HABER BÜLTENĐ
1 Ağustos 2006
Haber Özetleri
Irak
• Birleşik Irak Đttifakı üyesi Ali El-Edib El-Mada gazetesine yaptığı açıklamada, Vilayet Đşleri Bakanı Saad Tahir El-Haşimi ve bir devlet bakanının görevlerinden istifa ettiğini açıkladı. (EL-MADA GAZETESĐ)
• Irak Ordusu’nun Telafer’de baskıları artarak devam ediyor. Dün, Irak Ordusu askerleri Telafer’in Esselam Mahallesi’nde evlere baskın yaparak 3 kişiyi tutukladı. Tutuklananların evlerinde yapılan aramada çok sayıda patlayıcı maddenin ele geçirildiği bildirildi. (MUSUL HABER AJANSI)
• Ulusal Güvenlik Konseyi dün, Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin ofisinde toplandı. Irak Başbakanı Nuri El-Maliki toplantıda, Đngiltere, ABD ve Ürdün ziyaretlerinin sonuçlarını değerlendirdi. Irak’ın komşu ülkeleriyle ilişkilerinin ele alındığı toplantıda güvenlik konusu da konuşuldu. Toplantı sonunda Konsey tarafından yayınlanan bildiride Lübnan’a yapılan saldırılar kınandı.
(www.iraqipresideney.net)
• Göç ve Göçmenler Bakanlığı tarafından yayınlanan bildiride, Samarra’daki Şii mezarlıklarına yapılan saldırılar sonrasında, Irak’ın genelinde (Kürt Bölgesi hariç) göç eden ailelerin toplam sayısının 30.359 olduğunu açıklandı.
(www.iraqidewan.net)
• Irak Ordusu’ndan alınan bilgilere göre, Musul ile Duhok arasındaki kontrol noktasına bomba yüklü bir araç saldırdı. Saldırıda 4 kişinin öldüğü (Kürt), 10 kişinin de yaralandığı ifade edildi. (MUSUL HABER AJANSI)
• Irak Đslam Devrimi Yüksek Konseyi’nin (SĐCĐRĐ) eski Başkanı Muhammet Bakır El-Hekim’in ölümünün 3. yıldönümü münasebetiyle dün bir tören düzenlendi.
Törende konuşan Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Adil Abdülmehdi, Irak’ın
“güney” ve “orta” bölgelerinde federal bir bölgenin kurulacağını söyledi.
Abdülmehdi, bunun için 2 ay içerisinde bir yasa tasarısının düzenlenip Meclise sunulacağını bildirdi. El-Zaman gazetesi yayınladığı haberde bu Federal Bölge’nin başkanlığına Ammar El-Hekim’in getirileceğini bildirdi. (EL-ŞARK EL- AVSAT GAZETESĐ) (EL-ZAMAN GAZETESĐ)
• Irak Başbakanı Nuri El-Maliki, Pazar akşamı Irak Savunma Bakanı Abdülkadir Muhammet Casim, Đçişleri Bakanı Cabir El-Bolani ve Irak Ordusunun önde gelen subaylarıyla bir toplantı yaptı. Toplantıda bugün Bağdat’ta yapılacak
Güvenlik Planı toplantısının detaylarının konuşulduğu bildirildi. (EL-SABAH
GAZETESĐ)
• Ulusal Güvenlik Bakanı Şirvan El-Vaili, Đmara’da son günlerde artan gerginlik olaylarını sona erdirmek için dün şehri ziyaret etti. El-Vaili ziyarette Đmara Valisi ve Đl Meclis üyeleri yetkilileriyle bir araya gelerek şehrin durumunu görüştü. (www.nahrain.com)
• Musul’da yayınlanan ‘Telafer’ gazetesi yazarı Riyaz Muhammet Ali, kimliği belirlenemeyen kişiler tarafından dün öldürüldü. (www.iraq-ina.com)
• Çok Uluslu Güçlerin sözcüsü, dün Basra’da bir Đngiliz askeri üssüne havan topuyla saldırı düzenlendiğini açıkladı. Saldırı sonrasında Đngiliz askerleri saldırganları yakalamak için bölgede geniş çaplı bir operasyon başlattı.
(www.aswataliraq.com)
• 27 Temmuz’da Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) Tuzhurmatu’daki bürosuna düzenlenen saldırıda 1 kişi yaralanmıştı. Yaralının hastaneye götürülürken ölmesinin ardından KYB üyeleri hastaneyi basarak doktorları tartakladı. Bunun üzerine hastane müdürü (Türkmen) görevinden istifa etti.
