriyle ilişkilerinde çok farklı beden duruşları içindedir.

İlişkide olduğu kişiyi doğrudan karşısına alan ve dik bir beden duruşuna sahip olan kişi, mesajına güvenli bir özellik katmış olacaktır.

EL – KOL HAREKETLERİ VE MİMİKLER

Uygun ölçüde ve uygun şiddette yapılan el ve kol hareketleri bir konuşmaya güç katar. Sert ve sinirli hareketler ise rahatsızlık doğurur.

KİŞİSEL ALAN

Mahrem mesafe tanımadığınız insanlarla yakın olduğunuzda rahatsızlık duyacağınız mesafenin ölçüsüdür. Karşıdaki kişinin koyulan mesafeyi veya bedensel teması nasıl algıladığına dikkat edilmesi gerekir. Aksi takdirde ortaya rahatsızlık verecek yorumlar ve istenmeyen sonuçlar çıkması kaçınılmaz olur.

ETKİLİ BEDEN HAREKETLERİ İÇİN KAÇINILMASI GEREKEN DAVRANIŞLAR

- Aşırı göz temasında bulunmak - Sürekli sabit durmak

- Fazlaca rahat hareketlerde bulunmak - Duvara veya masaya yaslanmak - Ayakları çaprazlamak

- Kolları önde veya arkada bağlamak.

- Gözleri kapamak

- Konuşurken başı geriye atmak, saçları geriye atmak

- Parmak uçlarını birbirine dayamak Ellerimizi ovuşturmak ve yüzümüzde dolaştırmak

- Parmakları masada tıkırdatmak - Saat ya da yüzükle oynamak.

MOTİVASYON

- Motivasyon, bir ihtiyacı gidermek için gerekli davranışları başlatan, harekete geçmeyi ve sürekliliği sağlayan kuvvettir.

MOTİVASYONUN ÖNEMİ

Motivasyon konusunun önem kazanması, işletmelerde insana verilen değerin artması ile başlamıştır.

Motivasyon 2’ye ayrılır;

- Self Motivasyon - Genel Motivasyon SELF MOTİVASYON

- İnsanın kendi kendisini motive etmesidir.

- Yağmurda yürümek… Çiçekleri seyretmek… Müzik dinlemek… Spor yapmak….

- Kendi içinde 2’ye ayrılır: Psikolojik Motivasyon, Ekonomik Motivasyon

GENEL MOTİVASYON

- Çalışma birlikteliği içerisinde devamlı olması gereken pozitif ve yapıcı davranışlardır.

- Başarı… Güvenlik… Sosyal kabul… Sevgi… Gelişme…

Takdir edilme… Güçlü olma…

MOTİVASYONA AÇIK OLANLAR;

- Hoşgörülü insanlardır.

- Pozitif enerji ile doludurlar.

- Genelde işlerinde başarılıdırlar.

- Pratik zekaları ile duygusal zekalarını birlikte kullanırlar.

İYİ MOTİVE OLMUŞ BİR İŞGÜCÜ NE GETİRİR?

- Yükselen verim, - Esnek uygulamalar, - Azalan devamsızlık,

- Her zamankinden daha iyi hizmet.

DEMOTİVE DAVRANIŞLAR - Sürekli emir vermek

- Konuşurken dinlememek - Duygularını dikkate almamak - Olaylara aşırı tepki vermek - Yaptıklarında kusur bulmak - Hataları ortaya çıkarmak - Kötümser olmak

- İstekleri kasıtlı unutmak - İstekleri kasıtlı ağırdan almak.

MOTİVASYON SORUNLARI

- Motivasyonu sağlayabilmek için öncelikle motivasyonun önündeki engellerin kaldırılması gerekir.

Bu engeller;

- İşin Nasıl Yapılacağını Bilmiyorsanız - İşi Yapmak İstemiyorsanız

- Dışsal Faktörlerin Etkisi - Çalışma isteksizliği - Endişeye kapılma - Kendine Güvenmeme - Başaracağına İnanmama - Umutsuzluğa Kapılma STRES NEDİR?

Kişiyi rahatsız eden bir duruma karşı organizmanın verdiği tepkidir. Kişinin üzerinde hissettiği baskı ve gerginlik durumudur.

POZİTİF STRES

İnsanın heyecanını arttırır, hedefine kilitlenmesini sağlar.

Dolayısıyla sonucunda kazanç veya keyif sağlayan durumlar oluşur. (Başarı sağlamak, işe girmek vs)

NEGATİF STRES

Bireyin kaynaklarını ve baş etme yeteneklerini tüketen duygu. Sonucunda insan yaşamı için olumsuz durumlar oluşur. (Hastalık, performans düşüklüğü, başarısızlık vs)

STRESİN OLUŞUMU VE AŞAMALARI

Bir insanı strese sokan şey yaşadığı olaylardan ziyade ona yüklediği anlamdır.

- Alarm (Tehlike) - Direnme

- Tükenme

ALARM AŞAMASI - Göz bebekleri büyür - Yüz soluklaşır - Kalp atışı hızlanır - Damarlar büzülür - Soğuk ter akar - Kan şekeri yükselir - Mide asit salgılar DİRENME AŞAMASI

- Stresörlere rağmen uyuma elverişli ortaya çıkarsa, direnç oluşur.

