İKİ YENİ NESİL APEKS BULUCUNUN İN VİTRO KARŞILAŞTIRILMASI

(1)

Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi

Cilt: 9 Sayı: 2 2006

Bu çalışma, Türk Endodonti Derneği 9. Uluslararası Endodonti Kongresinde poster olarak sunulmuştur (2004, İSTANBUL). *

Gazi Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı, ANKARA.

88

İKİ YENİ NESİL APEKS BULUCUNUN İN VİTRO KARŞILAŞTIRILMASI IN VITRO COMPARISON OF TWO NEW GENERATION APEX LOCATORS

Ali Cemal TINAZ* Bağdagül KIVANÇ* Serkan ÇINAR* Sibel TAZEGÜL*

ÖZET

Amaç: Bu in vitro çalışmada iki yeni nesil apeks bulucu cihazın apikal daralmayı gösterebilme yeteneklerine göre karşılaştırılması yapıldı.

Gereç ve Yöntem: Elli adet tek köklü çekilmiş insan üst keser dişi kullanıldı. Giriş kaviteleri açıldıktan sonra, dişler aljinat model içine gömüldü. Kök kanalları içinde %2.5’lik NaOCl varken elektronik ölçümler iki apeks bulucu cihazla (Root ZX, Justwo) yapıldı ve kaydedildi. Elektronik ölçümler gerçek uzunluklarla karşılaştırıldı. Bulgular: Root ZX’in “0.5” ölçüm ayarında elde edilen sonuçları -0.29 ve 0.24 mm aralığında yer aldı. Aynı şartlarda Justwo’nun ölçümleri ise -0.28 ile 0.39 mm aralığındaydı. Justwo genel olarak Root ZX’den daha kısa ölçümler verdi, ancak cihazlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.001).

Sonuç: Her iki apeks bulucu cihaz da klinik olarak kabul edilebilecek ölçümler yaptı.

Anahtar kelimeler: Apeks bulucu cihaz, apikal daralma

SUMMARY

Purpose: In this in vitro study two new generation apex locators were compared with regard their ability to locate accurately the apical constriction.

Material and Methods: Fifty single-rooted anterior extracted human maxillary incisor teeth were used. After access preparation, the actual length was measured. The teeth were embedded in an alginate model. Electronic working length measurements were recorded with two apex locators (Root ZX, Justwo) when 2.5% NaOCl was present in the root canal. Electronic measurements were compared with actual length. Results: The proportion of measurements ranged between -0.29 and 0.24 mm for Root ZX at the meter reading “0.5”. The proportion of measurements ranged between -0.28 and 0.39 mm for Justwo at the meter reading “0.5”. Justwo consistently displayed shorter measurement values than Root ZX, however there was no statistically significant difference between two new generation apex locators (p>0.001).

Conclusion: Both of the apex locator devices measured the tooth length within a clinically acceptable range.

Key words: Apex locator, apical constriction

GİRİŞ

Kök kanal tedavilerinde çalışma boyu oluşturmada apikal daralmanın terminal nokta olarak alınması ideal çalışma boyu olarak düşünülmektedir. Apikal daralma kök kanal sisteminin en dar noktası olarak küçük çaplı kan damarlarıyla en az yara yüzeyi dolayısıyla en iyi iyileşme potansiyeli olan noktadır.1,2 Apikal daralmanın ötesinde elde edilen çalışma boyu yapılan taşkın preparasyona dolayısıyla taşkın dolguya, post operatif ağrıya ve hatta iyileşme gecikmesine ya da iyileşmenin engellenmesine sebep olacaktır. Apikal daralmanın gerisinde kalan kısa çalışma uzunluğu ise artık debrislerin temizlenmeden apikalde kalmasına dolayısıyla benzer olayların gelişmesine neden olacaktır.3 Çalışma uzunluğu tespit

etmede elektronik yöntem gün geçtikçe daha fazla kabul gören bir yöntem olarak çalışmalarda yer almaktadır.4,5 Orantı tip apeks bulucu cihazların doğruluğunu gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır.2,4,6 Farklı dalga boyundaki sinyallerin impedansındaki değişim oranlarına göre apikal daralmanın yerini bulma yeteneği oldukça fazla olan orantı tip apeks bulucular en sık kullanılan ve tercih edilen cihazlar olmuştur.4,6 Son günlerde diş hekimlerinin kullanımına orantı tip yeni bir cihaz olan Justwo sunulmuştur. Ancak bu cihazla ilgili sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı aynı çalışma prensibine sahip olan Root ZX ile yeni kullanıma sunulmuş Justwo’nun doğruluğunu karşılaştırarak araştırmaktır.

