Sercan ÇAVUŞOĞLU
MEF Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Ana Bilim DalıAraştırma Görevlisi
BORÇLAR HUKUKU VE
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK AÇISINDAN
SINIR ÖTESİ
ELEKTRONİK TİCARETTE
AÇIK ARTIRMA YOLU İLE
ÖNSÖZ ...V İÇİNDEKİLER ...VII KISALTMALAR ...XV
GİRİŞ ...1
BİRİNCİ BÖLÜM
ELEKTRONİK TİCARET VE MADDİ
HUKUK AÇISINDAN ELEKTRONİK AÇIK
ARTIRMALAR
I. ELEKTRONİK TİCARET ...5A. Elektronik Ticaret Kavramı ...7
1. Elektronik Ticaretin Tanımı ve Kapsamı ...8
a. İktisadi veya Ticari Faaliyet ...11
b. Elektronik Ortam ...14
2. Elektronik Ticaretin Gerçekleştiği Araç Olarak İnternet ....18
a. Tanımı ...19
b. Süjeleri ...21
(1) Telekomünikasyon İdareleri ... 22
(2) Erişim Sağlayıcı (Internet Access Provider) ... 22
(3) Sunucu (Server) ... 24
İÇİNDEKİLER
VIII
(4) Yer Sağlayıcı (Host) ... 24
(5) İçerik Sağlayıcı (Content Provider) ... 25
(6) Toplu Kullanım Sağlayıcı ... 25
3. Elektronik Ticaretin Sınır Ötesi Olarak Gerçekleşmesi ... 26
4. Sınır Ötesi Elektronik Ticaretin Faydaları ...29
5. Sınır Ötesi Elektronik Ticaretin Sakıncaları ...32
B. Sınır Ötesi Elektronik Ticaretin Türleri ...35
1. Elektronik Ticaretin Tarafları Bakımından ...35
a. Tacirler Arasındaki (Business to Business, B2B) İşlemler ... 36
b. Tacirler ve Tüketiciler Arasındaki (Business to Consumer, B2C) İşlemler ...37
c. Tüketiciler (Özel Kişiler) Arasındaki (Consumer to Consumer, C2C) İşlemler ... 38
d. Tacirler/Tüketiciler ve İdare Arasındaki (Business/Consumer to Administration, B2A ya da C2A) İşlemler ...39
2. Elektronik Ticarete Konu Olan Edimlerin İfası Bakımından ... 40
a. Doğrudan Elektronik Ticaret ...41
b. Dolaylı Elektronik Ticaret ...41
3. Elektronik Ticarete Konu Olan Ürünler Bakımından ...42
a. Mal Satışı ...42
b. Dijital Ürün Satışı ... 44
c. Hizmet Sağlanması ...45
d. Bilgi Sağlanması ... 46
4. Elektronik Ticarette Kullanılan Araç Bakımından ... 46
a. Mobil Elektronik Ticaret (M-Ticaret)...47
b. Sosyal Elektronik Ticaret ...47
II. MADDİ HUKUK AÇISINDAN ELEKTRONİK AÇIK ARTIRMALAR ...48
IX
1. Genel Olarak Açık Artırmalar ... 48
a. Açık Artırmanın Tanımı ... 49
b. Açık Artırmanın Türleri ...52
(1) Cebri Artırma ...52
(2) İhtiyari Açık Artırma ...53
(3) İhtiyari Özel Artırma ... 54
c. Açık Artırmalarda Taraflar ...55
2. Açık Artırmaların İnternet Üzerinden Gerçekleştirilmesi . 56 a. İnternet Üzerinden Gerçekleştirilen Açık Artırmalarda Taraflar ...57
b. İnternet Üzerinden Gerçekleştirilen Açık Artırmaların İşleyişi ...59
B. Genel Olarak Elektronik Sözleşmeler ... 64
1. Elektronik Sözleşmelerin Tanımı, Hukuki Niteliği, Çeşitleri ve Tarafları ... 64
a. Elektronik Sözleşmelerin Tanımı ve Hukuki Niteliği ... 64
b. Elektronik Sözleşmelerin Çeşitleri ... 68