- İlk belirtiler ortadan kalkar

- Organizma direnirse stres alt edilebilir - Aksi halde gerilim savunmayı zayıflatır Tükenme aşamasına gelinir

TÜKENME AŞAMASI ( ÇÖKÜNTÜ ) - Stres uzun süreli olduğunda vücut tükenir.

- Savunma sistemi zayıflar

- Organik ve ruhsal hastalıklar ortaya çıkar STRES VE BİREYSEL ÖZELLİKLER - Kişilik yapımız

- Değişimle baş edebilme becerisi - Zihni modellerimiz, tecrübelerimiz - İhtiyaçlarımız ve algı

- Cinsiyet, zeka

- Belirsizlik ve sorunlara tahammülsüzlük STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ - Meyve – sebze tüketimini arttırmak

- Su tüketimini arttırmak

- Sigara ve alkolden uzak durmak - Düzenli spor ve yürüyüş yapmak

ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ

Elmalar, Rosaceae

familyasının, Pomoideae alt familyası içerisinde yer alırlar.

Çiçeklerinde genellikle 5 taç yaprak, 5 çanak yaprak, çok sayıda erkek organ ve bileşik karpelli bir dişi organ bulunur. Dişi organ genellikle 5 karpelden (meyve yaprağı) oluşur. Stilus sayısı karpel sayısına eşittir. Haploid (temel) kromozom sayısı 17’dir (n=17).

Elmanın tarihinin insanlık tarihiyle aynı ya da daha eski olduğu tahmin edilmektedir. İlk mağara insanlarının, elma tohumlarını ve kurutulmuş meyvelerini mağara ve toprak altında sakladıklarına dair arkeolojik kanıtlar bulunmaktadır.

20. yüzyılın başlarında ABD ve Kanada iki büyük elma üreticisi ülke haline gemişlerdir. Bu yüzyılın sonlarında, SSCB’de (Eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği) önemli bir elma üretim merkezi olmuştur. 21. yüzyılın başlarında ise Çin dünyanın en büyük elma üreticisi olmuş ve ürettiği ürünün büyük bir kısmını konsantre meyve suyu olarak pazarlamaya başlamıştır.

Türkiye’de Elma: Elma, tarihsel süreçte Türkiye’nin en önemli meyve türü olmuştur. Kültür elması ülkenin hemen hemen her bölgesinde yetiştirilmektedir. Araştırma enstitüleri ve üniversitelerde 100’ü aşkın çeşidin adaptasyon çalışmaları tamamlanmıştır. Golden Delicious (Starkspur Golden Delicious ve Golden Reinders gibi) ve

Red Delicious grubundaki (Starking Delicious, Starkrimson Delicious, Scarlet Spur ve Redchief gibi) çeşitler elma üretiminde en büyük paya sahiptirler. Bunların dışında, Gala, Granny Smith ve Fuji gibi çeşitlerle kurulu bahçeler de mevcuttur. Öte yandan Amasya ve Arap Kızı gibi bazı yerli çeşitlerle kurulu küçük ölçekli bahçelere de rastlanılmaktadır. Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü ve Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’ne ait arazi gen bankalarında, yerli ve yabancı orijinli 400’ü aşkın elma tip ve/veya çeşidi muhafaza altında tutulmaktadır. Türkiye’deki mevcut bahçelerin büyük çoğunluğu çöğür anaçlı ağaçlarla kurulu olmakla birlikte, M9, M26, MM106 ve MM111 gibi klonal anaçlı bahçelerde mevcuttur.

ELMA ÇEŞİTLERİ

Dünya’da çok erken dönemden çok geç döneme kadar geniş bir aralıkta hasat edilebilen farklı gelişme kuvveti, renk, görünüm ve tatlarda 7.500’ün üzerinde elma çeşidi bulunmakla birlikte çok azı ticari değere sahiptir. Bu çeşitler içinde Delicious (kırmızı çeşitler) ve Golden Delicious grubu (sarı çeşitler) pek çok ülkede yetiştiriciliği yapılan önemli geleneksel çeşitlerdir. Türkiye üretiminde ilk sırada Isparta, Karaman, Niğde, Antalya, Denizli ve Kayseri bulunmaktadır. En çok üretilen elma çeşitleri Red Delicious grubundan Starking Delicious (% 39), Golden Delicious (%25,6), Amasya (%8), Granny Smith (%4,6) ve diğer çeşitler (% 22,8) dir.