(www.bizturkmeniz.com)
• Irak Devlet Başkanı Yardımcısı Adil Abdülmehdi, Đsrail'i, Lübnan'da ''katliamlar'' yapmakla suçladı. Abdülmehdi, başkent Bağdat'ta Devlet Başkanı, Başbakan ve diğer üst düzey hükümet yetkililerinin katıldığı toplantıda, Irak halkının da geçmişte birçok saldırıdan zarar gördüğünü belirterek, ''Irak'ta olan, şimdi Lübnan'da oluyor. Bugün katliamlar Lübnan'da ve Filistin'de yapılıyor'', diye konuştu. Adil Abdülmehdi, Đsrail'in yaptığı bu ''korkunç katliamların'' kardeşlik ve dayanışma duygularını harekete geçirdiğini sözlerine ekledi. (AA)(AP)
• Iraklı Şii lider Mukteda El Sadr, Arap ülkelerini, Đsrail’le yaşadığı krizde Lübnan'ın yanında yer almamakla suçladı ve bu ülkelerin ihtiyaç duyduğu dönemde aynı şeyi Irak'a da yaptıklarını söyledi. Sadr, düzenlediği basın toplantısında, Arap ülkelerinin kendilerini hayal kırıklığına uğratmalarına alışkın olduklarını belirterek, şöyle dedi: ''Irak konusunda sessiz kaldılar veya olumsuz biçimde müdahale ettiler. Çıkarlarına hizmet ettiğinde (Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in) Baas Partisine yardıma koştular; ancak şimdiki birliği desteklemekte başarısız oldular. Aynısını Lübnan'da yapıyorlar.
Yalnızca saçma sapan konuşuyorlar.'' BM'yi de ABD'nin kölesi olmakla suçlayan Sadr, BM'nin Đsrail güçleri ile Hizbullah gerillaları arasında acil bir ateşkes için çalışması gerektiğini sözlerine ekledi. Kuveytli milletvekilleri de ABD'yi Lübnan'daki savaşın arkasında olmakla suçladılar. Sünni milletvekili Halit El Adva, ABD'nin terörizmi kınarken aynı zamanda onu uyguladığını belirterek, Amerikalı siyasetçiler için ''köpekler'' ifadesini kullandı. Reform yanlısı milletvekili Ahmet Al Sadun da ülkesinin savaşa karşı ''açık ve katı'' bir tutum sergilemesi çağrısında bulunarak, ''Lübnan'ı hedef alan bombalar, (ABD Dışişleri Bakanı) Condoleezza Rice'ınkiler'', diye konuştu. (AA)(REUTERS)
• Irak'ın başkenti Bağdat'ın kuzeyinde, bir yola yerleştirilen bombanın patlaması sonucu 20 Iraklı asker öldü. Irak-ABD ortak askeri koordinasyon merkezi
kaynakları, bombanın, içinde 35 askerin bulunduğu bir otobüsün Tikrit'ten Beyci'ye giderken patladığını kaydetti. Saldırıda 13 askerin de yaralandığı bildirildi. Bu arada Irak'ın başkenti Bağdat'ta bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda ilk belirlemelere göre 14 kişi öldü, 11 de kişi yaralandı. Polis, park halindeki bomba yüklü aracın, Şii bölgesi Kerrada semtindeki bir bankanın karşısında infilak ettiğini bildirdi. (AA)(AP)(REUTERS)
• Bağdat'ın Kerrada semtinde cep telefonu satan bir dükkan ile yanındaki Irak- Amerikan Ticaret Odasından 26 kişinin kaçırıldığı açıklandı. Öte yandan polis, komando kıyafetleri giyen silahlı kişilerin, Bağdat'ın güneydoğusunda milyoner bir iş adamı ile iki oğlunu taşıyan aracı durdurarak, iş adamı ile oğullarını kaçırdığını bildirdi. (AA)(AP)
Orta Doğu
• Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, bölgede yükselen tansiyon nedeniyle orduya, hazırlık durumunu artırma çağrısında bulundu. Esad'ın, Suriye ordusunun kuruluş yıldönümünde yaptığı konuşmada, uluslararası koşullar ve bölgesel sorunlar nedeniyle, silahlı kuvvetlerin tüm kademelerinin çalışmalarını yoğunlaştırması ve hazırlıklarını artırmaları çağrısında bulunduğu belirtildi.
