• Sonuç bulunamadı

EK-11 Sonuç Raporu Formatı

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "EK-11 Sonuç Raporu Formatı"

Copied!
64
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ SONUÇ RAPORU

Proje Başlığı

Deneysel Rat Çoklu Travma Modelinde Mezenkimal Kök Hücre Uygulamasının Beyin, Böbrek ve Kemik Doku İyileşme Üzerine Etkilerinin İncelenmesi

Proje Yürütücüsünün İsmi Prof. Dr. Onur Polat

Araştırmacıların İsmi Dr. Melek Cirik Öğr.Gör. Ayça Koca Prof. Dr. K. Can Akçalı

Doç. Dr. Ebru Evren Vet. Dr. Ozan Ahlat Vet. Dr. H. Atilla İşgören

Proje Numarası: 20L0230007 Başlama Tarihi: 05/05/2020

Bitiş Tarihi: 05/09/2021 Rapor Tarihi:13/10/2021

Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara - " 2021 "

(3)

I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri ÖZET

Deneysel Rat Çoklu Travma Modelinde Mezenkimal Kök Hücre UygulamasınınBeyin, Böbrek ve Kemik Doku İyileşme Üzerine Etkilerinin İncelenmesi

Amaç: Çoklu travma çocuk ve genç yaş populasyonunda en sık ölüm nedenidir. Çoklu travma arasında en sık trafik kazaları ve yüksekten düşmeler yer almaktadır. Bu travmalar sonucu sık oluşan çoklu travma modeli oluşturarak beyin, böbrek ve kemik olmak üzere 3 sistemde hasar yarattık. Hasar sonrası mezenkimal kök hücre (MKH) tedavisinin doku iyileşmesi üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç yöntem: Deneysel çalışmada 4 haftalık verici dişi rat femur ve tibia kemik iliğinden mezenkimal kök hücre elde edilmiştir. 12 haftalık 300-350 gr arasında olan 40 adet erkek Wistar-Albino cinsi rat kullanıldı. Ratlar 5 gruba ayrıldı. Ratlara intravenöz (IV) ve/veya intraventriküler (IVK) olmak üzere iki farklı yolla tedavi uygulandı. Grup 1: Çoklu travma + IV saline (n=8), Grup 2: Çoklu travma + IV MKH (n=8), Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline (n=8), Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK (n=8), Grup 5: Sham (negatif kontrol n=8, pozitif kontrol n=8). Genel anestezi altında ratlara travma oluşturuldu. Travma sonrası 24.saatte ratlara yukarıda belirtilen gruplara göre MKH veya saline verildi.

5.günde bu gruplardaki ratların yarısına rapel MKH ve saline verildi. Sham grubunda negatif kontrollere travma ve tedavi uygulanmadı, pozitif kontrollere travma oluşturuldu ancak tedavi verilmedi. 7. Günde tek doz MKH veya saline verilen ratlar ve sham gruplarının yarısı yüksek doz anestezi ile sakrifiye edildi.

14.günde kalan tüm ratlar yüksek doz anestezi ile sakrifiye edildi. Sakrifikasyon sonrasında kan örnekleri ve beyin, böbrek, kemik doku örnekleri alındı. Kan örneklerinden Nöron Spesifik Enolaz (NSE),Glial Fibrillar Asidik Protein (GFAP), Nötrofil Gelenatinaz İlişkili Lipokalin (NGAL), IL-18, osteokalsin (OC), fosfolipaz A2 (PLA2), S100B seviyeleri analiz edildi. Beyin, böbrek, kemik dokuları histopatolojik olarak incelendi.

Bulgular: Çoklu travma hastalarında tedavi amacıyla kullanılabilecek MKH’ler travmatik böbrek hasarı sonrasında hücre dejenerasyonunu, nekroz oluşumunu ve hemosiderin birikimini azaltmaktadır. Beyinde ise oluşabilecek nöronal hasarı azaltması ve rejenerasyonu hızlandırması beklenmektedir. Çoklu travmada en çok etkilenen dokulardan biri olan kemikte ise MKH, osteoblastik aktiviteyi arttırmaktadır. NSE, GFAP, NGAL, IL-18, OC, PLA2 seviyelerinde travma sonrasında artış görülmüştür.

Sonuç: Çoklu travma sonrasında mezenkimal kök hücre uygulamasının kemik doku iyileşmesini hızlandırdığı, böbrek hasarında nekroz oluşumunu azalttığı, hücre dejenerasyonunun ilerlemesini engellediğini saptadık. Doku iyileşmesi takibini klinikte takip edebilmek amacıyla serum biyobelirteçlerinin kullanılabileceği ön görülmüştür.

Anahtar kelimeler: deneysel çoklu travma modeli, mezenkimal kök hücre, biyobelirteç

(4)

SUMMARY

Evaluation of the Effects of Mesenchymal Stem Cell Transplantation on Brain, Kidney and Bone Tissue Healing in Experimental Rat Multiple Trauma Model

Objective: Multiple trauma is the most common cause of death in children and young people. Among the multiple trauma, motor vehicle accidents and falls from heights are the most common. By creating a experimental multiple trauma model that occurs frequently as a result of these traumas, we have damaged 3 systems: brain, kidney and bone. We aimed to investigate the effects of mesenchymal stem cell (MSC) therapy on tissue healing after injury.

Materials and methods: In the experimental study, mesenchymal stem cells were obtained from 4-week- old donor female rat femur and tibia bone marrow. 40 male Wistar-Albino rats between 12 weeks old and 300-350 g were used. Rats were divided into 5 groups The rats were injected MKH by two different ways, intravenous (IV) or intraventricular (IVC). Group 1: Multiple trauma + IV saline (n = 8), Group 2:

Multiple trauma + IV MSC (n = 8), Group 3: Multiple trauma + IV saline + IVC saline (n = 8), Group 4:

Multiple trauma + IV MSC + IVC (n = 8), Group 5: Sham (negative control n = 8, positive control n = 8).

Trauma was applied to rats the general anesthesia. At the 24th hour after the trauma, MSC or saline was given to the rats according to the groups mentioned above. On the 5th day, booster MSC and saline were given to half of the rats in these groups. In the sham group, no trauma or treatment was applied to the negative controls, trauma was created to the positive controls, but no treatment was given. Half of the rats and sham groups given a single dose of MSC or saline on the 7th day were sacrificed with high dose anesthesia. All rats remaining on the 14th day were sacrificed with high dose anesthesia. After sacrification, blood samples and brain, kidney and bone tissue samples were taken. Neuron Specific Enolase (NSE), Glial Fibrillar Acidic Protein (GFAP), Neutrophil Inatinase Associated Lipocalin (NGAL), IL-18, osteocalcin (OC), phospholipase A2 (PLA2), S100B were analyzed from blood samples.

Brain, kidney and bone tissues were examined histopathologically.

Results: MSCs that can be used for treatment in patients with multiple trauma reduce cell degeneration, necrosis and hemosiderin accumulation after traumatic kidney injury. It is expected to reduce neuronal damage and accelerate regeneration in the brain. In bone, which is one of the most affected tissues in multiple trauma, MSC increases osteoblastic activity. Post-injury, levels of NSE, GFAP, NGAL, IL-18, OC, PLA2 increased.