Gelişme Kuvvetine Göre (Ağaç büyüklüğü)

Kuvvetli Fuji, Granny Smith, Gala, Jonagold, Golden Delicious, Red Delicious, Starking Delicious, Jerseymac, Pink Lady, Jeromine, Modi

Standart Braeburn, Juliet (Cooper 43) Zayıf

(Spur)

Starkrimson Delicious, Starkspur Golden Delicious, Scarlet Spur, Red Chief, Süper Chief, Oregon Spur

Hasat Zamanlarına Göre

1. Yazlık çeşitler Vista Bella, Jerseymac, Summer Red, William’s Pride, Anna

2. Güzlük çeşitler Golden Delicious, Starkrimson Delicious, Red Chief, Scarlet Spur, Jonagold, Mutsu, Enter Prise

3. Geçci çeşitler Braeburn, Fuji, Granny Smith, Pink Lady

JERSEYMAC

Kuvvetli ve yarı yayvan gelişen yazlık bir çeşittir. Verimli, peryodisite eğilimi azdır. Meyvesi orta iri kutuplardan basık, güneş görmeyen kısımları yeşil, meyve sulu, mayhoş ve yeme kalitesi iyidir.Hasat çok dikkatli ve birkaç seferde yapılmalıdır. Dölleyicileri Golden Del., Grann Smith, Vista Bella, Gala ve Fuji’dir.

GALA

Gelişimi kuvvetli ve yayvandır.

Verimlidir, peryodisite göstermez.

Meyvesi küçük–orta küresel konik şeklinde, parlak turuncu-kırmızıdır.

Meyve eti orta sert, gevrek, sulu ve aromalıdır.4-5 ay kadar depolanabilir (KA). Karaleke ve ateş yanıklığına çok hassastır. DölleyicileriGolden Del., G.

Smith, Red Del., Braeburn, Fuji, Jerseymac’tır.

JONAGOLD

Gelişimi kuvvetli ve yayvandır.Meyvesi iri-çok iri yuvarlak konik, sıvama kırmızı- kırmızımsı pembe renktedir. Meyve orta sert, tatlı ve yeme kalitesi yüksektir.Modifiye atmosferde 5 ay kadar depolanabilir.

Avrupa’da popüler bir çeşittir. Dölleyicileri Golden Del., G.

Smith, Braeburn, Fuji, Jerseymac’tır.

GOLDEN DELICIOUS

Orta kuvvette ve yarı dik gelişir.Verimlidir, periyodisite eğilimi gösterir. Meyvesi orta iri, küresel konik ve yeşilimsi sarı renktedir.

Meyve orta sert, tatlı ve yeme kalitesi yüksektir. Modifiye atmosferde 6 ay depolanabilir. Kara lekeye ve pasa hassastır. Dölleyicileri Starkrimson, Starking Del., G. Smith, Braeburn, Gala, Fuji, Jerseymac’tır.

BRAEBURN

Gelişimi orta ve yarı yayvandır.

Meyvesi orta büyüklükte, küresel konik, kırmızı-mat kırmızı renktedir.

Meyve oldukça sert ve

suludur.Verimli bir çeşittir. Kara lekeye hassastır. Kontrollü atmosferli depolarda 10 aya kadar depolanabilir.

Dölleyicileri Golden Del., Red Del., Gala, Fuji’dir.

RED DELICIOUS

Gelişimi orta kuvvette ve yarı dik gelişir.Meyvesi orta iri, küresel konik, çiçek çukuru etrafında 5 adet çıkıntılı ve sıvama kırmızı renktedir. Meyve orta sert, sulu, tatlı ve yeme kalitesi yüksektir.Kontrollü atmosferde 7-9 ay kadar depolanabilir. Kara lekeye hassastır.

100 üzerinde çeşit elde edilmiştir. İç sulanması. Dölleyicileri Golden Del., G. Smith, Braeburn, Gala, Fuji’dir.

GRANNY SMITH (GEÇCİ)

Gelişimi orta kuvvette ve diktir. Çok verimlidir. Meyvesi orta iri, küresel konik, iri lentiselli, yeşil renklidir. Meyve sert ve mayhoştur. Külleme ve depoda kabuk yanığına hassastır. Modifiye atmosferli depoda 7-8 ay depolanabilir. Dölleyicileri Golden Del., Red Del., Gala, Fuji’dir.

FUJI

Kuvvetli ve yarı dik gelişir.Verimlidir, periyodisite eğilimi gösterir. Meyvesi orta iri, düz, küresel, kutuplardan basık, iri lentiselli ve mat kırmızı renklidir. Meyve sert, tatlı, gevrek ve aromalıdır.

Karalekeye hassastır. İç sulanması ve acı benek gibi fizyolojik bozukluklara eğilim gösterir. Depolama süresi 9-12 aydır.

Dölleyicileri Golden Del., G. Smith, Gala’dır.

AMASYA

Gelişimi kuvvetli ve yarı diktir.

Verimlidir, şiddetli periyodisite gösterir.

Meyvesi küçük–orta irilikte küresel konik ve soluk kırmızı renklidir. Meyve sert, çok tatlı suludur. Depolama süresi M.A. 7-8 aydır. Dölleyicileri Golden Del., G. Smith, Starking Del.’dir.

