ETK NL KLER N ÇÖZÜMLER

(1)

(2)

E T K ‹ N L ‹ K L E R ‹ N Ç Ö Z Ü M L E R ‹

MADDE VE ÖZELL‹KLER‹

Ay Plazma de¤il Magma

Plazma - Dünya C›va

Plazma de¤il

Y›ld›r›m Plazma - Dünya Kutup ›fl›klar›

Plazma - Dünya Atefl

Plazma - Dünya

Günefl Plazma - Uzay Y›ld›zlararas› ortam

Plazma - Uzay fiimflek

Plazma - Dünya

11 22 33

44 55 66

77 88 99

ETK‹NL‹K - 1’‹N ÇÖZÜMÜ

... ... ...

(3)

ETK‹NL‹K - 2’N‹N ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 3’ÜN ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 4’ÜN ÇÖZÜMÜ

TÜLEK

1. 2. NOKHEYZO

...

NIKADYALIKIL

3.

...

4. ^fiEKfi‹M

...

KULYONU⁄

5.

...

6. ^ZOTA

...

MAPLAZ

7.

...

8. ^{Z‹TV‹KOSE}

...

CALKILKIL

9.

...

10. ^TAfiE

...

LET‹KENK‹L

11.

...

12. ^ATMO

...

fiENGÜ

13.

...

14. ^OYNADEZ

...

KÜTLE

DAYANIKLILIK

YO⁄UNLUK

PLAZMA

KILCALLIK

‹LETKENL‹K

GÜNEfi

KOHEZYON

fi‹MfiEK

AZOT

V‹SKOZ‹TE

ATEfi

ATOM

ADEZYON

Madde Molekül

Çekirdek

I II

III

Cisim Atom

Elektron

De¤iflmeyen madde miktar›

1.

Maddenin dördüncü hâli S›v›-kat› etkileflmesi

Bir maddenin uzayda kaplad›¤› yer 2.

3.

4.

Adezyon

Kütle

Plazma

Hacim

• •

(4)

D Y

1.

Dayan›kl›l›k, maddeler için ay›rt edici bir özelliktir.

2.

Cisimlerin üzerlerine uygulanan kuvvete karfl› gösterdikleri dirence dayan›kl›l›k denir.

6.

Dev goril, ar›lar veya böcekler gibi kurgu filmlerinde gördü¤ümüz hayvanlar gerçek olabilir.

3.

Düzgün geometrik flekle sahip olmayan cisimlerin hacmi bulunamaz.

4.

Kat›lar bulunduklar› kab›n fleklini al›rlar.

5.

Canl›larda büyüme oranlar›, insan eliyle yap›lm›fl mühendislik tasar›mlar›nda oldu¤u gibi sabit olmay›p büyümenin her safhas›nda de¤ifliklik gösterir.

7.

S›v› moleküllerini bir arada tutan kuvvet kohezyon kuvvetidir.

3 3

3 3 3

3 3

ETK‹NL‹K - 5’‹N ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 6’NIN ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 7’N‹N ÇÖZÜMÜ

a)Maddenin dördüncü hâli PLAZMA

b)Baz› gök cisimlerinin etraf›n› saran gaz tabakas› ATMOSFER c)Maddelerin en küçük yap› tafl› ATOM

d)Bir s›v›n›n cama yap›flmas› durumunda etkin olan kuvvet ADEZYON e)Bir cismin de¤iflmeyen madde miktar› KÜTLE

A D E Z Y O N P

L K Ü T L E

A A T O M Z

A T M O S F E R A

a. Adezyon b. Uçak endüstrisi c. Viskozite

d. G›da sterilizasyonu e. Televizyon f. Kâ¤›t yap›m›

g. Uzay teknolojisi h. Ayd›nlatma ›. Kanser tedavisi

3 3

3 3 3

3

(5)

ETK‹NL‹K - 8’‹N ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 9’UN ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 10’UN ÇÖZÜMÜ

a)Plazma : Maddenin dördüncü halidir. Evrenin %99 u plazma haldedir. Plazmada; iyonlaflm›fl gaz, elektron ve protonlar, yüksüz atomlar ve moleküllerle uyar›lm›fl atomlar bulunur.

b)K›lcal bas›nç : Serbest yüzeyin e¤risel olmas› halinde yüzeysel çekilme, serbest yüzeyin alt›ndaki molekül- ler ile üstündeki moleküller aras›nda bir bas›nç fark› oluflturur. Bu bas›nca k›lcal bas›nç denir.

c)Viskozite : Ak›flkanlar›n etkilendikleri kuvvetler alt›nda flekil de¤ifltirmeye gösterdikleri dirençtir. Su, alkol ve gazlar az viskoz; ya¤, parafin ve bitüm gibi ak›flkanlar ise çok viskozdur.