Suriye hükümetinin, yedeklerin göreve çağrılması yolunda resmi bir açıklama yapmadığı bildiriliyor. (AA)(AP)
• BM Güvenlik Konseyi, Đran'ın Ağustos ayının sonuna kadar nükleer faaliyetlerini askıya almasını öngören kararını kabul etti. Nükleer faaliyetlerini istenen tarihe kadar askıya almaması durumunda Đran'a yaptırımlar uygulanmasının yolunu açacak karar, 1'e karşı 14 oyla kabul edildi. Karara sadece Katar muhalefet etti. Kararda, Đran'dan uranyum zenginleştirme, yeniden işleme, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin tamamını askıya alması istenerek, 31 Ağustosa kadar isteklerin yerine getirilmemesi durumunda Konseyin, BM Sözleşmesinin 41. maddesinin 7. bölümü kapsamında ''gerekli önlemleri'' kabul edeceği belirtildi. 7. bölüm ekonomik yaptırımı içeriyor.
(AA)(REUTERS)
• Đran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Lübnan hükümeti ve halkına desteğinin yanı sıra Đsrail'in Kana katliamını kınamak için Lübnan'a gitti.
Suriye'de bulunan Muttaki, Đsrail'in Lübnan'a saldırmasından bu yana bu ülkeye giden ilk Đranlı yetkili oldu. Lübnan Dışişleri Bakanı Fevzi Salluk’la görüşen Mutteki'nin bugün Devlet Başkanı Emil Lahud ve Başbakan Fuad Sinyora’yla görüşmesi bekleniyor. (AA)(AP)
• Đsrail Başbakan Yardımcısı Şimon Perez, New York'ta Dış Đlişkiler Konseyi adlı düşünce kuruluşunda Orta Doğu’yla ilgili yaptığı konuşmada, Türkiye’yle ilgili görüşlerine de yer verdi. Perez, ''Bazı ülkeler var ki hem Müslüman hem de modern kalmanın en iyi yol olduğunu bize gösterdiler. Bence bu ülkelere en iyi örnek Türkiye; çünkü hem modern hem de Müslüman. Türkiye'de dindar bir parti seçimleri kazandığında hepimiz endişelenmiştik. Ama bakın neler oluyor?
Türkiye'nin Başbakanı din ve devlet işlerini birbirinden ayırıyor, ülke giderek daha da modern bir hale geliyor ve Avrupa Birliği'ne katılmak istiyor'', diye konuştu. Perez, Orta Doğu'da daha başka gelişmeler de olduğunu ifade
ederek, ''kendine özgü bir insan olan Libya lideri Muammer Kaddafi'nin bile değiştiğini, bunun beklenmedik bir şekilde olduğunu ve Kaddafi'nin saldırgan tavrından vazgeçtiğini'' ifade etti. (AA)
• Đsrail Başbakanı Ehud Olmert, hükümetin hava saldırılarını 48 saat için durdurduğunu açıklamasına rağmen, ''Ne şimdi, ne de önümüzdeki günlerde bir ateşkesin olmayacağını'' söyledi. Olmert, Đsrail ordusunun Hizbullah tehdidini ortadan kaldırıncaya dek operasyonlarını sürdüreceğini ifade etti.
Lübnan'da masum sivillerin istenmeyen ölümleri için üzüntülerini dile getiren Olmert, Đsrail'in savaşının onlara karşı değil, onların arasında hareket eden teröristlere karşı olduğunu tekrarladı. (AA)
• Đnsan Hakları Đzleme Örgütü (Human Rights Watch), Lübnan'ın Kana kasabasındaki 50'den fazla sivilin ölümünün tüm sorumluluğunu Đsrail ordusunun taşıdığını; ancak Hizbullah'ın da Đsrail'deki sivillere roket saldırısı düzenlemekle savaş suçu işlediğini belirtti. Merkezi New York'ta bulunan örgütün bildirisinde, Kana bombardımanının, ''Đsrail ordusunun güney Lübnan'ı özgür atış bölgesi yaptığı izlenimi verdiği'' kaydedildi. ''Đsrail ordusu, hala bölgede bulunan herhangi birini saldırı düzenleyebilecek bir militan olarak kabul ediyormuş gibi görünüyor'' denilen bildiride, militanlar ve sivil halk arasında ayrım yapılmayışının ve bunun yinelenmesinin savaş suçu olduğu vurgulandı. Bildiride, güney Lübnan'daki köylerde on binlerce sivilin bulunduğu, bu insanların büyük çoğunluğunun, yolların tahrip olması, yakıt yokluğu, taksi fiyatları, hasta yakınlarının bulunması veya devam eden Đsrail saldırıları gibi nedenler yüzünden bu bölgeden kaçamadığına dikkat çekildi.
