Mücerrit m a d d e l e r ve istimalleri
M i m a r N a c i C e m a l
Strassburg belediyesi, gürültüye karşı lâzım gelen tedbirler alınmamış bina projelerine yapı müsaadesi vermemeğe başlamıştır. Evin bir is- tirahat makinesi mahiyeti almağa yüztuttuğu bugünlerde mimarlar nasıl ki keşiflerine mer- kezî teshin bedelini ithal ediyorlarsa, bunun gibi gürültüye karşı tedabir ittihazını göz önün- de tutmağa başladıkları ve halkın sükûneti bir ihtiyaç olarak anladığı gün binaların gürültüye karşı tecridi bir ihtiyaç haline gelecektir.
Y e n i inşaat tarzının yük taşıyan ve boş- lukları kapıyan unsurları ihtiva ettiği malûm- dur. Y ü k taşıyan kısımların kabil olduğu kadar ufak maktada olmak üzere mukavemetli mad- deler olması lâzımdır. Fakat boşlukları kapıyan unsurların vazifesi yalnız örtmek değil ayni zamanda müesslratı havaiyeden ve haricin pa- tırdı ve gürültüsünden de muhafaza etmektir.
Boşlukları kapıyacak maddelerin tecrit kabili- yeti fa.zla olan malzemeden yapılması tasarruf ve rahatlık itibarile şayanı tercihtir.
Fazla mücerrit olan cisimler, mesami, yani kütlelerinde hava kabarcıkları olan cisimlerdir.
Hava gayriıjıüteharrik bir halde kalmak şartile eh iyi mücerritlerden biridir.
Mücerrit maddelerin ekserisi hava kabar- cıklarını ihtiva etmeleri dolayısile hafiftirler.
Bunlardan bazıları müesslratı havaiyeye mu- kavim olmadıklarından bunlar duvarların iç kısımlarına vazedilmek suretile kullanılır.
Soğuk ve sıcağın geçmesine mâni olan ci- simler ayni zamanda sedanin da geçmesine gayrimüsaittirler.
En iyi tecrit edici maddeler:
Sanayiin meydana getirdiği tecrit maddele- ri çok muhteliftir. Böyle olmakla beraber mü- cerrit maddelerin mevaddı iptidaiyesini made- nî ve nebatî cisimler teşkil ederler.
Menşelerinin tehalüfü ve cinsleri itibarile tecrit maddeleri başka başka ihtiyaçları temin ederler.
Ekseriya mimarda şu veya bu maddeye kar- şı tercih fikri vardır.
Tecrit maddelerinin nakıliyet emsallerini bilmeden böyle bir fikirde bulunmak bir döşe- menin nekadar sıklet taşıyacağını bilmeden döşemeyi yapmağa kalkışmak kadar isabetsiz- dir. Memleketimizde henüz kâfi miktarda isti- mal edilmemekle beraber başlıca mücerrit maddelerinni cinsi ve evsaflarını gözden geçire- lim.
1 — Arki — Bu madde - vareş - tabir olu-
nan bir nevi sureti mahsusada kurutulmuş ve alevden müteessir olmıyacak ve çürümiyecek tarzda muamele edilmiş bir deniz yosunundan ibarettir. Bu madde yanmaz. İnşaatta gayrime- sami iki kâğıt tabakası arasına konularak muh- telif kalınlıklarda kullanılır. Bundan başka bu madde amyant elyafile kaplanarak yangın ve gürültüye karşı sesli filim stüdyolarında kul- lanılır.
Bu levhalar ufkî, şakuli ve mail satıhlar üzerine çivi İle tuturulmak üzere kolaylıkla kaplanır.
Eğer bu levhalar üzerine çimento, kireç, ve- ya alçı sıva yapmak istenirse levhalar üzerine metal depluvaye çekilmek suretile sıva yapılır.
2 — İçinde hava habbecikleri olan beton — Beton cellulaire — İsminden de anlaşılacağı üzere bu beton birçok boşluk ve hava kabarcık- larını ihtiva eder.
Bu cinsten olan maddelerin başlıcaları Be- ton cellulaire C. N ile Aerocrötedir.
Birincisi hususî bir makinede çimentoya hususî terkibi haiz bir nevi yosunla miktarı kâfi suyun karıştırılmasından husule gelen bir maddedir.
Çimento ve yosunun miktarı elde edilmek istenilen maddenin derecesine göre değişmek- tedir. Sanayide alelekser kesafeti 0,53 - 0.5 ilâ 0,9 a kadar yapılmaktadır. Bu madde cins İti- nle ne yanar ne de çürür.
