VII ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER ... VII KISALTMALAR ... XVII GENEL KAYNAKÇA ... XXI
§ 1- GİRİŞ...1
I. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN KONUSU ... 1
II. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN POZİTİF KAYNAKLARI ... 3
III. YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİ VE MEDENÎ USUL HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMİ ... 4
IV. MEDENÎ USUL HÜKÜMLERİNİN YORUMU ... 6
§ 2- MAHKEME TEŞKİLATI VE YARGI GÖREVLİLERİ ...9
I. YARGI ERKİ VE ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ... 9
II. HÂKİMLİK MESLEĞİ... 10
III. HÂKİMLERİN BAĞIMSIZLIĞI... 10
IV. HÂKİMLERİN TARAFSIZLIĞI ... 12
V. HÂKİMİN YASAKLILIĞI VE REDDİ ... 13
VI. HÂKİMİN HUKUKÎ SORUMLULUĞU ... 16
VII. İSTİNABE ... 17
VIII. AVUKATLIK ... 19
§ 3- DAVANIN AÇILACAĞI MAHKEME (GÖREV VE YETKİ) ...23
I. DAVANIN HANGİ MAHKEMEDE AÇILACAĞI... 23
A. Mahkemelerin Görev ve Yetkisi, Hak Arama Hürriyeti ve Tabii Hâkim İlkesi ... 23
B. Mahkemelerin Görevi ... 23
VIII
1. Genel Görevli Mahkeme... 23
2. Özel Görevli Mahkemeler ... 25
a. Sulh Hukuk Mahkemesi ... 25
b. Asliye Ticaret Mahkemesi ... 25
c. Diğer Özel Görevli Mahkemeler... 28
C. Mahkemelerin Yetkisi ... 30
1. Genel Yetki Kuralı ... 30
2. Sözleşmeye Dayanan Davalarda Yetki... 33
3. Haksız Fiil Davalarında Yetki ... 34
4. Mirastan Doğan Davalarda Yetki... 34
5. Taşınmaz Davalarında Yetki... 35
6. Karşı Davada Yetki ... 36
7. Şubeler ve Tüzel Kişilerle İlgili Davalarda Yetki... 36
8. Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Yetki ... 37
9. Yetki Sözleşmesi ... 38
D. Görevsizlik ve Yetkisizlik Hakkındaki Usulî Savunmaların İleri Sürülmesi ... 40
E. Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler ve Yargı Yerinin Belirlenmesi... 41
§ 4- YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİ VE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER ... 43
I. YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİ ... 43
A. Adil Yargılanma Hakkı... 43
B. Hukukî Dinlenilme Hakkı... 45
II. YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER ... 46
A. Aleniyet İlkesi... 47
B. Doğrudanlık İlkesi... 48
C. Usul Ekonomisi İlkesi ... 50
D. Tasarruf İlkesi... 51
E. Taraflarca Getirilme İlkesi... 54
IX
F. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi ... 57
G. Tarafların Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Ödevi... 60
H. Yargılamayı Hâkimin Sevk ve İdare Etmesi... 62
III. YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİNİN VE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELERİN İHLALİ ... 62
§ 5 - DAVADA TARAFLAR...65
I. TARAF KAVRAMI... 65
II. İKİ TARAF SİSTEMİ... 66
III. TARAF EHLİYETİ, DAVA EHLİYETİ VE DAVA TAKİP YETKİSİ ... 67
A. Taraf Ehliyeti ... 67
B. Dava Ehliyeti... 70
C. Dava Takip Yetkisi... 72
IV. DAVAYA VEKÂLET... 74
V. TARAFLARA İLİŞKİN DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ... 76
VI. DAVADA TARAFIN YANLIŞ GÖSTERİLMESİ ... 78
§ 6- DAVA ARKADAŞLIĞI VE DAVAYA MÜDAHALE ...79
I. DAVA ARKADAŞLIĞI ... 79
A. İhtiyarî Dava Arkadaşlığı... 79
