Doç. Dr. Ender DURUALP

(1)

Doç. Dr. Ender DURUALP

(2)

Dünyada 5 yaş altı ölüm nedenleri.

Kaynak: The World Health Report, 2005

(3)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

 Rezervuar İnsan

 Bulaşma Solunum yoluyla

 Görüldüğü mevsim Geç kış ve ilkbahar dönemi

 Bulaştırıcılık Döküntü çıkmadan 4 gün öncesi

Döküntü çıktıktan sonraki

4. gün

(4)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

 Çok bulaşıcı akut viral bir infeksiyondur.

 Solunum yoluyla bulaşır.

 Virüs nazofarenks ve

bölgesel lenf bezlerinde çoğalır.

 Aşılanma ile görülme sıklığı azalmıştır.

 Hastalar döküntüden önceki 1-2 gün ile

döküntü kayboluncaya

kadar bulaşıcıdır.

(5)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

Klinik

 Kuluçka süresi: 8-12 gün

 Prodromal dönem 2-3 gün sürer. Bu dönemde

halsizlik, iştahsızlık, yüksek ateş 39-39,5°C, öksürük,

nezle, konjunktivit ve

ışıktan Korkma (fotofobi) gibi belirtiler görülür.

 Koplik lekeleri hastalığa

özgü bir belirti olup 12-18

saat içinde kaybolur.

(6)

Koplik lekeleri

 Ağız içinde, azı dişleri hizasında kırmızı zemin

üzerinde gri beyaz

kum taneleri olarak

tabir edilen kızamığa

özgü bir bulgudur.

(7)

Kızamığın seyri

Bulaşma

İnkübasyon

)

Prodrom Döküntü

Prodrom

başlangıcı Döküntü başlangıcı

Ateşin

düşüşü Döküntünün geçmesi

-12-16. gün -2-4. gün 0. gün 3. gün 5-6. gün

ATEŞ

BULAŞTIRICILIK

(8)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

Döküntü

 Eritamatöz makülo-papüler

döküntü kulak arkasından, saç çizgisi boyunca, yanakların

posteriorunda ve boyunun

yanlarında görülmeye başlayarak vücudun aşağı kısımlarına yayılır.

 Döküntüler yüzden başlayarak aynı sıra ile 4-5 gün içinde

solmaya başlar.

 Solarken hafif deskuamasyon

(soyulma) görülebilir.

(9)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

Tanı

 Tanı klinik bulgularla konulur.

 Prodromal dönemde nazal mukozadan veya balgamdan yapılan

incelemede çok çekirdekli dev

hücreler görülebilir.

 Koplik lekesi varsa

tanı kolaydır.

(10)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

Tedavi

 Destekleyici tedavidir

(Antipiretikler ve yeterli sıvı alımı vs)

 Gelişmekte olan ülkelerde oral A vitamini (400.000 IU) önerilmektedir.

 Bol kalorili

beslenme önerilir.

 İyi

beslenemeyenlerde serin takılır.

 Enfeksiyon

gelişmişse hekim önerisine göre

antibiyotik verilir.

 Odası

havalandırılmalıdır.

(11)

Komplikasyonlar

 Otitis media (En sık) -orta kulak iltihabı

 Pnömoni -zatürre

 SSS komplikasyonları (SSPE) –beyin enfeksiyonları vb.

 Purpura –deri altında morluklar

 Tüberküloz- verem

 Kornea ülserasyonu (yaralanma)

 Perikardit, miyokardit –kalp tabakaları iltihabı

 Hepatit –karaciğer iltihabı

(12)

Kızamık

Komplikasyonları

Yaş grubu (yıl)

Y ü zd e

Pnömoni Hastaneye yatırılma

Kaynak: Center for disease control (CDC)

(13)

KIZAMIK

(Measles, Rubeola)

Korunma

 Korunmada canlı aşı uygulanır.

 MMR (measles, mumps, rubella-kızamık-

kızamıkçık-kabakulak) şeklinde 12. ayda

uygulanır. 6-11

yaşlarında rapel yapılır.

 Kızamık salgınlarında ilk 72 saat içinde uygulanan aşı koruyucudur.

 Kızamıklı hasta ile karşılaşmayı izleyen 5 gün içerisinde

0.25 ml/kg dozda

gammaglobulin İM

olarak kullanılabilir.

(14)

Kızamık aşısı

 Canlı aşıdır.

 Etkinlik : %95 (%90-

%98).

 Bağışıklık süresi:

yaşamboyu.

 Aşı takvimi: 2 doz.