d)Kohezyon : Bir s›v›n›n moleküllerini bir arada tutan kuvvettir. Yani benzer moleküller aras›ndaki çekme kuvvetidir. Bu kuvvet s›v›-s›v› etkileflmesidir.

e)Dayan›kl›l›k : Cisimlerin üzerlerine uygulanan kuvvete karfl› göstermifl olduklar› dirence denir. Dayan›kl›l›k, maddeler için ay›rt edici bir özelliktir. fiekil, boyut, s›cakl›k, kuvvetin uygulama h›z› ve gerilme y›¤›lmas›n›n fliddetine ba¤l›d›r.

a) Maddenin en küçük yap› tafl› ... dur.atom Cisim

b) ... maddenin flekil alm›fl hâlidir.

çekirdek

c) Atomun merkezinde ... bulunur.

proton nötron

d) Çekirde¤in içinde ... ve ... bulunur.

Kütle

e) ... maddelerin ortak özelliklerinden biridir.

S›v›lar

f) ... bulunduklar› kab›n fleklini al›rlar.

terazi

g) Kütle, eflit kollu ... ile ölçülür.

çekirdek proton

nötron kütle

atom s›v›lar

cisim terazi

a) Belirli bir flekli yoktur.

b) ‹yi bir iletkendir.

c) Elektrik ve manyetik alanla etkileflir.

d) Akmaya karfl› direnç gösterir.

e) Tanecikleri titreflim hareketi yapar.

Alkol

Tahta Helyum Atefl

Özellik

(6)

ETK‹NL‹K - 11’‹N ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 12’N‹N ÇÖZÜMÜ

ETK‹NL‹K - 13’ÜN ÇÖZÜMÜ

a) Kat›

Maddenin Hâlleri

b) S›v› c) Gaz d) Plazma

a. Canl›lar için gerekli olan gazlar› bulundurur.

( D )

b. Dünya’n›n afl›r› ›s›nmas›n› veya so¤umas›n› önler.

( D )

c. Gezegenlerin çarp›flmas›n› engeller.

( Y )

d. Günefl’ten gelen zararl› ›fl›nlar› süzer.

( D )

e. Gece ile gündüzün oluflumunu sa¤lar.

( Y )

a) Bir küreyi merkez do¤rusu boyunca kesti¤imizde r yar›çapl› bir daire elde ederiz. Bu dairenin alan›, kürenin kesit alan›na eflittir.

b) Kürenin hacmi yar›çap›n›n küpü ile orant›l›d›r.

c) Silindirin yüzey alan›, taban, tavan ve yan yüzeylerin toplam›na eflittir.

d)Düzgün geometrik flekle sahip olmayan c i s i m l e r i n h a c m i hesaplanamaz.

e) Yar›çap› 3 cm olan kürenin hacmi yüzey alan›na eflittir.

f) Silindirin kesit alan›, taban alan›na eflittir.

g) Silindirin taban ala- n›n›n hacme oran›

2 r dir.

D Y

D Y D Y

D Y

1. ç›k›fl 2. ç›k›fl

D Y

a, b ve e deki bilgiler do¤ru, d deki bilgi yanl›fl oldu¤undan,

1. ç›k›fl 5 + 5 = 10 puan 2. ç›k›fl 5 + 5 + 5 = 15 puan 3. ç›k›fl 5 + 5 = 10 puan 4. ç›k›fl 5 puand›r.

c ve f deki bilgiler do¤ru, g deki bilgi yanl›fl oldu¤undan,

5. ç›k›fl 5 + 5 = 10 puan 6. ç›k›fl 5 puan

7. ç›k›fl 0 puan 8. ç›k›fl 5 puand›r.

(7)

K A V R A M S O R U L A R I N I N C E V A P L A R I

1.

Kuark nedir? K›saca aç›klay›n›z.

Proton ve nötron gibi temel parçac›klar›n yap› tafl›d›r. Büyüklük olarak 10^–19m mertebesindedir. Kütlesi elektro- nun kütlesinden büyük, protonun kütlesinden küçük olan parçac›klard›r. Alt kuark, üst kuark gibi çeflitleri vard›r.

2.

Fiziksel özellik nedir?

Maddenin d›fl yap›s›yla ilgili olan özelliklerdir. Fiziksel özellikler, madde baflka bir maddeye dönüflmeden ölçüle- bilen ve gözlenebilen özelliklerdir.

3.

Bir cismin hacmi nas›l bulunur?

