T icari hayatta faaliyet gösteren iflletmeler kar elde amac ile kurulmufl olsalar

(1)

KAMUYA YARARLI DERNEKLERE KAMUYA YARARLI DERNEKLERE YAPILAN BA⁄Iﬁ VE YARDIMLARIN YAPILAN BA⁄Iﬁ VE YARDIMLARIN VERG‹ MATRAHINDAN ‹ND‹R‹M‹

VERG‹ MATRAHINDAN ‹ND‹R‹M‹

VE MUHASEBELEﬁT‹R‹LMES‹

Gökhan KORHAN * Fatih Sultan YAVUZ **

I- G‹R‹ﬁ:

T

icari hayatta faaliyet gösteren iflletmeler kar elde amac› ile kurulmufl olsalar da topluma karfl› bir tak›m sorumluluklar› mevcuttur. ‹flletmeler sosyal sorumluluk kapsam›nda topluma yararl› faaliyetlerde bulunan dernek, vak›f gibi sivil toplum kurulufllar›na ba¤›fl ve yard›mlarda bulunmaktad›r- lar. Bu sivil toplum kurulufllar›ndan kamuya yararl› dernek statüsünde faaliyet- te bulunan dernekler gerçeklefltirmek istedikleri amaç bak›m›ndan belirli bir zümre ve bölgeye de¤il de, toplumun genelini ilgilendiren, faydas› bölüneme- yen, bir hizmet vermekte ve kamu hizmeti veren devlet kurumlar›n›n yükünü hafifletmekte önemli bir görev üstlenmektedir. Kamu Yararl› Dernek Statüsü alan bu dernekler, bu faydalar›ndan dolay› da Vergi Kanunlar› yan› s›ra, di¤er kanunlarla da genifl ölçüde istisna ve muafiyet tan›nm›flt›r.

Vergi mükellefleri taraf›ndan bu tür derneklere yap›lan yard›mlar bu sivil toplum kurulufllar›n›n finansman›n› sa¤lamakta önemli bir gelir kayna¤› olufltu- rurken ba¤›fl ve yard›m ödemesini gerçeklefltiren iflletmeler aç›s›ndan da gider niteli¤i tafl›maktad›r.

Bu yaz›m›zda iflletmelerin kamuya yararl› derneklere yapt›¤› ba¤›fl ve yard›m- lar›n giderlefltirilmesinde dikkat edilmesi gerekli hususlar› ve tek düzen hesap

* Vergi Denetmeni

** Vergi Denetmeni

(2)

plan›na göre yap›lmas› gereken muhasebe kay›tlar›n› aç›klamaya çal›ﬂaca-

¤›z.

II- YASAL DÜZENLEMELER:

2.1- Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Matrahtan ‹ndirilebilecek Ba¤›ﬂ ve Yard›mlar:

193 say›l› Gelir Vergisi Kanunumuz- da gelirin tan›m› yap›larak özellikleri belirtilmiﬂ ve vergi matrah›n›n tespitinde safi kazanc›n dikkate al›naca¤›

hükme ba¤lanm›flt›r. Safi gelire ulafl- mada, gayri safi gelirden bu geliri elde etmek için katlan›lan giderlerin indirilmesi gerekmektedir. Bu do¤rultu- da iflletmeler kazançlar›n› belirlerken Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinde belirtilen giderleri kazançlar›n- dan indirim konusu yapmaktad›rlar.

Ancak Gelir Vergisi matrah›n›n tespitinde bir tak›m giderler do¤rudan vergi matrah›n›n tespitinde indirim konusu yap›lmamakta ve bu giderlerin indirimi iﬂletmenin kar elde etmesine ba¤l› olarak beyanname üzerinden mahsup edilmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde say›lan bu giderler kar›n olmas› durumunda beyanname üzerinden indirilebilmek- tedir. Bu kapsamda GVK’n›n 89.

maddesinin 4. ve 10. bendinde say›lan kamuya yararl› derneklere yap›lan ba-

¤›ﬂ ve yard›mlar beyanname üzerin- den kar beyan edilmesi halinde matrahtan indirilecektir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89.maddesinde Gelir Vergisi Matrah›n›n tespitinde gelir vergisi beyannamesi üze- rinden indirilecek giderler belirtilmifl ve 4. bendinde kamuya yararl› derneklere yap›lan ba¤›fllar›n matrahtan ne flekilde indirilebilece¤ine iliflkin aç›klamalar yer alm›flt›r.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/4. bendi aﬂa¤›daki gibidir.

“Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yarar›na çal›flan dernekler ve Bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tan›nan vak›flara y›ll›k toplam› beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalk›nmada öncelikli yöreler için % 10’unu) afl- mamak üzere, makbuz karfl›l›¤›nda yap›lan ba¤›fl ve yard›mlar”

Matrahtan indirilmesi için ba¤›ﬂ ve yard›m›n;

• Kamu yarar›na çal›ﬂan derneklere yap›lmas›,

• Makbuz karﬂ›l›¤› olmas›,

• Karﬂ›l›ks›z yap›lmas›,

• Ba¤›ﬂ ve yard›m indiriminde, beyan edilen gelirin %5’ni geçmemesi,

• Sadece ilgili dönem kazanc›ndan indirilmesi,

• Beyannamede ayr›ca gösterilmesi, gerekmektedir. Bu ﬂartlar›n yerine getirilmesi durumunda ba¤›ﬂ ve yard›- m›n matrahtan indirilmesinin önünde

(3)

herhangi bir engel bulunmamaktad›r.

Ancak burada dikkat edilmesi gerekli husus yap›lan ve ba¤›fl ve yard›m tuta- r›n›n beyan edilen gelirin %5’ni afl- mamas›d›r. Bu s›n›r yap›lan ba¤›fl›n üst s›n›r›n› oluflturmakta ve bu s›n›r›

aﬂan k›s›m kanunen kabul edilmeyen gider olarak de¤erlendirilmektedir.

Di¤er yandan Gelir Vergisi Kanu- nu’nun 89. maddesinin 7. bendinde yer alan;

“Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yarar›na çal›flan dernekler, Ba- kanlar Kurulunca vergi muafiyeti ta- n›nan vak›flar ve bilimsel araflt›rma faaliyetinde bulunan kurum ve kurulufllar taraf›ndan yap›lan ya da Kültür ve Turizm Bakanl›¤›nca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen;

a) Kültür ve sanat faaliyetlerine iliﬂ- kin ticari olmayan ulusal veya ulusla- raras› organizasyonlar›n gerçekleﬂti- rilmesine,

b) Ülkemizin uygarl›k birikiminin kültürü, sanat›, tarihi, edebiyat›, mi- marisi ve somut olmayan kültürel miras› ile ilgili veya ülke tan›t›m›na yö- nelik kitap, katalog, broflür, film, ka- set, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve biliflim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere gör- sel, iflitsel veya bas›l› materyallerin haz›rlanmas›, bunlarla ilgili derleme ve araflt›rmalar›n yay›nlanmas›, yurt

içinde ve yurt d›ﬂ›nda da¤›t›m› ve ta- n›t›m›n›n sa¤lanmas›na,

c) Yazma ve nadir eserlerin korunma- s› ve elektronik ortama aktar›lmas› ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakan- l›¤› koleksiyonuna kazand›r›lmas›na, d) 2863 say›l› Kültür ve Tabiat Var- l›klar›n› Koruma Kanunu kapsam›n- daki tafl›nmaz kültür varl›klar›n›n ba- k›m›, onar›m›, yaflat›lmas›, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri ya- p›lmas› ve nakil ifllerine,

e) Kurtarma kaz›lar›, bilimsel kaz› ça- l›flmalar› ve yüzey araflt›rmalar›na, f) Yurt d›fl›ndaki tafl›nmaz Türk kültür varl›klar›n›n yerinde korunmas› veya ülkemize ait kültür varl›klar›n›n Tür- kiye'ye getirtilmesi çal›flmalar›na, g) Kültür envanterinin oluflturulmas›

