HAL
Arapça cümle yapısının önemli ögelerinden biri de haldir. Durum bildiren öge olarak açıklanan hal ögesini tespit etmek için nasıl sorusu sorulur.
Cümlede fâil, nâib-i fâil, meful gibi ögelerden birinin veya birden fazlasının durumunu açıklayan mansûb müstak (türemis) kelimelere müfret hâl denir. Cümlenin fiiline yöneltilen “nasıl?” sorusuna cevap mahiyetindedir. Genellikle nekre olarak gelir.
Türkçede durum zarfı olarak bilinen hâl konusu, Arapçada mansûb kelimeler baslıgı altında ele alınır. Müştak kaydı ِ◌nemlidir, bundan ism-i fâil, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe gibi fiilden türemis isim olması kastedilmektedir. Yani her kelimeden hâl gesi olmaz, türemiş isim olması gerekir.
ُلاح لا
ٌﻢــﺳا ٌﺔﻠــﻀﻓ ٌةﺮﻜﻧ ،
ٌبﻮــﺼﻨﻣ ، ُِّﲔﺒﻳ ،
َﺔﺌﻴﻫ ِﻢــﺳا ٍﺔﻓﺮﻌﻣ َﻠﺒﻗ ُﻪ ﱠﻤــﺴﻳ َﺐﺣﺎــﺻ ﻰ
ا ِلﺎﳊ ُﻳو ، ُﻢﻬﻔﺘــﺴ
ُﻪﻨﻋ َﻒﻴﻜﺑ .
ٌلﺎﺜﻣ ْﺮــــﻀﺣ: ُت ًﺎﻴـــﺷﺎﻣ :ًﺎﻴــــﺷﺎﻣ،
ٌلﺎﺣ ٌﺔﺑﻮــــﺼﻨﻣ ُﺔﻣﻼﻋو
ِﺒــــﺼﻧ ُﺔﺤﺘﻔﻟا ﺎﻬ
ﱠﻈﻟا ُةﺮﻫﺎ َﻲﻫو ، ُِّﲔﺒﺗ
َﺔﺌﻴﻫ ِﻞﻋﺎﻔﻟا َﻮﻫو،
ﱠﻀﻟا ُﲑﻤ ﱠﺘﻟا ُءﺎ ْﺮﻀﺣ ﰲ ُت
.
-1 ُلﺎﳊا ـ ٌﻢ ﺳا ٌﺔﻠﻀﻓ ﱡيأ: ُﻦﻜ ُﳝ ُءﺎﻨﻐﺘﺳﻻا ُﻪﻨﻋ
ﰲ
ِﺔﻠﻤﳉا َنود َﱠﲑﻐﺘﻳ ْنأ
،ﺎﻫﺎﻨﻌﻣ ﻓ ِﺔﻠﻤﳉا ﻲﻔ ﱠﺴﻟا
ِﺔﻘﺑﺎ ُﻦﻜ ُﳝ ُءﺎﻔﺘﻛﻻا ِﻟﻮﻘﺑ
ْﺮﻀﺣ:ﺎﻨ ُت
ِﺔﺳرﺪﳌا ﱃإ .
-2 ُﺐﺣﺎــﺻ ِلﺎﳊا
ٌﻢــﺳا ٌﺔﻓﺮﻌﻣ ﱡﺢــﺼﻳو: َﰐ ْنأ
ﻜﻧ ـــــــــــــــــ ًةﺮ ﱠﺧ اذإ َﺮ ِلﺎﳊا ﻦﻋ ٌلﺎﺜﻣ ،
: لﻮﻗ
ّﰲﺎﺻّﺮﻟا :
ًﺔﺒﻃﺎﻗ َبﺮُﻌﻟا ﺎﻨْﺑﺪﺘﻧا ﺎﻣ اذإ ّﱴﺣ
ﱠﻨﻛ ﱠأﻛ ﺎ ْﺑﺪﺘﻧا ﻨـ ﺎ ـ ًاﺪﺣاو ًﻼﺟر
ُﺔﻤﻠﻜﻓ ) ﺣاو ــــــــــــــ ًاﺪ ٌلﺎﺣ ( ُﺐﺣﺎﺻو ، ِلﺎﳊا
ًﻼﺟر) َءﺎﺟ ( ًةﺮﻜﻧ َنﺎﻛو ، ﰲ ِﻞﺻﻷا ُلﻮﻘﻟا ًﻼﺟر :
ًاﺪﺣاو ُنﻮﻜﻴﻓ ،
) ًاﺪﺣاو ٍﺬﺋﺪﻨﻋ ( ًﺔﻔﺻ
َﲑﻏ ، ِّﺼﻟا ﱠنأ
َﺔﻔ ﱠﺪﻘﺗ اذإ َﻣ ِفﻮﺻﻮﳌا ﻰﻠﻋ ﺖ ًﻻﺎﺣ ْﺖَﺑﺮﻋ ُأ
.
