DIŞ TANITIM FAALİYETLERİNİN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM: BÖLGESEL TANITIM KONUSUNDA BİR
PROFİL ÇALIŞMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan Serap SELİMOĞLU
Danışman
Yrd. Doç. Dr. R. Pars ŞAHBAZ
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE
Serap SELİMOĞLU’nun “Dış Tanıtım Faaliyetlerinin Etkinliğinin Arttırılmasında Alternatif Bir Yaklaşım : Bölgesel Tanıtım Konusunda Bir Profil Çalışması” başlıklı tezi ………. tarihinde, jürimiz tarafından Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
Adı Soyadı İmza
Üye :... ... Üye : ... ... Üye (Tez Danışmanı) : ... ...
(İmza) Unvan, Adı-Soyadı
Enstitü Müdürü
ÖNSÖZ
Hem ekonomik hem sosyal yönüyle ülkeler için önemi giderek artan turizm, dünyanın en hızlı gelişen sektörlerinden birisidir. Uluslararası turizm pazarındaki hızlı büyüme ve ağırlaşan rekabet koşulları tanıtımın önemini arttırmaktadır. Bu koşullarda, ülkelerin rekabet üstünlüğü sağlamaları ve pazar paylarını arttırmaları, gerçekleştirecekleri etkin ve sürekli tanıtım faaliyetleri ile mümkün olacaktır.
Türkiye’nin uzun yıllardır dış tanıtımı ve imajı ile ilgili yaşadığı sorunların çözümünde alternatif bir uygulama olarak karşımıza çıkan bölgesel dış tanıtımın öneminin ve sürecinin ortaya konduğu bu çalışmada, Ürgüp yöresindeki turizmle ilgili kurum, kuruluş ve işletmelerin görüşlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırma sonucunda Ürgüp yöresine yönelik bölgesel dış tanıtım faaliyetleri ve bu faaliyetleri gerçekleştirecek örgütlenmeye ilişkin öneriler ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmanın her aşamasında bilgi birikimleri ve önerileri ile bana yol gösteren danışman hocam Yrd. Doç. Dr. R.Pars ŞAHBAZ’a, araştırma sürecinde bilgi ve yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Kurban ÜNLÜÖNEN’e, destek ve katkılardan dolayı Prof. Dr. Celil ÇAKICI’ya ve her zaman yanımda olan aileme teşekkürlerimi sunarım.
ÖZET
DIŞ TANITIM FAALİYETLERİNİN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM : BÖLGESEL TANITIM KONUSUNDA BİR
PROFİL ÇALIŞMASI Selimoğlu, Serap
Yüksek Lisans, Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. R. Pars ŞAHBAZ
Mayıs– 2007
Bölgesel tanıtım faaliyetleri, bölgedeki turizmle doğrudan ya da dolaylı kurum, kuruluş ve işletmelerin işbirliği ve koordinasyon içinde çalışmalarını gerektiren faaliyetlerdir. Bu noktadan hareketle Ürgüp ve çevresindeki, bölgesel tanıtım sürecinde rol alacağı düşünülen kurum, kuruluş ve işletmelerin bölgesel tanıtım süreci ilgili düşüncelerinin alınıp değerlendirilmesi, bu değerlendirilmeler ışığında Ürgüp’ün dış tanıtım faaliyetleri ve bu faaliyetleri yürütecek yapılanmaya ilişkin öneriler getirmek araştırmanın amacını oluşturmaktadır.
Araştırma evrenini Ürgüp’te bulunan, turizmle ilgili kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri, turistik işletmeler ve bölgedeki üniversitede görevli akademisyenler oluşturmaktadır. Araştırma evreninin ulaşılabilir büyüklükte olmasından dolayı örneklem alınmamıştır. Araştırma kapsamında kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri yöneticileri ve yerel yönetim temsilcileri ile görüşme yapılmış, turistik işletmeler ve üniversitede görevli akademisyenlere anket uygulanmıştır. Anket formlarından elde edilen verilerin değerlendirilmesinde istatistik yöntemlerinden yüzde ve frekans dağılımı, ağırlıklı ortalama ve çapraz tablo analizi uygulanmıştır. Görüşme tekniği ile toplanan veriler, betimsel analiz tekniğinden yararlanılarak düzenlenmiştir.
Araştırma sonucunda, kurum, kuruluş ve işletmelerin görüşleri doğrultusunda, Ürgüp’ün bölgesel dış tanıtımına yönelik faaliyetlere ve bu faaliyetleri yürütecek örgütlenmeye ilişkin önerilere yer verilmiştir.
ABSTRACT
AN ALTERNATIVE APPROACH TO INCREASING THE PROMOTION ACTIVITIES: A STUDY PROFILE FOR REGIONAL PROMOTION
Selimoğlu, Serap
Bachelor’s License, The Main Discipline of the Tourism Business Education Thesis Consultor: Ass. Prof. R. Pars Şahbaz
May– 2007
Regional promotion activities are the activities that require the cooperation of foundations, institutions and the business enterprises which are directly or indirectly related to the tourism in that area. From this point, the evaluation of the opinions of these foundation, institution and business enterprises which are thought to take role in that regional promotion and suggesting Urgup’s promotion activities and proposals which are about this activities process under the light of this evaluation process consist the aim of this research.
The public foundations and institutions, local governments, civilian social groups that are in relation with tourism in Urgup and touristic business enterprises and the academicians who are on duty in the university in that area constitute the research center. No name was taken as the research center was much enough to reach. In the frame of the research, interviews were made with the public foundations and institutions, administors of the civilian social groups and the representators of the local governments, and a poll was carried out among the touristic business enterprises and the academicians who are on duty in the university.According to the results of the poll, among the statistics methods percentange and frequency dispersion, avarege par and crosstabs analysis are carried out. The information gathered from the interviews were regulated by using descriptional analysis technique.
According to the outcome of the research, suggestions concerning the activities of Urgup’s promotion and carries the organization of these activities were stated under the opinions of the foundation, institution and business enterprises that are thought to take place in the process of regional promotion.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ... i
ÖZET ... ii
ABSTRACT ... iii
İÇİNDEKİLER... iv
KISALTMALAR CETVELİ... .vi
TABLOLAR LİSTESİ... vii
I. BÖLÜM GİRİŞ ... .1 1.1.Araştırmanın Problemi ... .2 1.2.Araştırmanın Amacı ... .3 1.3.Araştırmanın Önemi...4 1.4.Araştırmanın Sınırlılıkları ...5
1.5. Araştırmanın Uygulama Alanı Olan Ürgüp Yöresi İle İlgili Genel Bilgiler ....6
II. BÖLÜM BÖLGESEL TANITIM FAALİYETLERİ...21
2.1. Tanıtım Kavramı ...21
2.2. Dış Tanıtım Kavramı...24
2.3. Dış Tanıtım Yöntemleri ve Araçlar ...33
2.3.1. Tanıtım Karması Elemanları...33
2.3.2. Dış Tanıtım Araçları...46
2.4. Bölgesel Tanıtım Kavramı ...57
2.5. Bölgesel Tanıtım Faaliyetlerinin Aşamaları...61
2.5.1. Bölgenin Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi...61
2.5.2. Bölgenin Turizm Talebinin Analizi ...64
2.5.3. Bölgenin Turistik Arzının Analizi ...67
2.5.4. Tanıtım Bütçesinin Belirlenmesi ...68
2.5.5. Tanıtım Karması Elemanlarının Belirlenmesi ...71
2.5.7. Bölge İmajının Oluşturulması...75
2.6. Bölgesel Tanıtım Sürecinde Roller ...77
2.6.1. Kamu Kurum ve Kuruluşları ...79
2.6.2. Yerel Yönetimler...80
2.6.3. Sivil Toplum Örgütleri ...82
2.6.4. Üniversiteler...83
2.6.5. Yerel Basın ...84
2.6.6. Sektörle İlgili İşletmeler ...85
2.7. Bölgesel Tanıtım Faaliyetleri Örnekleri...86
III. BÖLÜM ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ... 100 3.1 Araştırmanın Modeli ... 100 3.2 Evren ve Örneklem ... 101 3.3 Verilerin Toplanması ... 102 3.4 Verilerin Analizi ... 104 IV. BÖLÜM ARAŞTIRMA İLE İLGİLİ BULGULAR VE YORUMLAR ... 106
4.1. Nicel Araştırma Bulguları ... 106
4.2. Nitel Araştırma Bulguları ... 128
4.2.1. Kamu Kurum ve Kuruluşları İle Yapılan Mülakat Bulguları ... 129
4.2.2. Yerel Yönetim Temsilcileri İle Yapılan Görüşme Bulguları... 131
4.2.3. Sivil Toplum Örgütleri Temsilcileri İle Yapılan Görüşme Bulguları ... 135
SONUÇ ve ÖNERİLER... 138
KAYNAKÇA... 149
KISALTMALAR CETVELİ
ALTAV : Alanya Tanıtma Vakfı ATAV : Antalya Tanıtma Vakfı
BETUYAB : Belek Turizm Yatırımcıları Birliği BOTAV : Bodrum Tanıtma Vakfı
DPT : Devlet Planlama Teşkilatı
EUROSTAT : Avrupa Topluluğu İstatistik Ofisi
ICCA : International Congress and Convention Association-Uluslararası Toplantı ve Kongreler Birliği
KETAV : Kemer Tanıtma Vakfı KUTAV : Kuşadası Tanıtma Vakfı
SPSS : Statistical Packages For The Social Sciences -Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paketi
TÜRSAB : Türkiye Seyahat Acentaları Birliği
UNESCO : United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization -Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1 : Ürgüp’te Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm İşletmesi Belgeli Konaklama Tesisleri ...11 Tablo 2 : Ürgüp’te Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri...12 Tablo 3 : Ürgüp’teki Kültür ve Turizm Bakanlığı Belgeli Konaklama