Conclusion: After multiple trauma, we found that mesenchymal stem cell application accelerates bone tissue healing, reduces necrosis in kidney damage, and prevents the progression of cell degeneration. It has been suggested that serum biomarkers can be used to monitor tissue healing in the clinic.

Keywords: experimental multiple trauma model, mesenchymal stem cell, biomarker

(5)

II. Amaç ve Kapsam

Çoklu travmalar dünya genelinde mortalite sebepleri arasında 6. Sırada olup 35 yaş altı bireylerde ölümlerin yarısını oluşturmaktadır. Yaşlı nüfus artışıyla birlikte yaşlılardaki travma vakaları da yükselmektedir (1,2). Ülkemizde çoklu travmalar acil servise başvuruların %7 ile %20 kadarını oluşturmakta ve ölümlerin yarısı kafa travmasına bağlıdır (3). Çoklu travma ile acil servise başvurular arasında en sık trafik kazaları ve yüksekten düşmeler yer almaktadır. Ciddi travma bakımı ise zorlu durumlar olarak hekimlerin karşısına çıkmaktadır (1).

Anatomik yerleşim, fizyolojik parametreler ve yaralanma mekanizması travmanın ciddiyetini belirleyen üç temel kriterdir. Travmanın ciddiyetini belirlemek için çeşitli travma skorları vardır.

Yaralanmanın ciddiyet derecesi morbidite ve mortaliteyle doğru orantılıdır. Travmaya güncel yaklaşımda amaç, hasta bakım kalitesini arttırarak mortalite ve morbiditeyi azaltmaktır. Travma hasarlarında organ yaralanması tanısını erken dönemde tespit edip tedaviye başlamak mortalite ve morbiditeyi azaltmak için önemlidir. Hastaneye ilk başvurularda negatif bilgisayarlı tomografi (BT) sonuçlarının çıkması, sonrasında kötüleşen yaralanmaların mevcut olması son yıllarda travma biyobelirteçlerine yönelik çalışmaları arttırmıştır (1,4,5).

Travmalarda pek çok biyobelirteç, bulgulara ek olarak hasar anı ve devam eden süreçlerde açığa çıkmaktadır. Kohort çalışmaları glial fibriler asidik protein (GFAP), nöron spesifik enolaz (NSE), S100B, tau proteini gibi pek çok biyobelirtecin travmada ölçülebildiğini göstermektedir. Fakat metodlardaki, cut- off değerleri, örnek alım zamanı ve klinik tahminleri yapan kişilerdeki farklılıklar sahada kullanımını kısıtlayan durumlardır (2).

Çalışmalar santral sinir sistemi hasarı olgularında (travmatik beyin hasarı dahil) mezenkimal kök hücre tedavilerinin faydalı olabileceğini göstermektedir (3, 4). Çalışmamızda ‘Injury Severity Score’

travma skorunu kullanarak ratlar üzerinde deneysel 3 sistemi etkileyen multiple travma modeli oluşturmayı amaçladık. Travmatik beyin hasarı, renal yaralanma ve ekstremite yaralanmasını deneysel olarak oluşturmayı hedefledik. Bu çalışmada ratlara mezenkimal kök hücre uygulaması yaptıktan sonra biomarkerleri ölçerek ve histopatolojik olarak kök hücrenin doku iyileşmesi üzerindeki etkilerini araştırmayı hedefledik. Gelecekte motorlu araç kazası gibi yüksek enerjili travma sonrası oluşan mortalite ve morbiditeyi artıran çoklu organ yaralanmalarında operatif ya da konservatif tedaviler yerine; hastalara sağlık hizmetlerine ilk ulaştığı acil servislerden itibaren sağ kalım ve yaşam kalitesini etkilemek adına mezenkimal kök hücre kullanımının uygulanabilirliğini sağlamak ve bu doğrultuda iyileşmenin değerlendirilmesi aşamasında bakılacak olan spesifik proteinlerin düzeylerinin ölçülmesi, iyileşme ile korelasyonlarının belirlenmesi ile tedavi protokollerinin oluşturulmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.

(6)

III. Materyal ve Yöntem

Çalışmaya Ankara Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu’ndan onay alınarak başlanılmıştır (2019-79). Çalışmamız Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından 20L0230007 proje numarası ile desteklenmiştir.

Deney ve kök hücre donörü olarak gerekli ratlar Ankara Üniversitesi Deney Hayvanları Araştırma Laboratuarı’ndan temin edilmiştir ve araştırmanın deneysel bölümü bu merkezde yapılmıştır. Kök hücre izolasyonu ve çoğaltma işlemleri Ankara Üniversitesi Biofizik Anabilim Dalı laboratuarında gerçekleştirilmiştir. Histolopatolojik incelemeler Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı’nda, kanda marker incelemeleri Ankara Üniversitesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı laboratuarında gerçekleştirilmiştir. Tüm çalışma boyunca hayvan çalışma etiğine sadık kalındı.

3.1. MEZENKİMAL KÖK HÜCRE ELDE EDİLMESİ 3.1.1. Mezenkimal Kök Hücre İzolasyonu

Mezenkimal kök hücre elde edilmesi için donör olarak 6-8 haftalık ratlar kullanıldı. Ratlara Ketamin ve Ksilazin anestezisi verilerek sakrifiye edildi. Ratların bacakları %70 ‘lik alkolle temizlenerek aseptik ortam oluşturuldu. Ratların her iki femur ve tibiası deri ve kas planlarından ayrıldı. Femur ve tibia kemiklerinin her iki uç kısımları görünür hale getirildi. Kemik iliğinin giriş ve çıkış bölgeleri açık olan kemikler 10 ml’lik enjektörler yardımıyla yıkama işlemi ile yapılarak kemik iliği 50 ml’lik falkonlara toplandı. Yıkama işlemi sırasında 10 ml’lik enjektörlere Fetal Bovine Serum (FBS) ve % 1 Pensilin- Streptomisin ile hazırlanmış +4 ˚C’de olan düşük glikozlu Dulbeco’s Modified Eagle Medium (LG- DMEM) dolduruldu. LG-DMEM ile dolu olan enjektörler kemiğin üst veya alt açıklığına yakın tutularak hızlı bir şekilde kemik iliğine doğru bırakılıp yıkama yapıldı. Kemik içerisinde kırmızı bölgeler kalmayana kadar medya ile yıkandı.

Falkonlara biriktirilen kemik iliği hücreleri +4 ˚C’ ye ayarlanmış santrifüj makinasında, 1500 rpm’de 8 dakika santrifüj edildi. Hücrelerimizi barındırmayan süpernatant kısmı selülozik pipet yardımı ile peletten uzaklaştırıldı. Mezenkimal kök hücrelerle beraber tüm kan hücreleri ve hematopoetik kök hücreleri barındıran pelet 10 ml Phosphate Buffer Saline (PBS) ile selülozik pipet yardımıyla al ver yaparak tamamen çözüldü. Çözünen hücreler +4 ˚C’ de 1500 rpm’ de 5 dakika santrifüj edildi ve süpernatant selülozik pipet yardımı ile çekilerek atıldı. PBS ile yıkama işlemi 3 kez tekrarlandı. En son yıkamadan sonra hücreler mesencult medya ile 4-6 T75 flaska bölündü. T75 başına 1 ml medya peletin üzerine eklendi ve pelet iyice çözündürüldü. T75’lerin içine 8 ml mesencult medya eklendi ve çözünülen

(7)

pelette bulunan hücreler 1 ml şeklinde T75 flasklara dağıtıldı. T75 bulunduğu zeminde yuvarlak hareketlerle sallanarak hücrelerin eşit bir şekilde T75 zeminine dağılması sağlandı. Hazırlanan hücreler 37˚C’de, 5.0 CO2 oranına ayarlanmış hücre kültürü inkübatörlerinde kültürlendi.