Cisim düzgün geometrik bir flekle sahipse hacim formülleri kullan›l›r. Cismin belirli bir flekli yoksa içine at›ld›¤›n- da bataca¤› ve çözülmeyece¤i bir s›v›n›n içine at›l›r. Bu durumda yer de¤ifltiren s›v›n›n hacmi, cismin hacmine eflittir.

4.

Kavun, karpuz, portakal gibi meyveleri al›rken ayn› özelliklere sahip olanlardan büyük olan› m› yoksa kü- çük olanlardan birkaç›n› m› al›rs›n›z? Neden?

Kavun, karpuz, portakal gibi meyveleri al›rken büyük olanlar› almay› tercih etmeliyiz. Çünkü bu meyveler yenirken kabuklar› soyulur. 3 kg a¤›rl›¤›ndaki büyük bir kavundan soyulan kabuklar, 1 kg l›k üç tane kavunun soyulan toplam kabuklar›ndan daha azd›r.

5.

Ayn› kal›nl›ktaki tahta çubu¤u k›rabildi¤imiz hâlde demir çubu¤u neden k›ramay›z?

Her maddenin bir dayan›kl›l›¤› vard›r. Dayan›kl›l›k, maddeler için ay›rt edici bir özelliktir. Bir cisme uygulad›¤›m›z kuvvet, dayan›kl›l›ktan büyükse cisim k›r›l›r, küçükse k›r›lmaz. Demir çubu¤un dayan›kl›l›¤› bizim uygulad›¤›m›z kuvvetten çok çok büyüktür. Bu yüzden demir çubu¤u k›ramay›z.

6.

Fillerin kulaklar› flimdiki gibi büyük olmasayd› ne olurdu?

Canl›larda ›s› üretimi, hacimleriyle orant›l›d›r. Canl›lar ürettikleri ›s›y› derileri (yüzey alanlar›) ile d›fl ortama verirler.

Fillerin kulaklar› bu kadar büyük olmasayd› ürettikleri fazla ›s›y› d›fl ortama aktaramazlard›. Yani kendi ›s›lar› ile pi- flerlerdi.

7.

Bir bebe¤in tüm organlar› ayn› oranda büyütülüp yetiflkin bir insan oluflturulabilir mi?

Tabiki hay›r. Büyüme, her safhas›nda de¤iflim gösteren dinamik bir süreçtir. Bebe¤in burun ucu, yukar›dan afla¤›

do¤ru yüzün tam ortas›ndad›r. Yetiflkin bir insanda ise bu oran 2/3 tür.

8.

Su damlalar› neden küreseldir?

Su içindeki moleküller çevresindeki moleküller taraf›ndan her yöne çekilirler. Su yüzeyindeki moleküller ise sadece suyun iç k›sm›na ve yanlara do¤ru çekilirler. Bu da çok say›da molekülün su içine gitmesini, az say›da molekülün ise yüzeyde kalmas›n› sa¤lar. Böylece su molekülleri küresel flekil alarak küçülürler.

(8)

9.

Böcekler su yüzeyinde suya batmadan nas›l yürürler?

Yüzey gerilimi bir s›v›n›n yüzey katman›n›n esnek bir tabaka özelli¤i göstermesinden kaynaklanan etkidir. Bu et- ki sayesinde böcekler su yüzeyinde suya batmadan yürüyebilirler.

10.

Cam bir kaba c›va konuldu¤unda cam kap ›slanmazken su konuldu¤unda neden ›slan›r?

Kohezyon ve adezyon kuvvetleri bir s›v›n›n bulundu¤u ortamdaki davran›fllar›n› belirler. S›v›n›n kohezyonu, bulundu¤u kab›n uygulad›¤› adezyondan büyükse s›v› bulundu¤u kab›n çeperlerine yap›flmaz yani kab› ›slatmaz. Bu- na en iyi örnek olan c›va, bir cam kaba konuldu¤unda cam›n çeperlerine yap›flmaz. Su, bir cam kaba konuldu-

¤unda suyun kohezyonu cam›n uygulad›¤› adezyondan küçük kal›r. Böylece su cama yap›fl›r ve cam› ›slat›r.

11.

Günlük yaflant›m›zda kulland›¤›m›z plazmal› nesneler nelerdir?

Günlük hayatta kulland›¤›m›z plazmal› nesnelere plazma televizyon, plazma klima ve floresan lamba örnek olarak verilebilir.

12.

Plazma ile enerji üretilebilir mi?

Bugün birçok ülkede, bafllang›ç aflamas›nda da olsa plazma ile enerji üretilmektedir. Ama çok yayg›n de¤ildir.