ELMA ANAÇLARI Anaç;

1. Bitkinin toprağa tutunmasını sağlar

2. Su ve besin maddelerinin alımını kolaylaştırır

3. Üzerine aşılanan çeşidin verim, ağaç büyüklüğü ve meyve kalitesine etki eder

4. Üzerine aşılanan çeşidin biyotik ve abiyotik stres koşullarına dayanımını etkiler

Bahçe Tesisinde Kullanilacak Anacın Seçimi 1. Toprak ve iklim şartlarına

2. Yetiştiricinin bilgi seviyesine

3. Kullanılacak çeşidin gelişme kuvvetine göre değişmektedir.

Anaçlar

1. Tohumdan elde edilen Anaçlar

a- Çöğürler (M. communis, M. sylvestris)-yabani elma ağaçlarının tohumlarından çıkan bitkiler

b-Yozlar (Golden, Winesap, Rome Beauty, McIntosh )-kültüre alınan çeşitlerin tohumlarından çıkan bitkiler

2. Klon Anaçları

Elmada gelişitirilmiş çok sayıda klonal anaç bulunmaktadır.

Bunlardan yaygın olarak kullanılanları M9, M26, P2, M7, MM106, MM111, MM109, B.9, P 16, P 22, O.3, vb.). Bu anaçların gelişme kuvvetleri çok bodurdan çok kuvvetliye kadar değişkenlik gösterir.

Tam Bodur Anaçlar (gelişme kuvvetleri çok az); M27, B146, B491 ve M20 bu gruba giren anaçlardır. En çok bilineni M27 dir.

M27 anacı, çok zayıf bir kök yapısına sahiptir. İyi drene edilmiş toprak ister. Soğuğa ve pamuklu bite hassastır. Üzerine aşılanan çeşit aşırı meyve bağladığından çok iyi seyreltme yapılmalıdır. Kökleri zayıf geliştiğinden destek sistemi olmadan yetiştiriciliği yapılamaz.

Tam bodur anaçların pratikte kullanımları çok yaygın değildir.

Bodur Anaçlar (gelişme kuvvetleri az); M8, M9, MAC9, P2, P22, B9, P1, P16, Ottawa3, J9, MAC39 ve B469 bu gruba girmektedir. Dünyada en çok kullanılanı M9 anacıdır. Bodur anaçlar yüzlek kök sistemine sahip olduklarından bahçe kurarken destek sistemi zorunludur.

M9: En çok kullanılan bodur anaçtır. Birçok toprak tipine uyar ve kök boğazı çürüklüğüne dayanıklıdır. Ateş yanıklığı ve pamuklu bite hassastır. 2,7 metreyi geçmeyen ağaçlar oluşturur. Üzerine aşılanan çeşitlerin verim ve kalitesi yüksektir. Kuvvetli çeşitlerle bahçe tesisinde sıklıkla kullanılır.

M26: M9 anacına göre daha kuvvetli MM106 anacından zayıftır.

M9 üzerine aşılanamayan spur elma çeşitleriyle bahçe tesisinde sıklıkla kullanılır. Soğuğa dayanıklı, ateş yanıklığı ve pamuklu bite hassastır.

Kök boğazı çürüklüğüne orta derecede hassastır.

Yarı Bodur Anaçlar; M7, M2, M4, MM106, MM111, Bemali, MAC1 ve Northern Spy bu gruba girmektedir. En çok kullanılanları M7, MM106 ve MM111anaçlarıdır. Destek sistemine ihtiyaç duymazlar. Sık dikim bahçe tesisine uygundurlar. Bahçe kurulum maliyeti düşük olduğundan küçük işletmeler tarafından sıklıkla tercih edilirler.

M7: Özellikle destek sistemsiz, spur çeşitlerle sık dikim bahçeleri oluşturmak için tercih edilir. Farklı toprak tiplerine uyumundan dolayı tercih edilmektedir. M9 anacına göre verimi düşüktür. Çoğaltılması kolaydır. Çok kök sürgünü oluşturur.

Pamuklu bit ve kök çürüklüğüne hassastır.

MM106: Dünyada en çok kullanılan yarı bodur anaçtır. Pamuklu bite dayanıklıdır ve kolay çoğaltılır. Kök boğazı çürüklüğüne hassas olduğundan ağır topraklarda tercih edilmemelidir.

Verime etkisi yüksektir.

MM111: Toprağa tutunması iyidir.

Pamuklu bite dayanıklı, kök çürüklüğüne nispeten toleranslıdır. MM106 anacına göre verimi daha az olmasına rağmen ağır topraklarda MM106 anacına iyi bir alternatiftir. Kolay çoğaltılır.

Yarı Kuvvetli Anaçlar; MM104, MM109 ve MAC24 bu gruba girmektedir. Üreticilere sağladığı çok sınırlı avantajlar sebebiyle kullanımları oldukça sınırlıdır.

Çok Kuvvetli Anaçlar; M25, Novole ve Çöğür bu gruba girmektedir.

Ülkemizde halen çöğür anacı kullanımı yaygındır.

Eski bahçelerin büyük çoğunluğu ve yeni kurulan çok ekstrem toprak koşullarına sahip bahçelerde çöğür anacı kullanılmaktadır. En büyük avantajı kuvvetli kök yapısıdır. Dezavantajları ise yoğun dikime uygun olmaması, geç verim ve bir örnek meyve hasadına imkan vermemesidir.

