P E R Ş E M B E 16 M ART 2 0 00
Pierre Loti aslın
Fransız ajanı mıydı?
Türk dostu olarak bilinen ve yaşamının önemli bölümünü
İstanbul'da geçiren ünlü Fransız yazarın, kendi günlüklerine
dayanarak aslında Fransızlar için ajanlık yaptığı iddia edildi
P
ierre Loti’nin aslında bir Türk dostu değil, bir Fransız ajanı ol duğu iddiası ortalığı karıştırdı. Aktüel Dergisi’nin ErdoğanAlkan’ın iddiasma dayanarak ver diği habere göre, Pierre Loti’nin
Fransa’da yayınlanan günlüklerin de, ajan olduğunu açık açık ortaya koyduğu ifadeler yer alıyor.
Türk dostu olarak tanınan Pi erre Loti, son olarak Kültür Ba kanlığının Fransa’da düzenlenen bir kitap müzayedesinden aldığı metkuplarıyla gündeme gelmiş, Loti’nin Ermenileri suçlayan mek tupları Fransa Cumhrubaşkanı Jacques Chirac’a gönderilerek, Fransa’da gündeme gelen Ermeni soykırımı tasarısının önünün kesil mesi planlanmıştı.
Asıl adı Pierre Julian Viadud olan ve 1850 ile 1923 yıllan arasın da yaşayan Pierre Loti, Fransız or dusunda görevli bir deniz subayı iken, Türkiye’ye gelmişti. Loti, çe şitli kitaplannda devrinin İstan bul’unu konu edindi.
AJANLIK İDDİASI
Ne var ki Pierre Loti’nin Fran sız La Table Ronde Yayınevi tara fından ilki 1997’de “Bu Bitmek Bilmeyen Özlem”, İkincisi ise 1998’de “Mavi Askerler” adıyla yayımlanan günlükleri, Erdoğan Aİkan’a göre onun hiç de masum bir “Türk dostu” olmadığını orta ya koyuyor.
Günlükleri inceleyen araştır macı Erdoğan Alkan’ın belirttiği ne göre, Loti’nin gerçek görevi, bölgede Fransa'nın çıkarlarım gö zetmekti. Bunun için de gerekti ğinde, o çok sevdiği Türkler’i ve Türkiye’yi feda etmekten çekin medi. Aİkan, önce Loti’nin 1 Hazi- ran 1915 tarihli günlüğünden şu satırlara dikkat çekiyor:
“Bir anlaşma sağlanması, İs tanbul’un teslimi ve düşmanlıkla rın son bulması için, Cenevre’deki Türkiye Konsolosluğu aracılığıyla Fransız Hükümeti ve Türkiye ara sında gizli entrikalara girişiyo rum. ” HABER M ERKEZİ
Erdoğan Aİkan (küçük fotoğraf) Pierre Loti'nin ajanlık yaptığına emin.
ATATÜRK'ÜN TELGRAFI
PİERRE Loti, birçok siyaset adamı, düşü nür ve yazann da sevgisini kazanmıştı. Ata türk’ün Pierre Loti hakkındaki düşünceleri, 23 Ocak 1920’de, İstanbul Üniversitesi Kon ferans Salonu’nda düzenlenen ‘Pierre Loti Günü’ne gönderdiği telgrafta ortaya çıkıyor: “Avrupa’nın, özellikle Fransa’nın bilim ve uygarlığını, bu bilim ve uygarlıktan en çok üzüntü duyduğum zamanlarda bile ba na sevdiren bir sestir Pierre Loti. Onun için dir ki, bu sese ve sahibine saygı duyarım”.
Sen, Pierre Loti
Sarı muşamba derilerimizden birbirimize geçen tifüsün biti
senden daha yakındır bize Fransız zabiti! Fransız zabiti sen
O üzüm gözlü Aziyade’yi
Bir orospu’dan daha çabuk unuttun! Kalbimize diktiğin Aziyade taşını bir tahta hedef gibi topa tuttun! Bilmeyenler bilsin
sen. bir şarlatandan başka bir şey değilsin!
Yukarıdaki dizeler Nazım Hikmet’in. Nazım, “Sen bir şarlatandan baş ka birşey değilsin” diyecek kadar Pierre Loti’den haz almıyor, İstan bul’a ve Türklere yaklaşımına karşı çıkanlar arasında başı çekiyordu.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
