Türkiye'deki kültür sanat sektörü gündeminde en önemli konu u anda Kültür ve Turizm ş Bakanlığı taraf ndan haz rlanan Türkiye Sanat Kurumu'nun kurulu una dair yasa ı ı ş
tasar s d r. Bu yasa tasar s ; hem Türkiye Sanat Kurumu'nun kurulmas ile özellikle Devlet ı ı ı ı ı ı Tiyatrosu ile Opera ve Balesinin kapat laca yönünde endi elere yol açmas hem de ı ğı ş ı sektörün muataplar n n sürecinin dı ı ışında b rak lmas nedeniyle tüm kültür sanat ı ı ı
çevrelerince hakl ele tirilere maruz kalmaktad r. Oyuncular Sendikas ve tüm di er sanat ı ş ı ı ğ kurumlar olarak Bakanlı ığın kültür sanat sektörüne dair yapmaya çal tış ığı de i ikliklere ve ğ ş yasa tasar s na dahil olma çal malar m z tasla n kamuoyuna sunuldu u tarih olan 3 Martı ı ış ı ı ğı ğ 2013 ten öncesine dayanmaktad r. A a da hem bu süreci hem de neden tasar ya kar ı ş ğı ı şı oldu umuzun detaylar n bulabilirsiniz. ğ ı ı
06 Haziran 2012 tarihinde İŞ İT SAN' n organizasyonu ile Oyuncular Sendikas olarak ehirı ı Ş Tiyatrosu oyuncular ile birlikte TBMM’ni ziyaret ett imizde, ba ta TBMM ba kan olmak ğ ş ş ı üzere tüm partilerin grup ba kan vekilleri ve çe itli milletvekilleri ile görü meler yapm ve ş ş ş ış o s rada gündemdeki stanbul ehir Tiyatrolar ve ödenekli tiyatrolar tart malar ile ilgili ı İ Ş ı ış ı görü lerimizi payla m t k.ş ş ış ı
Görü lerimizin sonucu olarak Türkiye’de sanatta kamu finansman n revize edilmesi ş ı gerekti ini vurgulam ve bunun için kapsaml bir çal ma yürütmek ve mevcut sanat ğ ış ı ış kurumlar na dünyaya bile örnek olabilecek güncel modeller geli tirmek ihtiyac oldu unu ı ş ı ğ belirtmi tik. Bu çal malar n sanatç lar, sivil toplum kurulu lar , üniversiteler, özel sektör, ş ış ı ı ş ı devlet ve yerel yönetimlerin i birli i ile gerçekle tirilerek, sivil diyalo un yeni model ş ğ ş ğ aray lar için temel te kil etmesini teklif etmi tik.ış ı ş ş
Benzer görü lerimizi çe itli ekillerde Kültür ve Turizm Bakanlş ş ş ığı'na da iletmi tik. Ayr ca ş ı
kamuoyu ile de payla m t k.ş ış ı
Bugün geldi imiz noktada ise tüm kamuoyunda Kültür Bakanlğ ığı ı’n n TÜSAK Tasar s ı ı olarak bilinen yasa tasar s tartı ı ışı ıl yor. Peki nedir bu TÜSAK Tasar s ?ı ı
Bakanl k Müste ar n n kendi ifadesine göre on y ld r üzerinde çalı ş ı ı ı ı ışılan bu taslak sanat n ı desteklenme faaliyetlerini tek elde toplamak ve bakanl a ba l baz kurumlar n güya ığ ğ ı ı ı
“revize” edilmesi amac ta yor. Ancak tasar n n içeri ine bak ldı şı ı ı ğ ı ığında an lan amaçlarla ı hiçbir ekilde örtü medi i net ekilde fark ediliyor. ş ş ğ ş
Ba ta sanatç kurulu lar olmak üzere tüm toplumun tepkisini çeken taslakta kabul ş ı ş ı edilemeyecek nitelikte, di er maddeleri tart maya daha gerek b rakmayacak derecede ğ ış ı ölümcül iki hata göze çarp yor:ı
1- Türkiye’nin tüm sanat üretim deste inin Bakanl k tasarrufuna terki. ğ ı
An lan taslak uyar nca 11 ki ilik bir Türkiye Sanat Kurulu kurulacak. Bu kurulun ı ı ş TAMAMI Bakanlar Kurulu taraf ndan atanacak ki ilerden olu acak ve bu kimseler ı ş ş bakanl k MEMURU olarak i görecekler. Yani tamamen objektif kriterlere ı ş