Örgütün bildirisinde, Hizbullah'ın da Đsrail halkına karşı roket saldırıları düzenlediği, ''uluslararası insan haklarının ciddi ihlali olan bu eylemlerin de savaş suçu olduğu'' belirtildi. (AA)(AFP)
• Đsrail güvenlik kabinesi oybirliğiyle Lübnan'daki kara harekatının genişletilmesini onayladı. Bu karar, Đsrail kara birliklerinin Hizbullah militanlarını vurmak için Lübnan içlerine kadar ilerleyeceği anlamına geliyor.
Amaç ise, muhtemelen Hizbullah'ı Đsrail sınırından uzaklaşmaya zorlayıp, güvenlik şeridi oluşturulmasını sağlamak olacak. Đsrail'in umudu, bu güvenlik bölgesini, Birleşmiş Milletler'in oluşturacağı istikrar gücünün desteğinde kontrol edebilmek. (BBC)
• Hindistan ve Pakistan, Hindistan'ın ticari kenti Bombay'deki demir yolu ağında düzenlenen bombalı saldırıların ardından duraklayan barış sürecine yeniden başlama kararı aldı. Bangladeş'in başkenti Dakka'da, Güney Asya Bölgesel Đş Birliği Forumu toplantısına katılan Hindistan Dışişleri Bakanı Shyam Saran ve Pakistan Dışişleri Bakanı Riaz Muhammed Han, 11 Temmuzdaki saldırıların ardından bir araya gelen ilk üst düzey yetkililer oldu. Saran, Han’la yaklaşık bir saat süren görüşmenin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, iki ülke arasındaki barış sürecinin önemli olduğunu ve etkilenmediğinin gösterilmesi için bütün çabalanın sarf edilmesi gerektiğini vurguladı. Pakistanlı Bakan Han ise ''barışın önemli olduğuna hepimiz inanıyoruz. Bunu devam ettirmekten başka seçenek yok'', diye konuştu. (AA)(AP)
Avrupa Birliği
• Almanya Başbakanı Angela Merkel, Orta Doğu'daki gelişmelerle ilgili olarak Đngiltere Başbakanı Tony Blair’le telefon görüşmesi yaptı. Alman hükümet sözcüsü Ulrich Wilhelm, başkent Berlin'de yaptığı açıklamada, Merkel ve Blair'in, Đsrail'in Kana'ya düzenlediği hava saldırısında çok sayıda sivilin ölmesinden duydukları üzüntüyü dile getirdiklerini bildirdi. Wilhelm, iki başbakanın, askeri harekâtların dengeli olması ve sivil halk arasında can kaybının önlenmesi gerektiğini belirttiklerini, bu acı olayın bölgede bir an önce ateşkes sağlanmasının gereğini ortaya koyduğunu kaydettiklerini sözlerine ekledi. Wilhelm ayrıca, Alman hükümetinin Orta Doğu'daki gelişmelerden büyük endişe duyduğunu, yardım koridorunun açılabilmesi için Đsrail'in hava saldırılarını iki gün durdurduğuna ilişkin açıklamayı memnuniyetle karşıladığını söyledi. Lübnan'daki saldırıların sona erdirilmesi için geniş çaplı siyasi bir çözümün gerekli olduğunu ifade eden Wilhelm, bunun için Đsrail'e yönelik saldırıların durdurulmasının da şart olduğunu kaydetti. (AA)
• AB Dönem Başkanı Finlandiya'nın çağrısı üzerine bugün Brüksel'de toplanacak AB Dışişleri Bakanlarının, Lübnan'da muhtemel bir ateşkes, siyasi anlaşma ve uluslararası güç yerleştirilmesini ele alacakları bildirildi. AB'den yapılan açıklamada, toplantıda bölgede kötüleşen insani durumun ve Filistin'in de ele alınacağı kaydedildi. Öte yandan, BM Genel Sekreteri Kofi Annan'la da görüşen Finlandiya Dışişleri Bakanı Erkki Tuomioja, yaptığı açıklamada, BM Güvenlik Konseyinin bu hafta içinde ateşkes konusunda karar alabileceğini söyledi. (AA)
• Yunanistan Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni, Atina'nın Türkiye'nin AB sürecini desteklediğini; ancak açık çek vermediğini söyledi. Bakoyanni, yurtdışında görevli Yunan büyükelçilerle yaptığı yıllık toplantıda, Türkiye'nin AB süreciyle Kıbrıs'ta sorunun çözülmesi konularına değindi. Atina Haber Ajansının (ANA) haberine göre Bakoyanni, Atina'nın, Türkiye'nin AB'ye üyeliği konusunda ilerleme kaydedememesi durumunda izleyeceği alternatif tutumu gözden geçirdiğini söyledi. Türkiye'nin önemli bir yükümlülüğünün Ankara Protokolünü uygulamaya koyması olduğunu belirten Bakoyanni, ''Türkiye'nin son anda dahi olsa Avrupa'nın kendisiyle müzakerelere devam etmesini sağlayacak gerekli hareketlerde bulunacağını umuyoruz. Gerek Kıbrıs Hükümeti (Rum), gerekse diğer üye ülkelerle gelişmelerin en iyi şekilde ele alınabilmesi için temastayız.