B. Mecburî Dava Arkadaşlığı... 82
II. FER’Î MÜDAHALE VE DAVANIN İHBARI... 85
A. Fer’î Müdahale... 86
B. Davanın İhbarı ... 90
III. ASLÎ MÜDAHALE... 91
IV. CUMHURİYET SAVCISININ DAVADA YER ALMASI ... 92
§ 7- TEBLİGAT, SÜRELER, ESKİ HÂLE GETİRME VE ADLÎ TATİL...93
I. TEBLİGAT... 93
A. Genel Olarak... 93
B. Tebligat Usulleri... 93
X
C. Milletlerarası Tebligat ... 96
II. SÜRELER VE ESKİ HÂLE GETİRME... 98
A. Süreler... 98
B. Eski Hâle Getirme... 100
III. ADLÎ TATİL... 102
§ 8- DAVA TÜRLERİ... 105
I. GİRİŞ ... 105
II. HUKUKÎ HİMAYENİN NİTELİĞİNE GÖRE DAVA TÜRLERİ ... 105
A. Eda Davası ... 105
B. Tespit Davası ... 106
C. İnşaî Dava ... 107
III. HMK’DA YER VERİLEN DİĞER DAVA TÜRLERİ ... 109
A. Kısmî Dava ... 110
B. Belirsiz Alacak Davası ... 111
§ 9- DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR ... 115
I. DAVA ŞARTLARI ... 115
A. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları ... 115
1. Türk Mahkemelerinin Yargı Yetkisinin (Yargı Hakkının) Bulunması... 115
2. Yargı Yolunun Caiz Olması ... 116
B. Taraflara İlişkin Dava Şartları... 119
C. Dava Konusuna İlişkin Dava Şartları... 119
1. Hukukî Menfaat... 119
a. Eda Davalarında Hukukî Menfaat ... 121
b. Tespit Davalarında Hukukî Menfaat ... 122
c. İnşaî Davalarda Hukukî Menfaat ... 123
2. Derdestlik... 123
3. Kesin Hüküm Bulunmaması... 125
4. Gider Avansı... 125
XI
5. Teminat ...126
6. Diğer Dava Şartları ...128
II. DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ ...128
III. İLK İTİRAZLAR ...130
A. İlk İtirazların İleri Sürülmesi...130
B. İlk İtirazların İncelenmesi ...131
§ 10- DAVANIN AÇILMASI VE KARŞI DAVA ...133
I. DAVA KAVRAMI...133
II. DAVANIN AÇILMASI VE DİLEKÇELER AŞAMASI ...133
A. Dava Dilekçesi...134
1. Dava Dilekçesinin Zorunlu Unsurları ...134
2. Dava Dilekçesinin Zorunlu Olmayan Unsurları...137
B. Dava Açılması ve Sonuçları...139
C. Cevap Dilekçesi ...141
D. Savunma Araçları...143
E. İkinci Dilekçeler Aşaması...147
III. KARŞI DAVA...148
§ 11- İDDİA VE SAVUNMANIN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GENİŞLETİLMESİ YASAĞI VE ISLAH...151
I. İDDİA VE SAVUNMANIN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GENİŞLETİLMESİ YASAĞI... 151
II. ISLAH...155
§ 12- DAVANIN GERİ ALINMASI, DAVA KONUSUNUN DEVRİ, İRADÎ TARAF DEĞİŞİKLİĞİ ...157
I. DAVANIN GERİ ALINMASI ...157
II. DAVA KONUSUNUN DEVRİ...158
III. İRADÎ TARAF DEĞİŞİKLİĞİ...159
XII
§ 13- ÖN İNCELEME ... 161
§ 14- TAHKİKAT... 165
I. İSTİCVAP... 166
II. TARAFLARIN DİNLENMESİ ... 167
III. TUTANAKLAR... 168
IV. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI... 169
V. ÖN SORUN... 170
VI. BEKLETİCİ SORUN... 171
VII. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ VE AYRILMASI ... 173
§ 15- İSPAT VE DELİLLER ... 175
I. İSPAT HUKUKUNA İLİŞKİN BAZI TEMEL KAVRAM VE MÜESSESELER... 175
A. İspat Kavramı ... 175
B. İkrar ... 176
C. İspat Yükü... 177
D. Karineler... 179
II. DELİLLER... 182
A. Delil Sistemleri ... 182
B. Hukuka Aykırı Deliller ... 183
C. Delil Sözleşmeleri... 185
D. Delillerin İleri Sürülmesi ... 186
E. Delil Türleri ... 188
1. Kesin Deliller... 189