ÇOĞALTMA

Generatif (Tohumla) Çoğaltma

Elma yabancı döllenme nedeniyle heterozigot bir yapı gösterdiğinden tohumla çoğaltma genellikle anaç üretimi ve ıslah çalışmalarında kullanılır.

Tohumların Elde Edilmesi

Tohum eldesi için olgunlaşan meyveler büyük kaplara konur ve zaman zaman karıştırılmak suretiyle fermentasyona bırakılır. Bu işlem meyvelerin yumuşatılması amacıyla yapılmaktadır.

Fermentasyon tamamlandıktan sonra meyveler ezilir ve kaplar su ile doldurulur. Meyve eti ve boş tohumlar akan suyun üzerinde yüzerken, sağlam tohumlar ağır olmaları nedeniyle dibe çökerler (Şekil 1). Sağlam tohumlar ayrıldıktan sonra yıkanarak gölgede kurutulur. Kurutulan tohumlar katlama zamanına kadar düşük nem ve sıcaklıkta uzun süre depolanabilirler.

Şekil 1. Tohum eldesinden bir görünüm ve kurutulmuş tohumlar

Tohumların Çimlenmesi

Çimlenme, uygun koşullar altında su alan tohumdan kökçüğün dışarı çıkması ile sonlanan bir olaydır.

Katlama Uygulamaları

Tohumlar bitkiden ayrıldıklarında dinlenme halindedirler ve dinlenmenin kırılması için tohumların donma noktasının üzerindeki düşük sıcaklıklarda ve yeterli nem içeren koşullarda belirli süre bekletilmeleri gerekir. Bu durum katlama olarak adlandırılır. Katlama sıcaklığı ve süresi çeşide göre değişmekle birlikte genel olarak +4 oC’de 2.5 aydır.

Tohum Ekimi

Elma yetiştiriciliğinde özellikle anaç üretiminde kullanılacak tohumlar, dinlenmeleri kırıldıktan sonra doğrudan fidanlığa ekilir.

Tohumlar dinlenme koşullarına, çimlenme için gerekli sıcaklığa, fidanlıklardaki kültürel uygulamalara ve fidanlık yerine bağlı olarak sonbahar veya ilkbahar aylarında ekilebilirler.

Vejetatif Çoğaltma

Bitkilerin farklı yaşlarda gövde ve dal parçaları, büyüme uçlarındaki meristematik dokuları, kökleri, yaprakları ya da özelleşmiş veya değişikliğe uğramış gövde ve kök parçaları kullanılarak yapılan vejetatif çoğaltma yönteminde, elde edilen yeni bitkinin genetik yapısında mutasyonlar hariç herhangi bir değişiklik söz konusu değildir. Bu bitkiler ana bitkinin tüm özelliklerini taşırlar.

Çelikle Çoğaltma

Üzerinde en az birkaç göz bulunduran bitki parçaları çelik olarak adlandırılır. Çelikle çoğaltma kolay köklenen bitki türlerinde tercih

edilen bir çoğaltma şeklidir. Çelikle çoğaltmada genellikle farklı gelişme dönemlerinde alınabilen 1 yaşlı odun çelikleri kullanılır.

Alınma zamanlarına göre ise çelikler; yeşil çelik, yarı odun çelik ve odun çeliği olarak isimlendirilirler.

Çeliklerde köklenmeyi kolaylaştırmak için IBA (indol-3 butryric acid), NAA (naphtalene acetic acid) gibi köklenmeyi teşvik edici hormonlar kullanılabilir. Bu hormonların dozları anacın kolay veya zor köklenmesine ve çeliğin alındığı döneme göre değişir.

Daldırma ile Çoğaltma

Bir dalın ana bitkiden ayrılmadan köklendirilmesine “daldırma ile çoğaltma” denir. Meyve ağaçlarının vejetatif olarak çoğaltılmasında kullanılan bazı daldırma şekilleri bulunur. Ancak günümüzde M9 ve MM106 gibi önemli klonal elma anaçları üretiminin büyük kısmı modifiye edilmiş bir daldırma çeşidi olan stoolbed layering yöntemiyle gerçekleştirilir. Bu yöntem yüksek maliyet ve işgücü gerektirmesine rağmen zor köklenen pek çok meyve anacının çoğaltılmasında başarılı bir şekilde kullanılır.

Aşı ile Çoğaltma

Aşı, üzerinde en az bir göz içeren bitki parçasının fonksiyonel kök sistemine sahip diğer bitki üzerine yerleştirilmesi olarak tanımlanan vejetatif bir çoğaltma şeklidir. Aşı ile çoğaltma elma yetiştiriciliğinde en çok kullanılan vejetatif çoğaltma metodlarından biridir. Elma yetiştiriciliğinde kullanılan aşı yöntemleri fidan üretimi bölümünde detaylı olarak verilmiştir.

Doku Kültürü ile Çoğaltma

Vegetatif çoğaltma yöntemlerinden biri olan in vitro çoğaltma;

özellikle zor köklenen bitki tür veya çeşitlerinin çoğaltılması, çoğaltma katsayısının yüksek olması, virüsten arî bitki eldesi ve bitki karantinasında kolaylık sağlaması ile bitki ıslahı için haploid bitkilerin üretilmesi gibi nedenlerden dolayı tercih edilmektedir.

