ULUSAL SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ KONGRESİ
Sağlık Bakım Hizmetlerinde Hep Birlikte Daha İyiye
11-12 MAYIS 2017
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Halil AKÇİÇEK Konferans Salonu ANKARA
İÇİNDEKİLER
Önsöz I
Kurullar II
Kongre Bilimsel Program IV
Sözel Bildiriler Listesi 1
Sözel Bildiri Sunum Özetleri 5
Poster Bildiriler Listesi 27
Poster Bildiri Sunum Özetleri 41
Gerçek Yaşam Öyküleri 145
I Değerli Meslektaşlarımız,
Ulusal Sağlık Bakım Hizmetleri Kongresi’ni 11 -12 Mayıs 2017 tarihleri arasında, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde gerçekleştirileceğimiz bilgisini sizlerle paylaşmaktan ve sizleri bu bilimsel toplantıya davet etmekten onur duymaktayız.
Ulusal Sağlık Bakım Hizmetleri Kongresi ile, değişen ve gelişen teknolojiye uyum sağlayarak, kanıta dayalı bilgiler ışığında sağlık bakım hizmetlerinde “hep birlikte daha iyiye” teması çerçevesinde sağlık bakım ortamlarında çalışan tüm sağlık profesyonellerini ortak bir çatı altında bir araya getirmeyi amaçlamaktayız. Bu amaç doğrultusunda kongremizde sağlık insan gücü ve yönetimi, sağlık çalışanlarının iş yaşam kalitesi, sağlıkta teknoloji, inovasyon ve bakım kalitesine etkileri, sağlıkta iletişim, kitlesel yaralanmalarda sağlık hizmetleri, kanıttan uygulamaya konularında uzman konuşmacıların yer aldığı panel, konferans, sözel bildiri oturumları planlanmıştır. Sağlıkta dönüşüme liderlik etmede, sağlık bakım hizmetlerinde multidisipliner yaklaşım ve işbirliğinin bilincinde olan bir ekip olarak, tüm sağlık profesyonellerinin kongremize katılımlarını bekliyoruz.
Kongremizde sizleri aramızda görmekten onur duyarız. Bilimsel ve sosyal olarak çok keyifli bir kongre geçirmek dileğiyle…
Saygılarımızla…
Birgül ARMUTCU Prof. Dr. Mehmet Ali GÜLÇELİK
Kongre Başkanı Kongre Başkanı
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Hastanesi Yöneticisi
Prof. Dr. Cevdet ERDÖL Kongre Onursal Başkanı Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü
II KURULLAR Kongre Onursal Başkanı
Prof. Dr. Cevdet ERDÖL Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü
Kongre Başkanları
Prof. Dr. Mehmet Ali GÜLÇELİK
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yöneticisi Birgül ARMUTCU
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü
Kongre Sekreterleri Gönül KURT Betül TOSUN Miray AKSU Betül KILIÇ ARSLAN
Yasin UZUNTARLA
DÜZENLEME KURULU ÜYELERİ Birgül Armutcu
Gönül Kurt Betül Tosun Yasin Uzuntarla Kemal İpek
Samed Cem Alıcıoğlu Miray Aksu
Betül Kılıç Arslan Sabahat Coşkun Derya Suluhan Özlem Canbolat Gamze Sarıkoç Canan Yaranoğlu Serpil Dursun Arzu Gemalmaz
Neriman Yükseltürk Şimşek Arzu Aydoğan
Meral Çevik Sevda Zincirkıran Çağlayan Ateş Bediye Öztaş Tuğba Aşkın
Yasemin Aslan Evrim Kızıler Mustafa Dolu Emel Başol
Ayşe Nur Benlibay Oğuzhan Sivrican Fatma Ayvacı Fulya Altunparmak Burak Şahin
Songül Boztaş Öner Ülger Recep Gümüş
Elif Bedriye Özdemir Derya Çatalsakal Feza Kartal Sevgi Ecer Songül Boztaş İlknur Yeşilçınar Derya Öçal Esra Toker Gamze Acavut Özden Tor Serap Korkmaz
III
BİLİMSEL KURUL ÜYELERİ*
Prof. Dr. Nalan Akbayrak Prof. Dr. Aygül Akyüz Prof. Dr. Yusuf Çelik
Prof. Dr. Mehmet Ali Gülçelik Prof. Dr. Sevgi Hatipoğlu Prof. Dr. Emine Orhaner Prof. Dr. Ayşe Özcan Prof. Dr. Nurgün Platin Prof. Dr. Bayram Şahin Prof. Dr. H. Deniz Şelimen Prof. Dr. Merdiye Şendir Prof. Dr. Nur Şenel
Prof. Dr. Dilaver Tengilimoğlu Doç. Dr. Dilek Aygin
Doç. Dr. Tülay Başak Doç. Dr. Hatice Bebiş Doç. Dr. Fatma İlknur Çınar Doç. Dr. Gülten Güvenç Doç. Dr. Emine İyigün Doç. Dr. Belgüzar Kara Doç. Dr. Ayşe Kılıç Doç. Dr. Nuran Tosun Doç. Dr. Vesile Ünver Doç. Dr. Dilek Yıldız
Yrd. Doç. Dr. Semra Açıksöz Yrd. Doç. Dr. Hatice Ayhan Yrd. Doç. Dr. Berna Eren Fidancı
Yrd. Doç. Dr. Özlem Özdemir Yrd. Doç. Dr. Serpil Özdemir Yrd. Doç. Dr. Birgül Özkan Yrd. Doç. Dr. Hülya Saray Kılıç Yrd. Doç. Dr. Eda Şahin
Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Yüksel Dr. Zehra Altınkürek
Dr. Ali Arslanoğlu Dr. Özlem Canbolat Dr. Sabahat Coşkun Dr. Ayla Demirtaş Uzm. Dr. Nihal Durmaz Dr. Dercan Gençbaş Opr. Dr. H. Erhan Güven Dr. Evrim Kızıler
Dr. Gülşah Kök Dr. Gülşah Köse Dr. Gönül Kurt Dr. Neşe Mercan Dr. Emine Öksüz Dr. Bediye Öztaş Dr. Gamze Sarıkoç Dr. Derya Suluhan Dr. Betül Tosun Dr. Meltem Uğurlu Dr. Yasin Uzuntarla
*Unvan ve soyadlarına göre alfabetik olarak listelenmiştir.
IV
BİLİMSEL PROGRAM 11 MAYIS 2017-PERŞEMBE
08:30-09:30 KAYIT
09:30-10:00 AÇILIŞ KONUŞMALARI Birgül ARMUTCU
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü Prof. Dr. Mehmet Ali GÜLÇELİK
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yöneticisi Prof. Dr. Cevdet ERDÖL
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü 10:00-10:30 AÇILIŞ KOKTEYLİ
10:30-11:30 OTURUM 1
Sağlık İnsan Gücü ve Yönetimi Oturum Başkanları:
Prof. Dr. Fatma Meriç YILMAZ / Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa GEREK / Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektör Yardımcısı 10:30-10:45 Türkiye’de ve Dünyada Sağlık İnsan Gücü Politikaları
Dr. Mehmet TAHİROĞLU
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Başkan Yardımcısı 10:45-11:00 Sağlık Bakım Hizmetlerinde İnsan Gücü Planlaması
Birgül ARMUTCU
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü 11:00-11:15 Sağlık Çalışanlarının Kuruma Bağlılığı ve Memnuniyet
Ayşegül ERCİYAS
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü 11:15-11:30 Soruların Yanıtlanması/Tartışma
11:30-12:30 OTURUM 2
Sağlık Çalışanlarının İş Yaşam Kalitesi Oturum Başkanları:
Prof. Dr. Öner ODABAŞ / Ankara 1. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri
Doç. Dr. Mustafa AKSOY / Ankara 3. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri
11:30-11:45 Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyon Prof. Dr. Fatma ÖZ
Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi 11:45-12:00 Sağlık Çalışanlarının Sağlıklı Çalışma Ortamı
Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Atılım Üniversitesi İşletme Fakültesi 12:00-12:15 Sen İyileşirsen Dünya İyileşir
Yeliz ALTINIŞIK Yoga Eğitmeni
12:15-12:30 Soruların yanıtlanması/Tartışma
V 12:30-13:30 ÖĞLE YEMEĞİ
13:30-14:30 OTURUM 3
Sağlıkta Teknoloji, İnovasyon ve Bakım Kalitesine Etkileri Oturum Başkanları:
Prof. Dr. Sevgi HATİPOĞLU / Lefke Avrupa Üniversitesi Prof. Dr. H. Deniz ŞELİMEN / Lefke Avrupa Üniversitesi 13:30-13:45 Sağlıkta Teknolojiyi Kullanıyor muyuz?