dayanmas gereken da t m sistemi, mevcut siyasi iradenin iki duda aras na, ı ğı ı ğı ı üstelik hiçbir kriter olmaks z n, terk edilecek. ı ı
2- Devlet Tiyatrolar ile Devlet Opera ve Balesi Kurulu Kanunlar n n La vedilmesi:ı ş ı ı ğ Türkiye sanat hayat n n belki de en önemli kurumlar Devlet Tiyatrosu ile Devlet ı ı ı Opera ve Balesi bu tasar yasala tı ş ığı takdirde la vedilecek. Cumhuriyet Devriminin ğ belki de en önemli kazan mlar ndan olan, binlerce sanatç ya istihdam sa layan, ı ı ı ğ
kuruldu u günden bu yana yaptğ ığı özverili çal malar ile sanat Anadolunun dört birış ı ı yan na yayan, üstelik çok zor ko ullarda ve dünya standartlar n n çok alt nda ı ş ı ı ı
maa lar almalar na ra men büyük bir fedakarl k ile sanat üreten sanatç lara sahip ş ı ğ ı ı böylesi iki kurum bir kalemde, kimseye sorulmadan haz rlanan bir taslakla ı
katledilecek.
Di er tüm eksiklikleri bir yana, s rf bu iki kalem dahi ba l ba na TÜSAK tasla n kabul ğ ı ş ı şı ğı ı edilemez hale getirmektedir. Üstelik ilgili tasla n kamuoyu ile resmi olarak ğı
payla lmamas , aylar süren bu belirsizli in ve s zd r lan tasla n kabul edilemez içeri inin şı ı ğ ı ı ı ğı ğ sanat camias nda hakl bir öfkeye neden olmas taraflar n uzla mas n da olanaks z hale ı ı ı ı ş ı ı ı getirmektedir.
En sert tart malar n ya andış ı ş ığı ve tüm sanatç lar n hakl olarak ayaklandı ı ı ığı böylesi bir ortamda Bakanl k TÜSAK ile ilgili görü lerini almak için kültür ve sanat aktörlerini 3 Mart ı ş 2014 tarihinde Ankara’da yap lan resmi toplant da bir araya getirdi. Bu çaba bir sivil ı ı diyalog çabas gibi görünebilir, ne yaz k ki de ildir. Çünkü TÜSAK' n varlı ı ğ ı ığı ile ilgili temel sorular sorulmadan nas l olmas gerekti ini tart mak, kültür ve sanat alan nda Cumhuriyetı ı ğ ış ı tarihinin en köklü de i ikliklerinden birini yapmak için yeterli de ildir. öye aç klayal m; ğ ş ğ Ş ı ı TÜSAK ya da yap lacak herhangi bir de i ikli i gündelik olarak uygulayacak olanlar, ister ı ğ ş ğ bugüne kadar bir kurumda, ister ba ms z olarak çal m olsun kültür ve sanat alan nda ğı ı ış ış ı çal anlard r. Kültür ve sanat alan nda çal anlar n n sorunlar ve bundan sonra nas l ış ı ı ış ı ı ı ı üretecekleri ile ilgili olarak kendileri ile tartışılmadan bir çözüm bulunmu , imdi sadece bu ş ş çözümün detaylar ile ilgili onlarla konu maya karar verilmi tir. ı ş ş
TÜSAK bir sivil diyalog sürecinin sonucunda üretilmi bir formül olarak ortaya ş
ç km bir kurum de ildir. Öncelikle TÜSAK' n varlı ış ğ ı ığı ın sorgulamak istiyoruz:
• Türkiye’de sanatta kamu finansman n revize edilmesi gerekti ine inanan bir kurum ı ğ olarak ö renmek isteriz ki; TÜSAK' n bu tür bir revizyonun cevab olaca na ne ğ ı ı ğı
ekilde karar verilmi tir? Kim karar vermi tir? Böyle bir karar verilmeden önce nas l
ş ş ş ı
bir süreç i letilmi tir?ş ş
• Avrupa Birli i'ne girmeye çal tğ ış ığı ım z bir süreçte, kültür ve sanat alan ndaki bu ı kadar büyük bir dönü üm neden Avrupa Birli i üye ülkeleri ile birlikte oturulup ş ğ çalışılmad ? ı