 Aşı uygulananların

% 2-5’i ilk doza yanıt vermez (antikor,

bozuk aşı vb).

 Çoğu ikinci doza yanıt verir.

 Endikasyonlar;

 >12 ay tüm bebekler

 Adölesan ya da

erişkinler (bağışık

olmayan)

(15)

Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı yan etkileri

 Ateş %5 - %15

 Döküntü %5

 Eklem semptomları %25

 Trombositopeni <1/30,000 doz

 Parotit nadir

 İşitme kaybı nadir

 Ensefalopati <1/1,000,000

doz

(16)

Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı kontrendikasyonları

 Bir önceki dozda aşıya karşı gelişen ağır allerjik reaksiyon

 Gebelik (canlı aşı olduğundan)

 İmmünosupresyon (kemik iliği baskılanmışsa)

 Yakın zamanda kan ürünü almış olmak

(17)

(18)

KIZAMIKÇIK

(Rubella, German Measles)

 Kızamıkçık virusu tarafından oluşturulan bulaşıcı bir

infeksiyondur.

 Kızamık kadar ağır seyretmez.

 Solunum yoluyla veya anne karnında plasental yolla

bulaşır.

(19)

Bulaşma

 Edinsel kızamıkçıkta döküntüden önceki 2 gün ile döküntü çıktıktan sonraki 5 - 7 gün arası

 Konjenital (doğumsal) rubella

sendromunda bebekler virusu 1 yıl boyunca döker.

 Anneden geçen antikorlar bebeği ilk 6

ayda korur.

(20)

Kızamıkçık Klinik

 İnkübasyon peryodu : 14 (12-23) gündür.

 Prodromal dönem (1-5 gün): Halsizlik,

iştahsızlık, ateş, baş ağrısı, konjonktivit ve hafif nezle

 Temastan 14-17 gün sonra döküntüler

başlar.

 Döküntüler

makülopapüler,

kızamık döküntüsüne göre daha seyrek ve birleşme özelliğinde değildir.

 Yüzden başlayıp

vücuda yayılır ve 3 gün

içinde kaybolur.

(21)

Kızamıkçık

Bulaşma

İnkübasyon

(Lenf bezlerinde çoğalma, 1⁰ viremi)

Prodrom

(Büyük çocuklarda)

Döküntü

Prodrom

Döküntünün geçmesi

-15-21. gün -1-5. gün 0. gün 1-3. gün 1-2 hafta

ATEŞ

BULAŞTIRICILIK LENFADENOPATİ

• Küçük çocuklarda 2-3

haftalık inkübasyon sonrası prodrom olmadan başlar

• Daha hafif seyreder

(22)

KIZAMIKÇIK Döküntü

 Döküntü çıkmadan kısa süre önce yumuşak

damakta pembe renkte enantemler fark edilir.

 Makülo-papüler döküntü yüzden

başlayarak 24 saatte

hızla tüm vücuda yayılır.

 Döküntü tek tek olup 3-

5 günden fazla sürmez.

(23)

Kızamıkçık Döküntü

 Yüzden başlar.

 Gövde ve ayağa doğru yayılır.

 Genelde kaşıntılıdır.

 Birleşme eğilimi göstermez.

 Hızlı yayılıp hızlı kaybolur (1-3 gün).

 Yıkanma sonrası döküntü

artabilir.

(24)

Artralji (eklem ağrısı) ya da artrit (eklem iltihabı) çocuklarda ……….:

erişkin kadınlarda……….:

Trombositopenik purpura ………:

Ensefalit ………..:

Nörit ……….:

Orşit ……….:

nadir

% 70’e kadar 1 / 3.000

1 / 6.000 nadir

nadir

(25)

Konjenital kızamıkçık sendromu

 Enfeksiyon tüm

organları etkileyebilir.

 Fetusun ölümüne ya da prematüre doğuma yol açabilir.

 Fetusteki hasarın şiddeti gestasyon yaşına bağlıdır.

 Gebeliğin ilk 3 ayında

enfeksiyon meydana

gelirse bebeklerin

% 85’i etkilenir.

(26)

Konjenital kızamıkçık sendromu

 İşitme kaybı,

 Katarakt,

 Patent duktus arteriyozus,

 Ventriküler septal defekt

 Mikrosefali,

 Mental retardasyon

 Karaciğer ve dalakta hasar

 Özel bir tedavisi yoktur.