(1) Elektronik Veri Değişimi Yoluyla Kurulan Sözleşmeler ... 69
(2) Elektronik Posta Yoluyla Kurulan Sözleşmeler ...70
(3) İnternet Siteleri Üzerinden Kurulan Sözleşmeler ... 72
(4) Eş Zamanlı İletişim Yoluyla Kurulan Sözleşmeler ...74
(5) Mobil Uygulamalar Üzerinden Kurulan Sözleşmeler ...75
c. Elektronik Sözleşmenin Tarafları ...76
(1) Alıcı ... 77
(2) Hizmet Sağlayıcı ... 77
(3) Aracı Hizmet Sağlayıcı ...78
2. Elektronik Sözleşmelere Uygulanacak Hükümler ...79
a. Elektronik Sözleşmelerin Kurulması ...81
(1) İnternet Ortamında Yapılan İrade Beyanlarının Öneri Niteliği ... 82
(2) İrade Beyanlarının Hazırlar Arasında ya da Hazır Olmayanlar Arasında Yöneltilmesi ...85
X
(3) Önerinin Bağlayıcılığı ...89
(4) Kabul Beyanında Bulunulması ... 90
(5) Öneri ya da Kabulün Geri Alınması ...91
(6) Elektronik Sözleşmenin Kurulduğu ve Hükümlerini Doğurmaya Başladığı An ... 92
(7) Elektronik Sözleşmenin Kurulma Yeri ...95
b. Elektronik İletişim ... 96
c. Elektronik Sözleşmelerin Geçerliliği ... 99
(1) Ehliyet Açısından Geçerlilik ... 100
(2) Şekil Açısından Geçerlilik ve Elektronik İmza ... 103
(3) Elektronik Sözleşmelerde Yer Alan Genel İşlem Koşullarının Geçerliliği ...111
d. Elektronik Sözleşmelerde Tarafların Yükümlülükleri .116 (1) Hizmet Sağlayıcının İfası ...117
(2) Alıcının İfası ...119
e. Elektronik Sözleşmelerde Kişisel Verilerin Korunması ...124
C. İnternet Üzerinden Gerçekleştirilen Açık Artırmalarda Taraflar Arasındaki Hukuki İlişkiler ...128
1. Alıcı ve Satıcı Arasındaki Hukuki İlişki ...128
a. Alıcı ve Satıcı Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği ve Unsurları ... 129
b. Sözleşmeye Uygulanacak Hükümler ... 132
(1) Sözleşmesinin Kurulması ... 132
(a) İrade Beyanlarının Niteliği ... 132
(b) Pey Sürenlerin Önerisi ile Bağlılığı ... 135
(c) Sözleşmenin Kurulduğu An ... 136
(d) İrade Beyanlarında Sakatlık ... 137
(2) Sözleşmenin Şekli ... 138
(3) Sözleşmeden Doğan Edimlerin İfa Edilmesi ve İfa Edilmeme Halinde Sözleşmenin Durumu ... 139
(4) Zapta ve Ayıba Karşı Tefekkül ...141
(5) Artırmanın İptali ... 142
XI
2. Alıcı ve İnternet Sitesi Arasındaki İlişki ... 149 3. Satıcı ve İnternet Sitesi Arasındaki İlişki ... 150
İKİNCİ BÖLÜM
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK
BAKIMINDAN ELEKTRONİK AÇIK
ARTIRMALAR
I. ELEKTRONİK SÖZLEŞMELERDE YABANCILIK
UNSURU ...155 II. ELEKTRONİK SÖZLEŞMELERDE EHLİYETE
UYGULANACAK HUKUK ...162 III. ELEKTRONİK SÖZLEŞMELERDE ŞEKLE
UYGULANACAK HUKUK ...166
A. Taşınmaz Satış Sözleşmelerinde Şekle Uygulanacak Hukuk .. 173 B. Tüketici Sözleşmelerinde Şekle Uygulanacak Hukuk ...174
IV. TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİLERE
UYGULANACAK HUKUK ...175
A. Taraflarca Hukuk Seçimi Yapılmış Olması Durumunda