3.1.2. Hücre Kültürü Aşamaları

1. Hücreler toplanıp ekildikleri günün ardındaki gün, hücrelerin medyaları yine 8 ml medya ile değiştirildi. Bu işlem mezenkimal olmayan tüm hücreleri uzaklaştırmak için yapılan ilk işlemdir.

2. Hücreler 8 ml medya içerisinde bekletildi ve üç günde bir medya değiştirildi.

3. Hücreler alındığı günden itibaren 14 gün sayıldı.

4. 14. gün hücrelere DİL boyası ile boyama işlemi yaptık ve 15. günde hücreleri tripsin yardımı ile topladık.

3.1.3. Hücrelerin DİL Boyası ile Boyanması ve Toplanması İşlemi

10 ml 1*PBS içinde 20 µl DİL boyası çözüldü ve boyanın konsantrasyonu 5µg/ml oranına ayarlandı. 14 gün kültürlenmiş hücrelerin medyası selülozik pipet yardımı ile çekildi ve PBS ile seyreltilmiş 10 ml boya hücrelerin üzerine bırakıldı. PBS verilmiş hücreler, 5 dakika 37˚C’ de daha sonra 15 dakika +4˚C’ de inkübe edildi. Boyanan hücreler 5ml PBS ile 2 kere yıkanıp fazla boyalarından arındırıldı. Yıkanan hücrelerin üzerine tekrardan medya eklendi ve 24 saat medya ile bekletildi.

3.1.4. Hücrelerin Kaldırılması ve Enjeksiyon İçin Hazırlanması

Boyamanın üzerinden 24 saat geçtikten sonra hücrelerin üzerindeki medya selülozik pipet yardımı ile çekildi ve 5 ml PBS ile hücreler medyadan iyice uzaklaştırıldı. Medyadan temizlenmiş hücrelerin üzerine 2 ml tripsin eklendi ve 37˚C’de 5 dakika inkübe edildi. Hücrelerin kalkıp kalkmadığı mikroskop ile kontrol edildi. Tüm hücreler kalktıktan sonra selülozik pipet yardımı ile kalkan hücreler 15 ml’lik falkon içinde toplandı. Toplanan hücreler 1000 rpm’de 5 dakika santrifüjlenerek hücrelerin çökmesi sağlandı. Süpernatant selülozik pipet yardımı ile peletten uzaklaştırıldı. Hücreleri barındıran pelet, hücre sayısı tayini için 1 ml PBS içinde çözüldü. Hücreler hemositometre ile sayıldı ve her hayvana 1-2*106 hücre verilecek şekilde PBS ile seyreltildi. Ratlara verilmek üzere laboratuara +4˚C’de transport edildi.

3.1.5. Mezenkimal Hücre RNA İzolasyonu

1. ½ T75’ten tripsin ile kaldırılan hücreler 1.5 ml eppendorf içine toplandı.

2. 1000 rpm’de 5 dk santrifüj edildikten sonra tripsinli süpernatant çekilip atıldı.

3. Pellet üzerine 1ml RiboEx konuldu ve iyice çözülmesi için pipetlendi.

4. 5 dk oda sıcaklığında inkübe edildi.

(8)

5. 260 µl chloroform RiboExli karışıma eklendi ve sert bir şekilde 15 saniye alt üst edilerek karıştırıldı.

6. 12000g, 4 derecede 15 dk santrifüj edildi.

7. 3 faza ayrıldığı görülen bu karışımdan en üst yani RNA barındıran faz, pipet yardımı ile orta beyaz katmana dokunmadan çekildi ve yeni tüpe aktarıldı.

8. 330 µl isopropanol eklendi ve solüsyon 10 kere alt üst edilerek karıştırıldı.

9. 10 dk oda sıcaklığında, 30dk 20 ˚C’de inkübe edildi.

10. 12000g, 4˚C’de 10dk santrifüj edildi sonrasında süpernatant uzaklaştırıldı.

11. Pellet üzerine %75 etanol ekleyerek yıkandı.

12. 7500g, 4˚C’de 5dk santrifüj edildikten sonra süpernatant uzaklaştırıldı ve etanol hava ile kurumaya bırakıldı.

13. Pellet miktarıyla orantılı olarak 20µl DEPC-treated water eklenerek pellet çözüldü.

RNA concentration ölçümü

1.örnek 2. örnek

260 0,506 0,306

280 0,233 0,14

260/280 2,173 2,181

ng/ul 404,56 245,161

cDNA Sentezi

cDNA sentezi için ELK Biotechnology Cdna sentezi kiti kullanıldı.

Reaktifler Kullanım miktarı

5xgDNA Eraser 2.0 µl

gDNA Eraser 1.0 µl

Template RNA 0.5-5µl

RNAaser-Free Water 1µl

Tüm reaktifler eklendi. 42 derece 2 dk inkübasyon yapıldı.

Reaktifler Kullanım miktarı

Step 1 reaksiyon solusyonu 10.0µL

RT Primer Mix 2µl

dNTPSv(her biri 10µM) 1.0 µl

RNAase-Free ddH20 15.0 µl

(9)

Tüm reaktifler, bir önceki karışıma eklendi. Bu karışım 70 ˚C’de 5 dk inkübe edildi. Sonrasında bu karışıma aşağıdaki komponentler eklendi. 37 ˚C’de 60 dakika, 95˚C’de 5 dakika inkübe edildi ve - 20˚C’de saklandı.

Reaktifler Kullanım Miktarı

Step 2.1 Reaksiyon Solüsyonu

5xRT Buffer 4.0 µl

Reverse Transcriptase 1.0 µl

RNase İnhibitör 1.0 µl

PCR

CD90,CD45,CD34,CD29,CD71 primerleri ile yapıldı. Her bir primer için aşağıdaki protokol uygulandı.

PCR kiti Tonbo Classic++™ Taq DNA Polymerase Master Mix

1. Classic++ Taq DNA Polymerase Master Mix (2x) solüsyonundan 12,5µl eklendi.

2. Forward ve reverse primerlerden 0.5µl her birinden, toplam 1µl olacak şekilde eklendi (Her primer için ayrı tüp hazırlandı ve her primer için bir tüp negatif kontrol hazırlandı).

3. 1µl mezenkimal kök hücrelerden oluşturduğumuz cDNA eklendi (Negatif kontrol için hazırlanan tüpler haricinde).

4. 10,5µl ddH2O cDNA katılan tüplere 11,5µl ddH20 da negatif kontrol tüplerine eklenerek son hacim 25µl’ye tamamlandı.

