Tayfunlar Tayfunlar
►► Cyclones (Siklon) (Hint Okyanusu ve Avustralya)Cyclones (Siklon) (Hint Okyanusu ve Avustralya)
►► Typhoons (Tayfun) (BatıTyphoons (Tayfun) (Batı Pasifik)Pasifik)
►► Hurricanes (Hurikeyn) (Atlantik ve DoHurricanes (Hurikeyn) (Atlantik ve Doğğu Pasifik)u Pasifik)
►►
Siklonlar t Siklonlar t ü ü m f m f ı ı rt rt ı ı nalar nalar ı ı n en kuvvetlisidir. Tek bir n en kuvvetlisidir. Tek bir siklondan yay
siklondan yay ı ı lan enerji ABD ve Kanada lan enerji ABD ve Kanada ’ ’ n n ı ı n bir n bir y y ı ı ll ll ı ı k enerji t k enerji t ü ü ketiminden fazla olabilir. Siklonlar ketiminden fazla olabilir. Siklonlar r r ü ü zgar hı zgar h ız z ı ı 120 km/sa veya daha fazla olan 120 km/sa veya daha fazla olan f f ı ı rt rt ı ı nalard nalard ı ı r. R r. R ü ü zgar h zgar h ı ı z z ı ı tornadolardan daha az tornadolardan daha az
olmas
olmas ı ı na ra na ra ğ ğ men siklonlar daha b men siklonlar daha b ü ü y y ü ü k ve daha k ve daha uzun
uzun ö ö m m ü ü rl rl ü ü d d ü ü r. Tipik bir siklonun merkezinde r. Tipik bir siklonun merkezinde deniz seviyendeki bas
deniz seviyendeki bas ı ı n n ç ç 950 mb civar 950 mb civar ı ı ndad ndad ı ı r. r.
Fakat bas
Fakat bası ın n ç ç ç ç ok kuvvetli siklonlarda 870 mb kadar ok kuvvetli siklonlarda 870 mb kadar
d d ü ü ş ş er. Zay er. Zay ı ı f siklonlarda ise siklon merkezindeki f siklonlarda ise siklon merkezindeki
bası bas ın n ç ç yakla yakla şı şı k 990 mb kadard k 990 mb kadard ı ı r. r.
►► Tipik tornadolarıTipik tornadoların n ççapapıı birkaçbirkaç on metre olmasıon metre olmasına karşına karşın tipik siklonlar yaklaşın tipik siklonlar yaklaşık k 600 km
600 km ççapapıındadındadır. Tipik bir siklonun r. Tipik bir siklonun ççapıapı tornadodan binlerce kez bütornadodan binlerce kez büyyüktüktüür. r.
Tornadolar
Tornadolar ççoğoğunlukla birkaunlukla birkaçç saat saat ömre sahipken bir siklonun ömre sahipken bir siklonun öömrmrüü birkaçbirkaç gügünden bir haftaya hatta daha uzun bir snden bir haftaya hatta daha uzun bir süreye uzanüreye uzanıır. r.
►► Siklon genellikle orta enlem siklonunun Siklon genellikle orta enlem siklonunun üçüçte biri kadar bir te biri kadar bir ççapa sahipken apa sahipken siklondaki bas
siklondaki basıınnçç farkıfarkı iki kat veya daha biki kat veya daha büyüyüüktktür. Bu bür. Bu büüyyüük bask basıınnçç farkfarkııçok çok güçgüçlülü rürüzgarlar zgarlar üüretir. Ortalama bir siklonda rüretir. Ortalama bir siklonda rüzgar hzgar hıızızı 150 km/sa ve ç150 km/sa ve çok ok şiddetli bir siklonda 350 km/saşiddetli bir siklonda 350 km/sa’’tir. Siklonlar orta enlem siklonlartir. Siklonlar orta enlem siklonlarıından daha ndan daha küçüküçük ve daha gk ve daha güçlüçlüü olmalarıolmaları yanıyanında cephelerin bulun malalarnda cephelerin bulun malalarıı ile ayrıile ayrıllıırlar.rlar.
►► Siklonlar enerjilerini yoğSiklonlar enerjilerini yoğuuşşmadan yaymadan yayıılan gizli enerjiden elde ederler. Tropikal lan gizli enerjiden elde ederler. Tropikal siklonlar y
siklonlar yüüksek yksek yüüzey sızey sıcaklcaklıklarıklarıına sahiptirler ve eveporasyon oranlarına sahiptirler ve eveporasyon oranları gegeçç yaz yaz ve erken sonbaharda fazlad
ve erken sonbaharda fazladıır. Bu nedenle kuzey yarr. Bu nedenle kuzey yarıımkmküürede arede ağğustos ve eylustos ve eylüül l gügüney yarıney yarımkmkürede ocak ve mart arasürede ocak ve mart arasıı siklonlarısiklonların çn çok göok görrüüldldüğüğüü aylardıaylardır.r.