Doç. Dr. Vesile ÜNVER
Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
13:45-14:00 Nasıl Bir Yol İzleyelim? - İnovatif Ürünlere Patent Alma Esra YARDIMOĞLU
Hacettepe Üniversitesi Teknoloji Transfer Merkezi 14:00-14:15 Sağlık Bakım Hizmetlerinde İnovatif Örnekler
Dr. Yeliz DOĞAN MERİH
Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü
14:15-14:30 Soruların yanıtlanması/Tartışma 14:30-14:45 KAHVE ARASI
14:45-16:00 Sözel Bildiri Oturumu 1
Oturum Başkanları: Doç. Dr. Emine İYİGÜN Dr. Gönül KURT
16:00-17:15 Sözel Bildiri Oturumu 2
Oturum Başkanları: Doç. Dr. Dilek YILDIZ Dr. Betül TOSUN
VI 12 MAYIS 2017-CUMA
09:30-10:15 OTURUM 1
İletişimin “İyi ki” leri “Keşke” leri Oturum Başkanları:
Prof. Dr. Muzaffer KIRIŞ / Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Dekanı
Gonca Gül GENÇ
09:30-09:45 Kişilerarası İletişim - Neden İletişim Kazaları Yaşıyoruz?
Dr. Ali EDİZER
Ankara 1. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği İdari Hizmetler Başkanı
09:45-10:00 Etkili İletişimde Beden Dili
Prof. Dr. Sema YILDIRIM BECERİKLİ Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi 10:00-10:15 Soruların yanıtlanması/Tartışma 10:15-11:00
KONFERANS
Sağlıkta İletişim ve Hasta - Sağlık Çalışanı İletişimi Prof. Dr. Özcan YAĞCI
Başkent Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı 11:00-11:15 KAHVE ARASI
11:15-12:15 OTURUM 2
Kitlesel Yaralanmalarda Sağlık Hizmetleri Oturum Başkanları:
Doç. Dr. Furkan Erol KARABEKMEZ / Ankara 2. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri
Prm. Ahmet Hamdi ALPAKAN
11:15-11:30 Kitlesel Yaralanmalarda Sağlık Bakım Hizmetlerinin Organizasyonu ve Yönetimi Prof. Dr. Mehmet ERYILMAZ
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi
11:30-11:45 Sağlık Çalışanlarının Sahadan Taşıdığı Gerçek Yaşam Öyküleri Hemşire Burcu ÇAKIR / Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Memuru Yavuz AŞIK / Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hemşire Derya GÖKHAN / Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi 11:45-12:00 Kitlesel Yaralanmaların Hayata Yansımaları ve Maneviyat
Prof. Dr. Öznur ÖZDOĞAN
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Psikolojisi AD Başkanı 12:00-12:15 Soruların yanıtlanması/Tartışma
12:15-13:15 ÖĞLE YEMEĞİ
VII 13:15-14:30 OTURUM 3
Kanıttan Uygulamaya !!!
Oturum Başkanı:
Prof. Dr. Fatih Mehmet MUTLU / Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı
Doç. Dr. Hatice BEBİŞ / Sağlık Bilimleri Üniversitesi 13:15-13:30 Hemşirelikte Araştırma Makaleleri
Doç. Dr. Tülay BAŞAK
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Hemşirelik Yüksekokulu 13:30-13:45 Kanıta Dayalı Sağlık Bakım Uygulamaları
Yrd. Doç. Dr. Hatice AYHAN
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Hemşirelik Yüksekokulu 13:45-14:15 Karşıt Görüş Oturumu
Kanıt Temelli Araştırmaları Uygulamaya Yansıtabiliyor muyuz?
Doç. Dr. Gülten GÜVENÇ
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Hemşirelik Yüksekokulu Uzm. Hem. Betül KILIÇ ARSLAN
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi 14:15-14:30 Soruların yanıtlanması/Tartışma 14:30-14:45 KAHVE ARASI
14:45-15:15 KONFERANS
Sağlık Çalışanlarının Yaş Yönetimi Uzm. Dr. Ali ŞAHAN
15:15-15:45 Sağlık Çalışanlarının Sahadan Taşıdığı Gerçek Yaşam Öyküleri 15:45-16:30 ÖDÜLLERİN VERİLMESİ VE KAPANIŞ
- 1 -
ULUSAL SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ KONGRESİ
SÖZEL BİLDİRİLER
LİSTESİ
- 2 - S-01
Klinikte Çalışan Ebe ve Hemşirelerin Bilimsel Araştırma Yapma Konusundaki Tutum ve Görüşlerinin Belirlenmesi: Zekai Tahir Burak Örneği
Meral Göktaş¹, Nevin İnan Yurdagül¹, Nilüfer Ercan¹, Feride Alagöz¹
¹Sağlık Bilimleri Üniversitesi Zekai Tahir Burak Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara
S-02
Öğrenme Yaklaşımı ve Sürekli Kaygı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Sağlık Teknikerliği ve Hemşirelik Öğrencileri Örneği
Dr. Yasin UZUNTARLA1
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara
S-03
İnfertilite: Kadın ve Erkeklerin Yaşam Kalitesine Etkisi ve İnfertil Çiftlerin Sağlık Personelinden Beklentileri
Gönül KURT1, Semra AÇIKSÖZ2, Suzan ÇEK1
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara
2 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, İstanbul
S-04
Solunum Yolu Hastalıklarında Kullanılan İnhaler Tedavilerin Doğru Teknikle Kullanımı Konusunda Android Tabanlı Mobil Uygulama Geliştirilmesi: Bir Nefeste İnhaler
Yard. Doç. Dr. Bilge Bal Özkaptan, Hatice Ceylan2
1Sinop Üniversitesi Hemşirelik Bölümü İç Hastalıkları Hemşireliği, Sinop
S-05
Bir Kamu Üniversite Hastanesinde Hasta Güvenliği ve Hemşirelik Bakımı Yönünden Hasta Düşmelerinin İncelenmesi
Derya Karatekin1, Gülşen Dalaz2, Adem Koç3 Melek Sağır4, Mehmet Zeki Etlan5
1S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Kalite Yönetim Direktörü
2S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü
3S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Kalite Birimi
4S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdür Yrd.
5S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdür Yrd.
S-06
Gebelikte Konjenital Malformasyonların Teşhisinde Kullanılan İkili ve Üçlü Testlerin Performansının (Geçerliliğinin) Değerlendirilmesi
Biyolog. Mehmet KÖSEM1, Volkan TÜRKMEN, Rahşan ILIKÇI SAĞKAN, Kemal UÇAK, Özgür KUŞ, Nuray GÜNEŞ, Doç. Dr. Türker TÜRKER, Prof. Dr. Yusuf TUNCA
1Gülhane Eğitim ve Araştırıma Hastanesi Ankara
S-07
Sağlık Çalışanlarına Şiddet: Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği Teknisyen Mustafa CANLAN1, Dr. Yasin UZUNTARLA1, Fatma UZUNTARLA2
1Gülhane Eğitim ve Araştırıma Hastanesi Ankara
2Çankaya Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği AD.