Tesislerine Ait Gelen Turist Sayıları, Geceleme Sayıları, Ortalama Kalış Süreleri ve Doluluk Oranları...13 Tablo 4 : Ürgüp’teki Belediye Belgeli Konaklama İşletmelerine Ait
Turist Sayısı, Geceleme Sayısı, Ortalama Kalış Süresi ve İşletmelerin Doluluk Oranları...14 Tablo 5 : 2006 Yılına Ürgüp’te Konaklayan Turistlerin Milliyetleri...16 Tablo 6 : Ürgüp’te Turizme Dayalı Olarak Faaliyet Gösteren Diğer
İşletmeler...18 Tablo 7 : Bölge Çekicilik Unsurları ...63 Tablo 8 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kuruma
İlişkin Dağılım ...106 Tablo 9 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya
Kurumdaki Görevine İlişkin Dağılımı ...107 Tablo 10: Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
“Bölgesel tanıtım, bölgenin mevcut turizm potansiyelinden daha fazla yararlanmasına olanak sağlar.” İfadesine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı...107 Tablo 11 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
“Bölgesel tanıtım, bölge için yeni turist potansiyeli yaratılmasına olanak sağlar.” İfadesine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı ...108 Tablo 12 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
“Bölgesel tanıtım, alternatif turizm imkanlarının gelişmesine ve turizmin on iki aya yayılmasına olanak sağlar.” İfadesine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı...109
Tablo 13 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle “Bölgesel tanıtım rekabet üstünlüğü sağlar.” İfadesine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı...110 Tablo 14 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
“Bölgesel tanıtım bölgenin olduğu kadar ülkenin genel tanıtımına da katkı sağlar.” İfadesine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı ...111 Tablo 15 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
“Ürgüp ve çevresine yönelik turizm talebi yaratılması bakımından bugüne kadar gerçekleştirilmiş dış tanıtım faaliyetleri etkili olmuştur.” İfadesine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı ...112 Tablo 16 : Ankete Katılanların Ürgüp’ün Turizm Açısından En Önemli Üç
Sorununa İlişkin Görüşlerinin Dağılımı ... 114 Tablo 17 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
Bugüne Kadar Ürgüp ve Çevresi İçin Gerçekleştirilen Tanıtım Faaliyetlerinde Yer Alma Durumları Arasındaki İlişkinin Dağılımı ... 116 Tablo 18 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
Bugüne Kadar Ürgüp ve Çevresi İçin Gerçekleştirilen Tanıtım Faaliyetlerinde Düşüncelerine Başvurulması Durumu Arasındaki İlişkinin Dağılımı ... 117 Tablo 19 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
Gerçekleştirilecek Bölgesel Dış Tanıtım Faaliyetlerine Katılma İsteklilikleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı ... 118 Tablo 20 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum
İle Ürgüp ve Çevresinin Bölgesel Dış Tanıtım Faaliyetleri İçin Bir Yapılanmanın Oluşturulması Fikrine İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı ... 119
Tablo 21 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle Bölgesel Tanıtım Faaliyetleri İçin Oluşturulacak Yapılanma Türü İle İlgili Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı ...120 Tablo 22 : Ankete Katılanların Ürgüp’ün Bölgesel Dış Tanıtım Faaliyetleri
İçin Oluşturulacak Yapılanmada Görev Alacak Kurum, Kuruluş ve İşletmelere İlişkin Görüşlerinin Dağılımı ... 121 Tablo 23 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
Ürgüp ve Çevresinin Bölgesel Dış Tanıtımı İçin Oluşturulacak Yapılanma İçerisinde Yer Alma İstekliliği Arasındaki İlişkinin Dağılımı ...123 Tablo 24 : Ankete Katılanların Ürgüp ve Çevresinin Bölgesel Dış Tanıtımı
İçin Oluşturulacak Yapılanmaya Sağlayabileceği Destek Türünün Sıralamasına İlişkin Görüşlerinin Dağılımı ...124 Tablo 25 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
Ürgüp ve Çevresinin Bölgesel Dış Tanıtım Faaliyetlerini Yürütecek Yapılanmaya En Fazla Maddi Desteğin Nereden Sağlanacağına İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı...125 Tablo 26 : Ankete Katılanların Çalışmakta Olduğu İşletme veya Kurum İle
Bölgesel Dış Tanıtım Faaliyetleri İçin Bütçelerinden Ayırabilecekleri Miktar (Yüzde) İle İlgili Görüşleri Arasındaki İlişkinin Dağılımı...127
I. BÖLÜM GİRİŞ
Günümüzde en hızlı gelişen sektörlerden biri olan turizm, ekonomik ve sosyal boyutuyla ülkeler için vazgeçilmez sektörlerden biri durumuna gelmiştir. Ülkelerin turizmden beklenen yararı elde etmesi, gittikçe büyüyen ve rekabetin yoğunlaştığı uluslararası turizm pazarından aldıkları payı arttırmalarına bağlıdır. Rekabet üstünlüğü sağlamak ve sahip olduğu potansiyelleri değerlendirerek ülkeye olan talebi arttırabilmeleri ise tanıtım faaliyetleri ile mümkün olmaktadır. Tanıtım turizm için önemli bir olgudur.
Türkiye sahip olduğu turistik potansiyele ve turistik imkanlara rağmen yıllardır tanıtım ile ilgili eksiklikleri nedeniyle turizmden hak ettiği payı alamamaktadır. Ülke tanıtımı ve imajına yönelik gerçekleştirilen dış tanıtım faaliyetlerinin, ilgili kurumların koordinasyon eksikliği, tanıtım için ayrılan kaynakların yetersizliği gibi nedenlerle etkinliğinin sağlanamamasının yanı sıra bulunduğu coğrafi konumu nedeniyle de ülke imajı sık sık zedelenmektedir.
Türkiye turizminin istenilen seviyeye ulaşabilmesi için örnekleri giderek çoğalan bölgesel tanıtım faaliyetlerine ve ülkemizin pek çok turizm bölgesinin de bu kapsamda tanıtımına ağırlık verilmelidir. Bölgesel tanıtım faaliyetlerine önem verilmesi ve etkin şekilde uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması, Türkiye’nin tanıtım anlamındaki sorunlarının giderilmesinde anahtar rol oynayacaktır.
Araştırmaya konu olan Ürgüp’ün, dünyada eşi olmayan doğal yapısı, zengin tarih birikimi ve kültürel zenginliklerinin, bölgesel anlamda yapılacak işbirliği ve yaratılacak kaynaklar ile doğrudan hedef kitlelere yönelerek etkili ve sürekli tanıtım faaliyetleri ile tanıtılması, turizmden hak ettiği payı almasını sağlayacaktır. Sadece
Ürgüp için değil Türkiye’deki birçok bölge için uygulanabilecek bölgesel tanıtım stratejisi, bölgelerin olduğu kadar ülke turizmine ve tanıtımına da katkı sağlayacaktır.
Bu çalışma, bölgesel tanıtım sürecini ortaya koymak için, dünya ve Türkiye’deki bölgesel tanıtım faaliyetlerine ilişkin örnekler incelenerek bölgesel tanıtımın ülke ve bölge için önemini açıklamak amacıyla hazırlanmıştır. Ayrıca Ürgüp yöresine yönelik bir bölgesel tanıtım faaliyetleri ve bu faaliyetleri gerçekleştirecek yapılanmaya ilişkin öneriler geliştirmek amacıyla Nevşehir’in Ürgüp ilçesinde yapılan araştırmaya da yer verilen bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır.
İlk bölümde, araştırmanın problemi, amacı, önemi ve sınırlılıkları açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, tanıtım, dış tanıtım ve bölgesel tanıtım kavramları ve bölgesel tanıtımın faaliyetlerine ilişkin literatür bilgilerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, araştırmanın yöntemi ile ilgili bilgiler verilmiştir. Son bölüm olan dördüncü bölümde ise, araştırmada elde edilen bulgular analiz edilmiş ve ortaya çıkan sonuçlar yorumlanmıştır. Elde edilen sonuçlar kapsamında da öneriler ortaya konulmaya çalışılmıştır.
1.1. Araştırmanın Problemi
Bölgeye özgü çekicilikler ve turistik olanakların, belirlenen hedef kitlelere tanıtılmasına yönelik faaliyetler olarak ifade edilen bölgesel dış tanıtım, gerek ülkeler gerek bölgeler için önemi artan bir yaklaşımdır. Gerçekleştirilecek planlı ve sürekli tanıtım faaliyetleri ile artacak turizm hareketlilikleri bölgenin turizm yönünden gelişiminin yanında ekonomik ve sosyal gelişimine de önemli katkılar sağlayacaktır.
Bölgesel dış tanıtım faaliyetlerinin başarıya ulaşmasının ön koşulu bölgedeki turizmle doğrudan ya da dolaylı ilgili kurum, kuruluş ve işletmelerin işbirliği ve koordinasyon içinde hareket etmesidir. Dünyadaki ve Türkiye’deki bölgesel dış tanıtım faaliyetlerine yönelik uygulamalar incelendiğinde ilgili kesimlerin birlikteliğinin bölgesel tanıtım örgütleri ile sağlandığı görülmektedir. Bu
yapılanmalar, belirlenen ortak amaçlar doğrultusunda tek elden yürüttükleri faaliyetler yoluyla hem faaliyetlerin etkinliğini arttırmakta hem de kaynakların verimli kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Bu açıdan bölgesel dış tanıtım faaliyetlerinin planlanmasını ve tek elden uygulanmasını sağlayacak yapılanmada ilgili kesimlerin üstleneceği rollerin ve başta finansal kaynaklar olmak üzere faaliyetlere sağlayabilecekleri katkıların belirlenmesi önem arz etmektedir.