çal›ﬂmalar›na,

h) 2863 say›l› Kanun kapsam›ndaki taﬂ›n›r kültür varl›klar› ile güzel sanatlar, ça¤daﬂ ve geleneksel el sanatlar›

alanlar›ndaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanl›¤› koleksiyonuna kazand›r›lmas› ve güvenliklerinin sa¤lanmas›na,

i) Somut olmayan kültürel miras, gü- zel sanatlar, sinema, ça¤daﬂ ve geleneksel el sanatlar› alanlar›ndaki üre- tim ve etkinlikler ile bu alanlarda araﬂt›rma, e¤itim veya uygulama mer- kezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulmas›, bak›m ve onar›m›, her tür-

(4)

lü araç ve teçhizat›n tedariki ile film yap›m›na,

j) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendi¤i te- sislerin yap›m›, onar›m› veya moder- nizasyon çal›ﬂmalar›na,

‹liﬂkin harcamalar ile bu amaçla yap›- lan her türlü ba¤›ﬂ ve yard›mlar›n % 100’ü gelir vergisi matrah›ndan indi- rilebilmektedir.

Kamuya Yararl› derne¤in yukar›da belirtilen faaliyet konular›ndan biri veya birkaç› ile u¤raﬂmas› durumunda mükellefler taraf›ndan bu derneklere yap›lan ba¤›ﬂ ve yard›mlar indirim s›- n›r› olmaks›z›n gelir vergisi matrah›n- dan indirilebilecektir.

2.2- Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Matrahtan ‹ndirilecek Ba¤›ﬂ ve Yard›mlar:

5520 say›l› Kurumlar Vergisi Kanu- nun ile kurumlar vergisi mükellefleri taraf›ndan kamuya yararl› derneklere yap›lan ba¤›fl ve yard›mlar belli flart- lar› tafl›mak flart›yla beyanname üze- rinden indirim konusu yap›lmas›na müsaade edilmekte ve kurumlar vergisi kazanc›n›n tespitinde bu husus dikkate al›nmaktad›r.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10.

maddesinin c bendinde;

“Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Ku- rulu’nca vergi muafiyeti tan›nan va- k›flara, kamu menfaatlerine yararl› sa- y›lan derneklere ve bilimsel araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kurulufllara makbuz karfl›l›-

¤›nda yap›lan ba¤›ﬂ ve yard›mlar›n toplam›n›n o y›la ait kurum kazanc›- n›n %5’ine kadar olan k›sm›”n›n kurum kazanc›n›n tespitinde indirim konusu olarak dikkate al›naca¤› hüküm alt›na al›nm›ﬂt›r.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10.

maddesinin (1) numaral› f›kras›n›n c bendinde hüküm alt›na al›nan ba¤›ﬂ ve yard›mlar›n kurumlar vergisi matrah›n›n tespitinde indirim olarak dikkate al›nabilmesi için bir tak›m ﬂartla- r›n varl›¤› gerekmektedir.

Matrahtan indirilmesi için ba¤›ﬂ ve yard›m›n;

• Kamu yarar›na çal›ﬂan derneklere yap›lmas›,

• Makbuz karﬂ›l›¤› olmas›,

• Karﬂ›l›ks›z yap›lmas›,

• Ba¤›ﬂ ve yard›m indiriminde, beyan edilen gelirin %5’ni geçmemesi,

• Sadece ilgili dönem kazanc›ndan indirilmesi

• Beyannamede ayr›ca gösterilmesi gerekir. Matrahtan indirilemeyen k›-

(5)

s›m di¤er y›la nakledilmeyecektir.

Kurumlar vergisi matrah›n›n tespitinde indirim konusu yap›labilecek ba¤›ﬂ ve yard›mlar›n tutar›, o y›la ait kurum kazanc›n›n %5’i ile s›n›rl›d›r.

Öte yandan kamuya yararl› derne¤in Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10.

maddesinin d bendinde yer alan, Ge- nel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tan›nan vak›flar ve kamu yarar›na ça- l›flan dernekler ile bilimsel araflt›rma ve gelifltirme faaliyetinde bulunan kurum ve kurulufllar taraf›ndan yap›lan veya Kültür ve Turizm Bakanl›¤›nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;

“1) Kültür ve sanat faaliyetlerine iliﬂ- kin ticarî olmayan ulusal veya ulusla- raras› organizasyonlar›n gerçekleﬂti- rilmesine,