Gelecekte yayg›n olarak kullanaca¤›m›z bir gerçektir. Çünkü hem yenilenebilir hem de çevre dostu bir enerji kay- na¤›d›r.

13.

S›v›lar nas›l hareket ederler?

S›v› mülekülleri aras›ndaki ba¤lar zay›ft›r. Bu yüzden s›v› molekülleri birbirleri üzerinden kayarak hareket ederler.

Bu hareket s›v›lara ak›flkanl›k özelli¤i kazand›r›r.

14.

Bir elimize kolonya di¤er elimize su döktü¤ümüzde kolonya daha çabuk buharlafl›r. Neden?

Suyun buharlaflma enerjisi ve yüzey gerilimi alkole göre daha büyüktür. Bu nedenle alkol daha önce buharlafl›r.

(9)

1.

a) 8 tane küçük oyun hamurunun hacimleri topla- m›, büyük oyun hamurunun hacmine eflittir.

Bu durumda büyük oyun hamurunun yar›çap›;

V_B= 8.V_K .π.r³= 8. .π.5³

r = 10 cm dir.

b) Kürenin kesit alan›,

A_K= π.r²= 3.10²= 300 cm²dir.

2.

a)

Odan›n boyutlar›, l = 5 m w = 4 m

h = 250 cm = 2,5 m oldu¤una göre hacmi,

V = l.w.h

= 5.4.2,5

= 50 m³bulunur b) Odan›n yüzey alan›

A = 2.(l.w + l.h + w.h)

= 2.(5.4 + 5.(2,5) + 4.(2,5)

= 85 m²dir.

3.

a) Çocu¤un yapaca¤› bilyelerin yar›çap› 1 cm oldu¤una göre her bir bilyenin hacmi,

V_bil= .π.r_bil³= .3.1³= 4 cm³ olur.

3 4 3

4 l=5m

w=4m h=2,5m 3

4 3

4

b) Çocu¤un yapaca¤› en fazla bilye say›s›na N dersek,

V_küp= N.V_bil 8³= N.4

N = 128 bulunur.

4.

a)

b) Kürenin kesit alan›,

A_K= π.r²= 3.5²= 75 cm²dir.

c) Kürenin yüzey alan›,

A = 4.π.r²= 4.3.5²= 300 cm²dir.

5.

a) Silindirin kesit alan›n›n hacme oran› kullan›larak yükseklik bulunabilir.

Silindirin yüksekli¤i,

=

0,2 =

b) Silindirin yüzey alan›n›n hacme oran› kulan›larak yar›çap bulunabilir.

Silindirin yar›çap›,

=

1,4 = Silindirin hacmi,

V = π.r².h

= 3.2².5

= 60 cm³ bulunur.

( )

2 .

r

r r cm dir 5

2 5+ ⇒

= ( )

hr h r 2 + V

A

h h cm olur. 1 ⇒ =5 π. .

π.

r h r

2 2

V A_K

.π.

.π. 0,6 5 .

V A

r

r r r cm dir

3 4

4 ²₃ 3 ⇒

= = = =

A L I fi T I R M A L A R I N Ç Ö Z Ü M Ü

(10)

6.

a)

Dikdörtgenler prizmas›n›n kesit alan›n›n hacme oran› bilindi¤ine göre hacmi bulunabilir.

Prizman›n hacmi,

= = 0,1 ⇒ V = 100 cm³tür.

b) Kesit alan›n›n hacme oran›n› kullanarak yüksek- li¤i bulabiliriz.

=

7.

a)

Küpün yüzey alan›n›n hacmi oran›,

=

b) Küpün yüzey alan›,

A = 6L²= 6.3²= 54 cm²dir.

c) Küpün hacmi,

V = L³= 3³= 27 cm³tür.

2 3 .

L L

L L cm olur

63 6 ⇒

2

= = =

V A

L

L L L²

0,1 10 .

h h cm bulunur

1 = ⇒ =

. . . w h

w ,

, V

A_K 10

V V A_K

l

w h

kesit alan›

8.

a)

Kutunun hacmi, V = l.w.h t›r.

l kenar› %25 art›r›l›rsa, l^›= l + l.

Bu durumda kutunun hacmi, V^›=

Hacimdeki art›fl miktar›,

∆V = V^›– V = V – V = olur.

Yani hacim %25 artar.

b) l ve w %50 art›r›l›rsa, l^›= l + l.

w^›= w + w. olur.

Bu durumda hacim, V^›= l^›.w^›.h =

=

Hacimdeki art›fl miktar›,

∆V = V^›– V

= V – V

= V

= 1,25 V olur.

Yani hacim %125 artar.