Uygulanacak Hukuk ...176 1. Sözleşmenin Niteliği Bakımından Hukuk Seçiminin
Mümkün Olup Olmadığı ...203 a. Taşınmazlara İlişkin Elektronik Sözleşmelerde
Hukuk Seçimi ...203 b. Elektronik Tüketici Sözleşmelerinde Hukuk Seçimi ..204
(1) Hükmün Kapsamına Giren Elektronik
Sözleşmelerin Tespiti ... 210 (a) Tüketici Sözleşmelerinde Taraflara İlişkin
Şartlar ... 210 (b) Tüketici Sözleşmelerinde Sözleşmenin
Konusuna İlişkin Şartlar ...214 (c) Tüketici Sözleşmelerinde Hukuki İşleme
XII
(i) Tüketiciye Mutad Meskeninde Özel Bir
Davet ya da İlan Yapılmış Olması ... 221
(ii) Sözleşmenin Karşı Tarafının ya da Temsilcisinin Tüketicinin Siparişini Tüketicinin Mutad Meskeninde Alması....235
(iii) Satış Sözleşmesinin Satıcının Organize Ettiği Bir Gezi Sonucunda Kurulmuş Olması ... 237
(2) Elektronik Tüketici Sözleşmelerinde Hukuk Seçimine Sınırlı Etki Tanınması ...238
2. Sözleşmenin Yapılış Şekli Bakımından Hukuk Seçiminin Geçerliliği ... 241
(1) Hukuk Seçimi Anlaşmasına Uygulanacak Hukukun Tespiti ...244
(2) Hukuk Seçimi Anlaşmasına Uygulanacak Olan Hukuka Göre Genel İşlem Koşulları İçinde Yer Alan Hukuk Seçiminin Geçerliliğinin Değerlendirilmesi ...256
B. Taraflarca Hukuk Seçimi Yapılmamış Olması Durumunda Uygulanacak Hukuk ...262
1. Alıcı ve Satıcı Arasındaki İlişkiye Uygulanacak Hukukun Tespiti ...262
a. Cebri Artırma Yoluyla Yapılan Satışlar ...263
b. Kamu İhaleleri ile Yapılan Satışlar ...265
c. Taşınmaz Satışları ...266
d. Taşınır Satışları ...266
(1) Tüketici Sözleşmeleri ...267
(2) Diğer Satış Sözleşmeleri ...268
(a) İnternet Üzerinden Gerçekleşen Açık Artırma Yoluyla Satış Sözleşmelerine CISG’nin Uygulanabilirliği...269
(b) İnternet Üzerinden Gerçekleşen Açık Artırma Yoluyla Satış Sözleşmesine Uygulanacak Olan Hukukun Objektif Bağlama Kuralına Göre Tespiti ... 272
XIII
(i) Objektif Bağlama Noktası Olarak En
Sıkı İlişkili Hukukun Tespiti ... 275
(ii) Daha Sıkı İlişkili Hukukun Uygulanmasına İlişkin İstisna Kuralının Değerlendirilmesi ...285
2. Alıcı ve İnternet Sitesi Arasındaki İlişkiye Uygulanacak Hukukun Tespiti ...292
a. Tüketici Sözleşmeleri ...292
b. Diğer Sözleşmeler ... 293
3. Satıcı ve İnternet Sitesi Arasındaki İlişkiye Uygulanacak Hukukun Tespiti ... 294
a. Tüketici Sözleşmeleri ... 294
b. Diğer Sözleşmeler ... 294
V. SATIŞA KONU MAL ÜZERİNDEKİ MÜLKİYET HAKKININ GEÇİŞİNE UYGULANACAK HUKUK ... 296
VI. UYGULANACAK HUKUKU SINIRLAYAN DURUMLAR 297 A. Kamu Düzeni ... 298
B. Doğrudan Uygulanan Kurallar...303
1. Forum Devletinin Doğrudan Uygulanan Kuralları ...309
2. Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları ...311
VII. SINIR ÖTESİ ELEKTRONİK TİCARETE İLİŞKİN MADDİ MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK KURALLARI ...316
SONUÇ ... 325