2) Ülkemizin uygarl›k birikiminin kültürü, sanat›, tarihi, edebiyat›, mi- marîsi ve somut olmayan kültürel miras› ile ilgili veya ülke tan›t›m›na yö- nelik kitap, katalog, broflür, film, ka- set, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve biliflim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere gör- sel, iflitsel veya bas›l› materyallerin haz›rlanmas›, bunlarla ilgili derleme ve araflt›rmalar›n yay›nlanmas›, yurt içinde ve yurt d›fl›nda da¤›t›m› ve ta- n›t›m›n›n sa¤lanmas›na,

3) Yazma ve nadir eserlerin korunma- s› ve elektronik ortama aktar›lmas› ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakan- l›¤› koleksiyonuna kazand›r›lmas›na, 4) 21/7/1983 tarihli ve 2863 say›l› Kül- tür ve Tabiat Varl›klar›n› Koruma Ka- nunu kapsam›ndaki tafl›nmaz kültür varl›klar›n›n bak›m›, onar›m›, yaflat›l- mas›, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yap›lmas› ve nakil ifllerine, 5) Kurtarma kaz›lar›, bilimsel kaz› ça- l›flmalar› ve yüzey araflt›rmalar›na, 6) Yurt d›fl›ndaki tafl›nmaz Türk kül- tür varl›klar›n›n yerinde korunmas›

veya ülkemize ait kültür varl›klar›n›n Türkiye'ye getirilmesi çal›ﬂmalar›na, 7) Kültür envanterinin oluﬂturulmas›

çal›ﬂmalar›na,

8) Kültür ve Tabiat Varl›klar›n› Koru- ma Kanunu kapsam›ndaki tafl›n›r kül- tür varl›klar› ile güzel sanatlar, ça¤dafl ve geleneksel el sanatlar› alanlar›ndaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanl›¤› koleksiyonuna kazand›r›lma- s› ve güvenliklerinin sa¤lanmas›na, 9) Somut olmayan kültürel miras, gü- zel sanatlar, sinema, ça¤dafl ve geleneksel el sanatlar› alanlar›ndaki üre- tim ve faaliyetler ile bu alanlarda araflt›rma, e¤itim veya uygulama mer- kezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulmas›, bak›m ve onar›m›, her tür- lü araç ve teçhizat›n›n tedariki ile film yap›m›na,

(6)

10) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültür ve sanat faaliyetlerinin sergilendi¤i tesis- lerin yap›m›, onar›m› veya moderni- zasyon çal›ﬂmalar›na,”

iliﬂkin harcamalar ile makbuz karﬂ›l›-

¤› yap›lan ba¤›ﬂ ve yard›mlar›n % 100'ünü vergi matrah›ndan indirmeye imkan tan›nmaktad›r.

Bu çerçevede yap›lacak ba¤›fl ve yar- d›mlar için ba¤›fl yap›lan projenin Kültür Bakanl›¤› taraf›ndan destek- lendi¤i veya desteklenmesinin uygun görüldü¤üne iliflkin ilgili Bakanl›¤›n yaz›s›n›n kurumlar vergisi beyannamesi ekinde ba¤l› bulunulan vergi da- irelerine verilmesi gerekmektedir.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun di¤er indirimler bafll›kl› 10/2. maddesine göre, ba¤›fl ve yard›m›n nakden yap›l- mamas› halinde ba¤›fllanan veya yar- d›m›n konusunu teflkil eden mal veya hakk›n maliyet bedeli veya mukayyet de¤eri, bu de¤er mevcut de¤ilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlar›nca tespit edilecek de¤e- ri esas al›nacakt›r.(Ba¤d›nl›, 2008, 232) 2.3- Katma De¤er Vergisi Kanunu Kapsam›nda Kamuya Yaral›

Derneklere Yap›lan Ba¤›ﬂ ve Yard›mlar:

KDV Kanunu’nun 17. maddesinin 2’nci f›kras›nda genel ve katma bütçe- li dairelere, il özel idarelerine, belediyeler, köyler ve bunlar›n teﬂkil ettikle-

ri birliklere, üniversitelere, döner ser- mayeli kurulufllara, kanunla kurulan kamu kurum ve kurulufllar›na, kamu kurumu niteli¤indeki meslek kurulufllar›na, siyasi partilere, sendikalara, kanunlarla kurulan veya tüzel kiflili¤i haiz emekli ve yard›m sand›klar›na, kamu menfaatine yararl› derneklere, tar›msal amaçl› kooperatiflere, Ba- kanlar Kurulunca vergi muafiyeti ta- n›nan vak›flara bedelsiz olarak her türlü mal teslimlerinin ve hizmet ifa- lar›n›n Katma De¤er Vergisinden istisna edildi¤i belirtilmifltir.

fiirketlerin yard›m olarak kendi üre- timleri olan veya stoklar›nda bulunan ticari nitelikteki mallar› Katma De¤er Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinde yer alan kurumlara vermeleri durumunda faturada KDV hesaplanmas›na gerek bulunmamakta, faturaya tesli- min ba¤›fl fleklinde oldu¤u ve KDVK 17/2-b uyar›nca istisna uyguland›¤›

hakk›nda bilgi yaz›lmas›nda yarar bulunmaktad›r. Ayr›ca ba¤›ﬂlanacak mallar›n tesliminde sevk irsaliyesi dü- zenlenmesi gerekmektedir.

Ancak Katma De¤er Vergisi Kanu- nu’nun 17. Maddede yer almayan kurumlara yap›lan söz konusu yard›mlar için KDV hesaplanmas› gerekmektedir.

Di¤er taraftan KDV Kanununun 30.

maddesinin (a) bendinde vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiﬂ bulunan mallar›n teslimi ve hizmet ifas› ile ilgili al›ﬂ vesikalar›nda göste-

(7)

rilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV’nin indirim konusu yap›lamayaca¤› belirtilmektedir. Ayn› maddenin (d) bendinde ‘gelir ve kurumlar vergisi kanunlar›na göre kazanc›n tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolay›s›yla ödenen KDV’de indirilemez’ denilmektedir. Dolay›- s›yla ba¤›fllanan mallar›n al›m›nda veya imalat›nda yüklenilen ve bu Kanunun 30. maddesi uyar›nca indirilemeyen KDV, ba¤›fl Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Kanununa göre gider yaz›labiliyorsa sözkonusu KDV gider kaydedile- bilecek, ba¤›fl kanunen kabul edilmeyen gider ise KDV’de kanunen kabul edilmeyen gider olarak de¤erlendirilecektir. (Sirküler, 1999)

III- KAMUYA YARARLI DERNE⁄E YAPILAN BA⁄Iﬁ VE YARDIM- LARIN MUHASEBELEﬁT‹R‹LMES‹:

Tek düzen hesap plan›na göre ticari iflletme taraf›ndan yap›lan ba¤›fl ve yard›m- lar iflletme için sürekli olmayan bir gider niteli¤inde oldu¤undan ola¤an d›fl› giderler hesab›nda takip edilecek ve giderlefltirilecektir.

Ba¤›fl ve yard›mlar y›l içinde öncelikle kanunen kabul edilmeyen gider olarak muhasebelefltirilmelidir. Vergi mevzuat› aç›s›ndan kabul edilen ba¤›fl ve yar- d›mlar beyanname üzerinde ayr›ca gösterilmek suretiyle indirim konusu yap›- lacakt›r. Kanunen kabul edilmeyen gider olarak ilk kay›t yap›lmazsa, beyanname üzerinde ayr›ca gösterilme imkan› olmayacakt›r.

A iflletmesi taraf›ndan kamuya yararl› derne¤e yap›lan 1.000.-YTL tutar›ndaki makbuz karfl›l›¤› yap›lan nakdi ba¤›fla iliflkin muhasebe kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.

a) Ba¤›ﬂ ve Yard›m›n yap›ld›¤›nda giderleﬂtirme;

---/--- 689 01 Ola¤and›ﬂ› Gider ve Zararlar 1.000

100/102 Kasa/Bankalar 1.000 ---/---

Yap›lan ba¤›ﬂ›n geçici naz›m hesaplarda izlenmesi, ---/--- 900. Yap›lan Ba¤›ﬂ ve Yard›mlar 1.000

950 Yap.Ba¤›ﬂ ve Yard›m Karﬂ›l›¤› 1.000 ---/---

(8)

b)Ayni yard›mlar›n muhasebeleﬂtirilmesi;

‹flletme taraf›ndan yap›lan ba¤›fl ve yard›m ve nakdi de¤il de ayni olarak yap›l- d›¤›nda yap›lmas› gereken kay›t afla¤›daki gibi olacakt›r.