Gen Adı

İleri ve geri primer dizileri uzunluk

CD90 forvard 5’CCAGTCATCAGCATCACTCT-3’

reverse 5’AGCTTGTCTCTGATCACATT-3’

374 CD45 forvard 5’ATGTTATTGGGAGGGTGCAA-3’

reverse 5’AAAATGTAACGCGCTTCAGG-3’

175 CD34 forvard 5’TGTCTGCTCCTTGAATCT-3’

reverse 5’CCTGTGGGACTCCAACT-3’

281 CD29 forvard 5’ACTTCAGACTTCCGCATTGG-3’

reverse 5’GCTGCTGACCAACAAGTTCA-3’

190 CD71 forvard 5’ATGGTTCGTACAGCAGCAGA-3’

reverse 5’CGAGCAGAATACAGCCATTG-3’

182

(10)

PCR Döngüleri Döngü durumları

Döngüler Sıcaklık Zaman Notlar

1 95˚ 1 dakika İlk denaturasyon

40 95˚C

55˚C-65˚C 72˚C

15 saniye 15 saniye 1-90 saniye

Denaturasyon Anneal Extension

Anneal time bizim için 30 saniyeydi. Extension time da 60 saniye olarak ayarlandı. Geri kalan süreler aynı şekilde uygulandı.

Jel yükleme

1% agarose jel hazırlandı. (1g agarose 100ml 1xTAE içine eklenip mikrodalgada çözündü birkaç damla EtBr eklendi ve jel donması için kabına döküldü.)

10µl cDNA ile 5µl loading dye karıştırılıp donmuş jelin wellerine sırayla eklendi.

Resim 3.1: Jel yükleme sonucu

(11)

3.2. DENEY PROTOKOLÜ

Çalışmada 10-12 haftalık yaklaşık 300-350 gram ağırlığında 40 adet Wistar-Albino cinsi dişi rat kullanıldı. Çalışma boyunca ratlar ayrı kafeslerde 22 ± 2 sıcaklıkta ve 50 ± %20 nemlilik oranı altında tutuldu. Günde 12 saatlik zaman dilimlerinde aydınlık-karanlık döngüsünde tutuldu. 50 gr’lık total nutrisyon desteği ve temiz içme suyu sağlandı.

Çalışmaya başlamadan önce tüm ratlara travma modeli oluşturmadan yarım saat önce enfeksiyon riskini önlemek amacıyla profilaktik 25mg/kg sefazolin sodium (Cezol; Deva Holding A.Ş. İstanbul- Türkiye) intraperitoneal olarak uygulandı. Travma öncesi anestezi oluşturmak için ratlara intraperitoneal 70 mg/kg ketamin hidroklorür (Ketalar; Eczacıbaşı İlaç ve Ticaret A.Ş. İstanbul-Türkiye) ve 7 mg/kg xylazine (Rompun; Bayer Türk Kimya San. Ltd. Şti. İstanbul- Türkiye) uygulandı.

Çalışma Grupları:

Grup 1: Çoklu travma + intravenöz saline (n=8) Grup 2: Çoklu travma + intravenöz MKH (n=8)

Grup 3: Çoklu travma + intravenöz saline +intraventriküler saline (n=8) Grup 4: Çoklu travma + intravenöz MKH + intraventriküler MKH (n=8) Grup 5: sham (n=4 pozitif kontrol n=4 negatif kontrol)

Çalışmada 40 adet rat rastgele 5 gruba ayrıldı. 32 ratta kafa travması, böbrek travması, kemik travması olmak üzere çoklu travma oluşturuldu. Ratlarda beyin travması oluşturmak için serbest düşme mekanizması kullanıldı (164) (Resim 3.2). 50 gr ağırlığındaki bir bilye 90 cm yükseklikten düşürülerek kapalı kranioserebral travma oluşturuldu. Renal hasar oluşturmak için abdomen açıldı, sağ böbrek disseke edildi, renal arter 30 dk boyunca klemplendi, sonrasında klemp açıldı (165,166) (Resim 3.3). Kemik travması için tek ekstremitede kapalı kırık oluşturuldu. Dört nokta bükme (digital manupilasyon) yöntemi kullanılarak ratların sol tibiasında kırık oluşturuldu (167,168). Travma sonrası 5 gün boyunca analjezik olarak içme suyuna 0,5 mg/kg buprenorfin uygulandı (169).

(12)

Resim 3.2: Kafa travması oluşturmak için hazırlanan yüksekten düşme mekanizması

Resim 3.3: Sağ böbrek diseksiyonu sonrası sağ renal arterin klemplenmesi

(13)

Çoklu travma oluşturulan ratlar önce MKH veya serum fizyolojik (SF) enjeksiyonu uygulanmak üzere iki gruba ayrıldı. Her grup kendi içinde tekrar ikiye ayrıldı, bir gruba sadece kuyruk veninden intravenöz enjeksiyon uygulaması yapılırken diğer gruba hem intravenöz hem de kafatasından intraventriküler enjeksiyon uygulaması yapıldı(Resim 3.4 ve Resim 3.5). Ratlar sabitlenerek bregmada 0, lateralde 1,5 mm arkada 1,1 mm koordinatı belirlenerek 4,5 mm derinliğe girilerek 1x106 hücre içeren mezenkimal kök hücre intraventriküler olarak enjekte edildi. Enjeksiyondan 5 dk sonra enjektör çekildi.

İntravenöz MKH gruplarında kuyruk veninden insulin enjektörü ile 1x106 hücre içeren mezenkimal kök hücre enjekte edildi. Kontrol gruplarında aynı hacimde serum fizyolojik enjekte edildi. MKH veya SF enjeksiyonu travma sonrası 24.saatte MKH veya SF verilen gruplardaki tüm ratlara uygulandı. 5. Günde bu grupların yarısına rapel MKH veya SF uygulandı. 8 rat da sham grubu olarak seçildi. Sham grubunun yarısına sadece laparotomi uygulanıp sağ böbrek diseke edilip travma oluşturulmadan batın tekrar kapatıldı. Diğer yarısına ise kafa travması, böbrek travması ve kemik travması oluşturuldu, ancak tedavide hiçbir enjeksiyon uygulanmadı.

Tablo 3.1: Grupların sınıflandırılması

Grup 1: Çoklu travma + IV saline, Grup 2: Çoklu travma + IV MKH (n=8), Grup 3: Çoklu travma + IV saline +IVK, Grup 4:

Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH Grup 5: sham, *: sadece 24. Saatte enjeksiyon uygulananlar, **: 7. ve 24. Saatte enjeksiyon uygulananlar ***: Travma ve enjeksiyon yapılmayanlar, ****: Travma uygulanıp, enjeksiyon yapılmayanlar, IV:

intravenöz, IVK: intraventriküler, MKH: mezenkimal kök hücre

(14)

Resim 3.4: Mezenkimal kök hücrenin intravenöz olarak uygulanması

Resim 3.5: Mezenkimal kök hücrenin intraventriküler olarak uygulanması

Travma oluşturulduktan sonraki 7. günde her gruptaki rapel doz almayan ratlar yüksek doz anestezi ile sakrifiye edilip, kardiyak ponksiyon ile kan örnekleri alındı. Nekropsi ile beyin, sağ böbrek ve sol

(15)

tibiaları doku çalışması için alındı. Travma sonrası 14. günde kalan tüm ratlar yüksek doz anestezi ile sakrifiye edildi ve yine aynı şekilde kan örnekleri, beyin, böbrek ve kemik dokuları değerlendirmek üzere alındı (Resim 3.6 ve Resim 3.7).