- 3 - S-08
Girişimsel Radyoloji Bölümünde Lokal Anestezi İle İşlem Yapılan Hastaların Ağrı ve Anksiyete Durumlarının Belirlenmesi
Dr. Bediye Öztaş 1, Doç. Dr. Emine İYİGÜN2
1 Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi Kliniği, Ankara
2 Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hemşirelik Yüksek Okulu Md. Ankara
S-09
Çocuklarla Çalışan Hemşirelerin Hastane Enfeksiyonlarından Korunmada İzolasyon Önlemlerine Uyumu
Dr. Evrim Kızıler1, Doç. Dr. Dilek Yıldız2
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ankara
2Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Hemşirelik Yüksek Okulu, Ankara
S-10
Hemşirelik Stres Ölçeği: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Sevinç Taştan1, Pervin Gökay2, Emine İyigün2, Birhan Taştan3, Cengizhan Açıkel4
1 Girne Amerikan Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Girne/Kıbrıs
2 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara/Türkiye
3Girne Amerikan Üniversitesi İşletme Fakültesi, Girne/Kıbrıs
4Gülhane Askeri Tıp Akademisi Biyoistatistik BD. Emekli Öğretim Üyesi
S-11
Subkutan Heparin Tedavisi Uygulanan Hastalarda Soğutucu Sprey Uygulamasının Ekimoz, Hematom ve Ağrı Üzerine Etkisi
Uzm. Hemş. Nursemin ÜNAL1, Uzm. Hemş. Betül TOSUN2, Doç. Dr. Özlem ASLAN3, Prof. Dr. Servet TUNAY4
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, Ankara, Türkiye
2Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kalite Yönetim Birimi, Ankara, Türkiye
3Ufuk üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara, Türkiye
4Emekli Öğretim Üyesi, Serbest Hekim, Ankara, Türkiye
S-12
Mobil Uygulamaların Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının Yönetimi Üzerinde Etkisi: Sistematik Derleme
Öğr. Gör. Hatice Ceylan1, Yrd. Doç. Dr. Bilge Bal Özkaptan
1Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bucak Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü
S-13
Onkoloji Hemşirelerinin, Kanserli Hastaların Beslenmesine İlişkin Deneyimleri Doç. Dr. Özlem Aslan1, Dr. Betül Tosun2, Uzm.Hem. Canan Yaranoğlu2
1Ufuk Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara, Türkiye
2Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye
S-14
7-12 Yaş Grubu Çocuklarda Ameliyat Sonrası Kaygı ve Ağrı Düzeyine Bilgisayar Oyununun Etkisi
Hem. Yeliz Tünal1, Yrd. Doç. Dr. Sibel Küçükoğlu2, Dr. Derya Suluhan3
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahi Kliniği, Ankara
2Atatürk Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, Erzurum
3 Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ankara
- 4 - S-15
Göçün Sağlığa Yansımaları Sabahat Coşkun
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara.
S-16
Diz Osteoartritli Hastalarda Zencefil Yağı İle Yapılan Diz Masajının Hastaların Ağrı ve Fonksiyonel Durumuna Etkisi
Betul Tosun1, Nursemin Unal2, Deniz Yigit2, Nuray CAN3, Ozlem Aslan4, Servet Tunay5
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kalite Yönetim Birimi, Ankara.
2Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, Ankara.
3 Sarıkamış Devlet Hastanesi, Kars
4 Ufuk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara
5 Emekli Öğretim Üyesi, Serbest Hekim, Ankara
S-17
İş Yüküne Dayalı Hemşire İhtiyacı Belirleme Yöntemi: Bir Göz Hastanesi Örneği Elif İşlek1, Fadime Ebru Sarı1, Kısmet Taşdemir1, Gülay Öztürk1, Pelin Yılmazbaş1
1 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ulucanlar Göz Eğitim ve Araştırma Hastanesi
S-18
Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi Ali Ağar1, Yrd. Doç. Dr. Rabia Sohbet2,
125 Aralık Devlet Hastanesi Cerrahi Yoğun Bakım, Gaziantep
S-19 Sağlık Hizmetlerinde Engelli Bireylerle Etkin İletişim Ayşe Sarı
S-20
Savunmasız Yaşlı Anketi Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması Sevgin Samancıoğlu1, Soner Berşe1
1Gaziantep Üniversitesi
- 5 -
ULUSAL SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ KONGRESİ
SÖZEL BİLDİRİ
SUNUM ÖZETLERİ
- 6 -
- 7 - S-01
Klinikte Çalışan Ebe ve Hemşirelerin Bilimsel Araştırma Yapma Konusundaki Tutum Ve Görüşlerinin Belirlenmesi: Zekai Tahir Burak Örneği
Meral Göktaş¹, Nevin İnan Yurdagül¹, Nilüfer Ercan¹, Feride Alagöz¹
¹Sağlık Bilimleri Üniversitesi Zekai Tahir Burak Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Giriş ve Amaç: Hemşirelik ve ebelik meslekleri uygulama ve teorinin birlikte uygulandığı bilim alanlarındandır. Hemşireler klinikte araştırma yapmasa dahi bakım ve uygulamalarında yapılan araştırmaların sonucunu kullanması gerekmektedir. Bu amaçla Sağlık Bilimleri Üniversitesi Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi (ZTB) çalışan ebe ve hemşirelerin bilimsel araştırma yapma konusunda tutum ve görüşlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir.
Yöntem: Prospektif, tanımlayıcı tipteki çalışmamızda ZTB’ de çalışan ebe ve hemşireler çalışmaya alındı. Çalışmanın verileri, literatür araştırmaları doğrultusunda araştırmacılar tarafından geliştirilen 20 soruluk anket ve “Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutum Ölçeği (BATÖ)” kullanılarak Nisan 2017 ayında toplandı.
Bulgular: Çalışmaya 253 ebe ve hemşire katılmıştır. %64’ ü klinik uygulamalarda bilimsel yayınlardan faydalandıklarını ancak %50,2’sinin herhangi bir bilimsel araştırma sürecinde yer almak istemediklerini söylemişlerdir. Bilimsel araştırmaya yapmaya yönelik tutum ölçeğinin araştırmacılara yardımcı olmaya isteksizlik alt boyutuna ait maddelerinden en yüksek aritmetik ortalamaya “Genellikle unvan almak için yapıldığı düşüncesinden dolayı, bilimsel araştırmacılara yardımcı olmak istemem” maddesinin( X̅: 2,75±1,17) sahip olduğu çıkmıştır. Araştırmacılara yönelik olumlu tutum alt boyutlarından “Bilim insanı, sürekli olarak gelişmeye ve kendini geliştirmeye açık olan kişidir” maddesinin yüksek ortalamaya (X̅: 3,82±1,03) sahip olduğu görülmüştür. Çalışmada BATÖ puan ortalamaları değerlendirildiğinde; ebe ve hemşirelerin,
%54,5’inin “Araştırmalara Yönelik Olumlu Tutum” alt boyut puan ortalamasından (X̅: 25,38±5,49) yüksek puan aldığı, %26’sının ise “Araştırmacılara yönelik olumlu tutum” alt boyut puan ortalamasından (X̅: 22,32±5,50) yüksek puan aldığı saptanmıştır.
Sonuç: Çalışmaya katılanların büyük çoğunluğunun bilimsel araştırmalara yönelik olumlu tutum içerisinde oldukları görülmüştür ancak; araştırmacılara yardımcı olmaya olma konusunda çoğunluk sağlanamamıştır. Araştırma yapma sürecine katılma konusunda da çoğunluğun isteksiz olduğu sonuçlarına varılmış ve bunun nedeni olarak bilimsel araştırma yapmaya zamanlarının olmadıklarını söylemişlerdir.
Anahtar kelimeler: Bilimsel araştırma, ebe, hemşire
- 8 - S-02
Öğrenme Yaklaşımı ve Sürekli Kaygı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi:
Sağlık Teknikerliği ve Hemşirelik Öğrencileri Örneği
Dr. Yasin UZUNTARLA1
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara
Giriş ve Amaç: Öğrenme yaklaşımı ve sürekli kaygı, eğitim kalitesini etkileyen faktörlerdendir. Bu araştırma sağlık teknikerliği ve hemşirelik öğrencilerinin öğrenme yaklaşımları ve sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Kesitsel nitelikteki bu çalışmada Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Kampüsü’nde öğrenim gören son sınıf sağlık teknikerliği ve hemşire öğrencilerine ulaşılması hedeflenmiştir.
Araştırma kapsamında öğrencilerin %98,3’üne (n=182) ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında sosyodemografik özelliklere yönelik soruların yanı sıra, “Düzenlenmiş İki Faktörlü Çalışma Süreci Ölçeği (R-SPQ-2F)” ve “Sürekli Kaygı Ölçeği (STAI/ TAI)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21.0 istatistik paket programından yararlanılmış ve Kolmogorov-Smirnov Testi, Mann Whitney-U Testi, Bağımsız Gruplarda T Testi, Spearman Korelasyon Analizi ve Çoklu Regresyon Analizi kullanılmıştır. İstatistiksel verilerin değerlendirilmesinde p<0.05 değeri anlamlı kabul edilmiştir.