(B) iflletmesi dayan›kl› tüketim mallar› ticareti ile u¤raflmakta olup 2006 y›l›n- da kamuya yararl› bir derne¤e 10 adet masa ba¤›fllam›flt›r. Ba¤›fl ve yard›m nakden yap›lmad›¤›ndan dolay› ba¤›fllanan masalar maliyet bedeli veya mukayyet de¤erleriyle dikkate al›nacakt›r. Bu masalara ait al›fl kayd› afla¤›daki gibidir.

---/--- 153 Ticari Mallar 1.000

191 ‹ndirilecek KDV 180

100/102 Kasa/Bankalar 1.180 Ba¤›ﬂlanacak mal›n al›ﬂ kayd›.

---/---

Kamuya yararl› derneklere iﬂletmeler taraf›ndan ba¤›ﬂ ve yard›mlar Katma De-

¤er Vergisi Kanunu aç›s›ndan istisna hükümlerine tabi oldu¤undan katma de-

¤er vergisi kanununun 17. maddesi nedeniyle ba¤›ﬂlanan mala ait verginin gider yaz›lmas› ve indirim KDV’nin iptali gerekecektir.

Ayni olarak yap›lan mal›n kamuya yararl› derne¤e ba¤›ﬂland›ktan sonra yap›- lacak muhasebe kayd›,

---/--- 689 Ola¤and›ﬂ› Gider ve Zararlar 1.180

01 Ba¤›ﬂ Ve Yard›mlar

153 Ticari Mallar 1.000

391 Hesaplanan KDV 180

‹ndirimi iptal edilen KDV Ba¤›ﬂ›n teslim kayd›.

---/---

(9)

IV- BA⁄Iﬁ VE YARDIMIN BEYAN ED‹LEN GEL‹RDEN ‹ND‹R‹LMES‹:

Uygulamada mükelleflerin yapm›fl olduklar› ba¤›fl ve yard›mlar› dönem içerisinde gider kay›t ettikleri görül- mektedir. Oysaki yap›lan ba¤›fl ve yard›mlar beyanname üzerinden beyan edilen bir gelir bulunmas› halinde indirim konusu yap›labilecektir. Fa- aliyet dönemi sonucunda zarar edilmesi durumunda yap›lan ba¤›fl ve yar- d›m›n indirim konusu yap›lmas› veya indirilemeyen ba¤›fl ve yard›m tutar›- n›n bir sonraki y›lda dikkate al›nmas›

mümkün bulunmamaktad›r. Dolay›- s›yla mükellefler taraf›ndan ba¤›ﬂ ve yard›m tutar›n›n do¤rudan gider yaz›l- mas› dönem kazanc›n›n hatal› tespit edilmesine neden olup, vergi ziya›na sebebiyet verebilecektir.

Bu nedenle mükelleflerin yapm›ﬂ olduklar› ba¤›ﬂ ve yard›m tutarlar›n›

muhasebe d›fl› hesaplarda izlemeleri, flayet dönem içerisinde gider yazm›fllar ise gider yaz›lan tutar›n tamam›n›n dönem ticari kâr›na Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak ilave edilmesi ve ba¤›fl ve yard›m›n üst s›n›r›n›n bu tutar üzerinden hesaplanmas› yerinde olacakt›r.

‹ndirilebilecek ba¤›fl ve yard›m tutar›- n›n tespitinde esas al›nacak kurum kazanc›, zarar mahsubu dahil giderler ile ifltirak kazançlar› istisnas› düflüldük- ten sonra, indirim ve istisnalar düflül-

meden önceki [ Ticari Bilanço Kar› – (‹fltirak Kazançlar› ‹stisnas› + Geçmifl Y›l Zararlar›) ] tutard›r. Baflka bir ifadeyle afla¤›daki flekilde formüle edilir.