Resim 3.6: Laboratuar Örnekleri

Resim 3.7: Doku Örnekleri

3.3. LABORATUAR İNCELEME

Alınan kan örneklerinden Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Laboratuarı’ında travma markeri olarak nöron spesifik enolaz (NSE), glial fibrillar asidik protein (GFAP), nötrofil gelenatinaz ilişkili lipokalin (NGAL), IL-18, osteokalsin, fosfolipaz A2 ve S100B düzeyleri bakıldı.

(16)

Ratlardan 7. gün ve 14. günde alınan kan örnekleri 20 dakika 1000 x g’ de santrifüj edildi, hazırlanan serumlar -80˚C’ de saklandı. Markerler ELISA (Enzyme Linked Immunosorbent Assay) yöntemi ile Elabscience firmasının kitleri kullanılarak ölçüldü. Kullanılan ticari kitler;

1. Rat S100B(S100 Calcium Binding Protein B) ELISA Kit (Katalog No: E-EL-R0868) 2. Rat NSE(Neuron Specific Enolase) ELISA Kit (Katalog No: E-EL-R0058)

3. Rat GFAP(Glial Fibrillary Acidic Protein) ELISA Kit (Katalog No: E-EL-R1428) 4. Rat NGAL/LCN2 Protein (His Tag) (Katalog No: PKSR040481)

5. Rat IL-18(Interleukin 18) ELISA Kit (Katalog No: E-EL-R0567) 6. Rat OC/BGP(Osteocalcin) ELISA Kit (Katalog No: E-EL-R0243)

7. Rat LpPLA2(Lipoprotein-associated Phospholipase A2) ELISA Kit (Katalog No: E-EL- R0592)

3.3.1. Kitlerin Çalışma Protokolü

Kullanmadan önce tüm reaktifler ve örnekler oda sıcaklığına getirildi. Oda sıcaklığına getirildikten sonra numune 10 dakika 1000x g’ de santrifüjlendi. Pipetlemeden önce tüm reaktifler hafifçe döndürülerek karıştırıldı.

1. İlk iki kolona 1 ve 1/10’luk konsantrasyonlarda iki farklı standart çalışma solüsyonu eklendi.

Solüsyonun her konsantrasyonu iki kuyucuğa yan yana eklendi (her kuyucuk için 100 µL).

Diğer kuyucuklara örnekler eklendi (her kuyucuk için 100 µL). Plakanın üzeri kapatıldı. 37 ° C'de 90 dakika inkübe edildi.

2. Her kuyucuğun sıvısı çıkarıldı, ancak yıkama yapılmadı. Her kuyucuğa 100 μL Biyotinli antikor çalışma solüsyonu eklendi. Plakanın üzeri kapatıldı. Yavaşça karıştırılıp, 37 °C'de 1 saat inkübe edildi.

3. Her kuyucuktan solusyon aspire edildi, her kuyucuğa 350 µL yıkama tamponu eklendi. 2 dakika bekledikten sonra solüsyon her kuyucuktan aspire edildi ve ters çevrilerek temiz bir kağıt havluya hafifçe vurulup kurulandı. Bu yıkama işlemi 3 kez tekrarlandı.

4. Her kuyuya 100 μL HRP Konjugat çalışma solüsyonu eklendi. Plakanın üstü tekrar kapatılarak 37 °C'de 30 dakika inkübe edildi.

5. Solüsyon her kuyucuktan aspire edildi. Sonrasında üçüncü adımda yapılan yıkama işlemi beş kez uygulandı.

(17)

6. Her kuyuya 90 μL Substrat Reaktifi eklendi. Plakanın üstü kapatılarak 37 °C'de 15 dakika inkübe edildi.

7. Her kuyuya 50 μL reaksiyonun durması için Durdurma Solüsyonu eklendi.

8. Önceden ısıtılan ve 450 nm'ye ayarlanan bir mikro-plaka okuyucu ile her kuyucuğun optik yoğunluğu belirlendi.

3.4. HİSTOPATOLOJİK İNCELEME

Ötenazi sonrası nekropsi sırasında her bir hayvandan alınan beyin, böbrek ve tibia kemikleri

%10’luk tamponlu formalinde 24-48 saat süre ile tespit edildikten sonra kemik dokulara ayrıca nitrik asit ile dekalsifikasyon prosedürü uygulandı. Rutin doku takibi sonrası, parafin bloklardan alınan 5 µm kalınlığında kesitler standart Hematoksilen ve Eozin (H&E) boyası ile boyandı.

Hazırlanan preparatlar kameralı ışık mikroskobunda (BX51-DP71; Olympus, Japonya) incelendi.

Beyin ve böbrekteki histopatolojik bulgular semikantitif olarak (0=Yok 1=Hafif, 2=Orta, 3=Şiddetli) değerlendirildi. Kırık iyileşmesinde ise Huo skorlama sistemi kullanıldı (170).

Tablo 3.2: Huo skorlama sistemi

Skor Kırık bölgesindeki histopatolojik bulgular

1 Fibröz doku

2 Ağırlıklı fibröz doku ve az miktarda kıkırdak doku 3 Eşit miktarda fibröz ve kıkırdak doku

4 Ağırlıklı kıkırdak ve az miktarda fibröz doku

5 Kıkırdak doku

6 Ağırlıklı olarak kıkırdak ve az miktarda olgunlaşmamış kemik doku 7 Eşit oranlarda kıkırdak ve olgunlaşmamış kemik doku

8 Ağırlıklı olarak olgunlaşmamış kemik ve az oranda kıkırdak doku

9 Olgunlaşmamış kemik doku

10 Olgun kemik doku

3.5. İSTATİKSEL İNCELEME

Verilerin istatiksel analizi SPSS 22.0 kullanılarak yapılmıştır. Sürekli değerler ortalama, standart sapma ve medyan değerleri ile belirtilmiş olup, kategorik veriler yüzde üzerinden belirtilmiştir. İkili

(18)

karşılaştırmalarda Student-t testi ikiden fazla grup varlığında Kruskal-Wallis testleri kullanılmıştır. İki sürekli değişkenin analizi korelasyon ile değerlendirilmistir. Histopatolojik testlerin analizinde Ki Kare testi kullanılmıştır. İstatiksel anlamlılık değeri p<0.05 olarak kabul edilmiştir.

(19)

IV. Analiz ve Bulgular

Çalışmamızda toplam 40 rat, rastgele 5 gruba ayrılmış olup gereç ve yöntemde tanımlanan deney prosedürleri uygulandıktan sonra laboratuar ve histopatolojik sonuçlar elde edildi. Deney gruplarındaki tüm ratlar yaşamış olup, mortalite izlenmedi.

4.1. LABORATUAR BULGULARI

Çalışma gruplarının NSE ng/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (Tablo 4.1).

Tablo 4.1: Gruplar arası NSE ng/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 35,62±14,93 35.57

0,991

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 36,79±15,82 35.44

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 34,33±12,87 30.91 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 38,09±15,84 30.77

Grup 5: Sham 35,39±14,94 35.47

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çalışma gruplarının GFAP ng/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p=0.013). Farkı yaratan grubun bulunması amacı ile yapılan pos hoc testinde Çoklu travma + IV saline grubunun tüm gruplardan düşük, Sham grubunun tüm gruplardan yüksek GFAP ng/ml değeri olduğu saptanmıştır (Tablo 4.2).