Bulgular: Öğrencilerin derin öğrenmeyi daha çok tercih ettikleri ve yarısından fazlasının düşük kaygı düzeyine sahip olduğu bulunmuştur. Sağlık teknikerliği öğrencilerinin, yüzeysel öğrenmenin alt boyutu olan yüzeysel güdüyü hemşirelik öğrencilerine göre anlamlı olarak daha fazla tercih ettikleri bulunmuştur. Çalışma süreci ve sürekli kaygı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.
Sonuç: Öğrencilerin derin öğrenmeyi daha çok kullanabilecekleri eğitim sistemlerinin geliştirilmesinin ve kaygıyı azaltacak ortamlar oluşturulmasının fayda sağlayacağı değerlendirilmektedir. Öğrenme yaklaşımının, durumluk kaygı ve daha fazla sosyodemografik özelliklerle olan ilişkisini belirlemeye yönelik çalışmalar gerçekleştirilmelidir.
Anahtar Sözcükler: Sağlık Teknikeri, Hemşire, Öğrenci, Öğrenme Yaklaşımı, Sürekli Kaygı
- 9 - S-03
İnfertilite: Kadın ve Erkeklerin Yaşam Kalitesine Etkisi ve İnfertil Çiftlerin Sağlık Personelinden Beklentileri
Gönül Kurt1, Semra Açıksöz2, Suzan Çek1
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara
2 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, İstanbul
Giriş-Amaç: Bu araştırma ile infertilite tedavisi alan kadın ve erkeklerin yaşam kalitesinin ve infertilite tedavisi süresince gereksinimlerinin, sağlık personelinden beklentilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç-Yöntem: Bu araştırma kesitsel bir çalışma olup, Temmuz 2015-Ağustos 2016 tarihleri arasında bir eğitim ve araştırma hastanesinin Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezinde (ÜYTE) yürütülmüştür. Araştırma kapsamında infertilite tanısı almış, en az 6 aylık infertilite tedavi öyküleri olan ve araştırma süresince infertilite tedavisi alan 100 çift (100 kadın ve 100 erkek) ile görüşülmüştür. Araştırma verilerinin toplanmasında, literatür incelemeleri doğrultusunda araştırmacılar tarafından geliştirilen “Veri Toplama Formu” ve infertilitenin çiftlerin yaşam kalitesine olan etkisini belirlemek amacıyla “Doğurganlık Sorunu Yaşayan Çiftler İçin Hayat Kalitesi Ölçeği (FERTIQOL)” kullanılmıştır.
Araştırma verileri SPSS for Windows Version 22.00 (IBM Corporation, Armonk, New York, USA) analiz edilmiştir. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Kolmogorov-Smirnov testi ile değerlendirilmiş, tanımlayıcı istatistikler; kesikli veriler için sayı ve yüzde, sürekli veriler için ortalama+standart sapma olarak gösterilmiştir. Karşılaştırmalı istatistiklerde, iki grup arası karşılaştırmalar için bağımsız gruplarda t testi kullanılmıştır. Tüm analizler için yanılma düzeyi 0.05 olarak belirlenmiştir.
Bulgular: Kadınların yaş ortalaması 34.0±4.89 olup, %54’ü üniversite mezunudur. Kadınların eşlerinin yaş ortalaması 36.2±4.89 olup, %57’si üniversite ve üzeri bir okul mezunudur. Çalışma kapsamındaki çiftler, ortalama 8.05±4.04 yıldır evli olup, 4.73±3.57 yıldır çocuk sahibi olmak isterken, 3.06±2.64 yıldır infertilite tedavisi almaktadır. Çiftler infertilite tedavisi süresince ortalama 6.890 lira masrafları olduğunu belirtmiştir.
Çalışmada kadınların FERTIQOL ölçeği toplam puanı ortalaması 128.36±19.70, erkeklerin 135.29±21.88 olarak hesaplanmıştır. Kadınların yaşam kalitesi ölçeği toplam puan ortalaması erkeklere göre daha düşük (t=2.320, p=0.021) bulunmuştur. Kadınların %40.8’i infertilite tedavisi süresince sık aralıklarla hastaneye gitmenin; erkeklerin %39.5’i tedavi maliyetinin yüksek olmasının kendilerini en çok zorlayan durum olduğunu belirtmiştir. Kadınların %60.8’i tedavi sırasında ilaçların kullanımı ve enjeksiyon yapma; erkeklerin %47.9’u bütün tedavi sürecine ilişkin öğrenim gereksinimleri olduğunu belirtmiştir. İnfertilite tedavi sürecinde çiftlerin sağlık personelinden ilgi, güleryüz bekledikleri saptanmıştır.
Sonuç: İnfertilitenin çiftlerin yaşam kalitesini etkilediği, kadınların yaşam kalitesinin erkeklere göre daha fazla etkilendiği saptanmıştır. İnfertil çiftlerin tanı ve tedavi sürecine ilişkin bilgilendirilme gereksinimi olduğu ve sağlık personelinden bu süreçte ilgi, güleryüz, anlayış bekledikleri belirlenmiştir. İnfertilite tedavi sürecinde yer alan sağlık profesyonelleri, birey ve çiftlerin yaşam kalitelerindeki etkilenimlerini de değerlendiren bütüncül bir yaklaşım ile bakım vermelidirler.
Anahtar Kelimeler: İnfertilite, Yaşam Kalitesi, Sağlık Personeli
- 10 - S-04
Solunum Yolu Hastalıklarında Kullanılan İnhaler Tedavilerin Doğru Teknikle Kullanımı Konusunda Android Tabanlı Mobil Uygulama Geliştirilmesi: Bir Nefeste İnhaler Yard. Doç. Dr. Bilge Bal Özkaptan, Hatice Ceylan2
1Sinop Üniversitesi Hemşirelik Bölümü İç Hastalıkları Hemşireliği, Sinop
Giriş ve Amaç: Sağlık teknolojilerindeki gelişmeler hasta ve sağlık profesyonelleri açısından kolaylaştırıcı bir role sahiptir. Akıllı cep telefonları ve mobil cihazlara yüklenen aplikasyonların kullanılması ile beceriye dayalı tedavi uygulamaları konusunda yapılan hatalar azaltılabilir. Bu çalışmanın amacı konu ile ilgilenen herkesin yararlanması için Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) ve Astım’da inhaler ilaçların doğru teknikle kullanımı konusunda ‘Bir Nefeste İnhaler’
isimli mobil android tabanlı bir cep telefonu uygulaması geliştirmektir.
Yöntem: Hemşirelik ve mühendislik alanında uzmanlardan destek alınarak ve literatür desteğiyle
‘Bir Nefeste İnhaler’ konusunda android tabanlı mobil uygulama geliştirilmiştir. Bu uygulamada kullanılan resimler ve videolar araştırmacılar tarafından çekilmiş olup bu konuda ilgili kişi ve kurumlardan izin alınmıştır.
Bulgular: KOAH ve Astım’da inhaler ilaçların doğru teknikle kullanımı konusunda geliştirilen android tabanlı uygulamada solunum yolu hastalıklarında kullanılan inhaler ilaçlar sınıflandırılarak her bir grup ilaç hakkında bilgi verilmiştir. Listelenen her ilaç grubunun altında ilacın özellikleri, etkileri, yan etkileri, dikkat edilmesi gerekenler, ilacın doğru teknikle kullanımı açıklanmıştır. Her bir başlık ana başlıklar tıklandıktan sonra açılan menü içinde yer almaktadır. Böylece uygulamanın daha kolay ve pratik bir şekilde kullanılması ve daha sistematik olması amaçlanmıştır. Konu içeriği resim ve şekillerle desteklenmiştir ve görsel ve sesli efektler içermektedir. Ayrıca kendini test et başlığı altında inhaler ilaçların doğru kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmeyi sağlayan sorulardan oluşan bir bölüm vardır. Geliştirilen bu uygulama android işletim sistemine sahip tüm cihazlarda çalışmaktadır.