Türkiye nasıl kendi çıkarlarını gözetiyorsa Yunanistan da aynısını yapıyor.
Yunanistan'ın çıkarı, egemenlik haklarına, sınırlara, görevlerini hür biçimde yerine getirmesi gereken Đstanbul Fener Rum Patrikanesiyle Rum azınlığa ve haklarına saygı gösterilmesidir'', ifadesinde bulundu. Kıbrıs korusuna da değinen Bakoyanni, Atina'nın, BM kararları çerçevesinde, Kıbrıs'ın AB üyeliği de göz önüne alınarak adil ve kalıcı bir çözüm bulunmasını desteklediğini kaydetti. (AA)
Kıbrıs
• KKTC ve Kıbrıs Rum Yönetimi, Kıbrıs sorununun özüne ilişkin başlıklar listesi ve günlük konuları ele alacak teknik komitelerle ilgili önerilerini, Birleşmiş
Milletler (BM) Genel Sekreterinin Kıbrıs Özel Temsilcisi Michael Möller'in Lefkoşa ara bölgedeki ikametgâhında teati etti. Teati işlemini, KKTC Cumhurbaşkanlığı Müsteşarı Raşit Pertev ile Rum Yönetimi lideri Tasos Papadopulos'un Diplomatik Büro Şefi Tasos Conis yaptı. (AA)
Diğer Haberler
• ABD savunma çevrelerinin dergisi olarak bilinen Defense News, Türkiye'nin, hava savunmasını ilerletmek amacıyla 30 adet yeni F-16 savaş uçağı satın almayı planladığını yazdı. Dergiye konuşan bir Türk yetkili, bu konuda uçakların üreticisi Amerikan Lockheed Martin şirketiyle görüşmelerin sürdüğünü belirtti. Haberde, F-16'lar konusunda gelecek aylarda anlaşmaya varılabileceği kaydedildi. Türkiye'nin, F-16'ların halen en modern versiyonları arasında yer alan ''F-16 Block 52+'' modelini almak istediği ve projenin bedelinin 1.5 milyar dolar civarında olabileceği belirtildi. Yunanistan da geçen yıl aynı savaş uçaklarından 30 adet satın almayı kararlaştırmıştı.
Yunanistan'ın uçaklarının 2009'da teslimi öngörülüyor. Bu arada Türkiye, tarihinin en büyük savunma projesi niteliğini taşıyan yeni nesil savaş uçağı alımı programında, halen ABD önderliğinde geliştirilmekte olan F-35 ve Avrupa'da üretilmeye başlanan Eurofighter seçenekleri üzerinde duruyor.
Toplam 10 milyar dolar tutarında olan ve yaklaşık 100 uçağı kapsayacak bu projede Türkiye'nin, kararını bu yıl sonuna kadar vermesi öngörülüyor.
Türkiye, bu projede yaklaşık 5 milyar dolar değerinde yerli sanayi katkısını şimdiden garantilemiş bulunuyor. (AA)
Dünya Basını
Đngiltere gazetelerinin manşetlerinde Đsrail Başbakanı Ehud Olmert'in Hizbullah Đsrail sınırından uzaklaştırıncaya kadar ateşkesi kabul etmeyecekleri yolundaki açıklaması yer alıyor.