Bu çalışmanın, hem ilgili literatüre hem de uygulama sonucunda elde edilen bulgularla ve geliştirilen önerilerle, Ürgüp’e ve bölgesel dış tanıtım faaliyetleri gerçekleştirilmesi düşünülen diğer bölgelere yol gösterecek bir çalışma olması amaçlanmıştır.
1.2. Araştırmanın Amacı
Uluslararası turizm pazarında önemli bir paya sahip olan ülkelerin, rekabetin gittikçe yoğunlaştığı turizm pazarından daha fazla pay almak, turizm faaliyetlerini bütün bir yıla yaymak için bölgesel tanıtım faaliyetlerine daha büyük önem verdiği görülmektedir.
Türkiye sahip olduğu doğal, kültürel, sosyal ve tarihsel çekicilikler ile turizm açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Buna rağmen, Türkiye turizminin hala istenilen düzeye ulaşamamasının en temel nedeni dış tanıtım faaliyetlerindeki eksik ve yanlış uygulamalardır. Günümüzde Türkiye’nin dış tanıtım faaliyetlerinin odak noktası ülke imajının geliştirilmesi ve olumlu imajın tüm dünyada yerleştirilmesi çalışmaları oluşturmaktadır. Oysa Türkiye turizminin istenilen seviyeye ulaşabilmesi için imaj çalışmalarına paralel olarak bölgesel tanıtım faaliyetlerine ve ülkemizin turizm açısından değer taşıyan bölgelerinin de bu kapsamda tanıtımına ağırlık verilmelidir.
Bölgesel tanıtım faaliyetleri, uygun şekilde planlanması ve yürütülmesi gereken ve bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, sivil toplum
örgütleri, üniversiteler, yerel basın kuruluşları ve sektörle ilgili işletmelerin işbirliği ve koordinasyon içinde çalışmalarını gerektiren faaliyetlerdir. Bu noktadan hareketle Ürgüp yöresindeki, bölgesel tanıtım sürecinde rol alacağı düşünülen kurum, kuruluş ve işletmelerin bölgesel tanıtımın faydaları, şimdiye kadar yapılan faaliyetlerin etkinliği, bölgesel tanıtım faaliyetlerinin etkinliğini arttıracak bölgesel örgütün yapısı ve bu örgüte sağlayabilecekleri katkılarla ilgili düşünceleri belirlenip değerlendirilecektir. Bu değerlendirilmeler ışığında Ürgüp’e yönelik bölgesel tanıtım faaliyetleri ve bu faaliyetleri gerçekleştirecek yapılanmaya ilişkin öneriler getirmek araştırmanın amacını oluşturmaktadır.
1.3. Araştırmanın Önemi
Ülkemiz tarihi, doğal, kültürel zenginlikleri ve alternatif turizm çeşitlerine yönelik potansiyeli ile değişen turistik tüketici tercihlerini karşılayabilecek potansiyele sahip ender ülkelerden biridir. Ancak bu potansiyelin değerlendirilmesi ve turizmde istenilen düzeye ulaşılması dış tanıtım faaliyetlerinin etkinliği ile mümkün olacaktır. Dünya turizminde rekabetin ülkelerden bölgelere doğru kaydığı göz önüne alınarak, ülke tanıtımı ve ülke imajı odaklı tanıtım stratejilerinin yanında bölgesel tanıtım faaliyetlerine ağırlık verilmesi gerekmektedir.
Söz konusu bu araştırma, Türk turizmine katkı sağlayacak bölgesel tanıtıma yönelik planların oluşturulması konusunda yardımcı olabilmesi yanında önerilen örgüt yapısının gerek Ürgüp’e, gerekse bölgesel tanıtım stratejisi uygulayacak diğer bölgelere yol gösterici katkılar sağlayabilmesi açısından önem kazanmaktadır.
Ayrıca araştırma, gelecekte bölgesel tanıtım ile ilgili yapılacak araştırmalar için hem bilgi hem de kaynak sağlamada yardımcı olması açısından önemlidir.
1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları
Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve Kırşehir illerini kapsayan Kapadokya bölgesi, bölgesel tanıtım için daha uygun bir araştırma alanı olmasına rağmen, zaman ve maddi olanaklar nedeniyle, bölge içerisinde turizm hareketliliklerinin en yoğun yaşandığı ve bu yüzden Kapadokya turizminde önemli bir yere sahip olan Ürgüp ilçesi araştırma alanı olarak seçilmiştir.
Araştırma evreninin ulaşılabilir büyüklükte olmasından dolayı örneklem alınmamıştır. Araştırma amacını gerçekleştirmek üzere anket ve görüşme teknikleri kullanılmıştır. Görüşme tekniğinin kullanılmasının nedeni, araştırmanın evrenini oluşturan bazı kurum ve kuruluşlarının sayısının anket tekniğinin uygulanması için yeterli olmamasıdır.
Araştırma verilerinin toplanması aşamasında yaşanan olumsuzluklar da araştırmanın sınırlılıklarından biri olarak değerlendirilebilir. Araştırmanın yapıldığı 2007 yılının Mart ayı, bölgedeki turizm hareketliliklerinin yoğun olmadığı ve turistik işletmelerin bir kısmının faaliyetlerine bu yüzden geçici olarak ara verdiği bir dönem olduğundan, bölgedeki tüm turistik işletmelere uygulanması gereken anket uygulamasında evrenin tamamına ulaşılamamıştır. Diğer yandan anket uygulaması çerçevesinde üniversitede görevli akademisyenlerin bir bölümünün tam zamanlı görev yapmaması ve araştırmanın yapıldığı dönemde orada bulunmamasından dolayı, belirlenen sayıda akademisyene anket uygulanamamıştır.
Araştırma kapsamında yapılacak görüşmeler, ilgili kişilerle irtibata geçilip önceden programlanmasına rağmen, araştırmanın yapıldığı dönemde bölgede meydana gelen heyelan nedeniyle görüşmelerin bir kısmı ertelenmek zorunda kalınmıştır. Bu yüzden araştırmacı tarafından bölgeye ikinci kez gidilip, araştırma kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları yetkilileri ve yerel yönetim temsilcileriyle yapılması gereken görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ancak ilgili kişilerin programının yoğunluğu ve araştırmacı ile zamanlamasının uymaması nedeniyle araştırma
kapsamındaki sivil toplum örgütlerinden bir tanesinin yetkilileri ile görüşülememiştir.
1.5. Araştırmanın Uygulama Alanı Olan Ürgüp Yöresi İle İlgili Genel Bilgiler
Nevşehir'in 20 km. doğusunda bulunan ve tarihi İ.Ö.1800-1200 yılları arasında bölgede yaşayan Hitit’lere kadar uzanan Ürgüp, Kapadokya Bölgesinin en önemli merkezlerindendir. Ürgüp tarihsel süreç içerisinde çok sayıda isme sahip olmuştur. Bizans Döneminde Osiana (Assiana), Hagios Prokopios, Selçuklular Dönemi'nde Başhisar, Osmanlılar zamanında Burgut kalesi, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren de “taşı çok, taşlık, kayalık” anlamına gelen Ürgüp adıyla anılmıştır (www.kultur.gov.tr).
.
Ürgüp ilçe merkezine bağlı Aksalur, Başdere, Mustafapaşa ve Ortahisar kasabaları olmak üzere dört belediye teşkilatı ve yirmi bir köy bulunmaktadır. 2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ilçenin toplam nüfusu 37.959’dur (www.urguptso.tobb.org.tr).
Ürgüp’te yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı, ilkbahar ve sonbaharda ise yağmurlu tamamen kırsal bir step iklimi özellikleri görülür. İlkbaharda yeşeren ancak daha sonraları sararıp yok alan step bitki örtüsünün dışında bölgede bir orman örtüsü bulunmamakla beraber, ilçede ve çevresinde çok yoğun olarak görülen bağcılık ve yemyeşil bağ örtüsü yaz aylarında da sıcak bir görüntü vermektedir (www.kultur.gov.tr).
Volkanik orijinli jeolojik bir yapıya sahip olan Ürgüp, yağmur ve rüzgar erozyonunun meydana getirdiği ve peribacası olarak tanımlanan ilginç doğal oluşumların sıkça ve tipik örneklerinin yoğun olarak yer aldığı bir bölgeye kurulmuştur. Vadi yamaçlarından akan yağmur sularının ve daha sonra rüzgarların aşındırması sonucu oluşan yarıklar arasında yükselen peribacaları bu bölgeye has çok ilginç bir peyzaj görüntüsü oluşturmuştur (Ürgüp Turizm Danışma Bürosu
Dokümanı, 2004, s.1). Coğrafik olaylar peribacalarını oluştururken, tarihi süreçte, insanlar da, bu peribacalarının içlerine ev, kilise oymuş, bunları fresklerle süsleyerek, binlerce yıllık yaşlı medeniyetlerin izlerini günümüze taşımıştır (www.kultur.gov.tr).
Kaya kiliseler, mağaralar, yer altı şehirlerinin yarattığı bölgeye has görüntülerin yanı sıra, bir bölümü kayalara oyularak, diğer bölümü ocaktan çıktığında çok kolay işlenebilen ancak zaman içinde sertleşen kesme taştan ve dik yamaçlar boyunca inşa edilen daha geç dönemlere ait konutlar yöreye çok özel mimari doku kazandırmaktadır (Ürgüp Turizm Danışma Bürosu Dokümanı, 2004, s.1).