4 5 4 9

. .w h V olur. 4

9

4 , = 9

. w h. 2

3 2 , 3 10050 w

2

= 3 10050

2 3 ,

=

V 4 4

5

. .w h V olur. 4

5

4 , = 5

. 10025 olur

4 5,

= l

w h

(11)

1.

Madde atomlardan oluflur.

Merkezinde çekirdek bulunur. Nötr bir atomda proton say›s› elektron say›s›na eflittir. Buna göre I ve II ke- sinlikle do¤rudur.

CEVAP D

2.

Kütle, hacim, tanecikli yap› ve elektrikli yap› maddelerin ortak özelliklerindendir. Dayan›kl›l›k, maddeler için ay›rt edici bir özelliktir.

CEVAP B

3.

Düzgün geometrik yap›ya sahip bir cismin hacmini, hacim formülü ile veya batabilece¤i bir s›v› ile dolu kaba bu cismi atarak bulabiliriz. Cismin geometrik flekline bakarak hacmini bulamay›z.

Buna göre II. ve III. ifadeler do¤rudur.

CEVAP E

4.

Dikdörtgenler prizmas›n›n hacmi,

hacim = uzunluk x genifllik x yükseklik=l.w.h veya

hacim = taban alan› x yükseklik = A.h formülleriyle bulunur.

Buna göre, I. ve III. ifadeler do¤rudur.

CEVAP C

h

w l

A

•^e

p n

5.

Dikdörtgenler prizmas›n›n hacmi, hacim = taban alan› x yükseklik

= A.h

= l.w.h dir.

Bu formüle göre hacmi yüksekli¤in karesi ile oran- t›l› de¤ildir. I. ifade yanl›flt›r.

Geniflli¤e (w) ba¤l›d›r. II. ifade de yanl›flt›r.

Taban alan› ile yüksekli¤in çarp›m›na eflittir. III. ifade do¤rudur.

CEVAP C

6.

Enes’in elindeki oyun hamurunun hacmi,

V = π.r².h

= 3.(2r)².3r

= 36 r³olur.

I. yarg›ya göre,

V₁= 10.( .π.r³) = 10. .3.r³= 40 r³tür.

V ≠ V₁oldu¤undan I. yarg› yanl›flt›r.

II. yarg›ya göre,

V₂= 12.(π.r².h) = 12.3.r².r = 36 r³tür.

V = V₂oldu¤undan II. yarg› do¤rudur.

III. yarg›ya göre, V₃= 6 r³tür.

V ≠ V₃oldu¤undan III. yarg› yanl›flt›r.

Bu durumda yaln›zca II. ifade do¤rudur.

CEVAP B 3

4 3

4

oyun

hamuru h=3r

2r h

w l

A

T E S T - 1 ’ ‹ N Ç Ö Z Ü M L E R ‹

(12)

7.

Kürenin yüzey alan›, A = 4.π.r²dir.

Kürenin hacmi,

V = π.r³tür.

Yüzey alan›n hacme oran›,

=

r = 30 cm oldu¤una göre,

=

CEVAP C

8.

Dikdörtgenler prizmas›n›n yüzey alan›, A = 2(l.w + l.h + w.h)

= 2(5.2 + 5.10 + 2.10)

= 160 cm²dir.

CEVAP E

9.

Bir kürenin yüzey alan›, A = 4.π.r²

hacmi,

V = π.r³ tür.

Yüzey alan› hacme eflitse, A = V

4.π.r²= .π.r³⇒ r = 3 br bulunur.

II. ifade do¤rudur.

Kürenin kesit alan›,

A_K= π.r²= 3.3²= 27 br²dir.

III. ifade de do¤rudur.

Kürenin hacmi bu durumda minimumdur denemez.

I. ifade yanl›flt›r.

CEVAP D 3

4 3 4

r 10cm

2cm 5cm

r cm dir.

3 303

101 ^–1

= =

V A

.π.

.π. .

r

r r dir 34

4 3

3 2

V = A

3 4

30cm

10.

Yar›çap› r olan bir küre için, I. Kesit alan› = π.r²dir. (Yanl›fl) II. Yüzey alay alan› = 4.πr²dir. (Yanl›fl) III. Hacmi = .π.r³tür. (Do¤ru) Buna göre, I ve II yanl›flt›r.

CEVAP C

11.

Dikdörtgenler prizmas›n›n I. Kesit alan› = l.w. dir.

(Yanl›fl)

II. Hacmi = l.w.h dir.

(Do¤ru)

III. dir. (Do¤ru)

Buna göre, II. ve III. yarg›lar do¤rudur.

CEVAP D

12.