Daily Telegraph gazetesi, Pazar günü 48 saatliğine hava saldırılarını durdurmayı kabul eden Đsrail'in daha sonra bu karara uymadığını hatırlatarak Başbakan Ehud Olmert'in generallerin ve kamuoyunun baskısıyla geri adım atmak zorunda kaldığını yazıyor: "Olmert'in bu kararı askerlere danışmadan aldığı anlaşılıyor. Hatta bazı yüksek rütbeli subayları hava saldırılarının durdurulması kararını gazetecilerden duydu. "Şaşkınlık içindeki askeri yetkililer, Hizbullah'a mücadelelerinde diplomatik açıdan zamana karşı yarıştıklarını söylediler. Đsrail gazetelerinde de çoğu çocuk, 50'den fazla sivilin öldüğü Kana saldırısına rağmen saldırıların durmaması gerektiği yönünde yazılar çıktı. "Yedioth Ahranot gazetesi, 'Eğer bu savaşta başarısız olursak, Đsrail Orta Doğu'da var olamaz', diye yazdı. Maariv gazetesi de Olmert'in dünyaya 'Özür dilemeyeceğiz, pişman değiliz. Yahudi devleti artık ayaklar altında ezilmeyecek', diye haykırması gerektiğini savundu. "Sonunda Olmert Hizbullah'ı Đsrail'e saldıramayacak duruma getirinceye kadar bu savaşı bitirmeyeceklerini ilan etmek zorunda kaldı. "
Financial Times, Đsrail'in bu kararıyla acilen ateşkes sağlanması için yürütülen çabaların ağır bir darbe aldığını belirtiyor. Gazete bu süreçte Đsrail'e
karşı harekete geçmesi için Amerika Birleşik Devletleri üzerindeki baskıların artacağını belirtiyor: "Arap müttefikleri, kamuoylarının baskısıyla artık Washington'dan Đsrail'i durdurmasını istiyor. Irak'taki Şiilerin dini lideri Büyük Ayetullah Ali El Sistani ABD'yi üstü kapalı bir şekilde uyardı ve Đslam dünyasının Lübnan'da ateşkese engel olanları bağışlamayacağını söyledi."
Gazete, BM Güvenlik Konseyi'nde Lübnan'a barış gücü gönderilmesiyle ilgili müzakerelerin siyasi durum belirginleşinceye kadar ertelendiğini, farklı karar tasarıları hazırlayan ABD ve Fransa arasında diplomatik savaş yaşanacağını yazıyor: "Washington'un çözüm önerisi, Lübnan'da düzeni Birleşmiş Milletler askerlerinin sağlamasını öngörüyor. Washington'a göre bu güç gerekirse zor kullanarak Hizbullah'ı silahsızlandırmalı. "Öncelikle ateşkes isteyen Paris ise bunu taraflar arasında varılacak bir anlaşmanın izlemesi gerektiğini düşünüyor. Fransa Lübnan'da uluslararası bir gücün konuşlandırılmasının ancak bu aşamalardan sonra gündeme gelmesi gerektiğini söylüyor.
"Uluslararası güce karşı çıkan ve hem Lübnanlıların hem de Arap halkının gözünde desteğini artıran Hizbullah ise ateşkes için herhangi bir koşulu kabul etmemekte ısrarlı."
Financial Times başka bir haberinde de Kasım ayında yapılacak ara seçimler öncesinde Washington'un Đsrail'e koşulsuz desteğinin yeni muhafazakârları sevindirirken, ılımlıları düş kırıklığına uğrattığını belirtiyor: "Mayıs ayında Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın, nükleer programı konusunda Đran'a bazı koşullarla müzakereler için yeşil ışık yakmasından sonra yeni muhafazakârlarla Beyaz Saray arasındaki ayrışma doruğa çıkmıştı. "Ancak Lübnan saldırılarından sonra yeni muhafazakârlar Beyaz Saray'la barıştı.
Ilımlılarla şahinler arasındaki ayrım ise daha da derinleşti. "Bir süre öncesine kadar yeni muhafazakâr akımın önde gelen isimlerinden olan Francis Fukuyama'ya göre, Amerikan toplumunda Irak örneğindeki gibi bir bölünme söz konusu. "Bir tarafta Bush'un arkasında olanlar diğer tarafta da Amerikan diplomasisinin yönü konusunda paniğe kapılanlar var. Eski Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Zbigniew Brzesinski'ye göre, kendini askeri yöntemlerle siyasi hedeflere ulaşılabileceğine inandıran Washington Irak'tan hiç ders almadı."
Independent'ta yazan eski Đngiliz diplomat Oliver Miles da Lübnan krizinde Washington'un rolünü değerlendirirken şu saptamayı yapıyor: "Bush ve Đngiltere Başbakanı Tony Blair'e göre kriz teröristlerin, 'özgürlük ideolojisi'ne tepkilerinden kaynaklanıyor. "Bu gerçeklerle bağdaşmayan çocukça bir görüş.
Sorun, Đngiltere ve diğer ülkelerin Orta Doğu meselesini Amerika'ya havale etmelerinden, meydanı Washington'a bırakmalarından kaynaklanıyor. "Đsrail yanlısı tutumu nedeniyle ABD'nin bunu başarabilmesi mümkün değil.