Ürgüp görenlerin belleklerinde jeomorfolojik yapısından ötürü ve görkemli tarihinin doğa ile birleşmesinden dolayı iz bırakan bir yerdir. Bu gün inanılması güç bir ekolojik dengenin kalıntıları tipik Anadolu kırsal yaşantısı ile bütünleşmekte, dünya ölçeğinde bir ilgi alanı oluşturmaktadır. Her yıl artan bu ilgi ile orantılı olarak ziyaretçi sayısı da artmakta ve adından en çok söz edilen turistik çekim merkezlerinden birisi durumuna gelmektedir (Ürgüp Turizm Danışma Bürosu Dokümanı, 2004, s.2).
Ürgüp’ü turizm açısından benzersiz bir konuma getiren husus, doğal güzellikleri (vadiler ve peri bacaları), kültürel mirası (eski konut dokuları, tarihi eserler, kiliseler), dini geçmişi ve etnografik özelliklerinin bir arada bulunmasıdır (Özen, 1999 :116). Bunlardan bazıları (www.kultur.gov.tr) ;
Pembe Vadi : Ürgüp-Avanos yolunun tam ortasında yer alan vadide
peribacalarının en tipik örnekleri görülebilir. Doğal oluşumların çok yoğun bir biçimde yer aldığı bu bölgede, doğanın kayaları deve, tavşan gibi birçok şekilde oluşturduğu gözlenir.
Kızılçukur : Her zaman önemli bir üzüm ve şarap üretim merkezi olan bu bölgede, peribacaları içine yapılmış, üzüm resimleri ile bezenmiş bir kilise bulunmaktadır. Değişik renklerde pek çok peribacasının yer
aldığı bu vadi aynı zamanda günbatımında oldukça ilginç seyir noktası durumundadır.
Mustafapaşa : 1924 yılında yapılan nüfus değişimine kadar Ortodoks
Hıristiyanların barındığı Mustafapaşa, tipik bir müze - kent görünümündedir. 19. yüzyıl kiliselerinin örneklerinden Aziz George, Aziz Vasilios ve Aziz Stefanos Kiliseleri ziyarete açıktır. Ayrıca bu ilginç kasabada Hristiyan ve Selçuk yapı işçiliğinin özgün örneklerini görmek mümkündür.
Sarıhan : 1217 yılında Selçuklu Sultani Alaattin Keykubat tarafından
Aksaray-Ürgüp-Kayseri yolu üzerine yaptırılmıştır. Bu kervansaray önemli bir konaklama ve barınma merkezi olarak tarihte yerini almıştır. Selçuklu-Türk mimarisinin en önemli eserlerinden birisidir. Sarı taşların hakim olduğu yapının adı bu taşların renginden gelmektedir.
Halacdere : Bir kısmı aşınmış ve yıkılmış bulunan büyük bazilike tipi kiliseler mevcut olup bir zamanlar Hristiyanlarca hastane olarak kullanıldığı sanılmaktadır. Ortahisar'daki başka kiliseler Aziz Peter ve Aziz Paul Kiliseleri ile Meskendir Deresindeki kiliselerdir.
Fıratkan : Göreme Açıkhava Müzesi yolu üzerindeki Fıratkan, küçük
bir kiliseler gurubudur. Bir yatakhanesi, yemekhanesi, mutfağı ve depoları mevcut olup iki katli olarak inşa edilmiştir. İki kat birbirine tüneller ile bağlanmış olup çok ilginç bir yapı tarzı vardır.
Ortahisar : Eski bir barınma mekanı olan Ortahisar Kalesi üzerine
çıkılabilmekte olup, burası ilginç bir seyir ve resim çekme noktasıdır. Ortahisar bölgesi zengin bir manastır yaşamının örneklerini barındırmaktadır. Harim Kilisesi, Sanca Kilise ve Cambazlı Kilise bu beldenin başlıca görülmeye değer eserleridir. Ortahisar, çok canlı bir kültür ve ticaret merkezidir. Çukurova'nın ürünü olan limon, bu bölgedeki volkanik kayalar içine oyularak yapılmış olan tabii soğuk hava depolarında muhafaza edilir ve buradan tüm Türkiye'ye dağıtılır. Bölgede turizme ilk açılan kasaba olan Ortahisar'ın halkı konukseverliği ile ünlüdür.
Aziz Theodore (Tağar)Kilisesi: Aziz Theodore adına yapılmış olan
Tağar Kilisesi 'T' planlı, merkezi kubbelidir. Üst katta bulunan galeriye bir merdiven sayesinde çıkılmaktadır. Bu nedenle Kapadokya kiliseleri içinde tek örnektir. Genelde resimleri iyi korunmuş olan kiliseyi üç sanatçı kendi stillerine göre farklı zamanlarda süslemiştir. Pancarlık Kilisesi: Ortahisar kasabasının güneyinde,
Ürgüp-Mustafapaşa yolunun sağındaki Pancarlık vadisinde yer alan Kilise XI. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. Düz tavanlı, tek nefli ve tek apsislidir. Kilisedeki duvar resimleri daha çok yeşil zeminlidir ve oldukça iyi korunmuştur.
Ala Kilise ve Kepez Kiliseleri : Pancarlık yolu üzerinde minik koloniler seklinde yapılmış, basit kırmızı bezemeler yanında ilginç yazı ve duvar resimlerini de içeren bölgenin önemli kiliseleridir. Balkan Kiliseleri : Ortahisar'dan 2 km. mesafede olan kilise
kolonileridir. İkolonazma devrine tarihlenir. Daha sonraki devirlere ait olan bir küçük şapel ise fresklerle süslenmiştir.
Taşkınpaşa Cami: Ürgüp'ün 20 km güneyindeki Damsa köyü merkezinde yer alan Taşkınpaşa Cami, Karamanlılar Dönemi'ne aittir. Halen Ankara Etnografya Müzesi'nde sergilenen cevizden kakma tekniğinde yapılmış mihrabı, bugüne kadar kalan tek ahşap örnek olması nedeniyle önemlidir. Taşkınpaşa Camisinin hemen karşısında Hızır Reis'e ait Taşkınpaşa Türbesi yer alır. Taşkınpaşa Camisinin yakınında bir de aynı adla anılan medrese bulunmaktadır.
Kadı Kalesi : Geçmiş zamanlarda kadınlar ve çocukların tehlike
anında sığındıkları bir kaya kaledir. Gerektiğinde kaçabilmek için, tepenin altındaki Damsa Çayı'na açılan bir tüneli bulunmaktadır. Büyük bölümü 1954 yılında erozyona uğrayarak yıkılmıştır. Zamanımızda sağlam kalan bölümleri gezip görmeye açıktır.
Temenni (Anıt Mezar ) : 1288 yılında Vecihi Pasa tarafından
Kılıçarslan (Nukrettin) için yaptırılmış olan bir anıt mezardır. Kadı Kalesinin tam tepesinde yer alan Temenni Anıt Mezarı'nın en ilginç özelliği 700 metre uzunluğundaki tünelidir. Ziyaretçiler bu tünelin
Seyirlik Noktası'na çıkan uzun bir koridorunu gezebilmektedirler. Temenni Anıt Mezarı sonraları Anadolu'nun en eski kütüphanelerinden birisi olarak kullanılmıştır.
Altıkapı : XII. veya XIII. yüzyıl Selçuk döneminin komutanlarından
birinin eşi ve çocukları anısına inşa edilmiş bir anıt mezardır.
Damsa Barajı : Ürgüp'e 17 km uzaklıkta, Damsa Çayı üzerindeki sulama amaçlı, Damsa Barajı gölü kıyısı önemli bir mesire yeri durumundadır. Ayrıca, Mustafapaşa, Cemil, Taşkınpaşa, Şahinefendi, Soğanlı güzergahındaki gezi ve turlarda aranan bir soluklanma noktasıdır.
Ayrıca 1971 yılında açılan Ürgüp müzesinde, Ürgüp ve civarından ele geçen fosil örneklerinin dışında Prehistorik, Eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Pers, Hellenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemi eseri mevcuttur.
Ürgüp ilçesi, doğal güzellikleri, kültürel, mimari özellikleri ve dini geçmişi bakımından oldukça zengin bir yerleşim birimi olmanın yanında önemli bir turizm eğlence ve konaklama merkezidir (www.urguptso.tobb.org.tr).
İlçede tarım, hayvancılık ve el sanatlarının yanı sıra, nüfusun %80’ninin geçimi turizme dayanmaktadır. Dolayısıyla turizm ilçe ekonomisinde çok önemli paya sahiptir (Özen, 1999, s.116).
Ürgüp’te faaliyet gösteren bakanlık ve belediye belgeli konaklama tesisleri aşağıdaki Tablo’1 ve Tablo 2’ de verilmektedir:
Tablo 1 : Ürgüp’te Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm İşletmesi Belgeli Konaklama Tesisleri, 2005 Tesis Türü Tesis sayısı Oda sayısı Yatak kapasitesi 4* 7 1076 2157 3* 6 399 794 2.sınıf tatil köyü 1 79 166 Pansiyon 1 5 10 Özel tesis 9 178 380 Toplam 24 1728 3507
Kaynak: (Kültür ve Turizm Bakanlığı, Turizm Belgeli Tesis İstatistikleri).
Yukarıdaki Tablo’da Ürgüp’te bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı turizm işletmesi belgeli konaklama tesisleri ile ilgili veriler yer almaktadır. Buna göre Ürgüp’te; 7 adet dört yıldızlı otel, 6 adet üç yıldızlı otel, 1 adet 2. sınıf tatil köyü, 1 adet pansiyon ve 9 adet özel tesis olmak üzere toplam 24 adet Kültür ve Turizm Bakanlığı işletmesi belgeli konaklama işletmesi bulunmaktadır.