-3 ُلﺎﳊا ٌةﺮﻜﻧ ُﻣ ﱠﻘﺘــﺸ ْﺮــﻀﺣ ٌﺔ:
ُت ًﺎﻴــﺷﺎﻣ ًﺎﻴــﺷﺎﻣ ،
ٌلﺎﺣ : َءﺎﺟ ْت ًﺎّﻘﺘــﺸﻣ َﻢــﺳا )
ﺎﻓ ﻋ َﻲﻫو ( ٍﻞ
ٌةﺮ.ﻜﻧ ُلﺎﳊا ﰐ و ًةﺪﻣﺎﺟ
:
-1 ﱠﺢﺻ اذإ ُﻠيو
ٍةﺮﻜﻨﺑ ﺎﻬ ُﻣ
ﱠﻘﺘﺸ اذإ ٍﺔ ْﺖ ﱠﻟد :ﻰﻠﻋ
ا- ٍﻪﻴﺒﺸﺗ : ِلﻮﻘﻛ ِنﺎﻤﻴﻠﺳ ﻰﺴﻴﻌﻟا
:
ِةرﺪﻫ ﰲ أ ّﺮﺟﺎﻨﳊا
ُبﺎﺴﻧ أ ًﺎﻓﺎﺘﻫ
ْﻞ َء ِﻣ ﱡﺪﻟا ﱠودو ﻰﺟ
ْيأ .ًﺎﻔﺗﺎﻫ
ب - ُﻣوأ ٍﺔﻛرﺎﺸ ﱠﻠﺳ:
ُﺘﻤ َبﺎﺘﻜﻟا َﻚ ٍﺪﻴﺑ ًاﺪي
ّيأ، ﻘﻣ ًﺔﻀﺎﻳ .
ج وأ- ّﱰﻟا ِﺐﻴﺗ َﻞﺧد: ِّﺮﻟا ُلﺎﺟ ًﻼﺟر ًﻼﺟر ْيأ ، َﲔﺒﺗﺮﻣ .
د وأ- ّﺴﻟا ِﺮﻌ ْﻳﱰﺷا: َﻞﺴﻌﻟا ُﺖ
ًﺔﻴﻗوأ .
-2 َنﻮﻜﺗ ْنأ َﲑﻏ ﱠوﺆﻣ ٍّﻖﺘﺸﲟ ٍﺔﻟ َﻧﺎﻛ اذإ، ْﺖ :
ًﺎﻋﺮﻓ ا- ِﺒﺣﺎﺻ ﻦﻣ ُﺒﻫذ اﺬﻫ:ﺎﻬ
َﻚ ًﺎﲤﺎﺧ ًﺎﲤﺎﺧ،
ٌلﺎﺣ : ٌﺔﺑﻮﺼﻨﻣ .
ب - ﱠــﻟاد ٌﺔ ِدﺪــﻌﻟا ﻰﻠﻋ ﱠﻢﺘﻓ):
ُتﺎــﻘﻴﻣ ِّــﺑر ِﻪ
َﲔﻌﺑرأ ًﺔــﻠﻴﻟ َﲔﻌﺑرأ ،(
ٌلﺎــﺣ:
ٌﺔــﺑﻮــــــــــــــﺼﻨﻣ ُﺔــﻣﻼﻋو ،
ِﺒﺼﻧ ُءﺎﻴﻟا ﺎﻬ ٌﺔﻘﺤﻠﻣ ﺎ ﱠﻷ
ِﻊﻤﲜ ﱠﻛﺬﳌا ﱠﺴﻟا ِﺮ ِﱂﺎ .
ج ْنأ - َنﻮﻜﺗ ﱠــــﻀﻔﻣ ٌﺔﻠ ِــــﻀﻌﺑ ﻰﻠﻋ ُﺐﻨﻌﻟا:ﺎﻬ
ًﺎﺒﻴﺑز ُﺐﻴﻃأ ًﺎــــﺴﺑد ﻪﻨﻣ
ًﺎﺒﻴﺑز ، ًﺎـــــﺴﺑدو ٌلﺎﺣ :
ٌﺔﺑﻮﺼﻨﻣ .