^I. Moleküller cisimleri olufltururlar. (Do¤ru) II. Yap›lar›nda ayn› cins atomlar (H₂, O₂) olabilece-

¤i gibi farkl› cins atomlar (H₂O, NH₃, CO₂) da olabilir. (Yanl›fl)

III. Moleküller atomlardan olufltuklar›ndan yap›la- r›nda proton, nötron ve elektron bulunur.

(Yanl›fl)

Buna göre, yaln›zca I. yarg› do¤ru, II. ve III. yarg›lar yanl›flt›r.

CEVAP A

13.

fi›klar› tek tek incelersek,

A) Belirli bir flekilleri yoktur. (Do¤ru)

B) Üzerlerine uygulanan kuvveti her do¤rultuda iletirler. (Yanl›fl)

C) Akmaya karfl› direnç gösterirler. (Do¤ru) D) Yüzey gerilimleri vard›r. (Do¤ru)

E) Molekülleri birbirleri üzerinden kayarlar. (Do¤ru) S›v›lar üzerlerine uygulanan bas›nc› her do¤rultuda iletirler. Kat›lar ise üzerlerine uygulanan kuvveti her do¤rultuda iletirler.

CEVAP B . .

. V A

w h w

h 1

K

,

= , =

h

w l

3 4

(13)

14.

^I. Molekülleri daima hareket halindedir. (Do¤ru) II. Bulunduklar› kab› tamamen doldururlar. (Do¤ru) III. Belirli bir flekilleri ve hacimleri yoktur. Bulun-

duklar› kab›n fleklini al›rlar. (Yanl›fl) Buna göre, I. ve II. yarg›lar do¤rudur.

CEVAP C

15.

Bir cismin dayan›kl›l›¤› o cismin cinsine, kal›nl›¤›na ve s›cakl›¤›na ba¤l›d›r.

CEVAP E

16.

Küpün yüzey alan›n›n hacme oran› 1 cm^–1ise,

I. Kenar uzunlu¤u L = 6 cm dir. (Do¤ru) II. Hacmi V = L³= 6³= 196 cm³tür. (Yanl›fl) III. Kesit alan› A_K= L²= 6²= 36 cm²dir. (Yanl›fl)

CEVAP D

1 6 .

V A

L L

L L cm dir

6 6

3 ⇒

2

= = = =

L

L L

(14)

1.

Adezyon kuvvetinin büyüklü¤ü, yüzey alan›na ve molekül say›s›na ba¤l› iken yer çekimi ivmesine ba¤l› de¤ildir.

Buna göre, I ve II nicelikleri do¤rudur.

CEVAP C

2.

Su az viskoz, ya¤ çok viskoz oldu¤undan önce su dolu bidon boflalacakt›r. Bidonlar ve kaplar özdefl oldu¤undan bidonlar tamamen boflald›klar›nda s›v›

seviyeleri eflit olur.

Buna göre, I. ve III. yarg›lar do¤ru, II. yarg› yanl›fl- t›r.

CEVAP D

3.

Kat› bir yüzeye de¤en ak›flkanlar o yüzeye yap›fl›r- lar ve yüzeyin hareketine sahip olurlar. I. yarg› do¤- rudur.

Birbirine de¤mekte olan ak›flkan tabakalar hareket- lerini birbirlerine aktar›rlar. II. yarg› da do¤rudur.

Tüm s›v›larda oldu¤u gibi ak›flkanlar da yüzey geri- limine sahiptirler. III. yarg› yanl›flt›r.

CEVAP C

4.

Laboratuvarlarda yap›lan düflük bas›nç alt›nda ger- çeklefltirilen plazma çal›flmalar›nda daha çok oda s›cakl›¤›nda ve normal atmosfer bas›nc›nda gaz durumunda bulunan hidrojen, helyum, azot ve ar- gon gazlar› kullan›lmakta, oksijen kullan›lmamakta- d›r.

CEVAP D

su ya¤

I II

h h

5.

Süngerin suyu çok iyi emme- sinin sebebi süngerde bulunan k›lcal borular içinde suyun ko- layca yükselebilmesidir. Sün-

gerin kat› olmas› veya yüzey geriliminin bununla bir ilgisi yoktur.

Buna göre, yaln›zca II. ifade do¤ru, I. ve III. ifadeler yanl›flt›r.

CEVAP B

6.

Bitki terleme ile su kaybettikçe ayn› cins molekülle- rin yani su moleküllerinin birbirini çekmesiyle top- raktan yukar› do¤ru tafl›nan kopmayan bir su sütu- nu oluflur. Bu kuvvet, kohezyon kuvvetidir.

CEVAP C

7.

S›v›lar›n yüzey gerilimi (γ); yo¤unlu¤a, s›cakl›¤a ve yer çekimi ivmesine ba¤l›d›r.