Sonuç: Çalışma sonucunda KOAH ve Astım’da inhaler ilaçların doğru teknikle kullanımı konusunda geliştirilen ‘Bir Nefeste İnhaler’ isimli android tabanlı mobil uygulama pratik ve sistematik içeriğiyle hastaların, hasta yakınlarının, sağlık profesyonellerinin ve konuyla ilgilenen herkesin kullanımına hazır hale getirilmiştir. Üretilen bu programın kullanımına sunulması ve etkililiğin değerlendirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Sözcükler: İnhaler tedavi, KOAH, Astım, Mobil uygulama
- 11 - S-05
Bir Kamu Üniversite Hastanesinde Hasta Güvenliği ve Hemşirelik Bakımı Yönünden Hasta Düşmelerinin İncelenmesi
Derya Karatekin1, Gülşen Dalaz2, Adem Koç3, Melek Sağır4, Mehmet Zeki Etlan5
1S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Kalite Yönetim Direktörü
2S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü
3S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Kalite Birimi
4S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdür Yrd.
5S.B. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Bakım Hizmetleri Müdür Yrd.
Giriş-Amaç: Bu çalışma hastanemizde hasta güvenliğini sıklıkla tehdit eden düşme olaylarının oranın, düşme nedenlerinin belirlenmesi ve önlenebilmesi amacı ile yapılmıştır.
Yöntem: Çalışmayla ilgili yasal izinler hastane yöneticiliğinden alındıktan sonra; Hastanenin tüm birimlerinde 2016 yılı içerisinde yatarak tedavi ve bakım hizmeti alan hastalara ait veriler hemşirelerin elektronik ortamda hastane bilgi yönetim sistemindeki izlem kayıtlarından retrospektif olarak elde edilmiş ve çalışma tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışmanın evrenini belirtilen 2016 yılı içerisinde hastaneye yatışı yapılan ve düşme riski değerlendirmesi yapılan 79360 hasta oluşturmuştur. Evrenin tamamı çalışmaya alınmıştır. Hastanede meydana gelen düşen hasta oranın hesaplanmasında ise; (yatışı yapılan hastalarda düşen hasta sayısı/yatışı yapılan toplam hasta sayısı) x 100 formülü kullanılmıştır (formül Sağlık Bakanlığı Kalite ve Akreditasyon daire başkanlığı tarafından kurumumuza önerilmiştir). Verilerin analizinde bilgi yönetim sistemi üzerinden yapısal sorgu dili yöntemi ile sayı, yüzde ve istatistiksel veri analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Elde edilen verilere göre; düşen hasta oran 0,034 olarak hesaplanmıştır. Düşen hastaların cinsiyet dağılımları incelendiğinde; %20’sinin kadın %80’inin erkek, yaş dağılımları incelendiğinde; 18 yaş ve altı %48, 18-40 yaş arası %19, 40 yaş ve üstü %33,düştüğü yer incelendiğinde; %85 servis/ kliniklerde ,%4 tuvalet ve banyoda, %7 diğer (koridor, yoğun bakım) alanlarda, hastaların Düşme nedenleri incelendiğinde; %33’ünün baş dönmesi/vertigo, denge/hareket/kuvvet problemleri, %50’sinin yaş, %13’ünün ayakkabısının uygunsuz olması, ıslak kaygan zemin, genel durum bozukluğu, %4’sinin alçak tuvalet ya da tuvalet yükselticisinin olmaması, yatak koruyucuların inik olması, arızalı ekipmanlar, duygusal algı kapasitesinde yaşanılan problemler, inkontinans, yatış süresinin uzunluğu, serebrovasküler hastalıklar nedeni ile düştüğü belirlenmiştir. İtaki ve harizmi düşme riski ölçeği sonuçlarına göre düşen hastaların
%15’inin yüksek risk, %55’inin düşük risk, %30’unun orta risk olarak değerlendirildiği görülmüştür.
Sonuç: Çalışmada kurumumuzda yatarak tedavi ve bakım hizmeti alan hastaların %0.034’ünde düşme olayı gerçekleştiği, düşme oranın yüksek olmadığı ancak düşme olayının en sık hemşirelik bakım hizmetinin yoğun olarak sunulduğu kliniklerde ve özellikle çocuk kliniklerinde olduğu görülmüştür. Düşmelerin en önemli nedeninin yaş olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda hemşirelerin yaşın etken olduğu çocuk kliniklerinde ve nöroloji gibi düşme riski yüksek olan kliniklerdeki hastalar için daha sıkı izlem yapmaları ve aldıkları önlemleri gözden geçirmeleri;
Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü’ne de özelikle bu kliniklere yeterli ve yetkin hemşire bulundurması ve düşme riski skalaları konusunda hemşirelere eğitim verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Sözcükler: Hasta Güvenliği, Hemşirelik Bakımı, Düşme Riski
- 12 - S-06
Gebelikte Konjenital Malformasyonların Teşhisinde Kullanılan İkili ve Üçlü Testlerin Performansının (Geçerliliğinin) Değerlendirilmesi
Biyolog. Mehmet KÖSEM1, Volkan TÜRKMEN, Rahşan ILIKÇI SAĞKAN, Kemal UÇAK, Özgür KUŞ, Nuray GÜNEŞ, Doç. Dr. Türker TÜRKER, Prof. Dr. Yusuf TUNCA
1Gülhane Eğitim ve Araştırıma Hastanesi, Ankara
Giriş ve Amaç: İkili ve üçlü tarama testleri en sık gözlenen ve saptanan kromozomal bozukluk olan Down sendromunu gebeliğin erken döneminde saptayabilme stratejisi ile geliştirilmiştir. Maternal serumda gebeliğin belli haftalarında biyokimyasal markırların düzeyleri ölçülerek, aynı gebelik haftasındaki fetal kromozom yapısı normal annelerin ortalama değerleri ile karşılaştırarak bir risk hesabı yapılmaktadır. Riski yüksek çıkan gebeler gerçek kromozom yapısının saptanması için invaziv testlere (CVS, Amniyosentez, Kordosentez) yönlendirilmektedir.
Yöntem: Biz çalışmamızda 1 Ocak 2005 ve 31 Aralık 2014 tarihleri arasında GATA Tıbbi Genetik Anabilim Dalına değişik Prenatal Tanı endikasyonları ile başvuran 2966 hasta dosyası retrospektif olarak incelenmiştir.
Bulgular: Toplam 73 hastada kromozomal anomali saptanmıştır. Tarama testlerinin risk sonuçları, sınır değerin belirlenebilmesi için ROC eğrisi ile analiz edilmiştir.
Sonuç: Üçlü Test, İkili Test ve Kombine Testte Down sendromu riski (trizomi 21) için sınır değerler literatürden farklı bulunmuştur. Trizomi 18 riski için sınır değer literatür ile aynı bulunmuştur.
Anahtar Sözcükler: Prenatal Tanı, Tarama Testleri
- 13 - S-07
Sağlık Çalışanlarına Şiddet: Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği Teknisyen Mustafa CANLAN1, Dr. Yasin UZUNTARLA1, Fatma UZUNTARLA2
1Gülhane Eğitim ve Araştırıma Hastanesi Ankara
2Çankaya Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği AD.
Giriş ve Amaç: Sağlık çalışanlarının karşılaştığı şiddet içerikli eylemler, hukuki ve idari yaptırımlara rağmen artış göstermektedir. Yapılan araştırmalar sağlık sektöründe şiddetin diğer sektörlere göre 16 kat daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Hastanelerde personele yönelik şiddet durumlarında sabit telefonlardan “1111” numarası tuşlanarak “Beyaz Kod” uygulaması aktifleştirilmekte, durum tutanak altına alınarak Çalışan Hakları Birimi koordinesinde üst idari birimler bilgilendirilmekte ve savcılığa suç duyurusunda bulunularak kamu davasının açılması sağlanmaktadır. Bu çalışma ile Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan sağlık çalışanlarının karşılaştığı şiddet vakalarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Retrospektif nitelikteki bu çalışmada, Eylül 2016-Nisan 2017 tarihleri arasında Çalışan Hakları Birimi’ne yapılan müracaatlar değerlendirilmiştir.
Bulgular: Belirtilen tarihler arasında personele yönelik 30 şiddet olayının gerçekleştiği, bu olayların 16’sında sağlık personelinin tutanak tutturulmasının ardından şikâyetçi olmadığı bulunmuştur. Geri kalan 14 olay beyaz kod olarak değerlendirilmiş fakat üst idari birimler tarafından 2 olayın beyaz kod özelliği taşımadığı belirtilerek personelin adli birimlere kendilerinin müracaat etmesi tavsiye edilmiştir. Beyaz kod kapsamında resmi işlem uygulanan 12 olayın 11’inde sözel şiddet, 1’inde ise fiziksel ve sözel şiddet uygulandığı görülmüştür. Ayrıca şiddete maruz kalan personelin meslekleri açısından bakıldığında ise; en çok doktorların (6 olay), sonrasında ise sırasıyla hemşire, paramedik, sağlık teknisyeni ve hasta bakıcıların karşılaştığı görülmektedir. Adli süreç devam etmekte olup, sonuçlanan kamu davası bulunmamaktadır.