Siklonun yap
Siklonun yap ı ı s s ı ı
Siklonlar tek bir konvektif hücreden oluşmazlar. Onlar fırtına merkezinin çevresinde kalın bulut bantları ve sağanak yağışlarla saat yönünün tersine (kuzey yarım kürede) dönen çok sayıda oraj kütlesinden oluşurlar. Aşırı konveksiyon zayıflayan yükselim, alçalan hava akımları ve daha düşük yağışlarla aralanırlar. Rüzgar hızı ve yağış şiddeti siklon merkezine doğru artar, merkezden 10 ile 20 km mesafede maksimuma ulaşır.
Siklonlar orta enlem siklonlarından sıcak çekirdekli siklonlar olması ile ayrılırlar. Hava düşük basınçlı alanlara doğru akarken sıcak okyanus yüzeyleri büyük miktarda gizli ve hissedilebilir ısı sağlarlar. Yükselen havadaki nemli havanın adyabatik olarak soğuması yoğuşmayı ve hücre içine enerji salımına neden olur. Bu da sıcaklık düşüşü yerine artışa neden olur. Bu nedenle siklon merkezi sıcak merkezli olur. Sıcak çekirdekli ve düşük basınçlı siklonda basınç yükseklikle yavaşça azalır. Bu yüzden yataydaki basınç gradyarnı yüksekli yavaşça azalır. Yaklaşık 7,5 km’de (yaklaşık 400 mb seviyesi) hava basıncı iç ve dış kesimde aynı olur. Bu seviyeden alt stratosfere kadar göreceli olarak basınç yükselir. Alt tarafında siklonik bir dönüş yaparken, üst kesimde hava antisiklonik hareket yapar.
Siklon g
Siklon g ö ö z z ü ü ve duvar ve duvar ı ı
►►
Bir siklonun en ay Bir siklonun en ay ı ı rt edici rt edici ö ö zeliklerinden biri onun zeliklerinden biri onun g g ö ö z z ü ü d d ü ü r. Bu g r. Bu g ö ö z g z g ö ö receli olarak a receli olarak a ç ç ı ı k g k g ö ö ky ky ü ü z z ü ü , , yavaş yava şç ç a al a al ç ç alan hava ve hafif r alan hava ve hafif r ü ü zgarlarla kendini zgarlarla kendini belli eder. Siklon g
belli eder. Siklon g ö ö z z ü ü ortalama olarak 30 km ortalama olarak 30 km ç ç ap ap ı ı ndad ndad ı ı r ancak bu de r ancak bu de ğ ğ er er ç ç oklukla 20 ile 50 km oklukla 20 ile 50 km aras aras ı ı nda de nda de ğ ğ iş i şir. G ir. G öz ö z ç ç ap ap ı ı f f ırt ı rt ınan ı nan ı ı n n özellili ö zelliliğ ğ ine ine ba ba ğ ğ l l ı ı olarak olarak ç ç ok farkl ok farkl ı ı l l ı ı kta g kta g ö ö sterebilir. Baz sterebilir. Baz ı ı lar lar ı ı 6 6
km kadar k
km kadar k üçü üçü k olurken bir k k olurken bir k ı ı sm sm ı ı da 100 km da 100 km b b ü ü y y ü ü k olabilir. G k olabilir. G ö ö z z ü ü n b n b ü ü y y ü ü kl kl ü ü ğ ğ ü ü n n ü ü n de n de ğ ğ i i ş ş mesi mesi siklonun zay
siklonun zay ıflad ı flad ığı ığı m m ı ı yoksa yoksa şiddetlendi ş iddetlendi ği mi ğ i mi hakk hakk ı ı nda bilgi verir. Genellikle g nda bilgi verir. Genellikle g ö ö z z ü ü n k n k üçü üçü lmesi lmesi
siklon
siklon ş ş iddetinin artt iddetinin artt ığı ığı n n ı ı ifade eder. ifade eder.
Siklon olu
Siklon olu ş ş umunun a umunun a ş ş amalar amalar ı ı
Tropikal hareket: Pek çok tropikal fırtına okyanusların batı kesiminde siklon Durumuna dönüşmelerine rağmen oluşumlarının erken aşamalarında
(okyanusların doğusunda) henüz küçük oraj yapıları durumunda iken tropikal Hareket olarak adlandırılırlar. Tropikal hareket düşük basınç gradyanına sahip Ve düşük veya dönüşümü olmayan oraj grubudur.
Tropikal depresyon: Tropikal hareketlerin çok büyük bir kısmı (% 90’dan fazlası) daha güçlü sistemlere dönüşmeden sonlanır.
Fakat bazılarında basınç düşmeye devam eder ve siklonik dönüş başlar. Tropikal hareket hava haritalarında en az bir kapalı
izobara sahip olduğunda tropikal depresyon olarak adlandırılır.
Tropikal fırtına: Eğer depresyon şiddeti artar ve rüzgar hızı 60 km/sa üzerine ulaşırsa tropikal fırtına adını alır.
Siklon: Rüzgar hızı artmaya devam eder ve 120 km/sa hız erişirse siklon adını alır.