(27)

Kızamıkçık

Tanı  Bildirimi zorunlu

 Klinik tanı

 Akut başlangıç

 Makülopapüler döküntü

 37.2°C üzerinde ateş

 Lenfadenopati

 Konjunktivit

 Artralji ya da artrit

(28)

Kızamıkçık Korunma

 Aşılama

 Canlı aşı

 İlk doz: 12 aydan sonra

 İkinci doz: ilkokula girerken (6-11 yaş)

 İmmünite: ömür boyu korur.

 Rutin aşılama

takviminde yer alır.

 Temas halinde ilk 72 saat içinde yapılan aşı koruyucu olabilir.

 Konjenital

kızamıkçığı önlemek için gebe kalınmadan önce (en az 1 ay önce) aşılanma önemlidir.

 En önemli sorun ilk 3 ay içinde gebenin

kızamıkçık ile temas etmesidir.

 Tespit edilirse gebeliğin devam

seçimi aileye bırakılır.

(29)

Kızıl

 Grup A beta- hemolitik

streptokokların yaptığı bir

hastalıktır.

 Tonsilit ya da cilt infeksiyonu

sonrasında görülebilir.

 En sık 4-8 yaşında

görülür.

(30)

(31)

Kızıl

 İnkübasyon: 3-7 gün

 Prodrom dönemi:

 Ateş,

 Halsizlik.

 Boğaz ağrısı,

 Baş ağrısı,

 Bulantı, kusma,

 Karın ağrısı,

 Kas ağrısı,

 Döküntü: 12-48 saat sonra başlar.

 Tedaviye başladıktan sonra 12-24 saat

içinde ateş düşer.

(32)

Kızıl

Fizik muayene

 Eksüdatif tonsilit

 Çilek dili görüntüsü

 Döküntü

 Ağız etrafında solukluk

 Deskuamasyon: döküntü geçtikten 7-10 gün sonra

başlar, 6 hafta kadar sürebilir.

 Aksilla, kasık ve parmak

uçlarında en belirgindir.

(33)

Kızıl

Bulaşma

İnkübasyon

^Prodrom Ateş

(Tedavi edilmezse)

Prodrom

-3-7. gün -1. gün 0. gün 5-7. gün 3-4 hafta

ATEŞ

Cilt belirtileri

BULAŞTIRICILIK

*Hastaya antibiyotik

uygulanmadığında

görülen klinik seyir

(34)

(35)

Kızıl

Döküntü

 Enantem ve ekzantem tarzında,

 İnce eritematöz papüler tarzda,

 Aksilla, kasık ve ensede başlar ve tüm vücuda yayılır,

 Deride zımpara kağıdı görüntüsü

 Kıvrım yerlerinde döküntüler

daha kalın ve yoğun (Pastia

çizgileri)

(36)

 Tanı

 Klinik bulgular.

 Boğaz kültürü alınır.

 Tedavi

 Alerjisi olmayanlarda en etkili ilaç

penisilindir. Alerjisi olanlarda eritromisin verilir.

 Özel aşısı yoktur. Hasta kişilerle temas

halinde penisilin-eritromisin verilir.

(37)

Kızıl

Komplikasyonları

 Sinüzit

 Otitis media

 Akut romatizmal ateş (uygun ve zamanında

antibiyotik tedavisiyle önlenebilir)

 Akut

glomerülonefrit

(böbrek iltihabı)

(38)

.. Hastalık

.. Hastalık Hastalığın adı Hastalığın adı Etken Etken

Birinci

Birinci Kızamık, Rubeola, Measles, Kızamık, Rubeola, Measles,

Hard measles, 14 gün kızamığı, Hard measles, 14 gün kızamığı, Morbilli

Morbilli Measles virus Measles virus İkinci

İkinci Kızıl, Scarlet Fever, Scarlatina Kızıl, Scarlet Fever, Scarlatina S. pyogenes S. pyogenes Üçüncü

Üçüncü Rubella, Alman kızamığı, 3 gün Rubella, Alman kızamığı, 3 gün kızamığı

kızamığı Rubella virus Rubella virus Dördüncü

Dördüncü Staphylococcal haşlanmış deri Staphylococcal haşlanmış deri sendromu, Filatow-Dukes

sendromu, Filatow-Dukes hastalığı, Ritter's hastalığı hastalığı, Ritter's hastalığı

Epidermolitik Epidermolitik

(exfoliative) toksin (exfoliative) toksin üreten S. aureus üreten S. aureus Beşinci

Beşinci Erythema infectiosum Erythema infectiosum Erythrovirus Erythrovirus

(Parvovirus) B19 (Parvovirus) B19 Altıncı

Altıncı

Exanthem subitum, Roseola Exanthem subitum, Roseola infantum, ani döküntü,

infantum, ani döküntü,

çocukların gül döküntüsü, 3 çocukların gül döküntüsü, 3 gün ateşi

gün ateşi

Human Herpes Virus Human Herpes Virus 6B veya Human

6B veya Human

Herpes Virus 7

(39)

(40)

Beşinci hastalık

 Etken: Parvovirus B19

 Fetal infeksiyon→hidrops fetalis

 En sık 5-15 yaşlar arasında

 Nadiren erişkinlerde

 Özgül tedavi yoktur.