• San yoruz ki bir konsey, kurum ya da kurul konusunda en çok Britanya örnek ı al n yor. Britanya'da kamu kurulu u niteli indeki sanat kurumlar n n varlı ı ş ğ ı ı ığı unutuluyor. Royal Opera, Royal Philarmonic, National Theatre, National Opera, BBC Symphnoy, vb. Ve bunlar n hepsinin bir de Galler, skoçya versiyonlar var.ı İ ı
TÜSAK tart mas na geçmeden önce a a daki konular n tartış ı ş ğı ı ışılmas elzemdir ve ı Oyuncular Sendikas 'n n bu konudaki görü leri, daha önce çe itli mecralarda, çe itli ı ı ş ş ş defalar vurgulam oldu u gibi, nettir. E er kültür ve sanat alan nda Cumhuriyet tarihinin ış ğ ğ ı en büyük de i ikliklerinden biri yap lacaksa bunun aceleye getirilmesi geri dönülmesi ğ ş ı imkans z sonuçlar do uracakt r. ı ğ ı
• Devlet Tiyatrolar , Devlet Opera ve Balesi, Devlet Senfoni Orkestralar , ehir ı ı Ş Tiyatrolar gibi kurumlar n varlı ı ığı; Türkiye'nin yarat c endüstri alan nda geli imi, ı ı ı ş Türkiye'nin ve bulunduklar ehirlerin marka de erine sa lad klar katk , çe itli ı ş ğ ğ ı ı ı ş katmanlarda sa lad klar katma de er, yaratt klar sosyal girdi aç s ndan ğ ı ı ğ ı ı ı ı
vazgeçilmezdir.
• Yarat c lı ı ığın öne ç kabilmesi, dolay s yla yukar da say lan girdilerin sa lanabilmesi ı ı ı ı ı ğ için kamu yarar na çal an ve kamu finansman ile üretim yapan sanat kurumlar ı ış ı ı
artt r. Türkiye'nin kendisine rakip olarak gördü ü ülkelere bak l rsa bunun oralarda
ş ı ğ ı ı
da geçerli oldu u görülecektir.ğ
• Sanat, t pk e itim ve sa l k gibi sadece özel sektöre ve bireylerin ya da gruplar n ı ı ğ ğ ı ı giri imcili ine b rak labilecek bir alan de ildir.ş ğ ı ı ğ
• Türkiye'de kamu finansman ile varl k gösteren köklü sanat kurumlar n n ı ı ı ı
modellerinin güncellenmesi gerekmektedir. Bu güncelleme, bu kurumlar ortadan ı kald rarak de il, onlar güçlendirerek ve Türkiye'nin kendisine rakip olarak gördü ü ı ğ ı ğ ülkelerdeki muadilleri ile yar acak hale gelmelerini sa layarak olabilir.ış ğ
• İhtiyaç duyulan güncelleme için model tart malar na geçmeden önce, bu ış ı tart malar n nas l bir model ve yöntem ile yap laca tartış ı ı ı ğı ışılmal d r.ı ı
• Tart malar için; sanatç lar, sivil toplum kurulu lar , üniversiteler, özel sektör, devlet ış ı ş ı ve yerel yönetimlerin yani konunun tüm aktörlerinin etkin kat l m sa layaca sivil birı ı ğ ğı diyalog modeli olu turulmal d r. ş ı ı
• Oyuncular Sendikas kentlerin önemli rol oynadı ığı, ademi merkeziyetçi, sanatsal özerk olan, mali aç dan effaf, hesap verebilir, tüm sanatç lar n istihdam n mümkünı ş ı ı ı ı k lan, sürdürülebilir, k sa, orta ve uzun vadeli hedefleri olan, her alanda uluslararas ı ı ı standartlar benimseyen kamu finansman ile desteklenen sanat kurumlar n n var ı ı ı ı edilmesini savunmaktad r.ı
An lan tüm nedenlerden ötürü Oyuncular Sendikas TÜSAK’ n gerek yetersiz ve ı ı ı tepeden inme haz rl k safhas , gerekse de öldürücü mahiyetteki içeri i nedeni ile ilgili ı ı ı ğ
tasar ya kesin olarak kar d r ve kar durmaya devam edecektir. ı şı ı şı Sayg lar m zla. ı ı ı
