ELEKTR K-ELEKTRON K TEKNOLOJ S

(1)

T.C.

M LLÎ E T M BAKANLI I

ELEKTR K-ELEKTRON K TEKNOLOJ S

B LG SAYARLA BASKI DEVRE Ç Z M

482BK0017

Ankara, 2011

(2)

Bu modül, mesleki ve teknik e itim okul/kurumlar nda uygulanan Çerçeve Ö retim Programlar nda yer alan yeterlikleri kazand rmaya yönelik olarak ö rencilere rehberlik etmek amac yla haz rlanm bireysel ö renme materyalidir.

Millî E itim Bakanl nca ücretsiz olarak verilmi tir.

PARA LE SATILMAZ.

(3)

i

AÇIKLAMALAR ...iii

G R ... 1

Ö RENME FAAL YET –1 ... 3

1. BASKI DEVRE Ç Z M UYGULAMA PROGRAMI...3

1.1. Program n Özellikleri... 3

1.1.1. Program n Tan t lmas ... 3

1.1.2. Elektronik Bask Devre Program ’n n Teknik Özellikleri ...4

1.2. Program n Çal t r lmas ... 5

1.3. Ana Menünün Tan t m ...6

1.3.1. “File” Menüsü...7

1.3.2. ‘‘Output’’ Menüsü...9

1.3.3. ‘‘View’’ Menüsü ... 16

1.3.4. “Edit’’ Menüsü ...21

1.3.5. ‘‘Library’’ Menüsü ... 25

1.3.6. ‘‘Tools’’ Menüsü... 28

1.3.7. “System’’ Menüsü ... 32

1.3.8. “Help” Menüsü ...38

UYGULAMA FAAL YET ... 40

ÖLÇME VE DE ERLEND RME ... 42

2. TASARIM ORTAMI ... 43

2.1. Program Tasar m Ekran ... 43

2.2. Tasar m Ekran Menüleri ... 46

2.2.1. Mode Selector Toolbar (Mod Seçimi Araç Çubu u)... 46

2.2.2. File Print (Dosya Yazd rma)...48

2.2.3. Display Commands (Görünüm Komutlar ) ...48

2.2.4. Editing Commands (Düzenleme Komutlar ) ...49

2.2.5. Layout Tools (Çizim Araçlar ) ... 50

2.2.6. Orientation Toolbar (Yön Araç Çubu u )... 51

3. PROGRAM MODLARI... 55

3.1. Dosya Kaydetme ... 55

3.2. Pad Ekleme ... 56

3.3. Çizgi Hat Ekleme ... 59

3.4. Çizim Alan Yaz (Text) lemleri ... 67

3.5. Sembol Ekleme ... 70

4. BASKI DEVRE EMASI Ç Z M ... 82

4.1. Bask Devre Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler ...82

4.2. Bask Devre Çizim Uygulamalar ... 88

4.2.1. Bir PCB eman n Haz rlanmas ...88

4.2.2. Güç Kayna emas n n PCB Devresinin Çizilmesi ... 90

Ç NDEK LER

(4)

4.2.3. stenilen Bir Alan n Blok çerisine Al nmas ...90

4.2.4. Blokun Kopyalanmas ...91

4.2.5. Blokun Ta nmas ... 92

4.2.6. Blokun Silinmesi ... 92

4.2.7. Blokun Döndürülmesi... 92

4.2.8. Blokun Yazd r lmas (Print) ...93

ÖLÇME DE ERLEND RME... 96

5. SEMBOLLER ... 97

5.1. Bir Sembolün De i tirilmesi...97

5.1.1. Eleman De eri veya Parça smini De i tirme ... 98

5.1.2. Bir Sembolün De i tirilmesi ... 99

5.1.3. Parça Çizgilerinin De i tirilmesi... 102

5.1.4. Parça sminin De i tirilmesi...102

5.2. Sembol Olu turma...102

6. OTOMAT K BASKI DEVRE Ç Z M ... 110

6.1. Aç k emadan Bask Devreye Geçi ... 110

6.2. Elemanlar n Otomatik Yerle tirilmesi ... 112

6.3. Elemanlar n Yerlerinde Düzenleme Yap lmas ...113

6.4. Bask Devrenin Otomatik Çizimi...114

6.4.1. nce Çizilen Yollar n (Track) Kal nla t r lmas ...116

6.4.2. PCB Bask Devre Kart na sim Yaz lmas ... 116

6.5. Bask Devrenin Ç kt s n n Al nmas ... 117

MODÜL DE ERLEND RME ... 125

CEVAP ANAHTARLARI ... 126

KAYNAKÇA ...127

(5)