Sonuç: Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin hizmet kalitesinde ve çalışan motivasyonunda düşüklüğe, sağlık personeli ile hasta, hasta yakınları arasında iletişim bozukluğuna, aynı zamanda sağlık personelinde biyopsikososyal bozukluklara yol açabileceği düşünülmektedir. Bu doğrultuda emeğe vefanın önemi ve yapılan şiddet olayının cezasız kalmayacağı konusunda toplumda farkındalık oluşturacak eğitimlerin ve kamu spotlarının artırılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık Personeli, Şiddet, Beyaz Kod
- 14 - S-08
Girişimsel Radyoloji Bölümünde Lokal Anestezi İle İşlem Yapılan Hastaların Ağrı Ve Anksiyete (Endişe) Durumlarının Belirlenmesi
Dr. Bediye Öztaş 1, Doç. Dr. Emine İYİGÜN2
1 Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi Kliniği, Ankara
2 Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hemşirelik Yüksek Okulu Md. Ankara
Amaç: Bu araştırma çok çeşitli hasta profiline sahip olan girişimsel radyoloji bölümünde lokal anestezi ile işlem yapılan hastaların ağrı ve anksiyete durumlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Materyal-Metot: Araştırma; kesitsel ve tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Araştırmanın verileri;
Ekim 2013- Aralık 2014 tarihleri arasında GATA Radyoloji AD. Girişimsel Radyoloji biriminde lokal anestezi ile işlem yapılan hastalarla yüzyüze görüşülerek toplanmıştır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş olup belirtilen tarihler arasında araştırmaya dahil olma kriterlerine uyan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 100 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur
Bulgular: Hastaların çoğunluğunu erkekler (% 62) oluşturmuştur. Hastaların %52’si normal sınırlarda beden kitle indeksine sahiptir. Hastaların %94’ü fiziki olarak bağımsız durumdadır.
Hastaların işlem öncesi ve sonrasında VAS a göre belirttikleri işlem öncesi endişe puan ortalamaları: 5,69±3,07; İşlem öncesi ağrı beklentisi puan ortalaması:5,42±2,22; İşlem sonrası endişe puan ortalaması: 2,88±2,53; İşlem sonrası ağrı puan ortalaması: 3,45±2,6 olarak bulunmuştur.
Sonuç: Girişimsel radyoloji bölümünde hastalar hafif seviyeden ciddi seviyeye kadar ağrı ve endişe yaşamaktadırlar. Hastaların girişimsel radyoloji bölümüne kabulü ile başlayan süreçte, değerlendirmeleri yapılırken belli aralıklarla ağrı ve anksiyete durumlarının da değerlendirilmesi, uygun farmakolojik ve nonfarmakolojik yöntemlerin belirlenmesi ve uygulanması hastaların işlem sırasında uyumunu artıracak, hemodinamik belirteçlerin normalden sapmasını en aza indirecek, istenmeyen durumların ortaya çıkışını azaltacak ve hasta memnuniyetini artıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Girişimsel radyoloji, ağrı, anksiyete
- 15 - S-09
Çocuklarla Çalışan Hemşirelerin Hastane Enfeksiyonlarından Korunmada İzolasyon Önlemlerine Uyumu
Dr. Evrim Kızıler1, Doç. Dr. Dilek Yıldız2
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ankara
2Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Hemşirelik Yüksek Okulu, Ankara
Giriş ve Amaç: Hastane enfeksiyonlarının kontrolünde başarılı olabilmenin temel stratejilerinden birisi izolasyon önlemlerinin alınmasıdır. Çocukların enfeksiyonlardan korunma davranışlarında yetersizlikler göstermesi nedeniyle hasta ile en fazla temas halinde olan hemşirelerin izolasyon önlemlerini bilmesi ve izolasyon önlemlerine uyumu daha da önem kazanmaktadır. Bu araştırmanın amacı hastane enfeksiyonlarına karşı en hassas gruplardan biri olan çocuklarla çalışan hemşirelerin enfeksiyonun önlenmesi için uygulanan izolasyon yöntemlerine uyumunu değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntem; Veriler ilgili literatür doğrultusunda oluşturulan soru formu ve izolasyon önlemlerine uyum ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Ölçekten alınması beklenen minimum puan 18, maksimum puan 90’dır. Yüksek puan hemşirelerin izolasyon önlemlerine uyumunun arttığını göstermektedir. Veriler SPSS 15.0 programı kullanılarak analiz edilmiş, tanımlayıcı istatistikler ortalama ± standart sapma şeklinde gösterilmiş, verilerin normal dağılıma uygunluğu incelenerek varyans analizi (ANOVA), Kruskal Wallis testi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. İstatistiksel kararlarda p ≤ 0.05 seviyesi anlamlı farkın göstergesidir.
Bulgular: Bir üniversite hastanesinde çalışmaya katılmayı kabul eden 107 hemşire araştırmanın örneklemi oluşturmuştur. Hemşirelerin yaş ortalaması 31,26±3.34 ve “İzolasyon Önlemlerine Uyum Ölçeği” puan ortalaması 71.15±13.40’dir. Ölçeğin alt boyutları bulaşma yolu, çalışan-hasta güvenliği, çevre kontrolü ve el hijyeni-eldiven kullanımı ortalamaları ise sırasıyla 20.51±3.57, 17.25±1.43, 15.94±2.83 ve 11.46±3.48’dir. Çalışma yılı (p=0,64) ve eğitim düzeyi (p=0,73) arttıkça izolasyon önlemlerine uyum puanları da artış göstermektedir, aradaki fark istatistiksel açıdan anlamlı değildir. Hemşirelerin %84‘ü hastane enfeksiyonu tanımını doğru yapmıştır ve %92’si el yıkamanın hastane enfeksiyonlarını önlemede önemli olduğunu belirtmiştir.
Sonuç: Hemşirelerin izolasyon önlemlerine uyumlarının iyi düzeyde olduğu söylenebilir.
Hemşirelerin izolasyon önlemlerine uyumlarının devamlılığını sağlamak ve arttırmak için; hastane enfeksiyonları ve izolasyon önlemlerine yönelik olarak çeşitli eğitim seminerleri, konferans ve kursların düzenlenmesi ve hizmet içi eğitim programlarına konu ile ilişkili programların eklenmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hastane Enfeksiyonu, Enfeksiyon Kontrolü, İzolasyon, İzolasyon Önlemleri, Hemşirelik
- 16 - S-10
Hemşirelik Stres Ölçeği: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması Sevinç Taştan1, Pervin Gökay2, Emine İyigün2, Birhan Taştan3, Cengizhan Açıkel4
1 Girne Amerikan Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Girne/Kıbrıs
2 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara/Türkiye
3Girne Amerikan Üniversitesi İşletme Fakültesi, Girne/Kıbrıs
4Gülhane Askeri Tıp Akademisi Biyoistatistik BD. Emekli Öğretim Üyesi
Giriş ve Amaç: Hemşirelik Stres Ölçeği hemşirelerin çeşitli çalışma alanlarındaki stres durumunu belirlemek amacıyla geliştirilmiş olup, Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Çince gibi birçok dilde yaygın kullanılan bir ölçektir. Bu çalışma, “Hemşirelik Stres Ölçeği’nin” Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliğini test etmek amacıyla metadolojik olarak gerçekleştirildi.
Yöntem: Bu çalışma Ocak –Haziran 2016 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinde görev yapan 170 hemşire ile gerçekleştirildi. Çalışmaya başlamadan önce araştırmanın yapıldığı kurumun etik kurulundan gerekli izinler alındı. Veriler kişisel bilgi formu, Hemşirelik Stres Ölçeği, Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Ölçeği ve İş Stresi Ölçeği ile toplandı. Ölçeğin güvenirlik analizleri için, Cronbach alfa katsayısı kullanıldı. Test-retest analizinde alt ölçek puanları “paired sample test”
ile karşılaştırıldı. Yapı geçerliliğinin değerlendirilmesinde Keşfedici faktör analizi kullanıldı. Ölçüt geçerliliği için Hemşirelik Stres Ölçeği ile Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Ölçeği ve İş Stresi Ölçeği puan ortalamaları arasındaki korelasyon, Pearson korelasyon katsayısı ile incelendi.
