T ü rk iy e
T ü rk le rin d ir
^
II
Fransa'da Ermeni soykırımı tasarı-
Basının görüşüldüğü gun, Kültür Ba-
İMcanlığı ünlü Fransız yazar Pierre
Loti'nin ilginç mektuplarını açıkladı.
Mektupları satın aldık
Kültür Bakanlığı, ünlü Fransız yazar Pierre Loti’nin 1906-1920 yıl
ları arasında devrin siyaset adamı Louis Barthou’ya yazdığı 525
mektubu, bir müzayededen 30 bin dolar ödeyerek satm aldı.
Türkiye’yi savunuyor
Pierre Loti, bu mektuplarda Ermeni soykırımı iddialarına
karşı Türkiye’yi savunuyor ve bu iddiaların bir komplo
olduğunu söylüyor. Mektupların Kültür Bakanlığı ta
rafından satın alınması Fransa’da olay oldu.
Chirac’a hediye edilecek
Turizm Bakanlığı, Türk dostu Pierre Loti’nin mek
tuplarım Fransızca ve Türkçe olarak yayımlayacak.
Bu kitap, önümüzdeki ay Türkiye’yi resmen ziyaret
edecek olan Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chira
c’a hediye edilecek
■ Yazısı 7. say fad a
Fransa’da
sağduyu kazandı
■ F r a n s a S e n a to su B a şk a n lık D ivanı, sözde
E rm eni so y k ırım ın a ilişk in ta s a rın ın Genel
K u ru l gündem ine alınm asını, “ K afkasya’da
b a rış a z a ra r v e rir ve F ra n s a A n a y a sa sı’n a
te r s d ü şe r. A n ay asa, p a rla m e n to y a ta r ih i
y argılam a yetkisi verm ez” gerekçesiyle 6’ya
k a rş ı 14 oyla reddetti. ■ Y azısı 7. s a y fa d a
Ermeniler’i
suçluyor
Pierre Loti,
mektuplarında
Ermeniler’i ağır
şekilde
suçlayarak
“ Soykırımı
iddialarının
komplo
olduğunu”
yazıyor.
G ü n d e m
ÇARŞAMBA, 23 Şubat 2000
Pieıre Loti'den mektup var
T ü rk d o stu y a z a r P ie rre L o ti'n in 1906-1920 y ılla rı a ra s ın d a F ra n s a 'd a k i s iy a s e t
ç ile re ya zd ığ ı m e k tu p la rı K ü ltü r B a k a n lığ ı 30 bin d o la ra satın aldı. P a ris 'te k i
m ü z a y e d e d e a lın a n m e k tu p la r, T ü rk ç e v e F ra n s ız c a o la ra k k ita p la ş tırıla c a k .
E
RM ENİ soy
kırım ı iddialarının
F ran sa’da
tek rar gündeme
geldiği son günler
de, bu iddiayı savu
n an lara en iyi ceva
bı T ürk dostu
yazar P ie rre
L oti verdi. Kül
tü r Bakanlığı, ünlü ya
zarın 1906-1920 yılları
arasm da devrin siyaset
adamı Louis B a rth o u ’ya yazdığı
525 mektubu, bir müzayededen
sa-C hirac a hediye edilecek
O
Fransız yazar Pierre Loti'nin 1906- 1920 yılları arasında yaşadığıİstanbul'dan devrin siyaset adamı Louis Barthou'ya yazdığı mektupları, Kültür Bakanlığımız kitap haline getiriyor. Türk dostu Loti'nin mektuplarındaki en can alıcı nokta, o günlerde yaşandığı öne sürülen Ermeni soykırmıyla ilgili. Loti,
Barthou'ya hitaben yazdığı mektuplarda, soykırımı olmadığını, iddialarının "korkunç Ermeniler'in küçük bir komplosu" olduğunun altını çiziyor. Kültür Bakanı İstemihan Talay'ın önsöz yazdığı kitap, Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'ın Türkiye'yi ziyareti sırasında kendisine hediye edilecek.
A BD b a şk a n
a d a y a d a y ı
G e o rg e
W illiam B ç |h
^
'Soykırım'
desteğiyle
Ermeni oyu
peşinde
CUM HURİYETÇİ Parti'nin
'^ b a ş k a n aday adayı George William Bush, sözde Ermeni soy
kırımı konusunda, babası George
Bush'un yolunu izliyor.
Oğul Bush, ABD'ye başkan se
çildiği takdirde Ermeni soykırımını resmen tanıyacağını bildirdi.
Baba Bush da başkan yardımcı
lığı ve adaylık döneminde aynı yönde açıklamalar yapmıştı. Türki ye aleyhinde tavır alan George Bush başkan olduktan sonra, özel
likle de Turgut Özai'la kişisel dost
luk kurduktan sonra sözde soykırı mın adını bile ağzına almamıştı.