Tablo 2 : Ürgüp’te Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri, 2005 Tesis sayısı 60 Oda sayısı 1423 Yatak kapasitesi 3112
Kaynak: (Ürgüp Turizm Danışma Bürosu).
Tablo 3’te görüldüğü üzere, 2005 yılında, Ürgüp’te 60 adet belediye belgeli konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam oda sayıları 1423 ve yatak kapasiteleri ise 3112 şeklindedir.
Başlıca geçim kaynağı turizm ve tarım olan Ürgüp yöresinde turizm hareketleri, Mart ayının ikinci yarısında başlamakta ve Temmuz-Ağustos aylarında en yoğun dönemini yaşamaktadır. Turizm sezonu kasım ayı sonuna kadar devam etmektedir (www.urguptso.tobb.org.tr). Kapadokya bölgesine gelen yabancı turist gruplarının büyük bölümünün ziyaret ettiği ve konaklama için tercih ettiği belde, aynı zamanda iç turizm hareketlerinde de önemli yer tutmaktadır (Özen, 1999, s.116).
Aşağıdaki Tablo 3 ve Tablo 4’de Ürgüp’te konaklayan yerli ve yabancı turistlerin yıllara göre dağılımı verilmektedir.
Tablo 3 : Ürgüp’teki Kültür ve Turizm Bakanlığı Belgeli Konaklama Tesislerine Ait Turist Sayıları, Geceleme Sayıları ve Ortalama Kalış Süreleri ve Doluluk Oranları
Kaynak: (Kültür ve Turizm Bakanlığı İstatistikleri, 2000-2005).
Yukarıdaki Tablo’da Ürgüp’teki Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli tesislerde konaklayan yerli ve yabancı turist sayısı, geceleme ve ortalama kalış süreleri verilmiştir. Tablo’ya göre, 2000-2002 yılları arasında yabancı turist sayısında artış gözlenirken, 2003 yılında azalma görülmektedir. Aynı yıl yerli turist oranındaki artış dikkat çekicidir. Yabancı turist sayısındaki düşüşün en önemli nedeni olarak
Yıl Turist Türü Turist sayısı (konaklayan) Geceleme sayıları Ortalama kalış süreleri Doluluk Oranları Yabancı 89.734 163.250 1,8 16,11 2000 Yerli 74.715 116.009 1,7 11,45 Yabancı 166.242 327.416 2,0 27,57 2001 Yerli 58.289 99.947 1,7 8,42 Yabancı 189.787 362.463 1,9 25,86 2002 Yerli 73.855 127.958 1,7 9,13 Yabancı 131.788 255.892 1,9 20,24 2003 Yerli 87.316 160.793 1,8 12,71 Yabancı 163.613 328.264 2,0 25,49 2004 Yerli 75.519 137.665 1,8 10,69 Yabancı 171.106 366.500 2,1 34,50 2005 Yerli 65.161 105.960 1,6 9,97
2003 yılındaki ülke genelinde konaklayan yabancı turist sayısında da ciddi bir düşüşe neden olan Irak krizi olduğu söylenebilir. 2004 ve 2005 yıllarında ise konaklayan yabancı turist sayısı tekrar artarken, yerli turist sayısının azaldığı görülmektedir.
Tablo 4 : Ürgüp’teki Belediye Belgeli Konaklama Tesislerine Ait Kişi Sayıları, Geceleme Sayıları ve Ortalama Kalış Süreleri ve Doluluk Oranları
Kaynak: (Kültür ve Turizm Bakanlığı İstatistikleri, 2000-2005).
Yukarıdaki Tablo’da Ürgüp’te Belediye belgeli tesislerde konaklayan yerli ve yabancı turist sayısı, geceleme sayıları, ortalama kalış süreleri ve doluluk oranları verilmiştir. Bu tesislerin Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli tesislere göre yerli ve yabancı turistler tarafından daha az tercih edildiği gözlenmektedir. Tablo’ya göre, 2001 yılında konaklayan yabancı turist sayısının bir önceki yıla göre arttığı, fakat
Yıl Turist Türü Turist sayısı (konaklayan) Geceleme sayıları Ortalama kalış süreleri Doluluk Oranı Yabancı 50.191 107.544 2,1 11,66 2000 Yerli 35.273 56.519 1,6 6,13 Yabancı 62.768 116.234 2,2 - 2001 Yerli 49.432 41.350 1,9 - Yabancı 59.348 138.589 2,3 29,24 2002 Yerli 57.515 118.378 2,1 24,98 Yabancı 13.845 26.145 1,9 5,49 2003 Yerli 29.743 55.531 1,9 11,66 Yabancı 7.602 13.626 1,8 2,86 2004 Yerli 12.096 20.958 1,7 4,40 Yabancı 27.408 52.320 1,9 10,92 2005 Yerli 12.845 19.393 1,5 4,05
bunun yanında 2002 yılında başlayan düşüşün 2005 yılına devam ettiği görülmektedir. 2005 yılında ise, bir önceki yıla oranla yabancı turist sayısında önemli bir artış yaşandığı görülmektedir. Konaklayan yerli turist sayılarına bakıldığında ise, 2000 yılından 2003 yılına kadar yerli turist sayısının giderek arttığı gözlenmektedir. Yerli turist sayısının bu yıllardaki dikkat çekici artışının nedeni, bölgede o dönemde çekilen “Asmalı Konak” dizisidir. 2003 yılının ikinci yarısında sona eren dizinin etkileri o yıl da yerli turist sayısına etki etmiştir. 2004 yılında ise yerli turist sayısında önemli bir düşüş gözlenmektedir. 2005 yılında ise konaklayan yerli turist sayısında ise bir önceki yıla oranla fazla bir değişim olmadığı söylenebilir.
Tablo 4 ve Tablo 5’te gerek Kültür ve Turizm Bakanlığı, gerekse belediye işletme belgeli konaklama işletmelerinin doluluk oranları dikkat çekicidir. Doluluk oranlarının düşüklüğünün en önemli nedeninin, bölgenin Kapadokya’ya gelen turistler tarafından günübirlik ziyaret edilmesi olduğu düşünülmektedir. Diğer taraftan uzun yıllar Kapadokya turizminin konaklama üssü olarak görünen Ürgüp’ün, diğer ilçelerdeki konaklama işletmelerinin de sayısının artması ile konaklama için tercih edilmemesinin etkili olduğu söylenebilir.
Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilen Ürgüp’te, 2006 yılında konaklayan turistlerin milliyetlerine ait bilgiler Tablo 5’de verilmiştir.
Tablo 5 : 2006 Yılında Ürgüp’te Geceleyen Turistlerin Milliyetleri
Ülke Konaklayan kişi
sayısı Ülke
Konaklayan kişi sayısı
Türkiye 132.167 Bosna Hersek 586
Japonya 57.189 Romanya 544
İspanya 54.149 Portekiz 540
Almanya 49.128 Meksika 426
ABD 28.424 İsviçre 425
Fransa 19.409 İzlanda 378
Güney Kore 16.953 Macaristan 363
İtalya 15.665 Bulgaristan 373
Polonya 7349 Yeni Zelanda 334
Avustralya 4863 K.K.T.C 256 Kore 4248 Kolombiya 154 Hollanda 3271 Hindistan 143 Çin 3018 Singapur 129 Belçika 2615 Slovenya 110 İngiltere 2186 Brezilya 110 Avusturya 1765 Taiwan 104 Rusya 1764 İran 88 Malezya 1713 Lüksemburg 45 İsrail 1622 Milliyetsiz 47 Danimarka 922 Suriye 41 Tayland 847 Gürcistan 24
Güney Afrika 785 Azerbaycan 17
Kanada 752 Lübnan 12
Hong Kong 723 Şili 2
Yunanistan 692 Genel Toplam 417.813
Tablo 5’de görüldüğü üzere, Ürgüp’ü 2006 yılında ziyaret edenler içinde 132.167 kişisi yerli turist olmak üzere, birçok ülkeden turist ziyaret etmektedir. Buna göre 2006 yılında ziyaret edenlerin milliyetlerine bakıldığında, en çok 57.189 kişi Japonya’dan, 54.149 İspanya’dan, 49.128 kişi Almanya’dan, 28.424 kişi Amerika’dan, 19.409 kişi Fransa’dan, 16.953 Güney Kore’den ve 15.665 kişi ise İtalya’dan olmak üzere toplam 417.813 kişi ziyaret etmiştir.
Ürgüp’ü ziyaret eden turistlerin geliş amaçlarına ait istatistik bulunmamaktadır. Ancak bölgenin çekicilikleri ve olanakları değerlendirildiğinde, bölgeye gelen turistlerin %90’ının bölgeyi kültür ve din amaçlı ziyaret ettiği görülmektedir. Bu şekilde gelen turistler bölgede minimum 1, maksimum 3, ortalama 1,8 geceleme yapmaktadır. Üstelik bu yoğunluk, nisan-mayıs ile eylül-ekim aylarındadır.