FİDAN ÜRETİMİ

Fidanlıkların Kurulması

Fidanlık yeri, fidan yetiştirme (verimli, drenajı iyi, kolay işlenebilir, toprak hastalık ve zararlılarından ari, sulama suyu yeterli) ve işletmecilik (ulaşımı kolay, elektrik ve suyu olan, vb.) yönünden uygun olmalıdır.

Bir fidanlıkta bulunması gereken tesisler;

*Anaç üretim parselleri

*Damızlık parselleri

*Aşı ve Terbiye parselleri

*Fidan hendekleme yeri

*Aşı odaları

*Alet ve makine parkı

*Çalışan tuvaletleri ve dinlenme yerle

*Yemekhane

*Gübrelik

*Yollar, su kanalları ve drenaj hendekleri

*İşletme binası

*Depo ve ambarlar

Fidanlıklarda Münavebe (Bitki Rotasyonu)

Fidan sökülen yere aynı tür fidan dikmek uygun değildir. Fidan sökülen yere yonca, fiğ, korunga gibi yem bitkisi ekmek hem toprağın dinlenmesini sağlar ve hem de toprağı azot bakımından zenginleştirir.

FİDAN ÜRETİM YÖNTEMLERİ

Elma bahçe tesisinde kullanılan fidanların üretimi, aşı yöntemi ile yapılmakta ve şu kısımlardan oluşmaktadır.

. Aşılanacak Anaçların Üretimi 2. Aşı Parsellerinin Oluşturulması

3. Aşılama, Aşılı Bitkilerin Bakımı ve Fidan Sökümü 1. Aşılanacak Anaçların Üretimi

M9, MM106, MM111 ve MM109 gibi klonal elma anaçları elma fidanı üretiminde yaygın olarak kullanılan önemli anaçlardır. Klonal anaçların çoğaltılmasında kullanılan yöntemler köklenme başarısına göre değişmekle birlikte pratikte stoolbed (daldırma yöntemi) çoğaltma yönteminden yararlanılmaktadır. Bu yöntemle anaç üretimi yapabilmek için köklü anaçlar bölgenin iklim şartlarına göre kış veya ilkbahar döneminde sıra üzeri 20 cm, sıra arası 150 cm ve toprakla 45 derece açı yapacak şekilde dikilirler.

2. Aşı Parselinin Oluşturulması

Aşı parsellerinin oluşturulması aşağıdaki aşamalarda gerçekleşir.

—Aşı parseline dikilecek olan anaçlar ilkbahar döneminde gözler uyanmadan önce sıra üzeri 20cm, sıra arası 90-120cm mesafelerde

dikilirler.

—Ağustos-Eylül ayları arasında anaçlara durgun ‘T’ göz aşısı yapılır.

—Gelecek yılın mart ayında don tehlikesi geçtikten sonra aşı gözünün üzerinden kesim yapılır. Alttan süren sürgünler kesilerek aşı gözünün sürmesi sağlanır. Sulama, gübreleme vb. kültürel işlemlere devam edilir.

—Fidanlar, yaprak dökümünden sonra sökülür.

Aşı ile Çoğaltma

Aşı; iki bitki parçasını birleştirip kaynaştırmak ve tek bir bitki gibi büyüme ve gelişmelerini sağlamaktadır. Böylece oluşan yeni bitkinin toprak üstü kısmına “kalem” veya “çeşit” kök sistemini oluşturan kısmına ise “anaç” adı verilir. Aşılar, aşıda kullanılan parçaya göre kalem ve göz aşıları olmak üzere 2’ye ayrılır.

Kalem Aşıları

Kalem, üzerinde birkaç adet uyur göz bulunan, sürgünden alınmış bir parçadır. Kalem, anaçla birleştiği zaman aşının üst kısmını oluşturur.

Kalem aşıları dilcikli ve dilciksiz olmak üzere ikiye ayrılır.

Kalem aşılarında;

1. Kalem ve anacın kambiyum dokuları birbirleriyle temas etmelidir.

2. Aşı, uygun zamanda yapılmalı, gözler aşının yapıldığı ilk zamanda uyur durumda bulunmalıdır. Kalem aşılarının çoğu ilkbahar başlarında, büyüme başlarken yapılır. Yaprağını döken meyve türlerinde kalemler dinlenme döneminde alınır ve aşılama zamanına kadar muhafaza edilir.

3. Aşılama bittikten sonra, nem kaybını önlemek amacıyla aşı bölgesi aşı bağı gibi uygun bir materyalle bağlanmalı veya aşı macunu ile kapatılmalıdır.

4. Aşılamadan sonra, belirli bir süre aşılara özel bir bakım gösterilmelidir. Anaçtan çıkan sürgünler kesilir, kalemden çıkan sürgünler ise (kırılmalarını önlemek amacıyla) bağlanmalıdır.