Ticari Bilanço Kar› :

‹fltirak Kazançlar› ‹stisnas› (-) : Geçmifl Y›l Zararlar› (-) : Ba¤›fla Esas Olacak Kazanç = : Verilen formülden de anlafl›laca¤›

üzere hesaplamada Mali Kar de¤il, Ticari Kar, esas al›nmaktad›r. Bunun nedeni; mali kara kanunen kabul edilmeyen giderler de dahil oldu¤undan ve kanunen kabul edilmeyen bir gider nedeniyle bile olsa harcanm›fl olan, iflletmenin bünyesinden ç›km›fl bulunan, baflka bir ifadeyle olmayan para- dan ba¤›fl yap›lamayaca¤› anlay›fl›na ba¤lanmaktad›r.

Ba¤›ﬂa esas olan kazançtan, yap›lan ba¤›ﬂ bir orana ba¤l› ise kazanc›n belli bir oran›nda, de¤ilse, kazanc›n tamam› geçici vergi beyannameleri de dahil olmak üzere indirim konusu ya- p›l›r.(Güler, 2007)

V-DE⁄ERLEND‹RME VE SONUÇ:

Kamuya yararl› derneklere yap›lan ba¤›ﬂ ve yard›mlar genel olarak ticari kazanc›n elde edilmesi veya idame et- tirilmesi ile ilgili olmad›klar› halde bir tak›m sosyal ve kültürel amaçlar›n gerçekleﬂtirilmesi için yap›lmaktad›r.

Bu yönüyle vergi mükellefleri yapm›ﬂ

(10)

olduklar› ba¤›fllar ile iflletmenin kurulufl amaçlar›ndan biri olan sosyal so- rumlulu¤u yerine getirirken di¤er taraftan yap›lan ba¤›fl ile kamu hizmeti niteli¤inde bir ifl yap›lmakta ve devlet kurumlar›n›n yükü hafifletilmektedir.

Di¤er taraftan vergi kanunlar›m›zda kuruluﬂ gayesi ve yapt›¤› faaliyet iti- bariyle kamuya yararl› dernek statü- sünde bulunan derneklere yap›lan ba-

¤›ﬂ ve yard›mlar›n vergi matrah›n›n tespitinde gider olarak indirilmesine imkan tan›nmakta, ancak yap›lan ba-

¤›ﬂ ve yard›m do¤rudan giderleﬂtiril- meyip kazanç elde edilmesi halinde beyanname üzerinden indirim konusu yap›lmas›na müsaade edilmektedir.

Ayr›ca yap›lan ba¤›ﬂ tutar›n›n indiri- mine izin verilen tutardan yüksek olmas› halinde kalan k›sm›n kanunen kabul edilmeyen gider olarak de¤er- lendirilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak iflletmeler kamunun yarar›na çal›flan derneklere yapm›fl olduklar› ba¤›fl ve yard›mlar ile toplum- sal bar›fl›n sa¤lanmas›na katk›da bulu- nurken söz konusu ba¤›fl› vergi matra-

h›ndan indirim konusu yaparak daha az vergi ödemektedirler.

KAYNAKÇA

Akyol, M.Emin ve Küçük, Muzaffer (2001). Tek Düzen Hesap Plan› ve Mali Tablolar Ankara : Yaklaﬂ›m Yay›nlar›

Ba¤d›nl›, ‹.Halil(2008) “Vergisel Avantaj Olarak Ba¤›ﬂ ve Yard›mlar”, Vergi So- runlar› Dergisi.232 (2008): 125.

Güler, ‹brahim(2007). Gelir, Kurumlar Vergisi Ve Di¤er Kanunlardaki Ba¤›ﬂ Ve Yard›mlar. Adana: Adana SMMM Odas›

T.C. Yasalar (02.11.1984). 3065 Say›l›

Katma De¤er Vergisi Kanunu. Ankara:

Resmi Gazete

T.C. Yasalar (21.06.2006). 5520 Say›l›

Kurumlar Vergisi Kanunu. Ankara:

Resmi Gazete

T.C. Yasalar (31.12.1960). 193 Say›l›

Gelir Vergisi Kanunu. Ankara: Resmi Gazete

YMM-1244-99/081 – KVK nolu sirküler (06.06.1999). [y.y.]: Sigma Yeminli Ma- li Müﬂavirlik.