Ürgüp kongre turizmi içinde uygun olanaklara sahiptir. Bölgede bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı denetimli otellerin hemen hemen hepsinde seminer, sempozyum ve panel gibi toplantılarının yapılabileceği salonlar mevcuttur (Ürgüp Turizm Danışma Bürosu Dokümanı, 2004, s.14-15). Ancak bugüne kadar bu potansiyelini çok iyi değerlendirememiştir. Bununla birlikte 2001 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca yapımına başlanılan, ve içerisinde 1000 ve 250 kişilik iki ayrı salon, fuayeler, sanat galerileri, alışveriş noktaları bulunan Ürgüp Kongre Merkezi bölgede yapılacak büyük kongrelere de olanak sağlayacağı ve bölgede kongre turizmi olanaklarını arttıracağı düşünülmektedir. Kongre merkezinin 2008 yılında hizmete açılması planlanmaktadır. Öte yandan TÜRSAB Türkiye’deki ikinci otelini Ürgüp'te yaptırmaktadır. Bölgenin özgün mimarisine uygun bir yapıda inşa edilecek 80 yataklı butik otelde yer alan 200 kişilik konferans salonu ile otel aynı zamanda büyük iş toplantılarının, yönetim kurulu toplantılarının, düşük katılımlı kongrelerin yapılmasına olanak sağlayacaktır (www.turizmforumu.net).
Tablo 6 : Ürgüp’te Turizme Dayalı Olarak Faaliyet Gösteren Diğer İşletmeler
Seyahat acentaları (A Grubu) 24 adet
Hediyelik eşya 67 adet
Turistik restoranlar 24 adet
Balon ajansları 5 adet
Kampingler 3 adet
Bar-disko 5 adet
Kaynak: (www.urguptso.tobb.org).
Tablo 6’da Ürgüp’te turizme dayalı faaliyet gösteren diğer işletmelere ilişkin bilgiler verilmektedir. Buna göre Ürgüp’te, 24 adet A grubu seyahat acentası, 67 adet hediyelik eşya satan mağaza, 24 adet turistik restoran, 5 adet balon ajansı, 3 adet kamping ve 5 adet bar-disko bulunmaktadır.
Ürgüp, Türkiye'nin hemen hemen tam ortasında yer almakta olup, bölgeye en yakın havalimanı Kapadokya Havalimanıdır. 1998 yılında hizmete açılmış olan Nevşehir-Kapadokya Havalimanı iç ve dış hat trafiğine açık olup, yıllık yolcu kapasitesi 700.000 yolcu/yıl'dır (www.dhmi.gov.tr). Ancak, havalimanı çeşitli nedenlerle uzun yıllar tam anlamıyla kullanılamamıştır. Turistler havalimanına tarifeli uçak seferleri düzenlenmemesi nedeniyle Ürgüp’e seyahatlerinde genelde karayolunu tercih etmektedirler.
Bölgede, Ürgüp Belediyesi tarafından düzenlenen ve bağbozumu olayını bir şenlik ve hareketli bir etkinlik durumuna getirmek ve yöreye ayrı bir hareket getirmeyi amaçlayan “Ürgüp Bağbozumu ve Şarap Festivali” eylül ayının ilk haftasında düzenlenmektedir (Ürgüp Turizm Danışma Bürosu Dokümanı, 2004, s.14). Her yıl bağ bozumunun yapıldığı zamana rastlatılan 3 günde yapılan festivalde üzümcülük ve şarapçılığı tanıtmaya yönelik etkinliklerin yanında sergiler, folklor
gösterileri, halka açık eğlence ve şölenler düzenlenmektedir (www.nevsehir.turizm.gov.tr).
Ürgüp, her yıl haziran ayında 15-20 ülkenin sporcularının katılımıyla gerçekleştirilen “Uluslararası Dağ Bisikleti Yarışması”na ev sahipliği yapmaktadır. Dağ bisikleti sporu için çok uygun olan bölgede, bölgenin doğal güzellikleri içerisinde hazırlanan parkurlarda düzenlenen yarışma, her yıl çok sayıda sporcu ve izleyiciyi ağırlamaktadır. 2006 yılında 7. düzenlenen, içerisinde konser, gösteri gibi aktivitelere de yer verilen yarışmaya yerli yabancı çok sayıda turist ziyaret etmektedir ve etkinliklere katılmaktadır (www.urgup-bld.gov.tr).
Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilecek "2007 Avrupa Dağ Bisikleti Şampiyonası" 12-15 Temmuz tarihleri arasında Nevşehir'in Ürgüp ilçesinde yapılacaktır. Türkiye Dağ Bisikleti Federasyonu, Avrupa Bisiklet Birliği ve Ürgüp belediyesi tarafından ortak düzenlenen şampiyonaya 800'ü yabancı olmak üzere 1000 sporcunun katılmasını beklenmektedir. Ayrıca birçok ulusal ve uluslararası televizyon kanalının canlı olarak yayınlayacağı şampiyonayı, yurt içi ve yurt dışından yazılı ve görsel basında görevli 60'a yakın spor muhabiri izleyecektir (www.ajansspor.com). Bu spor organizasyonu, yurt içinden ve yurt dışından gelen sporcuların, teknik ekiplerin, basın mensuplarının ve çok sayıda bisiklet meraklısının yaklaşık on gün boyunca kalacakları Ürgüp ekonomisine sağlayacakları katkı yanında, Ürgüp’ün tanıtımında da önemli rol oynayacaktır.
Ürgüp turizmi ve tanıtımı için önemli olan projelerden biri de “Kayakapı Projesi”dir. Proje çalışmalarının yürütüldüğü Kayakapı Mahallesi, Ürgüp'ün içinde, Esbelli kayasının kuzeydoğu eteklerinde, terk edilmiş halde bulunan eski bir yerleşim yeridir. Bu mahalle, 1969 yılında alınan bir afet bölgesi kararıyla boşaltılmış ve o günden bugüne kendi haline bırakılmış olarak yavaş yavaş harabe haline gelmiştir. Bugün proje alanı olarak ilan edilmiş 267 dönüm büyüklüğündeki bu terkedilmiş mahallenin 65 dönümü kısmen harap, kısmen ayakta duran ve geçmişin yoğun yerleşilmişliğinin izlerini taşıyan bir kentsel dokudan; geriye kalan 205 dönümü ise kısmen tarımsal üretim için kullanılan açık alanlardan oluşur. Bütün alan 258 parsele
bölünmüştür. Bunun 182 parseli, kayaya oyma ve yığma taş mekânların içini doldurduğu eski yerleşme alanını meydana getirir. Eski yerleşik alanın içinde 8 tane tescil edilmiş, korunması gereken anıtsal kültür varlığı niteliğinde yapı mevcuttur. Bunların biri kayaya oyma kilise, biri cami, biri hamam, biri konak ve dördü çeşmedir. Projenin hazırlık çalışmaları sırasında yapılan araştırmalar 230 adet kayaya oyma ('kayadam'), 45 adet yığma taş, 56 adet karma ('yığma' + 'kayadam') ve 90 adet tanımlanamaz ('ileri derece harabe' halinde) yapının varlığını ortaya çıkarmıştır. Tespit edilmiş bu yapıların toplam adedi 421'e ulaşmaktadır. Yine yapılan çalışmalar sonucunda, Kayakapı'nın içinde ve bitişiğinde bugüne kadar yayımlanmamış üç kayaya oyma kilisenin var olduğu görülmüştür (www.kayakapi.com).
Bu projenin iki temel amacı vardır : Birincisi ve öncelikli olanı, bu büyüklükte ve tamamı tarihsel yapılardan oluşan mimarî dokunun doğal çevresi ile birlikte, varolan kültürel yapıya ve sosyoekonomik hayata zarar vermeden, hatta onları geliştirecek biçimde onarılıp sağlamlaştırılması ve bu yolla korunmasıdır. Bu önemli amaca yönelik faaliyetlerin sağlayacağı ikinci bir amaç daha vardır: Bu mahallenin uluslararası standartlarda bir turizm yatırımı olarak, çağdaş teknik gerekliliklere ve işletme yöntemlerine uygun biçimde çözümler üretilmek suretiyle tasarlanan yeniden kullanımı, uluslararası düzeyde onay görecek ve desteklenecek bir koruma ve onarım başarısı olarak görülmektedir (www.kayakapi.com).
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından Dünya Kültür Mirası içinde tanımlanan Kayakapı Mahallesi, turizm zinciri Magic Life tarafından restore edilerek turizme kazandırılacaktır. Cami, kilise, hamam ve konutların yanısıra Yunanlılar'ın aziz olarak kabul ettiği eski köle Yuhannes'in evinin de yer aldığı tarihi Kayakapı Mahallesi'nin, etap etap turizmin hizmetine girmesi planlanmaktadır. Kayakapı Projesi kapsamında, mahallenin mimari ve peyzaj öğeleri korunarak onarılacak, eski konut dokusunda turistik konaklama imkanları yaratılacaktır. Restorasyondan sonra Aziz Yuhannes'in evi de müze haline getirilerek ziyarete açılacaktır (www.arkitera.com).
II. BÖLÜM
BÖLGESEL TANITIM FAALİYETLERİ
Bu bölümde dış tanıtım ile ilgili kavramlar genel olarak açıklandıktan sonra bölgesel dış tanıtım kavramı ve süreci, bölgesel tanıtım sürecindeki roller, dünya ve Türkiye’deki başarılı bölgesel tanıtım faaliyetleri örnekleri ile ilgili bilgiler verilmektedir.