K›saca γ = fleklinde ifade edilebilir.

Buna göre, üç nicelik de do¤rudur.

CEVAP E

8.

Ali suyun yüzey gerilimini art›rmak için suyun yo-

¤unlu¤unu art›rmal› yani içine tuz atmal›, suyun s›- cakl›¤›n› ise azaltmal›d›r. Yüzey gerilimi derinlikle ilgili de¤ildir.

Bu durumda I. ifade do¤ru, II. ve III. ifadeler yan- l›flt›r.

CEVAP A

9.

‹çinde su bulunan balona bir kuvvet uyguland›¤›n- da s›v›lar bas›nc› her yöne aynen ilettiklerinden s›- v›lar yer de¤ifltirir ve balonun fleklinde de¤iflme gözlenir.

CEVAP D . . .r d g

2 ,

T E S T - 2 ’ N ‹ N Ç Ö Z Ü M L E R ‹

(15)

10.

Kutunun ilk durumda hacmi,

V = l.w.h t›r.

Hacmin %50 artmas›

için l, w ve h nicelikle- rinden birinin %50 art›- r›lmas› gerekir.

Bu durumda I. ifade do¤ru, II. ve III. ifadeler yan- l›flt›r.

CEVAP A

11.

Ayn› a¤›rl›ktaki küçük patateslerin yüzey alan› bü- yük patateslere göre daha fazlad›r. Dolay›s›yla bü- yük patates almak daha kârl›d›r. Çünkü at›lacak ka- buk miktar› az olacakt›r.

CEVAP E

12.

Ali ile Hasan’›n kullanacaklar› boya miktarlar› topla- r›n›n yüzey alanlar› ile orant›l› olacakt›r.

Ali’nin topunun yüzey alan›, A_A= 4π.r²

Hasan’›n topunun yüzey alan›, A_H= 4π(2r)²= 16πr²dir.

=

oldu¤undan Hasan Ali’nin boya miktar›n›n 4 kat›

kadar boya almal›d›r.

CEVAP D .π.

.π.

r r 16

4

4 1

2 2

A = A

H A

Elif Banu

h

w l

13.

^I. Her maddenin kütlesi vard›r. (Do¤ru)

II. Maddeler düzgün geometrik flekle sahip olmak zorunda de¤ildirler. (Yanl›fl)

III. Eylemsizlik, maddeler için ortak bir özelliktir.

(Yanl›fl)

Buna göre yaln›z I. ifade do¤rudur. II. ve III. ifadeler yanl›flt›r.

CEVAP A

14.

Plazma halinde s›cakl›k çok yüksektir. Bundan dolay› sürekli elektron, proton ve nötron aras›nda par- çac›k al›flverifli olur ve atomlar iyonlafl›r. Plazma içinde maddenin belirli bir flekli yani cisim bulun- maz.

CEVAP E

15.

^I. S›v›lar›n hacmi her zaman bulunduklar› kab›n hacmine eflit de¤ildir. Örne¤in, bir bardakta ya- r›ya kadar su bulunuyorsa suyun hacmi barda-

¤›n hacmine eflit olamaz. (Yanl›fl)

II. Kuvvet uygulanarak s›v›lar›n hacimleri de¤ifltiri- lemez. (Do¤ru)

III. Her s›v›n›n birim kütlesinin hacmi farkl›d›r. (Yan- l›fl)

CEVAP B

16.

Neon lambas›, plazma topu, mum alevi, çakmak alevi, floresan lamba, füzyon çal›flmalar›, sodyum buhar› lambas› insan yap›m› plazmaya örnek oldu¤undan 7 tanedir.

CEVAP D

(16)

Y A Z I L I S O R U L A R I N I N Ç Ö Z Ü M L E R ‹

1.

2.

S›v›lar› bir arada tutan kuvvet

S›v›lar›n akmaya karfl› gösterdikleri direnç

Sadece yar›çap› olan bir geometrik cisim

Birçok mühendislik dal›n›n temel konusu

Küre

Kohezyon

Viskozite

Dayan›kl›l›k

••

•

D Y

1.

Dayan›kl›l›kta temel amaç; cisimlerin yük tafl›ma kapasitelerinin dayan›m, rijitlik ve stabilite bak›m›ndan araflt›r›lmas›d›r.

3.

S›v›larda tanecikler aras› boflluk, kat›lara oranla daha azd›r.

4.

Yüzeysel çekilme ve bunun sonucu olan k›lcall›k, s›v›lar›n serbest yüzeylerinde farkedilen fiziksel bir niceliktir.

2.