Tablo 4.2: Gruplar arası GFAP ng/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 3,69±2,77* 2.37

0,013

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 5,49±1,75 4.79

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 5,08±2,04 4.64 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 5,84±2,25 5.75

Grup 5: Sham 8,56±2,38* 7.96

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

(20)

Çalışma gruplarının NGAL pg/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (Tablo 4.3).

Tablo 4.3: Gruplar arası NGAL pg/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1,548.7±806,5 1,661.32

0,624

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,728.9±720,4 2,005.46

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,498.2±886,6 1,553.82 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 1,386.8±693,3 1,293.75

Grup 5: Sham 1,971.1±588,4 1,972.76

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çalışma gruplarının osteocalsin ng/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p=0.002). Farkı yaratan grubun bulunması amacı ile yapılan pos hoc testinde Çoklu travma + IV MKH grubunun tüm gruplardan düşük, Sham grubunun tüm gruplardan yüksek osteocalsin ng/ml değeri olduğu saptanmıştır (Tablo 4.4).

Tablo 4.4: Gruplar arası osteocalsin ng/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 17,15±6,82 14.29

0,002

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 15,84±1,7* 15.79

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 21,5±5,85 20.44 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 19,95±4,13 20.37

Grup 5: Sham 29,45±7,82* 29.21

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çalışma gruplarının PLA2 ng/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (Tablo 4.5).

(21)

Tablo 4.5: Gruplar arası PLA2 ng/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 137,2±56,83 130.66

0,253

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 127,68±45,09 114.99

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 136,53±38,99 142.35 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 149,2±71,04 124.59

Grup 5: Sham 199,2±89,2 165.31

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çalışma gruplarının S100B pg/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (Tablo 4.6).

Tablo 4.6: Gruplar arası S100B pg/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1,826.7±563,1 1,800.43

0,259

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,635.5±563,2 1,470.54

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,753.0±290,6 1,850.74 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 2,019.2±297,8 1,980.34

Grup 5: Sham 1,716.7±438,1 1,570.31

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çalışma gruplarının IL-18 pg/ml değerleri karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (Tablo 4.7).

Tablo 4.7: Gruplar arası IL-18 pg/ml karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Çoklu travma + IV saline 16,93±2,48 15.63

1,000

Çoklu travma + IV MKH 16,15±1,46 15.63

Çoklu travma + IV saline +intraventriküler saline 15,63±0 15.63 Çoklu travma +IV MKH + intraventriküler MKH 15,63±0 15.63

Sham 16,28±1,46 15.63

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

(22)

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında NSE ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.8).

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında NSE ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.8).

Tablo 4.8: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların NSE ng/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 35,62±14,93 35.57

0,875

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 36,79±15,82 35.44

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 34,33±12,87 30.91

0,875 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 38,09±15,84 30.77

Grup 5: Sham 35,39±14,94 35.47

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında GFAP ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.9).

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında GFAP ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.9).

Tablo 4.9: IV tedavi ile IV ve intra ventriküler tedavi alan grupların GFAP ng/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 3,69±2,77 2.37

0,207

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 5,49±1,75 4.79

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 5,08±2,04 4.64

0,529 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 5,84±2,25 5.75

Grup 5: Sham 8,56±2,38 7.96

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında NGAL ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.10).

(23)

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında NGAL ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.10).

Tablo 4.10: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların NGAL pg/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1,548.7±806,5 1,661.32

0,713

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,728.9±720,4 2,005.46

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,498.2±886,6 1,553.82

0,916 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 1,386.8±693,3 1,293.75

Grup 5: Sham 1,971.1±588,4 1,972.76

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında Osteocalsin ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.11).

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında Osteocalsin ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.11).

Tablo 4.11: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların Osteocalsin ng/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 17,15±6,82 14.29

0,674

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 15,84±1,7 15.79

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 21,5±5,85 20.44

0,599 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 19,95±4,13 20.37

Grup 5: Sham 29,45±7,82 29.21

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında PLA2 ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.12).

(24)

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında PLA2 ng/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.12).

Tablo 4.12: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların PLA2 ng/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 137,2±56,83 130.66

0,674

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 127,68±45,09 114.99

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 136,53±38,99 142.35

0,529 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 149,2±71,04 124.59

Grup 5: Sham 199,2±89,2 165.31

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında S100B pg/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.13).

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında S100B pg/ml l istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.13).

Tablo 4.13: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların S100B pg/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1,826.7±563,1 1,800.43

0,270

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,635.5±563,2 1,470.54

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,753.0±290,6 1,850.74

0,156 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 2,019.2±297,8 1,980.34

Grup 5: Sham 1,716.7±438,1 1,570.31

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

(25)

Çoklu travma + IV saline tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavisi alan grup arasında IL-18 pg/ml istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.14).

Çoklu travma + IV MKH tedavisi alan grup ile çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grup arasında IL-18 pg/ml l istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.14).

Tablo 4.14: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların IL-18 pg/ml değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan p

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 16,93±2,48 15.63

1,000

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 16,15±1,46 15.63

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 15,63±0 15.63

1,000

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 15,63±0 15.63

Grup 5: Sham 16,28±1,46 15.63

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile NSE ng/ml değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır.

Çoklu travma +IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda böbrek travması ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.15).

(26)

Tablo 4.15: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile NSE ng/ml değerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 11±30,79 14.14

0,245

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 12±40,46 16.06

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 21±38,22 20.28

0,564

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 22±35,36 12.92

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 31±30,68 7.95

0,773 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 32±37,99 16.96

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 41±48,02 17.27

0,146 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 42±28,16 4.92

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 51±22,98 9.25

0,051 Grup 5: Sham (böbrek, kafa, kemik travması) 52±47,81 4.93

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile GFAP ng/ml değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır (p=0,021). Rapel tedavi alan grubun GFAP ng/ml değeri almayan gruptan daha yüksek saptanmıştır.

Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır (p=0,043). Rapel tedavi alan grubun GFAP ng/ml değeri almayan gruptan daha yüksek saptanmıştır.

Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda travma oluşturulmayan grup ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.16).

(27)

Tablo 4.16: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile GFAP ng/ml değerinin karşılaştırılması Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 25,86±5,64 2.76

0,021

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 40,3±1,74 0.29

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 35,95±5,78 1.88

0,309

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 35,44±5,2 1.85

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 30,66±6,57 1.76

0,043 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 35,44±3,6 0.89

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 45,71±5,07 1.91

0,343 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 30,55±6,62 2.56

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 25,22±7,89 0.62

0,386 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 50,19±9,24 3.41

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile NGAL pg/ml değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır.

Çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda böbrek travması ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.17).

(28)

Tablo 4.17: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile NGAL pg/ml değerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1,130.8±735.2 735.22

0,149

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 1,966.5±715.3 715.34

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,621.4±636.1 636.12

0,564

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 1,836.4±880.6 880.66

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,515.6±1,134.0 1,134.05

0,999 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 1,480.9±739.9 739.95

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 1,346.3±739.0 739.03

0,999 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 1,427.4±755.6 755.67

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 2,113.0±757.3 757.32

0,564 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 1,829.2±425.1 425.17

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile Osteocalsin ng/ml değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır (p=0.043). Rapel tedavi alan grubun Osteocalsin ng/ml değeri almayan gruptan daha yüksek saptanmıştır.

Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda böbrek travması ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.18).