iii

AÇIKLAMALAR

KOD 482BK0017

ALAN Elektrik-Elektronik Teknolojisi

DAL/MESLEK Alan Ortak

MODÜLÜN ADI Bilgisayarla Bask Devre Çizimi

MODÜLÜN TANIMI Bilgisayarla bask devre çizimi ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazand r ld bir ö renme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KO UL Bilgisayarl Devre Çizimi ve Simülasyonu modülünden

ba ar l olmak

YETERL K Elektrik elektronik devre ve emalara ait bask devrelerini bilgisayar ortam nda çizmek

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Bu modül ile elektrik elektronik devre ve emalara ait bask devrelerini bilgisayar ortam nda çizebileceksiniz.

Amaçlar

1. Bask devre çizimi uygulama program n n menülerini ve özelliklerini tan yarak menü i lemlerini yapabileceksiniz.

2. Tasar m ortam n tan yarak tasar m menüsüne ait i lemleri yapabileceksiniz.

3. Program modlar n tan yarak dosya kaydetme, Pad- Hat-Sembol ekleme i lemlerini yapabileceksiniz.

4. Bask devre çiziminde dikkat edilecek noktalar ö renerek bask devre uygulamalar yapabileceksiniz.

5. Bask devre içine sembol ekleyebilecek veya sembol düzenleme i lemlerini yapabileceksiniz.

6. Otomatik bask devre çizimini gerçekle tirerek ç kt i lemlerini yapabileceksiniz.

E T M Ö RET M

ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Ortam: Bilgisayar laboratuvar

Donan m: Bilgisayar, i letim sistemi, elektrik elektronik bask devre çizim yaz l m

ÖLÇME VE

DE ERLEND RME

Modül içinde yer alan her ö renme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçlar ile kendinizi de erlendireceksiniz.

Ö retmen modül sonunda ölçme arac (çoktan seçmeli test, do ru-yanl testi, bo luk doldurma, e le tirme vb.) kullanarak modül uygulamalar ile kazand n z bilgi ve becerileri ölçerek sizi de erlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

(6)

(7)

1

G R

Sevgili Ö renci,

Tarihte ilk radyonun yap m nda kullan lan elektrik elektronik devre elemanlar , ase üzerine büyük zorluklarla monte ediliyordu. Bunlar, a r ve ta nmas zor cihazlard . Günümüzde ise bilgisayar teknolojisinin yaz l mlar sayesinde elektrik ve elektronikte kullan lan devre elemanlar küçülmü ve daha az enerji ile çal r hâle gelmi tir. Bu teknolojinin bizlere sundu u kolayl klardan biri de bilgisayarl bask devre tasar m n n en karma k devre emalar n bile kolay bir ekilde bask devre hâline dönü türmesidir.

Teknolojinin her geçen gün h zla ilerledi i bu zamanda, i lerinizi daha kolay yapabilmeniz için kullanaca n z bask devre tasar m program , zamandan ve i gücünden büyük tasarruf sa layacakt r.

Sabit veya hareket hâlindeki elektronik cihazlar ar za yapt nda bask devre tasar m sayesinde k sa sürede ar zalar giderilir veya haz rlanan modül kart sayesinde, ar zal cihaz tamir edilerek zaman kayb olmadan cihazlar n çal t r lmas mümkün olur.

Ya am n her alan nda ülkemizi ça da medeniyetler seviyesine ç karmak isteyen Atatürk’ün yolundan gitmek için her türlü teknoloji ve bilgiyi kullanmam z gerekir.

Günümüz bilgisayar yaz l mlar ile bask devre tasar m daha da geli tirilerek daha farkl bask devre tasar mlar n n ortaya ç kar lmas n sa layacakt r.

Bu modül sonunda edinece iniz bilgi ve beceriler, sizlere elektrik elektronik alan nda her türlü bilgisayarl bask devre tasar m nda yeni ufuklar açacakt r.