Ermenistan Resmi Flaber Ajan sı Armenpress, haberi, Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi'nin (AN CA) açıklamasına dayanarak dün duyurdu. Flaberde, Bush'un, M ic
higan Ermeni toplumunun önde
gelenlerinden Edgar Hagopyan ve
işadamı Vasken Setrakyan'a birer
mektup yazarak vaatlerini bildir diğini ileri sürüldü.
Bush mektupta, Ermeni soykı
rımını kabul ettiğini, Ermeni halkı na karşı işlenen bu suçun anılma sı yolunda Amerikalıların kendisi ne katılması çağrısı yaptığını, bu nun yanı sıra başkan olduğunda, ABD'nin bu mezalimi gereği gibi tanımayı vaat ettiğini yazdı.
Bush mektupta, Ermenistan'a
yardım sözü de verdi.
tın aldı. M ektuplar için
30 bin dolar ödendi. Ba
kanlık, P ie rre L o ti’nin
Erm eni soykırımı iddi
alarına k arşı T ür
kiye’yi savundu
ğu bu m ektupları
Fransızca ve Türkçe
olarak yayınlayacak.
M ektupların K ültür
Bakanlığı tarafından
satm alınm ası da F ran
sa’da olay oldu. Bu
m ektupları F ransa’daki Pierre Loti
Derneği alm ak istiyordu.
Ermeni soykırımı
iddiasına Fransa
Senatosu’ndan ret
Fransız Senatosu, Ulusal M eclis'te 1998'den beri hasır altı edilen
sözde Ermeni soykırımı tasarısının yasalaştırılm ası girişim ini 6'-
ya karşı 14 oyla reddetti. Ret gerekçesi: Anayasa, parlam entoya tarihi
yargılam a yetkisi vermez. Bu tasarı Kafkasya'da barışa zarar verir.
F
RANSA Senatosu Başkanlık Divam
Ulusal Meclis’ten 1998 mayıs ayında
geçen sözde “Ermeni soykırımı tasa-
n s f ’nın senato genel kurul gündemine
alınmasını 14’e karşı 6 oyla reddetti. Böyle-
ce Komünist Partisi Grup Başkam Helene
Luc’ün altıncı kez tasarıyı gündeme getir
mek için yaptığı girişim olumsuz sonuçlan
dı. Muhtemelen senato artık uzun süre ta
sarıyı gündeme almayacak. îki yıl önce
mecliste çoğunluğu oluşturan Sosyalist
Grubun hazırladığı ve 577 kişilik Meclis’te
sadece 29 parlamenterin katıldığı oturum
da alelacele yapılan oylamayla kabul edile
rek senatoya gönderilen tek cümlelik tasa
rıda ‘Fransa, 1915 Ermeni soykırımını
açıkça tanım aktadır’ ifadesi yer alıyor.
İKİ YIL SÜMEN ALTI EDİLDİ
Meclisin Fransız-Ermeni Dostluk Grubu
Başkam ve Ermeniler’in yoğun olarak ika
met ettikleri Alfortville Belediye Başkam
olan Sosyalist Partili Rene Rouqet tara
fından hazırlanan rapor üzerine alman
meclis kararının kanunlaşması için sena
toda da kabul edilmesi gerekiyor.
Merkez sağ ağırlıklı senato, Türkiye ile
iyi ilişkilerin sürdürülmesinden yana tavır
koyarak Meclis’ten gelen kanun teklifini
iki yıl sümen altında bekletti, ancak Ko
münist Grup Başkam Helene Luc altıncı
kez konuyu açtı ve Başkanlık Divanı’nda
tartışılmasını istedi. Bunun üzerine Senoto
Başkam ve parti grup başkanlarından
oluşan Başkanlık Divam dün yaptığı top
lantıda Ermeni yasa tasarısının Genel Ku
rul gündemine alınıp alınmayacağım tar
tıştı. Yapılan oylamada tasarının gündeme
alınması ö’ya karşı 14 oyla reddedildi.
Hendaye, 1 Mayıs
Ç ok Sevgili Arkadaşım,
Ekteki küçük kupür, bu mutsuz T üıkiye m iz'in İngiliz arkadaşlarımızın yararı için bunalmaktan kurtulması için belki de hâlâ herşeyin bitmediği um udunu veriyor bana. Sizden bir kez daha, m ektubumun Bay M illanad’a ulaşması için elim izden geleni yapmanızı rica edeceğim için beni affedin.