Kesafeti ve tecrit kabiliyeti içindeki hava habbeciklerinin hacmine, şekillerine ve birbi- rinden müteferrik veya mülasık olmalarına gö- re değişir.
Dünyanın her tarafı için imtiyaz almış olan bu maddenin tarzı ihzarı şöyledir: İyi cins Portland çimentosuna kimyevî bir muamele yapılır. Bunun neticesinde çimento evsafını muhafaza etmekle beraber fazla olarak kimye- vi hikemî, mihaniki, diğer vasıflar kesbeder.
İlkönce temizlik, rahat ve huzur memleket- leri olan İsveç ve Norveçte revaç bulan bu mad- deler şimdi dünyanın her tarafında kullanıl- makadır.
Bu iki madde muhelif eb'at ve kalınlıkta olmak üzere tuğla, levha, şeklinde ve alçı ile örtülmüş karolar halinde imal ediliyorlar.
3 — Beton - Ponce:
Bu madde en iyi cins Portland çimentosu ile sünger çakılile yapılır.
Bu madde de ne yanar ne çürür. Haricî du- varlarda, bölmelerde, tavan ve taraçalarda kul-
lanılır. Beton gibi demirle teçhiz edilebilirse de bu çakıl diğer çakıldan hafif olduğu için daha az mukavemetli olur.
4 — Celotex — Bu madde 11 milimetre ka- lınlığında, metre murabbaı sıkleti 3 kilo olup dünya piyasalarında 12 muhtelif eb'atta setılır.
Terkibi: Şekerkamışı elyafı bu maddeye bükülmeme ve yeknasak olma hassasını verir.
Harici duvarlar, bölme, tavan, döşeme, çatı altı, taraçaların inşaatında kullanılan bu madde duvarların kalın yapılmasına olan mecburiyeti tahfif etmiştir.
Bu levhaların vaz'ı kolay ve çabuktur. Tes- tere ile kesilebilir. Eski ve yeni her türlü satıh- larda kullanılabilir. Yağlı boya, tutkallı badana gibi telvlnata da gelirler.
Muntazam ve kendine mahpus bir şekli olan pürüzleri bu maddeyi boyamaksızın kullanma- ğa da müsaittir. Kireç ve çimento bu madde ile iyi imtizaç eder.
5 — İnsulite:
Bu maddenin tecrit kabiliyeti ağaç el- yafının arasındaki namütenahi habbeciklerin bulunmasındandır. 12,5 milimetre kalınlığında olan tabakalar ve muhtelif eb'atta bulunup tahta gibi tutkalle yapıştırılabilir, çivilenir ve testere ile de kesilebilir.
Bu madde, tavan ve bölmelere doğrudan
doğruya çakıldığı gibi tutkalla karıştırılmış alçj ile de yapıştıl'.r.
Taraçaların tecridinde katranla yapıştırılır ve katranlı muşamba ile örtülür. Yüksek dere- ce! hararet ve rutubete karşı kullanılmak lâzım gelirse Kasein mürekkebatından olan bir tut- kalla tıla edilir.
Linoleum veya halı altına konmak üzere 6 milimetro kalınlığında ve 152X91 eb'adında levhalar halinde bulunur.
Bu tarzda döşenmiş linoleum rutubetin geç- mesine mâni olduğu gibi ayak seslerini de işit- tirmez ve yürüyüşe bir rahatlık verir.
İnsulwood:
Bu henüz yeni tanınmıya başlamış bir madde olup kalınlığı 6-12 milimetre, metre murabba sıkleti 3,5 kilodur ve 0,51X283 ten 1,83X3,66 eb'adı arasında tehalüf eden levha- lar halinde satılır.
yapılış tarzı:
15 atmosfer buhar tazyikına maruz bırakı- lan ağaç elyafının ve ağaç usaresinin bitişip yekdiğerine kaynamamasile elde edilir ve ec- nebi bir diğer madde terkibine girmez.
Kullanıldığı yerler:
1 — Betonarme döşemelerin üzerine kona- cak ahşap döşeme, parke, linoleum çininin al- tına.
2 — Sıvanacak veya boyanacak şakulî ci- darlarda kullanılır.
7 — Heraclite:
Bu madde on beş şene kadar evvel Avus- turyada yapılmıştır.
Manye2yumlu sıva İle kaba tahta elyafının birleşmesinden husule gelmiş bir maddedir. 2 ilâ 10 santimetre kalınlıkta levhalar halinde bulunur.
8 — Mantar — Meşe ağacının kabuğu olan hafif ve yekdiğerile birleşmiyen hava kabarcıkla- rını ihtiva eden elâstiki ve mukavim bir cisim- dir. Hararetin geçmesine mânidir. Mantarla kaplanmış satıhlarda buhar tekâstifü görülmez.