2.1. Tanıtım Kavramı
20. yüzyıl insanlık tarihi boyunca en çok gelişim ve değişimin yaşandığı; günlük hayatın normlarını sürekli yenilendiği; teknolojinin yetişilmesi zor bir hızla ilerlediği; kişilerarası iletişimin yerelden küresele genişleyip, kişilerin arasındaki mesafelerin hızla kısaldığı; ülkeler, uluslar ve kültürlerarası ilişkilerin aradaki sınırları aşarak birbirleriyle kaynaştığı ve yaşanan tüm bu değişimlerin dünyayı etkileme hızının her yıl katlanarak arttığı bir dönemdir. Bu değişimler ve gelişmeler yaşamın her alanında etkili olmakla birlikte, iletişim teknolojisi ve yöntemleri açısından 1950’lerden itibaren yaşanan gelişimler, gündelik hayatın işleyişini en çok etkileyen faktörler olmuşlardır. İletişim alanındaki bu gelişmeler, uluslar ve insanlar arasındaki ilişkileri yeniden belirlerken; bu alanda birçok yeni kavramın doğmasına veya farklı bakış açılarıyla değerlendirilmelerine yol açmıştır. Bu kavramlardan biri de “Tanıtım”dır (Çeliktaş, 2003, s.23).
Tanıtım; bir kişi, topluluk veya kurumun, uygun yöntem ve iletişim araçlarından yararlanarak hedef kitleleri, bir durum veya olay konusunda aydınlatarak, bir tutum ve davranışa yönlendirmeyi amaçlayan faaliyetler olarak tanımlanmaktadır (Eker, 1989, s.38). Tanıtım faaliyetleri, bazen fert, bazen grup bazen de kurumlar yolu ile yürütülebilmektedir (Tunç ve Şahbaz, 1998, s.58).
Tanıtım, çeşitli iletişim araçlarından yararlanarak yapılan geniş kitlelere yönelik haber verme, bilgilendirme sürecidir. Tanıtımın üç temel prensibi vardır (Hacıoğlu, 1992, s.146);
Sürekli olması gerekir.
Aynı amaca yönelik olmalıdır. Koordineli olmalıdır.
Tanıtımın doğruluk, inandırıcılık ve kolay anlaşılma, merak ve ilgi uyandırma gibi çeşitli özellikleri de vardır. Bunun yanında tanıtımın kamuoyunu aydınlatması ve tarafsız bilgilendirmesi gerekmektedir (Hacıoğlu, 1992, s.146).
Tanıtım çalışmaları sırasında bir hizmet ya da kurumla ilgili hazırlanan ve doğruluğu tartışılmayacak düzeyde olan mesajlar, kitle iletişim araçları vasıtasıyla, ya da yüz yüze bire bir temas aracılığıyla hedef kitleye ulaştırılmaya çalışılır. Mesaj ulaştırılması düşünülen hedef kitlenin verilmek istenen mesajla ilgili daha önceden bir takım önyargılarının varlığı biliniyorsa, öncelikle onların telafisine ve zihin bulanıklığının giderilmesine çalışılır (Özsoy, 1999, s.19).
1980’li yıllardan itibaren dünya konjonktürüne damgasını vuran küreselleşme, toplumları birbirine yaklaştırmış, demokrasi, insan haklarına saygı, serbest piyasa ekonomisi, ulusal ve uluslararası ilişkilerde etik ve saydamlık tüm dünya için geçerli değerler haline gelmiş, ülkelerin içte ve dışta yürüttüğü her türlü faaliyeti diğer ülkelerce izlenmesi, değerlendirilmesi, yargılanması ve eleştirilmesi kaçınılmaz bir olgu olarak ortaya çıkmıştır. Uluslararası ilişkilerin çok yoğun ve karmaşık hale geldiği bu süreçte, milletlerin birbiri ile ilgili değer yargılarının önemi ve ülkelerin ekonomik ve siyasi çıkarlarını etkileme gücünü arttırdığından, “tanıtım”, ülkelerin kendilerini anlatabilmek için ihtiyaç duyduğu ve giderek daha fazla önem verdiği bir etkinlik alanı olmuştur (DPT, 2000, s.1).
Konuyu ülke genelinde düşünecek olursak, bir ulusun önem verdiği sosyal, kültürel, ekonomik ve tarihsel değerlerini başka ülkelere aktarma, o ülkeler üzerinde
kendi ulusuna ilişkin bahsedilen değerler hakkında olumlu bir izlenim yaratma amaçlanır. Bir ulusun varlığı ve mevcudiyeti ancak önem verdiği değerleri sağlıklı bir biçimde ayakta tutabilme ve buna karşılık, kendi aleyhine yöneltilen olumsuz ve yanlış izlenimleri bertaraf edebilme yeteneğine, becerisine bağlıdır. Bu amaca yönelik çalışmalar yapmak resmi ve özel kurumlarıyla tüm egemen devletlerin görevleri arasındadır. Tanıtımda etkin neticelerin alınması, tanıtım amacının doğru ve net olarak tespit edilmesine bağlıdır (Coşkun, 1989, s.301).
Önceden amaçlanan hedeflere uygun bir tanıtım mekanizması oluşturmak diğer bir deyişle tanıtımda etkinlik sağlamak için belli hususları göz önünde bulundurmak zorunludur. Bunlar (Coşkun, 1989, s.302) ;
Hedef kitle doğru belirlenmelidir. Baştan hedefin doğru belirlenmesi hem hedefe ulaşmayı kolaylaştıracak, hem de kullanılan araçlardan en yüksek verimin alınmasını sağlayacaktır.
Tanıtım araçları doğru seçilmelidir. Özellikle kitle iletişim araçlarının alabildiğine hızlı gelişip çeşitlendiği günümüzde doğru tanıtım aracını seçilmesi son derece önemlidir. Tanıtımın şekline, yerine, hedefine, ülkesine göre bu araçlar titizlikle seçilmelidir. Bu seçim hem gereksiz kaynak israfını önleyecek, hem de hedefe ulaşmada etkinlik sağlayacaktır.
Tanıtım masraflı bir çalışmadır. Burada üzerinde hassasiyetle durulması gereken husus, tanıtıma ayrılan kaynakların büyüklüğünden ziyade söz konusu kaynakların optimal kullanılıp kullanılmadığıdır. Gerek ülke, gerekse mal ve hizmet tanıtımında, belirli bir imajın
yaratılması son derece önemlidir. Öncelikle güven ortamının yaratılması tanıtım ve pazarlamada ilk adımlardan biridir.
Tanıtımın her türünde, etkilenmek istenen hedef kitle ile tanıtım konusunun, çok iyi tanınması öncelikli zorunluluk olarak görülmelidir. İkincil gerek ise, tanıtım etkinliğinde görev alacak tüm özel ve kamu kesimi kuruluşları ile insan gücünün, amaca odaklanmalarıdır. Diğer bir deyişle, tanıtım sorumluluğunun bir kesim veya
kuruluştan beklenmesi yerine, çok katılımlı fakat koordine bir tanıtım modelinin etkinlik ve başarı şansı giderek artmaktadır (DPT, 2000, s.1 ).
2.2. Dış Tanıtım Kavramı
Toplumsal ilişkilerin giderek artan bir hız ve çeşitlilik kazandığı günümüz dünyasında, toplumların birbirlerine gereksinimleri de artmaktadır. Bu gereksinim toplumsal yaşamın her alanında; siyasal, ekonomik, kültürel yönden kendini göstermekte, dış tanıtım konusunun önem kazanmasına yol açmaktadır (Sinseli, 1994, s. 1).
Dış tanıtım, enformasyon, propaganda, reklam, halkla ilişkiler ve satış geliştirmeyi içeren, siyasal, ekonomik, kültürel ve turistik tanıtımı da kapsayan bir kavramdır. Dış tanıtım, ülkenin temel siyasal ve ekonomik tercihleri doğrultusunda, ulusal dış politikaya uygun olarak diğer ülkelerde sorunlarını anlatmak, dünya kamuoyunda kendi lehinde olumlu bir imaj yaratmak ve geliştirmek, ülkenin saygınlığını arttırmak, ülke hakkındaki yanlış izlenimleri düzeltmek amacı ile politikası ve planlaması devlet tarafından saptanan, uygulaması kamu ve özel kesim kuruluşları tarafından, bir koordinasyon içinde, açık, sürekli, yoğun ve sistemli şekilde bilimsel ve teknik yöntemlerle yürütülen faaliyetlerin tümüdür (Olalı, 1983, s.10).
Dış tanıtım, ülkenin her türlü olanak ve değerlerinin yurt dışında tanıtılması olarak kısaca ifade edilebilir. Daha geniş kapsamlı bir tanımlamayla ise, dış tanıtım ülke hakkında olumlu bir imaj oluşturmak, varsa yanlış düşünce ve önyargıları ortadan kaldırmak, bütün bunların sonucunda da bir ölçüde de olsa ekonomik kazanç sağlamak amacıyla reklam, halkla ilişkiler, propaganda, enformasyon ve lobicilik gibi yöntemler kullanarak, hedef kitlelere yöneltilen aydınlatıcı faaliyetlerdir (Şahbaz, 2000, s.2).
İletişim araçları teknolojisinde meydana gelen ilerlemeler, insanoğlunun hem çok uzak yerlere seyahat edebilmesine imkan tanımış, hem de dünya gündemini belirleyen önemli olayların yanı sıra, her türlü gelişmeyi de öğrenmesini ve yakından takip edebilmesini sağlamıştır. İletişim teknolojisindeki ilerlemeler sonucunda dünyanın herhangi bir bölgesinde gerçekleşen bir protesto gösterisi, insanlığın ortak değerlerine aykırı hareketler, hükümet krizleri, politik ve/veya ekonomik istikrarsızlıklar, deprem v.b. doğal afetler kamuoyu tarafından öğrenilebilmekte ve yakından takip edilebilmektedir (Şahbaz, 1998, s.198).