(2)

89 GEREÇ ve YÖNTEM

Bu çalışmada elli adet tek köklü çekilmiş insan üst keser dişi kullanıldı. Dişlerin apikal gelişimini tamamlayıp tamamlamadıkları doğrulandı. Belirgin bir şekilde apeksi açık olan dişler çalışma dışı bırakıldı. Ölçümlerin kolaylaştırılabilmesi ve daha net yapılabilmesi için dişlerin kesici kenarları bir disk yardımı ile düzleştirildi. Standart giriş kaviteleri açıldıktan sonra kök kanal içerikleri tirnerfler yardımıyla uzaklaştırıldı. Dişlerin gerçek uzunluklarını belirlemek amacıyla 10 numaralı bir K-tipi eğe (Maillefer, İsviçre) apikalden görününceye kadar ilerletildi. Apikalde görününce gözden kaybolana kadar yavaşça geri çekildi. Eğenin lastik rondeli önceden düzleştirilen kesici kenara tam olarak oturtuldu ve sabitlendi. Bu işlem üç kez tekrarlandı. Lastik rondelin alt kenarı ile eğenin uç kısmı arasındaki mesafe 0.02 mm hassasiyette bir kumpas yardımıyla ölçüldü ve dişlerin gerçek uzunluğu olarak kaydedildi. İn vitro şartlarda periodonsiyumu taklit edebilmek için dişler aljinat model içine gömüldü. Aljinat model içine dişlerle beraber dudak klibi de yerleştirildi. Elektronik ölçümleri gerçekleştirmek amacıyla cihazın iki elektrotlu kablosunda eğe tutucu uca 15 numaralı bir K-tipi eğe tutturuldu. Diğer elektroda aljinat içindeki dudak klibi bağlandı. Kök kanalları içinde %2.5’lik sodyum hipoklorit (NaOCl) varken elektronik ölçümler Root ZX (Morita, Japonya) ve Justwo (Yoshida, Japonya) isimli apeks bulucu cihazla ayrı ayrı yapıldı ve kaydedildi. Root ZX ve Justwo ile yapılan ölçümlerde okuma kadranında 0.5 olarak işaretlenen yere ulaşıncaya kadar eğe kanal içinde ilerletildi. Ölçümler kaydedilmeden önce üç kez tekrarlandı. Tüm gerçek uzunluk ve elektronik ölçümler üç ayrı araştırıcı tarafından birbirinden bağımsız çift kör tekniği ile gerçekleştirildi. Elektronik ölçümler gerçek uzunluklarla karşılaştırıldı. Veriler Varyans Analizi kullanılarak değerlendirildi.

BULGULAR

Root ZX’in “0.5” ölçüm ayarında elde edilen sonuçları -0.29 ve 0.24 mm aralığında yer aldı. Aynı şartlarda Justwo’nun ölçümleri ise -0.28 ile 0.39 mm aralığındaydı. Rakamlar önündeki negatif işaret apikal daralmayı geçen ölçümleri ifade etmektedir. Justwo ile elde edilen ölçümlerin ortalaması Root ZX’den daha kısa olarak elde edildi. Bu in vitro çalışmanın

sonuçlarına göre iki cihaz arasında istatistik olarak anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.001) (Tablo I).

Tablo I. Deney gruplarına ait istatistik tablosu

Tekrarlayan ölçümlü varyans analizi; p>0.001, istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı. Sayı Ortalama Standart Sapma Maksimum Minimum Gerçek kanal uzunluğu 50 16.573 0.811 18.430 14.850

Justwo 50 16.132 0.879 17.980 13.590 Root ZX 50 16.282 0.774 17.880 14.730

TARTIŞMA

Elektronik apeks bulucular, endodontik açıdan önemli klinik yöntemlerdir. Yapılan çeşitli in vivo çalışmalardan elde edilen değerlendirme sonuçlarında Root ZX’in ± 0.5 kabul edilebileceği gösterilmiştir.7-10 Fouad ve Reid4 yaptıkları bir çalışmada klinik olarak çalışma uzunluğunu değerlendirmek için Root ZX ve radyografik yöntem kullanarak bu iki metodu karşılaştırmışlar ve elektronik apeks bulucu grubunda daha kabul edilebilir sonuçlar bulmuşlardır.

Bu çalışmadaki kök kanal uzunluğu ölçümlerini değerlendirmek için dişlerin aljinat içerisine gömüldüğü in vitro bir model kullanıldı. Bu in vitro modelin avantajları kullanım kolaylığı sağlaması ve test edilen deney koşullarının kontrol edilebilir olmasıdır.6 Huang11 apeks bulucuların değerlendirilmesinde in vitro modellerin kullanılmasını desteklemektedir. Huang eğenin ucunun apikal foramenden geçerken foramenin fiziksel özelliklerinin elektrik direnç gradiyenti oluşturabileceğini söylemektedir. Ayrıca bu yöntemle kısa sürede fazla sayıda kök kanalı test edilebilmektedir. Örneklerin aljinat içerisine gömülmesi ile dişlerin apeksleri görülemez duruma gelmektedir. Böylece klinik çalışma koşullarına daha yakın ortam sağlandığını düşünülmektedir. Ayrıca araştırıcının apeksi görmemesi taraflı davranmasını da engellemiş olabilir.

Dar kanalların yüksek elektrik impedansına sahip olmasından dolayı, kök kanallarında elektronik ölçümler yapmak için yüksek elektrik iletkenliğine sahip olan solüsyonlara ihtiyaç vardır.6 Bu görüşten yola çıkarak bu çalışmada da apeks bulucular ile ölçülen kök kanalları yüksek oranda elektrik iletkenliğine sahip olan % 2’lik NaOCl varlığında gerçekleştirildi.