د ْنأ - َنﻮﻜﺗ ٌﺔﻓﻮﺻﻮﻣ َﻊﻔﺗرا:
ُجﻮﳌا
،ًاﲑﺒﻛ ًارﺪﻗ ًارﺪﻗ
:
ٌلﺎﺣ ٌﺔﺑﻮﺼﻨﻣ .
ُلﺎﳊا ﰐ و ُﻢﺳا
ﻣ ٍﺔﻓﺮﻌ ُأ اذإ: ِّو َﻟ ٍةﺮﻜﻨﺑ ﺖ ٍﺔﻘﺘﺸﻣ
ٌلﺎﺜﻣ،
ْﺒﻫذ : يﺪﺣو ُﺖ
ّيأ، .ًادﺮﻔﻨﻣ
اﻮﻠﺧدا َلّوﻷا َلّوﻷﺎ ﻓ
ّيأ، .ﲔﺒﺗﺮﻣ
ُﺐﺣﺎﺻ ِلﺎﳊا
ُﺐﺣﺎﺻ ﰐ : ِلﺎﳊا
:
ًﻼﻋﺎﻓ َ ءﺎﺟ: ّﻄﻟا ُﺐﻟﺎ .ًﺎﻋﺮﺴﻣ
ًﻻﻮﻌﻔﻣ َلﺰﻧأ:ﻪﺑ
َﺮﻄﳌا ُﷲ .ًاﺮﻳﺰﻏ
َﺐئ :ﻞﻋﺎﻓ ُﺗ ﺆ ُﻞﻛ ُﺔﻬﻛﺎﻔﻟا ًﺔجض
.
:ًاﱪﺧ ّﻄﻟا اﺬﻫ
ُﺐﻟﺎ ّﺪﳎ .ًا
ًأﺪﺘﺒﻣ ُﺪﲪأ:
ًاﺪﻬﺘﳎ ٌﲑﺧ ًﻻﻮﺴﻛ ﻪﻨﻣ .
ّرﺎﺟ و ًا روﺮﳎ ْرﺮﻣ ًا:
ُت َﺪﲪ .ًاروﺮﺴﻣ
ُعاﻮﻧأ ِلﺎﳊا :
-1 ٌةدﺮﻔﻣ َءﺎﺟ: ّﻄﻟا ُﺐﻟﺎ ًﺎﻋﺮﺴﻣ ًﺎﻋﺮﺴﻣ ،
ٌلﺎﺣ:
ٌةدﺮﻔﻣ .
-2 ٌﺔﻠﲨ ٍﻂﺑار ﻰﻠﻋ يﻮﺘﲢ: ُﻄﺑﺮﻳ
ِﺐﺣﺎﺼﺑ ﺎﻬ ِلﺎﳊا
،
ُنﻮﻜﻳ ﺪﻗو ّﺮﻟا
ُﻂﺑا َواﻮﻟا َﲑﻤّﻀﻟا وأ
وأ
،ًﺎﻌﻣ ﺎﻤﻬﻴﻠﻛ
ًء اﻮﺳ َﻧﺎﻛ ُﺔﻠﻤﳉا ﺖ ًﺔﻴﲰا
ًﺔﻴﻠﻌﻓ وأ
، ِلﻮﻘﻛ ِﻞﻴﻠﺧ :ناﺮﻄﻣ
ْﺮﻛذ ﺪﻘﻟو ُﺗ
ِﻚ ﱠﻨﻟا )و ُرﺎﻬ ٌعّدﻮﻣ (.
ُﺐﻠﻘﻟاو َﲔﺑ
ٍﺔﺑﺎﻬﻣ ِءﺎـﺟرو
ّﺮﻟا ُﻂﺑا ُواﻮﻟا ﺎﻨﻫ .
َدﺎﻋ ُﺪﲪأ ُﺾﻛﺮﻳ) ّﺮﻟا ،(
ُﻂﺑا ُﲑﻤّﻀﻟا ﺎﻨﻫ
ُﱰﺘﺴﳌا .
-3 ُﻪﺒﺷ ٍﺔﻠﲨ ْﺪﻫﺎﺷ: َرﻮﻔﺼﻌﻟا ُت
ﱠﺸﻟا ﻰﻠﻋ ﺮﺠ
ِة.
ﻠﻛ ٌتﺎﻤ ُﺗ ﻻ ُب ﺮﻌ ّﻻإ :ًﻻﺎﺣ ًﺎﻌﻣ ًﺔﺒﻃﺎﻗ -
ُﻓ ﺮ- ًﺎﻴﻋ ىدا ًاّﺮــــــــــــــﺳ -
ًﺎﻓﻼﺧ - - ىﱰﺗ -
ًﻼﻬﻛ .