Bir insan kendi a¤›rl›¤›n›n 0,86 kat›n› kald›rabilirken kar›ncalar kendi a¤›rl›klar›n›n 52 kat›n› kald›rabilirler.

3 3

3.

Kat› bir cisme, ›s›tma yoluyla enerji aktar›l›rsa s›v› duruma geçer. Cismin erime s›cakl›¤›nda cisme aktar›lan füz- yon ›s›s› onu s›v› duruma geçirir. S›v›laflm›fl olan ayn› cisme buharlaflma ›s›s› verildi¤inde cisim buharlaflarak gaz hâle geçer. Gaz hâldeki cisme daha fazla enerji aktar›l›rsa gaz iyonlafl›r. Bunun için gaza iyonlaflma ›s›s›n›n akta- r›lmas› gerekir. Elektronlar çekirdek çekiminden kurtularak serbest bir elektron uzay› oluflturur. Böylece maddenin dördüncü hâli plazmaya geçilmifl olur.

(17)

4.

a) Kürenin kesit alan›,

A_K= π.r²= 3.5²= 75 cm²dir.

b) Kürenin yüzey alan›,

A = 4π.r²= 4.3.5²= 300 cm²dir.

c) Kürenin hacmi,

V = .π.r³= .3.5³= 500 cm³tür.

5.

a)

Yüzey alan›,

A = 2.(l.w + l.h + h.w)

= 2.(4.2 + 4.5 + 5.2)

= 76 cm²dir.

b) Kesit alan›, A_K= l.w

= 4.2

= 8 cm² dir.

c) Kesit alan›n›n hacme oran›,

= tir.

6.

a) ‹yi bir iletkendir. Elektri¤i ve ›s›y› iletir.

b) Elektrik ve manyetik alanla etkileflir.

c) Kimyasal reaksiyonlar› çok h›zl›d›r.

d) Yüksek s›cakl›k ve enerji yo¤unlu¤una sahiptir.

. .. w hw

h 1

5 1 ,

, = =

V A_K

h = 5cm

w = 2cm l = 4cm

3 4 3

4

7.

a) Madde yüksek s›cakl›klarda ... olarakplazma tan›mlanan dördüncü bir hâlde bulunur.

b) Viskozite

... bir s›v›n›n akmaya karfl› gösterdi¤i dirençtir.

c) Bir s›v›n›n yüzeyini bir birim alan› kadar art›rmak yüzey gerilimi için gerekli enerji miktar›na ...denir.

d) Bir kürenin yüzey alan› yar›çap›n›n ... karesi ile do¤ru orant›l›d›r.

8.

a) Kütlesi, hacmi ve eylemsizli¤i olan herfleye madde

... denir.

b) Maddenin en küçük yap› tafl› ... dur.atom c) Benzer moleküller aras›ndaki çekim kuvvetine

kohezyon ... denir.

d) Madde dört hâlde bulunur. Bunlar; kat›, ..., s›v›

gaz ve plazmad›r.

cisim e) Maddenin flekil alm›fl hâline ... denir.

9.

1) Uzayda Görülen ...

Plazma

a, e, f, g, ›

2) Dünya’da Görülen ...c, b, d, h, i a

e

b

M A D D E

C ‹ S ‹ M

I V I

T

d c

(18)

10.

Sabit s›cakl›kta, K maddesinin kütlesi ve hacmi sabitken flekli de¤iflti¤i için s›v› hâldedir.

L maddesinin kütlesi, hacmi ve flekli sabit oldu¤undan kat› hâldedir.

M maddesinin kütlesi sabitken hacmi ve flekli de-

¤iflmektedir. Bu nedenle gaz hâlinde bulunur.

11.

Özkütle ve dayan›kl›l›k maddeler için ay›rt edici özelliklerdir. Kütle, hacim ve tanecikli yap› maddelerin ortak özelliklerindendir. Koku ise baz› maddeler için ay›rt edici bir özelliktir.

Buna göre, verilenlerden 2 tanesi ay›rt edici özellik- tir.

CEVAP B

12.

Atmosfer;

I. Meteorlar›n Dünya’ya düflmesini engeller.

(Do¤ru)

II. Dünya’n›n afl›r› ›s›nmas›n› ve so¤umas›n› önler.

(Do¤ru)

III. Dünya ile Günefl aras›ndaki çekimi sa¤lamaz.

Bunun sebebi kütledir. (Yanl›fl)

Buna göre, yaln›z III. ifade atmosferin faydalar›n- dan de¤ildir.

CEVAP C Madde Kütle Hacim fiekil

K Sabit Sabit De¤iflken

L Sabit Sabit Sabit

M Sabit De¤iflken De¤iflken