(29)

Tablo 4.18: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile Osteocalsin ng/ml değerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan P

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1,259.10±22 6.34

0,043

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 2,107.63±12,3 2.36

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,829.05±16,21 1.53

0,386

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 2,071.01±15,47 2.00

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,383.52±20,82 8.55

0,309 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 1,553.82±22,18 2.33

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 1,232.72±18,11 3.19

0,248 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 1,526.66±21,8 4.54

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 2,275.77±30,45 10.10

0,999 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 1,936.54±28,46 6.18

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile PLA2 ng/ml değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır (p=0.043). Rapel tedavi alan grubun PLA2 ng/ml değeri almayan gruptan daha düşük saptanmıştır.

Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda travma oluşturulmayan ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.19).

(30)

Tablo 4.19: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile PLA2 ng/ml değerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan p

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 24,09±171,76 168.91

0,043

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 11,27±102,64 94.44

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 16,01±134,2 110.93

0,564

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 15,33±121,15 118.48

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 18,27±128,61 134.30

0,564 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 21,82±144,45 147.01

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 17,44±115,18 111.30

0,149 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 21,84±183,23 151.51

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 26,77±224,9 185.57

0,149 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 29,27±173,51 136.32

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile S100B pg/ml değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır (p=0.041). Rapel tedavi alan grubun S100B ng/ml değeri almayan gruptan daha düşük saptanmıştır.

Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda travma oluşturulmayan ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.20).

(31)

Tablo 4.20: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile S100B pg/ml değerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan p

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 2,152.8±639,68 1,855.24

0,041 Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 1,500.6±217,24 1,425.71

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1,922.9±693,75 1,845.46

0,248

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 1,348.0±196,21 1,290.63

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 1,803.1±332,1 1,880.88

0,386 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 1,702.8±283,11 1,800.47

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 2,002.9±258,93 1,980.34

0,999 Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 2,035.4±373,15 1,965.26

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 1,903.0±463,15 1,895.47

0,309 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 1,530.3±375,29 1,525.62

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Rapel tedavi alma durumu ile IL-18 değerleri karşılaştırıldığında; çoklu travma + IVsaline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır.

Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Çoklu travma +IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sham grubunda böbrek travması ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (Tablo 4.21).

(32)

Tablo 4.21: Tedavi grupları içinde rapel alma durumu ile IL-18 pg/ml değerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan p

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 16,66±2,07 15.6

1.00

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 17,21±3,15 15.6

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 16,66±2,07 15.6

1.00

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 15,63±0 15.6

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 15,63±0 15.6

1.00 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 15,63±0 15.6

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 15,63±0 15.6

1.00

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 15,63±0 15.6

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 16,66±2,07 17.6

1.00 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 15,9±0,54 15.6

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

4.2. HİSTOPATOLOJİK BULGULAR 4.2.1. Beyin Histopatolojisi

Tüm gruplarda beyin kökündeki nöronlarda hafif derecede büzüşme ve çekirdeklerinin koyu bazofilik görünüm aldığı dikkati çekti. Bazı nöronlarda ise hafif derecede dejeneratif ve nekrotik değişiklikler de fark edildi. Bununla birlikte serebral kortekste, beyin kökünde ve subaraknoidal boşlukta değişen şiddette kanama alanlarına da rastlandı. Ayrıca ikinci grupta beyincik ve beyin kökünde fokal gliozis gözlendi.

(33)

4.2.2. Böbrek Histopatolojisi

Birinci, ikinci ve dördüncü grupta özellikle kortikal tübulus epitel hücrelerinde hafif şiddette, üçüncü grupta ise değişen şiddette hidropik dejenerasyon gözlendi. Birinci, ikinci ve üçüncü grupta tübulus epitel hücre sitoplazmalarında hafif ve/veya orta derecede hemosiderin pigmenti birikimi mevcuttu. Birinci ve ikinci grupta intertisyumda hafif şiddette kanama alanlarına rastlandı. Birinci ve

Resim 4.2: Grup 1 (Çoklu travma+IV saline rapel) Beyin kökünde dejeneratif nöron (siyah ok) ve sağlam nöron (beyaz ok), beyin kökü.

Resim 4.1: Grup 1 (Çoklu travma+IV saline rapel) 14. gün beyin kesitleri, Beyin kökünde dejeneratif nöron (siyah ok) ve sağlam nöron (beyaz ok), beyin kökü.

Resim 4.3: Grup 2 (Çoklu travma+IV MKH) 7. gün beyin kesitleri, Subaraknoidal boşlukta kanama (siyah ok)

Resim 4.4: Grup 4 (Çoklu travma+ IV MKH+IVK MKH) 7. gün beyin kesitleri, Beyin kökünde sağlam nöronlar (siyah oklar)

(34)

Çalışma grupları arsında böbrek histopatalojik hasar bulguları arasında dejenerasyon, nekroz, hemoroji varlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline ve Çoklu travma + IV saline +intraventriküler saline tedavisi alan grupların daha yüksek oranda hemosiderin bulgusu saptanmıştır. Çoklu travma +IV MKH + intraventriküler MKH tedavisi alan grubun daha fazla oranda yangı hücresi bulgusu saptanmıştır (Tablo 4.20)

Resim 4.5: Grup 1 (Çoklu travma+ IV saline) 7. gün böbrek kesitleri, Böbrek tubulus epitel hücrelerinde dejenerasyon ve hemosiderin pigmenti (siyah oklar)

Resim 4.6: Grup 2 (Çoklu travma+IV MKH rapel), Böbrek intersitisyumunda perivasküler mononükleer hücre infiltrasyonu (siyah ok).

Resim 4.7: Grup 3(Çoklu travma IV saline+IVK MKH rapel), Böbrek tubuluslarında nekroz (siyah ok) ve intersitisyel mononükleer hücre infiltrasyonu (beyaz ok).

Resim 4.8: Grup 4(Çoklu travma+IV saline+ IV MKH), Böbrekte sağlam glomerulus ve tubulus yapıları

(35)

Tablo 4.20: Çalışma grupları arasında böbrek hasarı histopatalojik bulguların karşılaştırılması Yok

n(%)

Var

n(%) p

Dejenerasyon

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 1(12,5) 7(87,5)

0,155

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 4(50) 4(50)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 3(37,5) 5(62,5) Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 6(75) 2(25)

Grup 5: Sham 4(50) 4(50)

Nekroz

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 8(100) 0(0)

0,217

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 8(100) 0(0)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 6(75) 2(25) Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 8(100) 0(0)

Grup 5: Sham 7(87,5) 1(12,5)

Hemoraji

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 5(62,5) 3(37,5)

0,602 Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 5(62,5) 3(37,5)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 7(87,5) 1(12,5) Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 7(87,5) 1(12,5)

Grup 5: Sham 7(87,5) 1(12,5)

Hemosiderin

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 3(37,5) 5(62,5)

0,017 Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 5(62,5) 3(37,5)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 3(37,5) 5(62,5) Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 7(87,5) 1(12,5)

Grup 5: Sham 8(100) 0(0)

Yangı hücresi

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 6(75) 2(25)

0,046

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 6(75) 2(25)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 5(62,5) 3(37,5) Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 3(37,5) 5(62,5)

Grup 5: Sham 8(100) 0(0)

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

(36)

Rapel tedavi alma durumu ile böbrek histopatolojik bulguları karşılaştırıldığında; çoklu travma + IV saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır. Çoklu travma + IV MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır. Çoklu travma + IV saline + intraventriküler saline tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır. Çoklu travma +IV MKH + intraventriküler MKH tedavi grubunun rapel tedavi alması yada almaması arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır. Sham grubunda böbrek travması ile böbrek, kafa ve kemik travması oluşturulan grup arasında yalnızca dejenerasyon arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır (Tablo 4.21).