G R

(8)

(9)

3

Ö RENME FAAL YET –1

Uygun ortam sa land nda devre ve emalar n sembol i lemlerini gerçekle tirerek her türlü bask devre çizimini yapabileceksiniz.

Board Maker, WorkBench, Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu, UltiBoard programlar n n ne i e yarad n ara t r n z.

Elle bask devre tasar m çizimi ile bilgisayarl bask devre çizimi aras ndaki farklar ara t r n z.

Boardmaker, WorkBench, Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu, UltiBoard programlar n n aç l lar n , simgelerini ve program aç l sayfas n internette ara t r n z.

Televizyon, radyo, cep telefonu vb. elektronik cihazlar n bask devre kartlar n elektronik tamircilerinde inceleyiniz. Modül kart sistemi ile çal an TV’lerin özelliklerini, ar zalar n n giderilmesini normal televizyon kartlar yla kar la t r n z.

1. BASKI DEVRE Ç Z M UYGULAMA PROGRAMI

1.1. Program n Özellikleri

Elektronik Bask Devre Program (Advanced Routing and Editing Software Program ) Elektronik Devre Çizimi ve Bask Devre Program paketi içinde yer almaktad r. Elektronik devrenin bask l devresini elde etmek için kullan lan bask l devre çizim program d r.

1.1.1. Program n Tan t lmas

Elektronik Bask Devre Program (Advanced Routing and Editing Software Program ) Elektronik Devre Çizimi ve Bask Devre Program paketi içinde yer almaktad r. Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program ’yla veya do rudan kendi editöründe haz rlanm olan elektronik devrenin bask l devresini elde etmek için kullan lan bask l devre çizim program d r.

Ö RENME FAAL YET -1

AMAÇ

ARA TIRMA

(10)

Elektronik Bask Devre Program ile çok kolay bir ekilde bask l devre (PCB-Printed Circuit Board) olu turulabilmektedir. Bask l devre çiziminin elle veya otomatik olarak yap labilmesi, tek katl veya çift katl çizimin yap labilmesi, do rudan program n kendi editöründe bask devre çizebilecek bir Netlist olu turabilmesi (otomatik çizim yapabilmek için gerekli program ç kt s ) bu program n avantajlar d r.

Elektronik Bask Devre Program PCB ile elektronik devrelerin bask l devre tasar m yap lmas n n sayamayaca m z kadar çok faydas vard r. Bunlardan baz lar unlard r:

Devrenin sade ve boyutlar n n küçük olmas n sa lar.

Seri üretimi kolayla t r r.

Yüksek frekansl devrelerde gürültüyü (distorsiyon) önler.

Devrelerin tamir, bak m ve montaj n kolayla t r r.

PCB tasar m kurallar na uyarak bask l devre tasar m olu turursak i imiz birçok yönden çok kolay olacakt r. Elektronik Bask Devre Program ile elektronik devrenin PCB’si haz rland ktan sonra yaz c (printer) ile PCB ç kt s aydinger veya asetat kâ d na aktar l r.

1.1.2. Elektronik Bask Devre Program ’n n Teknik Özellikleri Çift tarafl en fazla 16 katl PCB olu turabilmemizi sa lar.

Board–kart çizim alan geni li i en fazla 10 metredir.

Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program ile Netlist tabanl otomatik çizim entegrasyonuna sahiptir. Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program ’nda çizilen bir elektronik devrenin simülasyonu dâhil, otomatik olarak Elektronik Bask Devre Program ’na geçip PCB’sini haz rlayabiliriz.

2 boyutlu (2D) sembolleri vard r.

Kütüphanesine (Library) iki boyutlu (2D) sembol çizimi ve ekleme yap labilir.

SMD (yüzey montajl eleman) sembollerle PCB olu turabilme özelli ine sahiptir.

Limitsiz Pad (lehimleme taban ), Track (elektriksel yol) ve Via (geçi deli i) kullanabilme özelli ine sahiptir.

Program kullan rken kullan c ya özel Grid ve di er ayarlar yapma imkân verir.

Birçok formatta ç k alabilme özelli i (DXF, EPS, WMF, BMP) grafik format ve dosya ç k lar vard r.