Bulgular: Yaş ortalaması 30,7±5,96 olan hemşirelerin %58’inin evli olduğu, %53’ünün klinik hemşiresi olarak çalıştığı, %43’ünün haftalık çalışma süresinin 40 saatin üzerinde olduğu ve
%78’inin mesleğinden memnun oldukları saptanmıştır. Ölçeğin düzeltilmiş madde-toplam puan korelasyonuna dayalı madde analizi incelendiğinde; tüm maddelerin korelasyon katsayılarının 0.33 ile 0.79 arasında olduğu ve maddelerin ölçekten çıkarılmaları durumunda hesaplanan Cronbach alfa değerinin artmadığı görüldü. Ölçeğin toplam maddeler için Cronbach alfa kat sayısının 0,92 olduğu, alt ölçeklerin Cronbach alfa değerinin 0,77-0,88 arasında oldukça iyi düzeyde olduğu saptanmıştır.
Test-tekrar test güvenirliği için yapılan korelasyon analizinde hemşirelerin test ve retest sonucunda aldıkları alt ölçek puanları arasında anlamlı pozitif bir korelasyon olduğu bulundu (p<0.05).Faktör analizinde maddeler, 8 alt faktöre yüklenmiş olup, sekiz faktör toplam varyansın % 69’unu açıkladı.
Sonuç: Hemşirelik Stres Ölçeğinin Türkçe versiyonu, Türk toplumu için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Hemşire, Stres, Geçerlik, Güvenirlik
- 17 - S-11
Subkutan Heparin Tedavisi Uygulanan Hastalarda Soğutucu Sprey Uygulamasının Ekimoz, Hematom ve Ağrı Üzerine Etkisi
Uzm. Hemş. Nursemin ÜNAL1, Uzm. Hemş. Betül TOSUN2, Doç. Dr. Özlem ASLAN3, Prof.
Dr. Servet TUNAY4
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği, Ankara, Türkiye
2Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kalite Yönetim Birimi, Ankara, Türkiye
3Ufuk üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara, Türkiye
4Emekli Öğretim Üyesi, Serbest Hekim, Ankara, Türkiye
Giriş-Amaç: Farklı sistemlerle ilgili pek çok yan etkiye yol açabilen düşük molekül ağırlıklı heparin; ağrı, ekimoz ve hematom gibi lokal yan etkilere sebep olabilir. Bölgesel ağrı, morluk ve cilt zedelenmesi hastanın konforunun bozulmasına yol açar. Hastanın ağrı duyması, ekimoz ve hematom; anksiyeteye, beden imajında bozulmaya, enjeksiyon bölgesinin sınırlanmasına, tedavinin reddine ve hastanın hemşireye karşı güven kaybına neden olabilir. Bu prospektif randomize kontrollü çalışmanın amacı; subkutan heparin tedavisi uygulanan hastalarda enjeksiyon öncesi soğutucu sprey uygulamasının ekimoz, hematom ve ağrı üzerine etkisini incelemektir.
Yöntem: Her hastanın kendi kontrol grubunu oluşturduğu klinik deneysel çalışmamız Kasım 2014 ile Nisan 2015 tarihleri arasında, ortopedi ve travmatoloji kliniğinde araştırmanın kabul kriterlerini karşılayan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 64 hasta (128 kola yapılan subkutan uygulama) ile yapıldı. Blok randomizasyon ile belirlenen, hastanın bir koluna soğutucu sprey sonrası subkutan heparin uygulandı, hastanın alması gereken ikinci doz ise diğer koluna plasebo (su sprey) sonrası uygulandı. Uygulamanın hemen sonrasında bölge işaretlemesi yapıldı. (Hastanın ağrısı Görsel Analog Skala ile, uygulama bölgesindeki hemotaom ve ekimoz ise uygulama sonrası 48. Saatte cetvelle ölçülerek değerlendirildi.) uygulamadan 48 saat sonra bölgede ölçüm yapılarak hematom ve ekimoz açısından değerlendirildi Elde edilen verilerin istatistiksel analizinde SPSS for Windows 18.00 (Windows için SPSS v.18.0) paket programı kullanıldı. İstatistiksel kararlarda p≤0.05 düzeyi istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 45.6±23.5 yıl, 41 (%64.1)’i erkek ve 40 (%62.5)’ının başka bir kronik hastalığının olmadığı saptandı. Katılımcıların her iki gruptaki kollarında uygulama sonrası hematom gelişmedi. Her iki grupta ölçülen ekimoz çap (cm) ortalamaları arasında istatistiksel olarak fark olmadığı bulundu (p>0.05). Ağrı ortalamaları karşılaştırıldığında soğuk spreyle yapılan uygulamada hastaların görsel analog skalaya göre hissettikleri ağrı değerlerinin plasebo uygulanan koldaki ağrıya göre istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşük olduğu saptandı (p<0.05).
Sonuç: Soğuk spreyin subkutan heparin uygulaması öncesinde ağrıyı azalttığı, ekimoz ve hematom ile ilgili kesin kanıtlara ulaşabilmek için daha büyük örneklemlerde çalışılmasının uygun olacağı değerlendirildi.
Anahtar Kelimeler: Subkutan Uygulama, Soğuk Sprey, Ağrı, Ekimoz, Hematom
- 18 - S-12
Mobil Uygulamaların Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının Yönetimi Üzerinde Etkisi:
Sistematik Derleme Öğr. Gör. Hatice Ceylan1, Yrd. Doç. Dr. Bilge Bal Özkaptan
1Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bucak Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü
Giriş ve Amaç: KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı); dünyada ve Türkiye’de yaygın bir şekilde görülen ve hastaların yaşam kalitesini etkileyen önemli kronik hastalıklardan birisidir.
Mobil teknolojilerin sağlık sektöründe de kullanılmaya başlamasıyla birlikte bireyler kendi sağlıklarını takip etmek, kendilerine ait sağlık bilgilerine istedikleri zaman ve yerden erişebilmek için fırsatlar elde etmişlerdir. Bu sistematik derlemenin amacı, mobil uygulamaların KOAH’ın yönetimi üzerinde etkisini belirlemektir.
Yöntem: Bu sistematik derlemede mobil uygulamaların kronik hastalıkların yönetiminde kullanılmasının etkisini belirlemek için sistematik bir literatür taraması yapılmıştır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi veritabanı kullanılarak, CINAHL, Sciencedirect, Cochrane, Pubmed, Wiley Interscience, Ulakbim ve Ovid veritabanları taranarak, “mobil uygulama” kronik obstrüktif akciğer hastalığı” ve “randomize kontrollü çalışma” anahtar kelimeleri kullanılmıştır. 2798 çalışmaya ulaşılmış ve 5 araştırma değerlendirilmiştir.
Bulgular: Elde edilen beş çalışma da KOAH’ın yönetimi, hastaların yaşadıkları semptomları azaltmada ve fiziksel aktivitelerinin artırması üzerinde durulmuştur. Lilholt ve ark., (2015)’nın çalışmasında hastaların KOAH semptomlarına farkındalıklarının arttığı, daha özgür ve kendilerini güvende hissettikleri saptanmıştır. Van der Weegen ve ark., (2015)’nın çalışmasında mobil uygulamaların KOAH’lı hastaların yaşam kalitesini arttırdığı, fiziksel aktivitelerini arttırdığı ve davranış değişikliği konusunda pozitif yönde desteği olduğu saptanmıştır. Zhang ve ark., (2013)’nın çalışmasında yapılan mobil uygulamanın hastalarda egzersiz kapasitesini arttırdığı ve maliyet oranını azalttığı saptanmıştır. Wang ve ark., (2014)’ nın çalışmasında mobil uygulama destekli egzersiz programının KOAH’ ta sistemik inflamasyonu üzerindeki etkisine bakmışlardır. Sonuç olarak ise uygulamanın hastalarda egzersiz kapasitesini arttırdığı ayrıca serum CRP ve IL-8 düzeyini azalttığı saptanmıştır. Zairina ve ark., (2015)’nın çalışmasında astımlı gebelerde telesağlık mobil uygulamasının etkisini incelemişlerdir. Çalışmanın sonucunda materanal ve fetal riskin azaldığı ayrıca uygulamanın gebelerin öz-yönetimini arttırdığını belirlemişlerdir.