Meselenin özünde Arap-Đsrail anlaşmazlığı var. Yol haritasındaki ana unsur, Đsrail'le Arapların anlaşmayla sonuçlanacak müzakereler için karşılıklı adımlar atması zorunluluğu. "Fakat ABD ve müttefikleri özellikle de Đngiltere, terörle savaşlarına odaklanarak bu amaçtan uzaklaştı. Bunun sonucunda barış sürecinde üzerine düşeni yapmasını sağlamak için Đsrail üzerinde baskı kurulamadı. Barış süreci durdu ve aralarında Đsrail'in yok edilmesi gerektiğini savunanların da bulunduğu aşırılar güç kazandı.
Guardian'da yazan George Monbiot ise ABD Başkanı George W. Bush'a atfen, "Periler Ülkesi'nin Kralı, Orta Doğu'daki gerçekleri kavrayamıyor", diyor:
"Kral, her şeyi teröristlerin, kötü adamların yaptığını söylüyor. Doğru son krizde ilk kurşunu Hizbullah sıktı. Ama durup dururken değil. "Đsrail'in daha önceki yıllarda Lübnan'ı işgali, hala Golan Tepeleri'ni elinde tutması, işgal altındaki Batı Şeria'da Yahudi yerleşimleri kurması, Gazze'de sivilleri, elektrik santrallerini, köprüleri, boru hatlarını bombalaması çocukları öldürmesi, Filistinli siyasi liderlere suikast düzenlemesi, Bush'a göre hayali ve hiçbir siyasi sonuç doğurmayacak şeyler. "Aynı şey, Irak'ın işgali ve Bush'un Đran ve Suriye'ye tehditleri için de geçerli. Bush özgürlük ve demokrasinin sonunda zafere ulaşacağı bir masalın içinde yaşıyor. "Orta Doğu'da tüm tarafların dahil olacağı bir uzlaşmayı, kendi dünyasında yaşayan Bush'un liderliğindeki bir ABD sağlayamaz."
Haftanın Yorumu
Ufuk Turu
Bu haftaki, Ufuk Turu’nda Orta Doğu’daki gelişmeler ele alınıp, kısa bir değerlendirme sunulmaya çalışılmıştır. Irak’ta Devam Eden Çatışma Ortamı, Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin ABD ziyareti ve Lübnan’a Yönelik Saldırılar ve Uluslar arası Toplumun Tepkisi değerlendirilmiştir.
Irak’ta Devam Eden Çatışma Ortamı
Irak’ta özellikle Kerkük ve Bağdat’ta süren çatışmalar yoğunluğunu korumaktadır. Irak’ta daha önceki dönemde direnişçiler ve ABD güçleri arasında devam eden, ülkenin geneline yayılan çatışmalar, bugün etnik/
mezhepsel unsurlar arasında cereyan etmekte ve Irak’ın belli bölgelerinde yoğunlaşmaktadır. Kerkük’teki çatışmalarda genellikle Türkmenler hedef alınmakta, şehirde etnik temellere dayanan bir şiddet ortamı yaşanmaktadır.
Bağdat’a ise Şiiler ve Sünniler arasında yaşanan mezhep çatışmaları damgasını vurmaktadır. Bağdat’taki olayların Şiiler ve Sünnilerin Bağdat’taki sokakları aralarında paylaşmaları noktasına vardığı, bu anlamda şehrin tıpkı Yahudiler, Müslümanlar, Hıristiyanlar ve Ermeniler arasında bölünmüş olan Kudüs’e benzediği ifade edilmektedir. Bağdat’ta yaşananlar karşısında, ABD’nin Irak’ın diğer bölgelerindeki askerlerinin bir kısmını Bağdat’a konuşlandıracağı haberleri gelmektedir.
Şiiler- Sünniler arasında devam eden çatışmalar karşısında Birleşik Irak Đttifakı ve Irak Uzlaşma Cephesi 11 kişilik bir komisyon oluşturmuş, çatışmaların durması, çok uluslu güçlerin çekilmesi yönünde çağrılarda bulunmuştur.
Ancak, var olan şiddet olaylarını durdurmada bu tip girişimlerin yetersiz kaldığı gözlemlenmektedir. Bu anlamda Irak’ta merkezi bir otoritenin olmayışı eksikliğini her geçen gün daha da fazla hissettirmekte, hükümetin kurulması ile ülkenin istikrara kavuşacağı beklentilerini boşa çıkarmaktadır. Ülkede güvenliği ve istikrarı temin etme çabalarının aksine atılan bazı adımların Irak’ı daha da belirsizliğe sürüklediği gözlemlenmektedir. Musul’un doğu bölgesinin Irak Ordusu’na teslim edilmesi bu durumu doğrulamaktadır. Alınan kararla Musul’un peşmerge kontrolüne girmesi sağlanmış, Musul’da önümüzdeki günlerde şiddet olaylarının yaşanmasına zemin hazırlanmıştır.
Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin ABD Ziyareti
Irak Başbakanı Maliki, ABD’ye yönelik bir ziyaret gerçekleştirmiş, ABD Başkanı George W. Bush’la bir araya gelmiştir. Ziyareti öncesinde, Maliki Bush’tan, Irak’ta suç işleyen ABD’li askerlerin Irak kanunlarına göre yargılanmasını, Đsrail’in Lübnan’a saldırısının durdurulmasını ve Irak birliklerine komutada daha çok özerklik verilmesini isteyeceği ve bu anlamda ABD ile ters düşeceği ifade edilse de, Maliki ziyaret esnasında ABD politikaları ile uyumlu bir görüntü sergilemiştir. Hatta Maliki’nin ABD’nin politikalarını destekleyici bir tavır içerisine girmesi ve Irak’a daha fazla askeri birlik gönderilmesi konusunda ABD’li yetkililerle anlaşması, Kongre içerisinde yer alan savaş karşıtı bir kişi tarafından dahi eleştirilmiştir. Maliki’nin, ABD ziyareti esnasında sergilediği Amerikancı tutum, Irak içerisinde de tepkilere neden olmuş, Sadr, Maliki’nin ABD gezisinin, Irak’ta ABD varlığının devam etmesine neden olabileceği gerekçesiyle kınamıştır. ABD desteğiyle atanan Irak Başbakanı’nın ABD siyaseti ile ters düşmemesinin, hatta destek vermesinin şaşırtıcı olmadığı değerlendirilmektedir.
Maliki’nin ziyareti esnasında PKK konusu da gündeme gelmiş, terör örgütü PKK ile mücadelenin daha agresif yapılacağı ve Türkiye-ABD-Irak arasında üçlü bir mekanizma çerçevesinde bazı önlemler alınacağı ifade edilmiştir. Bu anlamda, PKK’ya ilişkin mesajların ve mücadele edileceğine dair sözlerin gerçeklikten uzak olduğu ve Türk yetkilileri ve kamuoyu nezdinde olumlu bir imaj çizme amacı taşıdığı değerlendirilmektedir.
Lübnan’a Yönelik Saldırılar ve Uluslar arası Toplumun Tepkisi
Đsrail’in Lübnan’a yönelik saldırıları 20. gününde tüm şiddeti ile devam etmektedir. Đsrail, son 20 günün en kanlı katliamına güneydeki Kana kasabasında imza atmış, hava saldırısında 37'si çocuk en az 60 sivil öldürülmüştür. Đsrail'in Kana katliamına birçok ülke sert tepki gösterirken, ABD saldırıyı kınamaktan kaçınmıştır.
Đsrail’in Lübnan’a yönelik saldırıları karşısında uluslar arası bir yaptırım uygulama veya ateşkes çağrısında bulunma çabaları ABD engeline takılmaktadır. Geçtiğimiz hafta Roma’da, saldırılarla ilgili olarak 15 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen konferansta, bir ateşkes çağrısında bulunulacağı beklentileri, ABD’nin muhalefeti ile engellenmiş, “acil ateşkese yönelik çalışma” ifadesi ile yetinilmek durumunda kalınmış, Roma’daki toplantıdan herhangi bir somut sonuç çıkmaması da Đsrail tarafından, saldırılarına “yeşil ışık” yakıldığı şeklinde yorumlanmıştır. BM Güvenlik Konseyi, Đsrail tarafından Lübnan’da BM gözlem noktasına düzenlenen ve dört gözlemcinin ölümüne yol açan saldırıyı kınayan bir bildiriyi dahi ABD’nin muhalefeti nedeniyle yayınlayamamıştır.
Tüm bu gelişmeler, Đsrail’in Lübnan’a yönelik saldırılarının altında “meşru müdafaa” hakkının yatmadığını ve ABD ile yürütülen ortak bir projenin ürünü olduğu şüphelerini güçlendirmektedir. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’ın Ortadoğu gezisi sırasında Lübnan’daki büyük yıkımı “Ortadoğu’nun doğum sancıları” olarak nitelendirmesi ve “yeni bir Ortadoğu’nun zamanı geldi”
şeklinde bir ifade kullanması Đsrail saldırılarının arkasında ABD olduğu tezini
kuvvetlendirmektedir. ABD ve Đsrail, Ortadoğu’daki tüm dengeleri ve sınırları değiştirme amacı ile koordineli bir şekilde hareket etmekte, ABD’nin gücü, uluslar arası toplumun herhangi bir karar almasını engellemekte, bu durum ise Ortadoğu’nun her geçen gün daha da belirsizliğe doğru sürüklenmesine yol açmaktadır.