(41)

Beşinci hastalık

Bulaşma :

 Solunum yolu

 Kan

 Transplasental

Bulgular

 Baş ağrısı (%20)

 Ateş (%20)

 Boğaz ağrısı (%15)

 Kaşıntı (%15)

 Burun akıntısı (%10)

 Karın ağrısı (%10)

 Artralji (%10)

(42)

Beşinci hastalık

Döküntü (3 evrede gelişir)

1. evre:

(Tokat atılmış yüz)

 Yanaklar kızarıktır ve tokatlanmış çocuk

görüntüsü verir.

(43)

Beşinci hastalık Döküntü

2. evre:

 Gövde, kol ve

bacakların dış yüzünde makülopapüler

döküntü vardır.

Sıcakla artar, kaşınmaz ve soyulmaz. Kas ve

eklem ağrıları, halsizlik olabilir.

3. evre:

 Döküntüler dantelimsi hal alır. Belirtiler

geriler.

(44)

Beşinci hastalık

Bulaşma

İnkübasyon

1. evre 2. evre

Döküntü başlangıcı

Ateşin

düşüşü Döküntü tekrarlayabilir

3. evre

BULAŞTIRICILIK

ATEŞ

-4-14. gün -7-10gün0. gün 5. gün Hafta/ay

Prodrom

İnkübasyon

(45)

Beşinci hastalık Komplikasyonlar

 Aplastik kriz

 hemolitik anemisi olanlarda daha ağır seyredebilir

 Kronik kemik iliği yetersizliği

 immün yetmezlikli kişilerde

 Konjenital infeksiyon

 hidrops fetalis

 intrauterin ölüm

(46)

 Tanıdan sonra hastaların 7 gün süre ile solunum izolasyonu önerilir.

 Özel bir tedavisi yoktur.

(47)

(48)

Altıncı hastalık

 Etken:

 insan herpes virus

 Febril konvülziyonla ilişkilidir (% 6-15)

 Ateş (40

^o

C)

 İshal (% 68)

 Öksürük (% 50)

 Prodromal semptomlar

 huzursuzluk

 En sık 6 ay- 3 yaş arasında

 Solunum yolu ile bulaşır.

(49)

Altıncı hastalık

Bulaşma

İnkübasyon Prodrom Döküntü

ATEŞ

-12-14. gün -3-4. gün 0.gün 1. gün

Prodrom başlangıcı

(50)

Belirtiler

 39-40°C arası yüksek ve inatçı ateş

 Üst solunum yolu infeksiyonu bulguları

 Çocuk rahatsız görünümdedir.

 Bazen sinir sistemi bulguları tabloyu karışık

hale getirir.

(51)

Altıncı hastalık

 Ateş düştükten sonra

Makülopapüler döküntüler oluşur.

 Daha çok gövdededir.

 Hızla kol, ense, yüz ve bacaklara yayılır.

 24 saat içinde solar.

 Döküntünün görülmesiyle beraber

ateş düşer.

(52)

Altıncı hastalık

Tanı:

 Ateşin ilk 24-36.

saatinde lökositoz (beyaz kan

hücrelerinin

artması) daha sonra lökopeni (beyaz kan hücrelerinin

azalması)

Tedavi

 Ateşi düşürmek

yeterlidir.

(53)

(54)

Varisella zoster virüsü

 En bulaşıcı çocukluk çağı hastalığıdır.

 Bulaşma temas,

damlacık veya solunum

yoluyla bulaşır.

(55)

Su çiçeği

 En sık 1-6 yaş

arasında görülür.

 Mortalite 2 / 100.000

 ensefalit,

 pnömoni,

 Reye sendromu

 Prodromal dönem:

 Ateş



döküntüden 1-2 gün önce

 Karın ağrısı

 Baş ağrısı

 Halsizlik, iştahsızlık

 Öksürük,

 Boğaz ağrısı

(56)

Suçiçeğinin seyri

Bulaşma

İnkübasyon Prodrom Döküntü

Veziküllerin kabuklanması

ATEŞ

-13-22. gün -1-2. gün 0.gün 7. gün

Prodrom başlangıcı

BULAŞTIRICILIK

(57)

Suçiçeği Döküntü

 Döküntü:

 Kırmızı makül halinde başlayıp papüle dönüşür.

