HUKUKUN KISIMLARI VE DALLARI
ULUSAL-ULUSLARARASI HUKUK KAMU HUKUKU-ÖZEL HUKUK
Küçüktaşdemir
HUKUKUN KISIMLARI
HUKUK
ULUSLARARSI ULUSAL
KAMU
HUKUKU ÖZEL HUKUK
Küçüktaşdemir
ULUSLARASI HUKUK-ULUSAL HUKUK
ULUSLARARSI
HUKUK ULUSAL HUKUK
Kuralı koyan ile muhatabı farklı
Üstünlük Yaptırımları belli
İç hukuk
Küresel veya bölgesel nitelikte olabilir. Ahde vefa ve eşitlik
ilkesi temellidir. Merkezi ve belirli bir
yaptırımı bulunmaz. Hukuksal niteliği
tartışmalı
Küçüktaşdemir
HUKUKUN KISIMLARI
HUKUK
ULUSLARARSI ULUSAL
KAMU
HUKUKU ÖZEL HUKUK
Küçüktaşdemir
KAMU HUKUKU –ÖZEL HUKUK
AYRIMI
KORUNAN MENFAAT
KORUNAN MENFAAT
TARAFLAR
TARAFLAR
KURALLARIN İÇERİĞİ
KURALLARIN İÇERİĞİ
UYGULAMA BİÇİMİ
UYGULAMA BİÇİMİ
EGEMENLİK
EGEMENLİK
Küçüktaşdemir 31Kamu Hukuku
• Kamu hukuku, devletin kuruluşu ve işleyişi ile ilgili hukuk kurallarının bütünüdür.
• Kamu hukukunun konusu, devletin, diğer kamusal
kuruluşların ve memurların görev ve yetkileri, devlet ve diğer kamu kuruluşları arasındaki ilişkiler; devlet ve diğer kamu kuruluşlarının kendi emir ve otoriteleri altındaki kişilerle olan ilişkilerdir.
Özel Hukuk
• Kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini düzenler. Kamu hukukundan farklı olarak, hukuki ilişkiye dâhil olan taraflar birbirlerine karşı eşit durumdadırlar ve hukuki ilişkinin içeriğini serbest iradeleriyle belirleyebilirler.
• Özel hukuka dâhil olan hukuk dalları, medeni hukuk, borçlar hukuku, ticaret hukuku, devletler özel hukukudur.
Küçüktaşdemir
Kamu Hukuku ve Özel Hukuku Ayıran Kıstaslar
• ÜSTÜNLÜK
• EMREDİCİLİK
• KAMU YARARI VE ÖZEL
• TEK YANLILIK-İKİ YANLILIK
• İCRAİLİK
• HUKUKA UYGUNLUK KARİNESİ/KANUNİLİK İLKESİ
• RE’SEN UYGULAMA
• GÖREVLİ MAHKEME
• GELİŞMİŞLİK
HU
KU
KU
N
DA
LL
AR
I
H U K U K U N D A L L A R I KAMU HUKUKU ULUSLARARASI HUKUK ANAYASA HUKUKU GENEL KAMU İDARE HUKUKU VERGİ HUKUKU CEZA HUKUKU ÖZEL HUKUKU MEDENİ HUKUKUK KİŞİLER HUKUKU AİLE HUKUKU MİRAS HUKUKU EŞYA HUKUKU BORÇLAR HUKUKU TİCARET HUKUKU DEVLETLER ÖZEL İŞ HUKUKU MEDENİ USUL VE İCRAİFLAS HUKUKU
Küçüktaşdemir
GÜNÜMÜZ HUKUK SİSTEMLERİ
KARA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİ
ANGLO-SAKSON SİSTEMİ
İSLAM HUKUKU SİSTEMİ
TÜRK HUKUK SİSTEMİ
HUKUKUN KAYNAKLARI VE
NORMLAR HİYERARŞİSİ
Küçüktaşdemir
HUKUKUN KAYNAKLARI
U
L
U
S
L
A
R
A
R
S
I
H
U
K
U
K
ASLİ KAYNAKLARYAZILI KAYNAKLAR ANTLAŞMALAR
YAZISIZ KAYNAKLAR TEAMÜL HUKUKUN GENEL İLKELERİ YARDIMCI KAYNAKLAR DOKTRİN (BİLİMSEL GÖRÜŞLER) İÇTİHAT (YARGI KARARLARI) Küçüktaşdemir 38
HUKUKUN KAYNAKLARI
U L U S A L H U K U K U N K A Y N A K L A R I ASLİ KAYNAKLAR YAZILI KAYNAKLAR (MEVZUAT) ANAYASA KANUNLAR ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR CUMHUBŞKANLIĞI KARANAMELERİ YÖNETMELİK YAZISIZ KAYNAKLAR ÖRF VE ADET YARDIMCI KAYNAKLAR DOKTRİN (BİLİMSEL GÖRÜŞLER) İÇTİHAT (YARGI KARARLARI) NORMLAR HİYERARŞİSİ Küçüktaşdemir 39KAMU HUKUKUNDA KAYNAKLAR DOĞRUDAN KAYNAKLAR (TEMEL) YAZILI HUKUK MEVZUAT ANAYASA ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER KANUN İDARİ İŞLEMLER KHK* YÖNETMELİK DOLAYLI KAYNAKLAR (YARDIMCI) İÇTİHADİ HUKUK YAZILI OLMAYAN HUKUK GELENEK, AHLAK… BİLİMSEL HUKUK
*Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile yerini Cumhurbaşkanlığı kararnameleri aldı.