a. Senet... 189
b. Yemin ... 193
c. Kesin Hüküm ... 196
2. Takdirî Deliller... 196
a. Tanık Beyanı... 196
aa. Tanıklıktan Çekinme... 199
XIII
i. Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme ...199
ii. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme...199
iii. Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme ... 200
bb. Tanık Beyanının Değerlendirilmesi...201
b. Bilirkişi...202
aa. Genel Olarak...202
bb. Bilirkişilik Kanunu ile Yapılan Düzenlemeler... 202
cc. Bilirkişi Raporu ...204
dd. Bilirkişi Raporunun Değerlendirilmesi ...207
ee. Bilirkişinin Hukukî Sorumluluğu...207
c. Keşif...208
d. Kanunda Düzenlenmemiş Deliller...209
III. SENETLE İSPAT ZORUNLULUĞU...209
A. Temel Kural ...209
B. Senetle İspat Zorunluluğunun İstisnaları...211
1. Ticarî Defterlerle İspat Usulü ...211
2. Manevî İmkânsızlık Hâlleri...213
3. Maddî İmkânsızlık Hâlleri...213
4. Delil Başlangıcı...214
C. Senede Karşı Senetle İspat Zorunluluğu...216
§ 16- SÖZLÜ YARGILAMA VE HÜKÜM ...219
I. SÖZLÜ YARGILAMA...219
II. KARAR VE HÜKÜM ...220
III. HÜKMÜN TASHİHİ, TAVZİHİ VE TAMAMLANMASI ...222
IV. KESİN HÜKÜM ...223
A. Şeklî Anlamda Kesin Hüküm...224
B. Maddî Anlamda Kesin Hüküm ...224
1. Maddî Anlamda Kesin Hükmün Unsurları...224
XIV
2. Kesin Hükmün Etkileri... 225
a. Kesin Hükmün Olumsuz (Dava Şartı) Etkisi ... 225
b. Kesin Hükmün Olumlu (Kesin Delil) Etkisi ... 226
3. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesini Bağlaması ... 227
§ 17- DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ... 229
I. GİRİŞ ... 229
II. DAVADAN FERAGAT VE DAVAYI KABUL... 231
III. SULH... 234
§ 18- YARGILAMA GİDERLERİ VE ADLÎ YARDIM ... 237
I. YARGILAMA GİDERLERİ ... 237
II. ADLÎ YARDIM... 241
§ 19- BASİT YARGILAMA USULÜ ... 243
§ 20- GEÇİCİ HUKUKÎ KORUMA TEDBİRLERİ ... 247
I. GENEL OLARAK... 247
II. İHTİYATÎ TEDBİR... 248
A. İhtiyatî Tedbirde Görev ve Yetki... 249
B. Tedbir Talebi ... 249
C. İhtiyatî Tedbirde Teminat... 250
D. İhtiyatî Tedbir Kararına İtiraz ve Kanun Yolu... 250
E. İhtiyatî Tedbir Kararının Uygulanması ve Tedbiri Tamamlayan İşlemler... 251
F. İhtiyatî Tedbir Dolayısıyla Tazminat... 252
III. DELİLLERİN TESPİTİ ... 252
§ 21- ÇEKİŞMESİZ YARGI ... 255
I. GENEL OLARAK... 255
II. ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİ... 257
III. ÇEKİŞMESİZ YARGI ORGANLARI... 258
IV. ÇEKİŞMESİZ YARGIDA GÖREV VE YETKİ... 258
XV
V. ÇEKİŞMESİZ YARGIDA İLGİLİLER...259
VI. ÇEKİŞMESİZ YARGIDA ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN YARGILAMAYA KATILMASI... 259
VII. ÇEKİŞMESİZ YARGIDA YARGILAMA USULÜ ...261
A. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Başlaması...261
B. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Konusunun Belirlenmesi ...262
C. Çekişmesiz Yargıda Re’sen Araştırma İlkesinin Uygulanması... 262
D. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Sona Ermesi ...263
1. Talebin Geri Alınması, Feragat, Kabul ve Sulh ...263
2. Nihaî Karar ...263
§ 22- KANUN YOLLARI ...265
I. GENEL BİLGİLER...265
II. HMK’NIN KANUN YOLLARINA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ...267