(37)

Tablo 4.21: Rapel tedavi alma durumu ile böbrek histopatolojik bulguları karşılaştırılması

Yok n(%) Var n(%) p

Dejenerasyon

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 0(0) 4(100)

0,999

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 1(25) 3(75)

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 1(25) 3(75)

0,489

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 3(75) 1(25)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 3(75) 1(25)

0,143 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 0(0) 4(100)

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 4(100) 0(0)

0,429

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 2(50) 2(50)

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 4(100) 0(0)

0,029 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 0(0) 4(100)

Nekroz

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 4(100) 0(0)

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 4(100) 0(0) N/A

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 4(100) 0(0)

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 4(100) 0(0) N/A

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 3(75) 1(25)

1,000 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 3(75) 1(25)

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 4(100) 0(0)

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 4(100) 0(0) N/A

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 4(100) 0(0)

0,999 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 3(75) 1(25)

Hemoraji

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 2(50) 2(50)

0,533

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 3(75) 1(25)

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 2(50) 2(50)

0,533

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 3(75) 1(25)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 4(100) 0(0)

0,285 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 3(75) 1(25)

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 3(75) 1(25)

0,285

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 4(100) 0(0)

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 3(75) 1(25)

0,285 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 4(100) 0(0)

Hemosiderin

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 0(0) 4(100)

0,143

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 3(75) 1(25)

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 2(50) 2(50)

0,465

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 3(75) 1(25)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 3(75) 1(25)

0,143 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 0(0) 4(100)

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 4(100) 0(0)

0,285

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 3(75) 1(25)

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 4(100) 0(0)

0,285 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 4(100) 0(0)

Yangı hücresi

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 3(75) 1(25)

1,000

Grup 1: Çoklu travma + IV saline* 3(75) 1(25)

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 3(75) 1(25)

1,000

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH* 3(75) 1(25)

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 3(75) 1(25)

1,000 Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline* 2(50) 2(50)

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 2(50) 2(50)

1,000

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH* 1(25) 3(75)

Grup 5: Sham (travma oluşturulmayan) 4(100) 0(0)

1,000 Grup 5: Sham (böbrek,kafa, kemik travması) 4(100) 0(0)

*Rapel tedavi alan grup, IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

(38)

4.2.3. Kemik Histopatolojisi

İkinci ve dördüncü grupta az miktarda fibröz doku ile birlikte değişen oranlarda kıkırdak ve olgunlaşmamış kemik doku oluşumu dikkati çekti. Birinci ve üçüncü grupta ise değişen oranlarda fibröz doku, kıkırdak doku ve az miktarda olgunlaşmamış kemik doku oluşumu gözlendi.

Resim 4.9: Grup1 (Çoklu travma+IV saline), Kırık iyileşmesinde fibröz ve kıkırdak doku oluşumu

Resim 4.10: Grup 2 (Çoklu travma IV MKH rapel), Kırık iyileşmesinde kıkırdak ve olgunlaşmamış kemik doku oluşumu

Resim 4.11: Grup 3 (Çoklu travma+IV saline+IVK saline), Kırık iyileşmesinde fibröz, kıkırdak ve olgunlaşmamış kemik doku oluşumu

Resim 4.12: Grup 4 (Çoklu travma+IV MKH+ IVK MKH), Kırık iyileşmesinde kıkırdak ve olgunlaşmamış kemik doku oluşumu

(39)

Histopatolojik olarak kırık iyileşmesinde ise Huo skorlama sistemi kullanılarak incelendiğinde 5’inin (%12,5) eşit miktarda fibröz ve kıkırdak doku, 8’inin (%20,0) ağırlıklı kıkırdak ve az miktarda fibröz doku, 4’ünün (%10,0) kıkırdak doku, 11’inin (%27,5) ağırlıklı olarak kıkırdak ve az miktarda olgunlaşmamış kemik doku, 7’sinin (%17,5) eşit oranlarda kıkırdak ve olgunlaşmamış kemik doku, 1’inin (%2,5) olgunlaşmamış kemik doku olarak saptandı.

Çalışma grupları ile kemik iyileşmesi histopatolojik bulgu derecesi arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (Tablo 4.22)

Tablo 4.22: Çalışma grupları arasında kırık iyileşmesi histopatalojik bulguların karşılaştırılması Ortalama medyan p

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 4,5±1,2 35.57

0,293

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 5,63±1,41 35.44

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 5±1,2 30.91

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 5,75±1,58 30.77

Grup 5: Sham 5,75±2,06 35.47

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Tablo 4.23: IV tedavi ile IV ve intra ventrküler tedavi alan grupların kırık iyileşmesi histopatalojik bulguları değerlerinin karşılaştırılması

Ortalama medyan p

Grup 1: Çoklu travma + IV saline 4,5±1,2 35.57

0,106

Grup 2: Çoklu travma + IV MKH 5,63±1,41 35.44

Grup 3: Çoklu travma + IV saline + IVK saline 5,0±1,2 30.91

0,195

Grup 4: Çoklu travma +IV MKH + IVK MKH 5,75±1,58 30.77

Grup 5: Sham 5,75±2,06 35.47

IV: intravenöz, MKH: mezenkimal kök hücre, IVK: intraventriküler

Referanslar

Benzer Belgeler

ÖZZEETT AAm maaçç:: Kronik böbrek yetmezliği hastaları hemodiyaliz işlemi için düşük komplikasyon ora- nına sahip ve uzun süre açık kalabilen kalıcı

algoritmaları geliştirilmiştir. Yukarıda da belirtildiği gibi bu proje disiplinler arası bir projedir. Bu projenin katkısı yukarıda belirtilen görüntü işleme

Yağsız petrokimyasal atık sudan EC ile bulanıklık giderimine akım yoğunluğu, NaCl derişimi ve elektroliz süresi etkisi için 3 boyutlu yüzey ve kontör

Hangi yapı öncül olursa olsun, memnuniyet ve hizmet kalitesi arasındaki ilişkinin her iki yönde de incelendiğinde güçlü olduğu açıktır (Alauddin, Ashman, Nghiem ve

Bu anlamlı farklılığı yaratan ikili gruplara Mann-Whitney U testi ile baktığımızda PKOS- Kötü ovaryan yanıt (p&lt;0.001), Kontrol-Kötü ovaryan yanıt (p=0.017) ve

Daha sonra bu modelin hücre kota modeline kıyasla bir buçuk döngülük kesikli androjen deprivasyon terapisi için prostat spesifik antijen ve androjen verilerine daha küçük

Yapısal analizlerin ardından, örneğin ilk önce farklı manyetik alanlar altında M(T) eğrileri (Şekil 4.56) ve daha sonrasında manyetik entropi değerinin hesaplanabilmesi

 Topraklara uygulanan biyokömürler toprağın OM içeriğini kontrole ve tek başına kimyasal gübre uygulamasına nazaran bir miktar artırmış (fındık kabuğu