Göz Aşıları

T göz ve yongalı göz aşılar elma fidanı üretiminde yaygın olarak tercih edilen göz aşılarıdır.

T göz aşısı (durgun göz aşı)

Göz aşıları içinde en çok bilinen ve yetiştiriciler tarafından en çok kullanılan bir yöntemdir. Aşının yapılabilmesi için anacın kabuk vermesi gerekir. Durgun göz aşıları Temmuz ile Eylül ayları arasında yapılır ve yapıldığı yıl sürmeyip ertesi yıl süren aşılardır.

Yongalı göz aşısı

Yongalı göz aşısı, ilkbaharda büyüme başlamadan önce veya yazın anacın kabuk vermediği dönemde yapılabilir. Anacın toprağa yakın kısmından ve boğum arasındaki düzgün bir yerden kabukla birlikte bir parça odun (yonga) kesilip çıkarılır. Buraya kalemden alınan ve üzerinde bir göz bulunan aynı büyüklükteki kabuklu yonga yerleştirilir. Aşı tamamlandıktan sonra, yongalı göz ince plastik bantlarla sarılır.

DİKİM PLANLAMASI VE BAHÇE TESİSİ

Elma Bahçesi Tesisinde Dikkat Edilecek Hususlar

1- Arazi Seçimi

2- Anaç ve Çeşit seçimi 3- Fidan seçimi

4- Tozlayıcı Çeşit Gereksinimi 5- Dikim Sistemleri ve Dikim Sıklığı 6- Arazi Hazırlığı

7- Fidan Dikimi Arazi Seçimi

1. Pazara yakın, depolama imkanı olan

2. Hafif meyilli (en fazla % 40 meyil), don çukuru olmayan 3. 50 cm ve üzeri toprak derinliği

4. pH 6,5-6,7 arası ve tınlı toprak yapısı

5. Şiddetli rüzgarlardan korunan

6. Su kaynağı olan

7. %50-60 nispi neme sahip

8. Yaz sıcaklığı 37 dereceyi aşmayan

9. Rakım 500-1500 metre 10. İşçi temininde kolaylık 11. Yeterli güneş ışığı alanı

Anaç ve Çeşit Seçimi

Anaç: Ağacın toprağa tutunmasını ve beslenmesini sağlayan toprak altı kısmı

Çeşit: Ağacın meyvesinden faydalandığımız toprak üstü kısmı Tohum Anaçları: Olumsuz iklim ve toprak koşullarına dayanıklıdır.

Bahçe kurulum maliyeti geniş aralıklarla dikildiği için düşüktür.

Kökleri derine gittiğinden su besin maddelerinden daha iyi faydalanırlar. Ancak geç ürüne yatarlar, işçilikleri zordur ve 2. sınıf meyve daha çok çıkar. Bahçe ekonomik ömrü 40-50 yıldır (Çöğür anacı).

Klon Anaçları: Erken verime yatarlar. Sık dikime uygundur. Meyve kalite ve renklenmesi yüksektir. İlaçlama, hasat, budama gibi işlemleri kolaydır. Ancak ilk bahçe kurulum maliyeti daha yüksektir.

Bahçe ekonomik ömrü 15-30 yıldır (M9, M26, MM106).

Fidan Seçimi

1. Fidanlar 1 yaşlı olmalıdır.

2. Fidanların çapı 1,5-2 cm

3. Fidanların boyu en az 120 cm olmalıdır.

4. Fidanlar sağlıklı (hastalık ve zararlılarla bulaşık olmayan) ve iyi köklenmiş olmalıdır.

5. Sertifikalı olmalı ve dikilecekleri bölgenin ekolojik koşullarına uygun olmalıdır.

TOZLAYICI ÇEŞİT

Elma çeşitleri genel olarak kendine kısırdır. Bu sebeple araya tozlayıcı baba çeşitler dikilmelidir.

Tozlayıcı çeşitler toplam meyve ağacı sayısının en az %12 sini oluşturmalı ve bahçeye eşit bir biçimde dağıtılarak dikilmelidir.

Tozlayıcı çeşit yeterli çiçek tozu üretmeli, ana çeşitle çiçeklenme zamanı aynı olmalı ve mümkünse ticarete konu bir çeşit seçilmelidir.

Tozlayıcı çeşidin hasat zamanının da ana çeşitle aynı olması bir avantajdır. Elma arı ile tozlanır. Bu sebeple çiçek zamanı bahçede 1 dekar için 2-3 adet arı kovanı bulundurulmalıdır.

Tozlayıcı Çeşit Yerleştirilmesi Tozlayıcı Çeşit

Asıl Çeşit

DİKİM SİSTEMLERİ VE DİKİM SIKLIĞI

Tek Sıralı dikim sistemi 2. İki Sıralı dikim sistemi 3. Üç Sıralı dikim sistemi

Normal bahçe tesisinde 1 sıra meyve ağacından sonra ilaçlama, ot mücadelesi, taşıma için en az 3,5 metre traktör yolu bırakılmaktadır.