 1-2 saat içinde vezikül halini alır.

 Vezikül sıvısı bulanıktır.

 Gövdeden başlayıp, baş ve yüze yayılır.

 Ekstremitede nadirdir, saçlı deride bulunur, mukozalarda görülür.

 Şiddetli kaşıntı vardır.

(58)

Suçiçeği

Komplikasyonlar

 Lezyonların bakteriyel infeksiyonu.

 Pnömoni.

 Ensefalit.

 Reye sendromu

(infeksiyon sırasnda aspirin kullanımıyla ilgilidir).

 Hastaneye yatırılma 3/1000 vaka.

 Ölüm 1/60.000 vaka.

Komplikasyon

açısından riskli gruplar

 Sağlıklı erişkinler.

 İmmün yetersizliği olan kişiler.

 Doğumdan 5 gün önce ya

da 2 gün sonra suçiçeği

döküntüsü ortaya çıkan

annelerin bebekleri.

(59)

Sağlıklı kişilerde suçiçeği fatalite oranları

*100.000 kişideki ölüm oranı

Yaş grubu (yıl)

O ra n

(60)

Suçiçeği aşısı

 İçerik Canlı virüs

 Etkinlik % 95 (% 65-% 100)

 Bağışıklık >7 yıl süresi

 Aşı takvimi 1 doz (<13 yaş altı)

12-15 aylar arasında

Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısıyla

beraber uygulanabilir.

(61)

Suçiçeği aşısı Yan etkiler

 Enjeksiyon bölgesinde lokal etkiler – % 20

 Döküntü – % 3-% 4

 Vezikülerden çok makülopapülerdir

 Ortalama 5 lezyon olabilir

 Sistemik reaksiyonlar sık değildir.

(62)

Suçiçeği Tedavi

 Semptomatik tedavi.

 Ateş:



Parasetamol.

 Kaşıntı:



Antihistaminik ilaçlar.

 Anti-viral tedavi

 asiklovir



Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar.



Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün sonrası arasında

suçiçeği başlayan annenin

bebeğine

(63)

(64)

Kabakulak virüsü

 Paramiksovirus

 Solunum yoluyla bulaşır.

 Nazofarenks ve bölgesel lenf bezlerinde çoğalır.

 Temastan sonraki 12-25. günlerde viremi

yoluyla dokulara yayılır.

(65)

Kabakulak

 5-9 yaşları arasında en sıktır.

 Bir ya da iki parotis bezinde şişme

görülür.

(66)

Kabakulağın seyri

Bulaşma

İnkübasyon

^Parotiste

şişlik

Parotiste

şişlik Şişlik kaybolur

-14-24. gün 0.gün 3-7. gün 7-10.gün

BULAŞTIRICILIK

Komplikasyonlar

ORŞİT MENENJİT

PANKREATİT

OOFORİT

KOMPLİKASYONLAR

(67)

MSS tutulumu Orşit

Pankreatit İşitme kaybı Ölüm

Klinik vakaların % 15’i

Post - pubertal erkeklerde

% 20 - % 50

% 2 - % 5

1 / 20.000

1-3 / 10.000

(68)

Kabakulak

Laboratuvar tanısı

 Virüs izolasyonu

 Serolojik testler

 Pozitif IgM antikoru

 IgG antikor titresinde anlamlı artış

(69)

Kabakulak aşısı

 İçerik Canlı virüs

 Etkinlik %95 (%90-%97)

 Bağışıklık Ömürboyu

 Uygulama 12 aylık ve 6-11 yaşları

arasında

(70)

kaynaklar

 Çavuşoğlu, H. (2015). Çocuk Sağlığı Hemşireliği Cilt I-II.

(12. Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.

 Durualp, E. (2016). Anne Çocuk sağlığı ve İlk Yardım.

İçinde Öğretmenlik Alan Bilgisi Okul Öncesi Öğretmenliği.

(2. Baskı). (Ed: N. Aral, Ü. Deniz ve A. Kan), 107-158, Ankara: Kısayol Yayıncılık.

 Törüner, E.K. ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık.

 Erdem, Y. (2015). Çocuk Hastalıkları. Ankara: Vize Yayıncılık.

 Deniz, Ü. ve Önder, Ö.R. (2015). Anne Çocuk Sağlığı ve İlk

Yardım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.