Dış tanıtımda amaç; dünyada ülke hakkında olumlu bir imaj yaratmak, ülke saygınlığını artırmak, ülke hakkındaki yanlış bilgi, görüş ve izlenimleri düzeltmektir. Bunu gerçekleştirebilmek için bilgi verilmesi amaçlanır. Ülke hakkında bilgi vererek insanların ilgisini çekebilmek, onlarda merak uyandırmak, ülkeye doğru harekete geçme isteği yaratmak tanıtımın amacıdır. Nihai amaç ise tüm bunların sonucunda ekonomik menfaat sağlamaktır (Şahbaz, 1998, s.201).
Dünya üzerinde, ülkeler arası sınırların ve engellerin kaldırılmaya başlanması ile doğan yakınlaşma süreci içerisinde, ilişkilerin güçlenmesi için toplum ve bireylerin birbirlerini daha iyi ve daha doğru tanıma zorunlulukları vardır. Bu amaçla siyasi, ekonomik, sosyokültürel ve turizmle ilgili alanlarda dış tanıtıma önem verilmesi ülkeler için bir zorunluluktur (Uzunkaya, 1999, s. 26).
Dış tanıtım, üzerinde önemle durulması, bilimsel çalışmaların durmaksızın sürmesi ve uygulanması sırasında belirli ilkelere uyulması gereken, zamanlaması önemli olan, çeşitli araçlardan ve yöntemlerden faydalanan çağımızın önemli kavramlarında bir tanesidir (Şahbaz, 1995, s.15).
Bir süreç olarak değerlendirilmesi gereken dış tanıtım faaliyetlerini amaçları açısından sınıflamak mümkündür. Dış tanıtım faaliyetleri siyasi, ekonomik, sosyokültürel ve turistik alanlarda yürütülebilir.
Siyasi Dış Tanıtım:
Siyasi dış tanıtım ülkenin dış politika amaçlarının ve uluslararası hedeflerinin gerçekleşmesine yararlı olacak tanıtım yöntem ve araçlarının kullanılması ile, hedef ülke kurum ve kuruluşlarının karar birimlerini etkileyerek olumlu bir tutum ve davranış almaya yöneltmektir (Kaya, 1992, s.5). Ülkelerin dış politikalarına ilişkin amaçlarını gerçekleştirmek için tanıtım araçlarını en etkin biçimde kullanabilme sanatıdır (Bülbül, 2000, s.110).
Siyasi dış tanıtım yapan ülke ya da ülkeler açısından amaç, öncelikle uluslararası arenada olumlu bir imaj yaratmak, siyasal çıkarları gözetmek ve güvenilirliği, barışı ve dostluğu sağlamaktır (Gürson, 2004, s.54). Bir ülkenin dış ilişkilerinde egemen olan temel amaç ve ilkeleri geçekleştirmeye olanak veren her türlü faaliyet uluslararası siyasi dış tanıtımı ifade etmektedir. Örneğin; güvenliğin sağlanması, dünya barışının korunması, uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi vb. dış politika amaçları siyasal tanıtım araçlarıyla uluslararası kamuoyuna duyurulmaktadır (Örs, 1995, s.54).
Siyasi dış tanıtımda hedef kitle sadece diğer ülkelerin siyasi kurumları olmayıp, o ülkelerin kamuoyunu da kapsamaktadır. Dolayısıyla hedef kitle çok geniştir ve bir bölümü ön yargıya dayalıdır. Olumsuz imajların kökleşmesi, ülkelerin siyasi, ticari ve ekonomik çıkarlarını zedelediğinden, giderilmesi yoğun çabayı gerektirmektedir (DPT, 2000, s.2).
Siyasi dış tanıtım, hedef karar verici kişileri etkileyebilecek ve onlara ulaşabilecek aracıların kullanılmasını gerektirir. Bunlar arasında; profesyonel lobiciler, halkla ilişkiler uzmanları, etkili kamuoyu liderleri, grup temsilcileri, iş adamları, sendikalar sayılabilir (Kaya, 1990, s.85). Gelişmiş ülkelerin çoğu birtakım baskı gruplarını devreye sokarak siyasi dış tanıtım yapmaktadır. Çünkü bahsedilen düzeye erişmiş ülkelerde tanıtım işi genel olarak profesyonel olarak nitelendirilen bu gruplar tarafından idare edilmektedir. En sık kullanılan ve başarıya ulaşmada daha etkin görünen lobicilik ve halkla ilişkiler, çalışmalarda her zaman ilk sırada yer
almaktadır. Diğer tanıtım türlerine nazaran siyasi tanıtımda çok dikkatli olunması gerekmektedir. Aksi halde yapılan en küçük hatanın telafisi çok zordur (Gürson, 2004, s.54).
Tanıtımın yanlış hedeflere yönelmemesi, doğru kanallarla doğru hedeflere ulaşmak için, siyasi dış tanıtım yapılacak her ülkenin siyasi yapısı, karar alma sürecinin işleyişi, özellikleri, süreçteki etkili kişileri, önemli iletişim kanalları, yetkilileri ve onlara ulaşma yolları, ortak ve zıt noktaları tespit edilmelidir. Bu da uzmanlık bilgisi, uzman örgütlenme ve finansal güç ile mümkündür (Kaya, 1990, s.87).
İnsanlığın ortak değerlerine ülkede gösterilen saygı, ülke içinde can ve mal güvenliğini sağlamaya, ülkenin bütünlüğünü korumaya yönelik çabaların dışarıya haklı olunan durumu yansıtabilecek şekilde anlatılabilmesi, siyasi açıdan başarılı bir dış tanıtım ile mümkün olabilecektir. Ülkenin dünyada bulunduğu konumun önemini, stratejik değerini, dış politikasının hedeflerini, uluslararası ilişkilerde göz önünde bulundurduğu ilkeleri, dış kamuoyuna anlatabilmek, onların desteğini kazanmak siyasi dış tanıtım ile gerçekleşebilir (Şahbaz, 1995, s.38).
Ekonomik Dış Tanıtım:
Ekonomik dış tanıtım, bir ülkenin diğer ülkelerle mal, hizmet ve sermaye alışverişini hızlandırarak ekonomik kalkınmasında yardımcı olacak, dış ticaretini geliştirecek, siyasal ve ekonomik politikalara uygun olarak, diğer ülkelerde devlet birimleri ve devlet dışı ekonomik kurum ve örgütler tarafından yapılan tanıtım faaliyetleridir (Kaya, 1992, s.7). Ekonomik dış tanıtım bir ülkenin, diğer ülkelerin ekonomik kurum ve kuruluşlarını kendi üretimi, ticareti, yatırım olanakları, teknolojisi, yabancı sermaye akışı ve bu alanlarda sahip olduğu potansiyeli açısından aydınlatması, bilgilendirmesi, olumlu kamuoyu oluşturması, elverişli ekonomik ortamın sağlanması amacıyla yürüttüğü tanıtım faaliyetlerini içermektedir (DPT, 2000, s.3).
Ülkeler hızlı ve istikrarlı gelişmeyi gerçekleştirmek için dışa açılmak zorundadır. Bu bağlamda daha çok ihracat yapmak, ulaşım hizmeti ve işgücü ihraç etmek, uygun koşullarla yabancı sermaye, bilgi ve teknoloji transferi için değişik ülkelerle ekonomik ilişkiler geliştirmek için yapılan çalışmalar ekonomik dış tanıtımın ilgi alanına girmektedir (Bülbül, 2000, s.110). Ekonomik tanıtım uluslararası ekonomik ve ticari ilişkiler çerçevesinde, bir ülkenin ihracat ve ithalat potansiyelinin dökümü yapılarak pazarlanması, kredi ve yatırım olanaklarının temini ve dış finans sermayedarlarının yatırım yapmasını temin etmek ve uyarmak için başvurulan bir tanıtımdır (Rızaoğlu, 2004, s.12).
Ekonomik dış tanıtım, tamamen, ithalat, ihracat, sermaye hareketleri, teknoloji transferi, işgücü hareketleri, ekonomik yardımları ve turizm faaliyetlerini kapsar. Fakat turizm uluslararası ekonomik, ticari, sosyokültürel ilişkilerde vardığı boyutlar, ekonomik önemi ve yarattığı sonuçlar nedeniyle ayrı bir tanıtım türü olarak görülmektedir (Kaya, 1990, s.89).
Ekonomik amaçlı tanıtım faaliyetleri, ülkenin ekonomik kalkınmasına ve dış ticaretinin gelişmesine katkısı bulunması açısından önem taşımaktadır. İhracat, ithalat, sermaye hareketleri, teknoloji transferi, iş gücü hareketleri, ekonomik yardımlar ve turizm faaliyetleri vb. konularda ekonomik tanıtımın önemli etkileri bulunmaktadır. Devlet kurumları yerine özel firma ve kişilerce yürütülen tanıtım faaliyetleri daha etkili sonuçlar vermektedir. Ticaret heyetleri oluşturarak diğer ülkelere iş gezilerinin düzenlenmesi ekonomik amaçlı tanıtımda sıklıkla kullanılan ve olumlu sonuçlar yaratan bir yöntemdir. Bunun yanı sıra ; fuar ve sergiler, heyet ziyaretleri, ekonomik işbirliği komiteleri, çeşitli toplantılar, uluslararası kuruluşlarla ilişkiler bu alanda kullanılan araçlardır (Örs, 1995, s.56).
Uluslararası karşılıklı bağımlılık esasının geçerli olduğu günümüzde, ekonomik tanıtım uluslararası ekonomik ilişkilerde, daha fazla yarar amaçlar. Ülke kaynaklarının en verimli şekilde değerlendirilmesi, toplumsal kalkınmanın sağlanması, refah düzeyinin yükseltilmesi büyük ölçüde ekonomik ilişkilerin sağlıklı kurulmasına bağlıdır. Uzun vadeli bir planlama ve stratejik yaklaşım gerektiren söz