Küçüktaşdemir
Bağlayıcı Kaynaklar ve
Yedek Kaynaklar
Bağlayıcı
Kaynaklar
• Yazılı Kaynaklar
• Gelenek Hukuku
(Örf ve Adet)
• Hukukun Temel
İlkeleri
Bağlayıcı Olmayan
(Yedek) Kaynaklar
• Mahkeme İçtihadı
(İstisna: İçtihadı
Birleştirme
Kararları)
• Doktrin
Küçüktaşdemir 43• Müspet Hukuk (Pozitif hukuk-Yürürlükte olan hukuk – dogmatik hukuk): Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte bulunan yazılı (anayasa, uluslar arası antlaşmalar, kanunlar, khkler, tüzükler vs.) ve yazısız hukuk kurallarının (örf ve adet hukuku kuralları) tümüne birden verilen isimdir.
• Mevzu(at) Hukuk: Bir ülkede belli bir zamanda yürürlükte bulunan, yetkili bir makam tarafından konulmuş olan sadece yazılı hukuk kurallarını ifade eder. Örf ve adet bu kavrama girmez.
• Tabii Hukuk (İdeal hukuk): Olması gereken (de lege feranda) hukuk kurallarını ifade eder.
• Tarihi hukuk: Yürürlükten kalkmış olan hukuktur. Ör. Mecelle.
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERLE İLGİLİ
ULUSLARARARASI ANTLAŞMALAR
• Anayasa Madde 90 gereği, ceza mahkemeleri uluslararası sözleşmelerin kişi hak ve özgürlüklerine ilişkin somut düzenlemelerini yasa hükmü gibi doğrudan doğruya
başka bir düzenlemeye gerek kalmada esas alabilir. (Doğrudan Kaynak) Sözleşmedeki ilgili soyut düzenlemelerse ölçüt olarak ele alabilir.
• Uluslar arası Sözleşmelere Örnekler:
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
• Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Avrupa Sözleşmesi • BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme
Küçüktaşdemir
YASALAR
• Yasaların Özellikleri
• Meclis tarafından usulüne uygun olarak çıkartılırlar • Genel
• Soyut • Sürekli
• Yasama Yetkisinin Özellikleri
• Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak
• Yasama yetkisinin özellikleri üç ana başlıkta özetlenebilir:
• Yasama yetkisinin devredilmezliği
• Yasama yetkisinin asliliği
• Yasama yetkisinin genelliği:
Şekli Anlamda Yasa Maddi Anlamda Yasa
Küçüktaşdemir
DİĞER
ULUSLARARARASI ANTLAŞMA
• İMZA CUMHURBAŞKANI • ÇIKARDIĞI KANUNLA ANTLAŞMAYI UYGUN BULMA• İktisadi ve teknik ilişkileri düzenleyen ya da başka bir antlaşmaya dayanan uluslararası antlaşmaların uygun bulunmasına gerek yoktur.
TBMM Küçüktaşdemir
CUMHURBAŞKANLIĞI KARANAMELERİ
• ANAYASA MADDE 104:
• Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda
farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.
CUMHURBAŞKANLIĞI KARANAMELERİ
• MÜNHASIRAN CUMHUBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ İLE YAPILABİLECEKLER:
• ÜST KADEME YÖNETİCİLERİNİN ATANMASI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
• BAKANLIKLARIN KURULMASI, KALDIRILMASI, GÖREVLERİ VE YETKİLERİ İLE TAŞKİLAT YAPISI İLE MERKEZ VE TAŞRA TEŞKİLATLARININ KURULMASI
• DEVLET DENETLEME KURULUNUN İŞLEYİŞİ HAKKINDA DÜZENLEMELER • MGK GENEL SEKRETERLİĞİNİN TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA
DÜZENLEMELER Küçüktaşdemir
YÖNETMELİKLER
• Kamu kuruluşlarının kendi görev alanlarına giren konuları düzenleyebilmeleri için çıkarılır.
• Yasa maddelerinin somutlaştırılarak daha kolay uygulanmalarını sağlamak amacıyla çıkartılır.
• Yönetmelikler, Yasa’ya dayanmalıdır.
• İdarenin tek taraflı düzenleyici işlemleri arasındadır.
İÇTİHATLAR
• Somut olayların değerlendirilmesinde ölçüttürler.
• İçtihadı birleştirme kararları hariç bağlayıcı değildirler.
• Direnme kararına karşı verilen yüksek mahkeme kararlarına uyulması zorunludur.
• Pratikte, hakimler terfilerinde puan almak için çoğu zaman Yargıtay kararlarını göz önüne alırlar.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları güzel bir örnektir.
• Hukuksal meseleler uğraşan Yüksek Mahkemeler içtihadi hukukun oluşumuna önderlik eder.
• Türk hukukunda Yargıtay bu işlevi görür.
Küçüktaşdemir
BİLİMSEL GÖRÜŞLER
• Doktrin veya öğreti olarak adlandırılmaktadır.• Teori ışığında görüş ve açıklamalar sunulur, yorumlardan bulunulur ve olması gerekene ilişkin öneriler verilir.
• O alandaki bilim insanlarının görüş ve yorumlarından oluştur.
• Bilimsel görüşler aşağıdaki eserlerde yer alabilir:
• Monografi
• Şerh
• Tez
• Ders Kitabı