Urfa'da yaşanan olaylar konusunda ise tüm Fransız gazetelerinde, -sadece edepsiz Yunanlar'ın Ermenilere sattıkları hariç- yayınlandığına, ancak hiçkim senin dikkat etm ediğine ilginizi çekmeme izin verin. Eğer l bizim Fransız birlikleri Urfa'yı terk etmeye zorlandıysa, \ bunun sebebi, kendilerini korumak için oraya gittiğim iz
\ bu korkunç Ermeniler'in bize yiyecek ve askeri
■ malzeme sağlamayı ve su kaynaklarımızı aniden
kesmelerinden kaynaklanmıştır. Bu durum un d ile
i
getirilmesi gerektiğini düşündüm.Tüm kalbim le Sizin Pierre Loti
s
ç F
ÿ
i
s
23 Ocak 1920
Size nasıl teşekkür etm eliyim arkadaşım ve sizden, başka bir yığın ve daha önem li sorunumuz varken b ir de ben sıkıntı yarattığım için nasıl özür d ile m e liyim ! Her zamanki gibi en iyisini başarabilmek için elinizden geleni yaptınız. Bu korkunç Ermeniler üzerindeki küçük kom plo için üzgünüm, ancak beklemek için
Loti'nin Eyüp'te sık gittiği çay bahçesi, onun adıyla anılı yor.
hiçbir şey yapamayacaklar. Le M atin, L'O euvre'deki makalemden geniş b ir kesit yayınlandı. Le M a tin 'in yöneticisi, Ermeniler hakkındaki b ölüm için 'asi' diyor. Bu satılmış asıl kendisi asi! Ne hıyarağası!
Benim zavallı İstanbul'um için bana um ut veriyorsunuz. Tüm kalbim le sîzinim. Pierre Loti i
Patrik: İddiaları
tarihçilere
bırakalım
TÜRKİYE Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan, Ermeni soykırımı iddialarının
politikacıların gündeminden çıkarılıp, belgelere dayalı bilimsel çalışmalar yapan tarihçilere bırakılmasını istedi.
Patrik Mutafyan şunları söyledi: 'Türk Devleti bizim devletimiz, vatanımız. Ama Ermenistan Ermenileri ile bizim soy bağımız var. Biz de hem Türküz, hem de Ermeniyiz. Bu olayların bitmesi en çok bizim işimize gelir. Camiamızın isteği, her iki taraf arasında diyalogun başlaması. Bu konuyu en iyi tarihçiler ve belgeler ortaya koyar."
İstanbul
sevdalısı
Fransız
Pierre
O
DOĞU ülkelerine yaptığı gezileri konu alan yapıtlarıyla tanınan Fransız yazar Pierre Loti, 1850 Roc- hefoi t doğumlu. Asıl adı Louis Maria Julien Viaud. Kitaplarında kullandığı Pierre Loti adı ise okyanus adalarında açan bir çiçekten geliyor.Paris Denizcilik Okulu'ndan sonra donanmaya giren Loti, Akdeniz, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus'a dü zenlenen seferlere katıldı. 1910'da emekli olmasına rağmen Birinci Dün ya Savaşı sırasında tekrar donanma ya katıldı.
Birçok kez subay ve ataşe olarak İstanbul'a gelen ve uzun süre kalan Pierre Loti, hem bu kentten hem de OsmanlI yaşam biçiminden çok etki lendi. OsmanlI aydınlarının Batılılaşma özlemini tepkiyle karşılayan Loti, bu nu çeşitli yapıtlarında da dile getirdi.
Loti'nin ilk romanı Aziyade, Sela nik'te aşık olduğu bir cariyenin öykü sünü anlatır. Naşad Kızlar (Les De- senchantees) ile özgürlük mücadelesi veren Osmanlı kadınının öyküsüdür. Ankara Hükemetini Avrupa'da savun maya çalışan Pierre Loti, bu konudaki düşüncelerini de Supremes Visions d'Orient adlı yapıtında topladı.
1923'te Hendaye'de yaşama ve da eden Pierre Loti'nin adı Divanyolu Semti’nde bir cadde ile Eyüp'te çok sevdiği çay bahçesine verildi. Ölü münden üç yıl önce 1920'de de Pier re Loti Cemiyeti kuruldu.
Muammer ELVEREN / PARİS
Demirehn mektubu
Chirac11 etkiledi
F
RANSASenatosu'nun sözde Ermeni soykırımına ilişkin kanun tasarısını gündeme
almamasında, Cumhurbaşkanı Demi-
rel'in 18 Şubat'ta Fransa Cumhurbaşkanı Jac ques Chirac'a gönderdiği ve Kafkasya'da istik
rar paktı önerisinin desteklenmesini istediği
mektup önemli rol oynadı. Chirac, mektubu
aldıktan sonra senato üyeleriyle görüşme yap tı. Fransız Cumhurbaşkanı, görüşmede son dönemde Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan arasında, bölgede kalıcı barışın sağlanması yolunda temeller atılmaya başlanmasına dik kat çekerek, "Sayın Demirel'in önerisi çok önemli. Bölgede önemli adımlar atılacağına dair sinyaller geliyor. Ermeni soykırımını gün deme alırsanız bu oluşum büyük yara alır. Ayrıca Türkiye gibi büyük ve yıldızı her ge çen gün parlayan bir gücü karşımıza alma mız doğru olmaz" diye konuştu. Chirac'ın bu
değerlendirmesi senato üyelerinin büyük bir çoğunluğunu etkiledi ve böylece sözde Ermeni soykırımı gündeme alınmadı.
■ Uğur ERGAN/ANKARA