Sonuç: Çalışmaların sonucu incelendiğinde KOAH’lı hastalarda kullanılan mobil uygulamaların hastaların semptomlarını azaltma ve yaşam kalitelerini artırma üzerinde etkili olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mobil Uygulama, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, Randomize Kontrollü Çalışma
- 19 - S-13
Onkoloji Hemşirelerinin, Kanserli Hastaların Beslenmesine İlişkin Deneyimleri Doç. Dr. Özlem Aslan1, Dr. Betül Tosun2, Uzm.Hem. Canan Yaranoğlu2
1Ufuk Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara, Türkiye
2Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye
Amaç: Bu araştırmanın amacı, onkoloji hemşirelerinin, kanserli hastaların beslenmesine ilişkin deneyimlerini açıklamaktır.
Yöntem: Onkoloji hemşirelerinin deneyimlerini açıklamak için niteliksel tasarım kullanıldı.
Ankara’daki bir hastaneden dokuz onkoloji hemşiresi ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapıldı.
Görüşmeler, dijital ortamda kaydedildi ve verbatim olarak çözümlendi. Verileri analiz etmek için içerik analizi kullanıldı.
Bulgular: Bu araştırmada; hemşirelik uygulamaları, hemşirelerin önerileri, olumlu deneyimler ve olumsuz deneyimler ana temalar olarak ortaya çıktı. Hemşireler hastaların oral alımını desteklemişlerdi ve beslenme bakımını, sağlık bakım ekibiyle koordine etmişlerdi. Olumlu deneyimler; rutin klinik uygulamaları, çevresel düzenlemeleri, hastaların tercihlerini ve bakım veren aile üyelerinin katkılarını içermişti. Ancak, hemşireler, hastaların beslenme durumuna ilişkin sistematik bir değerlendirme yapmamışlardı. Hastaların yaşadığı semptomlar, hemşirelerin çaresizlik ve yetersizlik hissetmesi, kötü beslenme durumu olan hastaların hastaneye yatırılmak durumunda kalınması ve bu hastaların iletişime nispeten kapalı olmaları; hemşirelerin yaşadığı olumsuz deneyimlerdi.
Sonuç: Bu araştırmanın sonuçlarına göre; sağlık bakım profesyonellerinin, söz konusu deneyimleri, kanserli hastaların bakımı sırasında, yüksek kaliteli beslenme bakımının planlanması ve uygulanmasında kullanması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: beslenme, kanserli hasta, hemşire, bakım
- 20 - S-14
7-12 Yaş Grubu Çocuklarda Ameliyat Sonrası Kaygı ve Ağrı Düzeyine Bilgisayar Oyununun Etkisi
Hem. Yeliz Tünal1, Yrd. Doç. Dr. Sibel Küçükoğlu2, Dr. Derya Suluhan3
1Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahi Kliniği, Ankara
2Atatürk Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, Erzurum
3 Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ankara
Giriş-Amaç: Bu araştırma da amaç 7-12 yaş grubu çocuklarda ameliyat sonrası öğrenme ve ağrı düzeyine bilgisayar oyununun etkisini saptamak amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Çalışmanın evrenini, araştırmanın yapıldığı Temmuz 2014-Aralık 2015 tarihlerinde GATA Çocuk Cerrahi Kliniği’ne cerrahi operasyon için yatırılan araştırma grubu seçim kriterlerini taşıyan çocuklar oluşturmuştur. Örneklem grubu seçimine gidilmeyip belirtilen tarihlerde klinikte bulunan, çalışmaya istekli olan 20 çocuk ile çalışma tamamlanmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında ‘Kişisel Bilgi Formu’, çocuklar için ‘Durumluluk - Süreklilik Kaygı Envanteri’ ve
‘Visual Analog Skala’ kullanıldı. Verilerin analizi SPSS 18 istatistik paket programında değerlendirilmesinde yüzdelik değerler, ortalamalar ve korelasyon analizi kullanılarak yapıldı.
Bulgular: Yapılan çalışmada çocukların yaş ortalamasının 9.60±1.64 olduğu, çocukların büyük çoğunluğunu (%70) erkeklerin oluşturduğu, eğitim düzeylerinin ilk ve ortaöğretim olarak eşit sayıda olduğu belirlendi. Çocukların ameliyat öncesi ve sonrası ağrı puan ortalamaları karşılaştırıldığında ameliyat öncesi 3.35±2.87 olan ağrı puanının ameliyat sonrasında 2.50±1.79’a düştüğü, kaygı puan ortalamasının ise ameliyat öncesinde 42.20±1.85 iken, ameliyat sonrasında 37.85±2.01’e düştüğü belirlendi.
Sonuç: Yapılan çalışmada çocuklara uygulanan bilgisayar oyununun, çocukların kaygı ve ağrı puan ortalamalarını düşürdüğü belirlendi. Türkiye’de ameliyat sonrası ağrı anksiyeteyi azaltmada alternatif bir yöntem olarak bilgisayar oyunlarından faydalanılabileceği düşünüldü.
Anahtar Kelimeler: Ameliyat, Çocuk, Kaygı, Ağrı, Bilgisayar Oyunu, Hemşire
- 21 - S-15
Göçün Sağlığa Yansımaları Sabahat Coşkun
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Göç, tarih boyunca farklı gerekçelere bağlı olarak bireylerin/ailelerin yaşadıkları yerden ayrılarak başka bir yerleşim biriminde yaşamlarını sürdürmeleridir. Doğa olayları, savaşlar, ekonomik, siyasal vb. birçok etken göç nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanların ani ve hızlı çevre değişimi o bölgede düzensiz bir nüfus dağılımına, alt yapı sorununa ve sosyo-kültürel pek çok sorunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Ayrıca göç sağlık ve sağlık değişkenleri üzerinde de çok önemli etkilere sahiptir. Göç alan bölgelerde yeterli sağlık kuruluşunun olmaması, göç edenlerin gelir düzeyinin düşük olması, yetersiz beslenmeleri, dil engeli ile karşılaşmaları, sağlık sigortasına sahip olmamaları, sosyal ve psikolojik stres gibi faktörler göç edenlerin sağlık koşullarını olumsuz yönde etkilemektedir. Göç ve sağlık ilişkisinin ele alındığı çeşitli çalışmalarda;
göç edenlerde en sık gözlenen ve ölümlere neden olan sağlık sorununun bulaşıcı hastalıklar olduğu ve göç eden bireylerde salgınlar yaparak ölümlere yol açtığı bildirilmektedir. Kızamık, ishalli hastalıklar, solunum yolu enfeksiyonları, tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıklar göç edenlerde daha yaygın olarak görülmekte ve ekonomik koşulların yetersiz olması, beslenme bozukluğu, hijyen yetersizliği ve yetersiz alt yapı olanakları, göç edenlerin bulaşıcı hastalıklara yakalanmalarını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca göç edenlerin birçok stresörle karşı karşıya kaldığı, stresle başa çıkma mekanizmalarının yetersizliğine bağlı olarak fizyolojik ve psikolojik kaynaklı birçok sağlık problemle karşılaşıldığı belirtilmektedir. Temel sağlık hizmetlerinin bir parçası olan ana- çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerinin alımı açısından değerlendirildiğinde göç eden bireylerin bu hizmetlerden yeterince yararlanmadığı görülmektedir. Göç eden kadınların daha çok çocuk sahibi olduğu, etkili aile planlaması yöntemlerini konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları, doğum öncesi ve doğum sonrası bakım hizmetlerinden yeterince yararlanamadıkları, hastanede doğum yapma oranlarının düşük, evde yapılan doğum oranlarının ise yüksek olduğu görülmektedir. Bu durum anne ve çocuk ölüm oranlarının yüksek olmasına neden olmaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetlerine ve bu hizmetin önemli bir parçası olan hemşirelere göç eden bireylerin sağlığının korunması geliştirilmesi ve sürdürülmesi için sağlıkları üzerinde etkili olan değişkenlerin, yaşam şekillerin, sağlık davranışlarının belirlenmesinde ve müdahalesinde çok önemli roller düşmektedir.
Anahtar kelimeler: Göç, göç ve sağlık, hemşire