A. İstinaf...268
1. İstinaf Başvurusu...268
a. İstinaf Edilebilecek Kararlar...268
b. İstinaf Gerekçesi ve Talep Sonucu...271
c. İstinaf Tarihi ...271
d. İstinaf Süresi ...272
e. İstinaf Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla İstinaf ... 273
f. İstinaftan Feragat ... 273
g. İstinafın İcraya Etkisi...274
2. İstinaf İncelemesi ...276
a. İstinafta Ön İnceleme...276
b. İstinafta Esastan İnceleme ...277
3. İstinafta Karar...280
a. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan ve Kesin Olarak Karar Vereceği Hâller... 283
b. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan Esasa İlişkin Karar Vereceği Hâller ... 284
XVI
4. İstinaf İncelemesinde Yapılamayacak İşlemler ... 285
B. Temyiz... 287
1. Temyiz Başvurusu... 287
a. Temyiz Edilebilecek Kararlar... 287
b. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu... 289
c. Temyiz Tarihi... 293
d. Temyiz Süresi ... 293
e. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz ... 293
f. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İşbölümü)... 293
g. Temyizden Feragat ... 295
h. Temyizin İcraya Etkisi... 295
2. Temyiz İncelemesi... 295
a. Temyizde Ön İnceleme... 295
b. Temyizde Esastan İnceleme ... 296
3. Temyizde Karar... 297
4. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler... 298
C . Kanun Yararına Temyiz ... 303
D. Yargılamanın İadesi... 304
§ 23- TAHKİM VE ARABULUCULUK... 311
I. TAHKİM... 311
II. ARABULUCULUK ... 312
A. Genel Olarak... 312
B. Zorunlu Arabuluculuğa Tâbi Uyuşmazlıklar ... 313
KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ... 315
XVII
AAÜT Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesi
ABD Ankara Barosu Dergisi
AİHM Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
AİHS Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
Aile Mahk. K. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun
aşa. aşağıda
AÜHFD Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
Av. K. Avukatlık Kanunu
AY Anayasa
AYM Anayasa Mahkemesi
b. bent
BAM Bölge Adliye Mahkemesi
Başv. No. Başvuru numarası
Bkz. bakınız
C. Cilt
CMK Ceza Muhakemesi Kanunu
DEÜHFD Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
dn. dipnotu
E. Esas
HD Hukuk Dairesi
HGK Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
HMK Hukuk Muhakemeleri Kanunu
HSK Hâkimler ve Savcılar Kanunu
HUMK Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
XVIII
İBD İstanbul Barosu Dergisi
İBK İçtihadı Birleştirme Kararı
İİK İcra ve İflas Kanunu
İKÜHFD İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
İÜ İstanbul Üniversitesi
İÜHFM İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
İzBD İzmir Barosu Dergisi
K. Kanun, Karar
karş. karşılaştırınız
KHK Kanun Hükmünde Kararname
kn. kenar numarası
KTK Karayolları Trafik Kanunu
m. madde1
Mahkemeler Teşkilatı K. 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yet- kileri Hakkında Kanun
MERNİS Merkezî Nüfus İdaresi Sistemi
MİHBİR Medenî Usul ve İcra İflas Hukukçuları Birliği MİHDER Legal Medenî Usul ve İcra-İflas Hukuku Dergisi MÖHUK Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında
Kanun
RG Resmî Gazete
S. Sayı
s. sayfa
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu
s. K. sayılı Kanun
T. Tarih
1 Sadece “m.” kısaltması ve madde numarası belirtilerek yapılan atıflar HMK’nın ilgili maddesine yapılmıştır.
XIX
TBBD Türkiye Barolar Birliği Dergisi
TBK Türk Borçlar Kanunu
TCK Türk Ceza Kanunu
TKHK Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
TMK Türk Medenî Kanunu
TTK Türk Ticaret Kanunu
vd. ve devamı
YD Yargıtay Dergisi
Yönetmelik Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hiz- metlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik
yuk. yukarıda
YÜHFD Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
XXI
Alangoya, H. Yavuz, Medenî Usul Hukuku Esasları, İstanbul: Namaş Matbaası, C. 1, 2000, C. 2, 2001.
Alangoya, Yavuz/Yıldırım, Kamil/Deren Yıldırım, Nevhis, Medenî Usul Hukuku Esasları, 7. Bası, İstanbul: Beta Yayınları, 2009.
Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel, Medenî Usul Hukuku, 6. Bası, Ankara: Yetkin Yayınevi, 2020.
Berkin, Necmeddin, Medenî Usul Hukuku Esasları, İstanbul: Hamle Matbaası, 1969.
Budak, Ali Cem, Karşılaştırmalı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 13. Bası, Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
Budak, Ali Cem/Karaaslan, Varol, Medenî Usul Hukuku, 4. Bası, Ankara:
Adalet Yayınevi, 2020.
Görgün, Şanal/Börü, Levent/Toraman, Barış/Kodakoğlu, Mehmet, Me- denî Usul Hukuku, 9. Bası, Ankara: Yetkin Yayınevi, 2020.
Karslı, Abdurrahim, Medenî Muhakeme Hukuku, 4. Bası, İstanbul: Al- ternatif Yayıncılık, 2014.
Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6 Cilt, 6. Bası, İstanbul: Demir Demir, 2001.
Kuru, Baki, Medenî Usul Hukuku El Kitabı, 2 Cilt, Ankara: Yetkin Yayı- nevi, 2020 (Kuru, Usul El Kitabı).
Kuru, Baki/Budak, Ali Cem, Tespit Davaları, İstanbul: Oniki Levha Ya- yıncılık, 2010.
Muşul, Timuçin, Medenî Usul Hukuku, 3. Bası, Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.
Oğuzman, M. Kemal/Barlas, Nami, Medenî Hukuk, 20. Bası, İstanbul:
Vedat Kitapçılık, 2014.
XXII
Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Bası, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet/Atalı, Murat/
Erdönmez, Güray/Akkan, Mine/Yeşilırmak, Ali/Taş Korkmaz, Hülya, Medenî Usul Hukuku, 3 Cilt, 15. Bası, İstanbul: Onikilevha Yayıncılık, 2017 (Pekcanıtez/ yazar).
Postacıoğlu, İlhan E., Medenî Usul Hukuku Dersleri, 6. Bası, İstanbul:
İstanbul Üniversitesi, 1975.
Sungurtekin Özkan, Meral, Türk Medenî Yargılama Hukuku, İzmir:
Barış Yayınları, 2013.
Tanrıver, Süha, Medenî Usul Hukuku, 1. C., 2. Bası, Ankara: Yetkin Yayınevi, 2018 (Tanrıver, Usul).
Ulukapı, Ömer, Medenî Usul Hukuku, Konya: Mimoza Yayınları, 2014.
Umar, Bilge, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bası, Ankara: Yet- kin Yayınevi, 2014.
Üstündağ, Saim, Medenî Yargılama Hukuku, 7. Bası, İstanbul: Nesil Matbaacılık, 2000.
Yılmaz, Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 3 Cilt, 3. Bası, Anka- ra: Yetkin Yayınevi, 2017 (Yılmaz, Şerh).
Yararlanılan İnternet Kaynakları ve Veri Tabanları