Ancak birim alana daha çok fidan dikmek için bahçelerde 2 sırada veya 3 sırada bir bu genişlikte yol bırakılarak dekara alınacak verim arttırılmak istenmektedir. Bu sistem uygulamada kültürel işlemlerde (budama, ilaçlama vb.) çok zorluklar getirmektedir. Bu sebeple ülkemiz için çiftçi şartlarında uygulanabilecek en uygun dikim sistemi tek sıralı bahçe tesisidir.

Arazi Hazırlığı

1. Bahçe kurulacak arazinin taş ve yabancı otlardan temizliği, geçirimsiz tabakanın kırılması için derince işlenmesi, tesviyesi, dikim öncesi sürülmesi ve keseklerin parçalanması gerekir. Toprak analiz sonuçlarına göre organik gübre takviyesi (dekara 3-4 ton) yapılır, drenaj sorunu varsa fazla suyun topraktan uzaklaştırılması için 60 cm derinliğinde drenaj kanalları oluşturulur.

2. Bahçenin uzun ve düz kenarından başlayarak ilk sıra fidan yeri önerilen sıra üzeri mesafe ile işaretlenir. Bahçenin tüm çevresinde en az 4 metre traktör yolu kalacak şekilde içerden fidan sıraları oluşturulur.

3. Dikim mesafesi belirlenirken anaç ve çeşidin gelişme kuvveti dikkate alınmalıdır.

4. Dikim yerlerine işaret kazıkları çakılır.

5. 40-50 cm genişlik ve derinlikte dikim çukurları açılır.

6. Dikim sırasında kimyasal gübreleme yapılmamalıdır.

7. Dikimde hakim rüzgarlara dikkat edilmeli ve çok rüzgarlı bir bölge ise destek kazığı dikilerek fidanların yatması önlenmelidir.

Fidan Dikimi

1. Damla sulama sistemi bahçe tesisinden önce kurulmalıdır.

Tam bodur bahçelerde de destek direkleri fidan dikiminden önce hazırlanmalıdır.

2. Dikimde kök budaması mutlaka yapılmalıdır.

3. Kamçı şeklinde ki fidanlarda ortalama 60-70 cm’den tepe kesimi yapılır.

4. Uzun ve kırık kökleri kesilen fidanlar hastalık etmenlerine karşı %2 bakırlı ilaç veya mantar ilaçlı suya batırılmalıdır.

5. Açılan fidan çukurlarında fidanı ilk işaretlendiği noktaya dikmek için dikim tahtası kullanmak faydalı olacaktır. Bu şekilde fidan sıraları daha düzgün olacaktır.

6. Fidan aşı noktası toprağın en az 10 cm üzerinde kalacak şekilde fidanlar dikilir ve kökler toprakla sıkıştırılarak hemen can suyu verilir. Rüzgarlı bölgelerde 90 cm uzunluğunda destek kazıklarına fidanlar bağlanır.

ELMA AĞAÇLARINDA BUDAMA VE TERBİYE

Budama: Farklı amaçlar için bitkinin bir parçasının kesilerek çıkarılması sanatıdır.

1. Kurumuş ve hastalıklı dallar 2. Dar açılı ve çok dik büyüyen dallar 3. Aynı yönde üst üste büyüyen dallar 4. Aşırı uzun sürgünler

5. Ağacın iç kısımlarına güneş girmemesi vb.

Terbiye: Dikimden itibaren ağacın istenen hacme ulaşana kadar büyüme formu ve büyüme yönünün şekillendirilmesini kapsayan işlemler bütünüdür.

1. Dalların eğilmesi ve bükülmesi

2. Değişik aparatlarla açılması vb. işlemleri kapsar.

Budama ve terbiyede asıl AMAÇ ağaç tacı içerisinde Optimum IŞIK dağılımını sağlamaktır.

Peki IŞIK NEDEN ÖNEMLİ !!!

 Güneş ışığı hayatın temel unsurlarından birisidir ve fotosentez için gereklidir.

 Çiçek tomurcuğu oluşumu ve kalitesini etkiler. Güneş gören tomurcuklar daha iri olmaktadır.

 Ağaçta yaprak alanı büyür, meyve tutumu ve özellikle renklenme artar.

 Ağacın ışık tutma kapasitesi ile verimi arasında doğrusal bir ilişki vardır.

Budama ve Terbiye ile Ne Kazanırız!!!

 Daha iyi ışıklanma

 Meyve yükünü taşıyacak kuvvetli bir taç

 Erken meyveye yatma

 Ağacı genç tutarak uzun süre meyve alma

 Daha fazla çiçek ve kaliteli meyve

 Her yıl düzenli ürün

 Hasat, ilaçlama gibi kültürel işlemlerde kolaylık

Hastalıklı dalları uzaklaştırarak ağacın tekrar hastalanmasını engellemiş oluruz.

Yaz Budaması (İŞÇİLİK %5)

Kış budaması (İŞÇİLİK %95) Yaz Budaması

Yaz budaması hiçbir zaman kış budaması gibi sert yapılmaz.

Meyve ağacının ilk 4-5 yılında taç oluşumu, 5 yaşından sonra da ağacın içine ışık girmesi amacıyla yapılır. Çıkarılacak sürgünler