Ateşte kömüre inkılâp eder. Fakat alevi geçir- mez. Bu hassasından dolayı yangınlarda man- tar bölmelerin ateşi durdurduğu görülmüştür.
Toprakta bırakılsa bile mantar çürümez. Ağaç kurtları mantarda yaşamaz, malzemenin ihza- rına ince dişli taneler ve toz halinde girer.
2-4 santim kalınlığında, 1,00X0.5 eb'adın- da ve 1-6 santimetre kalınlığında 0,5X0,35 eb'- adında ve tuğla eb'adında yapılır.
î r i taneli mantar hafif ve sadayı geçirmez bölmeler yapmağa müsaittir. Alçı, çimento ve- ya kireçle karıştırıldıkta döşemelerin araları- nın doldurulmasında kullanılır. Bu takdirde 10 kilo yani 100 litre mantar 35 kilo harç konur.
Her cins sıva mantara iyi yapışır.
9 — Salomit:
Hususî nebat veya otların levha halinde çok yüksek bir tazyikle sıkıştırılıp galvanizli çelik demir teçhizatile tutturulmasından elde edilmiştir
Ses geçirmemek noktasından 5 santim ka- lınlığında, Salomit bölme 60 santim kalınlığın- daki bir moloz taş duvara muadildir.
2.80 ilâ 3 metre boy, 1.5 genişliğinde ve 3 ilâ ft santim sihaninde levhalar halinde satılır.
Berlinde 930 senesinde açılan beynelmilel mimari sergisinin bulunduğu parkın karşısında mimar profesör Pölzig tarafından inşa edilmiş olan radyo müessesindeki sadadan tecrit terti- batını bir gözden geçirelim.
Binanın etraf tuğla duvarlarile audito- ryumun demir iskeleti! duvarları 1.5 santimetre kalınlığında sadanın geçmesine mâni birer t a - baka ile tecrit edilmişlerdir.
Bu tabaka 1,5 santim kalınlığında çimen- to sıva, 2 santim kalınlığında Anibrit, 4 san- timlik mantardan ibarettir. Bu suretle bir m a - halden diğerine ses geçmesine mâni olunmuş-
tur. Şekil ( 2 ) Temellerde, ortasında çelik saç levha bulunan iki kat ( A n t i v i b r i t ) [ * ] temel betonlarile duvarların arasına konmuştur.
Bodrum katının kirişlerinin 30 santim aşa- ğısına keza bu tecrit tertibatı yapılmıştır. Ha- vai ihtizaza karşı tavanla çatı arasında iki metrelik bir hava tabakası bırakılmıştır. Dör- düncü katta bulunan mutfak zemini şekil 3 te- ki gibi yapılmıştır.
Salonların akustiği
Konser salonu müteharrik iki taraflı bir kaplama ile teçhiz edilmiştir.
Bu .kaplamanın bir tarafı tahta diğer t a - rafı ise Celotextir. Radyo vasıtasile neşredilen parçaların mahiyetine ve artistlerin adedine göre sesin tenkisi İmkânı hasıl edilmiştir.
Üç cihet duvarları bu şekildedir. Daha dar olan dördüncü cihet duvarı seslerin aksetmesi için mermerden yapılmıştır.
Bunun üst kısmına muhtelif cins maden- lerden yapılmış 2000 kadar borulu elektrikle işler bir org konmuştur. Kullanılmadığı zaman borularının ihtizazından müteessir olarak akis- ler yapmaması için org ahşap bir bölme ile sa- lonun diğer kısımlarından ayrılmaktadır.
Musikişinasların bulunduğu mahal 15 met- re nısıf kutur dahilinde hareket edebilmekte- dir. Sesin istenildiği tarzda tenkisini temin için cMğer bir salonda kumaş perdeler kullanılmış- tır.
Auditoryum ile salon arasında rejisörler için dar bir oda ayrılmıştır. Bunlar, salona açılan pencereden musikişinasların hareketini kontrol edebilirler. Bu salonların sureti tecridi şekil ( 1 ) de gösterilmiştir.
Meşhur bir Fransız mimarı demiştir ki:
Y a l n ı z proje çizen eski mimar artık ölmüş- tür. Bugünkü mimar inşaata temas eden şube- lerde de en ince teferrüata kadar vâkıf olup mütehassıslar tarafından yapılacak bina dahi- lindeki her türlü tesisatı kontrol edecek ve bunlara fikir ve kanaatini tasdik ettirecek adamdır.
Bu fikir üzerinde nekadar düşünülse yeri vardır zannederim.
[*1 Antivibrit İhtizazlara karşı kullanılan bir mad- dedir.