Bu çalışmada örnekler 3 farklı gözlemci tarafından çift kör tekniği ile değerlendirildi. Birbirinden bağımsız 3 farklı gözlemcinin elde ettiği sonuçların

(3)

90

ortalamasının alınması ile daha doğru, daha objektif ve daha hassas sonuçlara ulaşıldığı düşünülmektedir.

Yapılan çeşitli çalışmalarda elektronik apeks bulucuların kök kanallarında çalışma boyutunu tespit etmede %75 ve %96 oranında doğru sonuçlar verdiği gösterilmiştir.6,12-14 Elde edilen en iyi sonuçlara Root ZX gibi son jenerasyon aletlerle ulaşılmıştır.12-14 Çalışmada kullanılan her iki cihaz da ± 0.5 mm ayarında kabul edilebilir ortalama değerler verdi. Root ZX’in kullanma talimatında eğenin ucunun apekse doğru apikal daralmayı ortalama 0.2-0.3 mm geçtiğinde Root ZX barının yanıp sönmeye başladığı söylenmektedir.7 Bu çalışmada Root ZX’in “0.5” ölçüm ayarında elde edilen sonuçları -0.29 ile 0.24 mm aralığında yer aldı. Justwo’nun kullanma talimatında kadrandaki “APEX” işareti anatomik kök kanal apeksini göstermektedir. Apikal daralma kadranda “0.5” ve “1” işaretleri arasındadır. Bu çalışmada Justwo’nun “0.5” ölçüm ayarında elde edilen sonuçları -0.28 ile 0.39 aralığında yer aldı. Her iki cihaz arasında istatistik olarak anlamlı bir sonuç bulunmazken Justwo ile elde edilen ölçümlerin ortalaması, Root ZX ile elde edilen ölçümlerin ortalamasından daha kısa olarak bulundu. Bu farkın da aynı çalışma prensibine sahip olan her iki elektronik apeks bulucu cihaz arasındaki teknolojik farklılıklardan meydana gelebileceği düşünülmektedir.

SONUÇ

Her iki apeks bulucu cihaz ile klinik olarak kabul edilebilecek ölçümler elde edildi. Ancak Justwo’nun gerçekliliğini kanıtlamak için klinik şartlarda daha fazla çalışma ile denenmesi gerekmektedir.

KAYNAKLAR

1. Tınaz AC. Kanal tedavisinde çalışma boyutu. G Ü Diş Hek Fak

Derg 2001; 18: 31-7.

2. Welk AR, Baumgartner JC, Marshall, JG. An in vivo comparison

of two frequency-based electronic apex locators. J Endod 2003; 29: 497-500.

3. Kim-Park MA, Baughan LW, Hartwell G. Working length

determination in palatal roots of maxillary molars. J Endod 2003; 29: 58-61.

4. Fouad AF, Reid LC. Effect of using electronic apex locators on

selected endodontic treatment parameters. J Endod 2000; 26: 364-70.

5. Lee SJ, Nam KC, Kim Y, Kim DW. Clinical accuracy of a new

apex locator with an automatic compensation circuit. J Endod 2002; 28: 706-9.

6. Meares WA, Steiman HR. The influence of sodium hypochlorite

irrigation on the accuracy of the Root ZX electronic apex locators. J Endod 2002; 28: 595-8.

7. Dunlap CA, Remeikis NA, Be Gole EA, Rauschenberger CR. An

in vitro evaluation of an electronic apex locator that uses the ratio method in vital and non necrotic canals. J Endod 1998; 24: 438-41.

8. Oihi A, Yoshioka T, Kobayashi C, Suda H. Electronic detection of

root kanal constrictions. J Endod 2002; 28: 361-4.

9. Pagano G, Pace R, Bacetti T. A SEM study of in vivo accuracy of

the Root ZX apex locators. J Endod 1998; 24: 438-41.

10. Shabahang S, Goon W, Gluskin AH. An in vitro evaluation of

Root ZX electronic apex locator. J Endod 1996; 221: 616-8.

11. Huang L. An experimental study of the principle of electronic

root canal measurement. J Endod 1987; 13: 60-4.

12. Fouad AF, Krell KV, Mc Kendry DJ, Koorbush GF, Olson RA. A

clinical evaluation of five electronic root canal length measuring instruments. J Endod 1990; 16: 446-9.

13. Goldberg F, De Silvio A, Manfre S, Nastri N. In vitro

measurement accuracy of an electronic apex locator in teeth with simulated apical root resorption. J Endod 2002; 28: 461-3.

14. Mc Donald NJ, Hovland EJ. An evaluation of the apex locator

endocater. J Endod 1990; 16: 5-8.

Yazışma Adresi:

Dr. Bağdagül KIVANÇ Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi

Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı Emek / ANKARA

Tel: 0 312 2126220 / 347 Faks: 0 312 2239226

E-posta: bagdagul@gazi.edu.tr