YUMURTACI TAVUKLARDA ERKEN IŞIK UYARIMININ YUMURTA PERFORMANSINA ETKİSİ

(1)

Vel.

n

il. Deq~.

(2000), 16. 2 : 153·157

YUMURTACI TAVUKLARDA ERKEN I$IK UYARIMININ YUMURTA

PERFORMANSINA ETKisi'

Kaan

M. I~can'@

Seva

l A

paydln 1

EfTeet of Earl

y Lightin

g Stimula

tion on Egg Production Performance on

Laying

Hens_

Summary: In this study, 578 brown hybrid chicks ( Hisex brown) were used to increase egg production per bird and to bring the birds to earty sexual maturation by different lighting programs. Ten-hour lighting program was performed until the t4m week. At the 15 ttweek, 228 chicks were transported to the cages and t8 hours light was supplied (E.Ll. The other 228 birds reared on the floor receiving to hours light untilt?'" week and at 18th _and₁₉th _weeks₁₄ hours light and then at 20th _week_of_{age they were also transported to the cages and they received 1 8 hours light} to-gether with the other group (L.Ll. Egg production, egg weight, feed consumption, live weight and the number of de-'-ormed egg was determined in both groups. Monthly egg production rates of E.L. and L.L. groups were determined as 83.21 ±1.27 % and 68.054 ±1.37Irom the 20 weeks of egg respectively in the E.L. group the increase in egg pro-duction continued in the later periods, but the increase was not significant there was no significant differences bel-ween the groups in respect to live weight, egg weight, mortality and feed consumption. In conclusion, early tighting program In layers. without no detrimental effects due 10 starting earty egg production resulted in a slight increase in

egg production during the 12 months laying period. Key words: hen. early lighting stimulation, performance

Ozet; Tavuklann erken cinsel olgunluk ya~lna gelmeleri ve tavuk ba~lna yumurta veriminin anmlmaSI amaCI jle farkh aydlnlalma programlannln uygulandlQI ara~tlnTlada 578 adet kahverengi hibrit pit~ ( Hisex brown ) kullantlml~tlr. Ye-tl~lIrme dOrteminde 14. haftaya kadar 10 saatiik 1~lk programl uygulanml~tlr. Oenemede, 288 pili~ 15. haftada ka -leslere ahnarak 18 saat 1~lk verilm~tir (E.L

J.

Yer kOmesinde kalan diger 288 pilice 17. hallaya kadar 10 saat. 18. ve 19. hallalarda 14 saal 1~lk uygulanml~ ve 20. haftada kalese ahnarak digsr grup ile birtikte 18 saat 1~lk uygulamaslna labi lUIuJmu~tur (L.Ll. Farkh 1~lk program. uygulanan gruplarda yumurta lIerimi, yumurta aglrhgl, yem tOketimi, ya~ama

gucO. canh aglrllk ve hasartl yumurta saY'SI tespit edilm~tir. Gruplarda 20. hafladan itibaren ayllk oIarak hesaplanan yOzde yumuna verimleri. erken 1~lk uygulamaslna maruz blfakllarak daha Once yumurtaya gren E.L. grubunda % 83.21±1.27, g~ 1~lk uygulamasma tabi tutulan LL grubunda ise % 63.054 ±1.37 olarak belit1enm~f1r. Erken 1~lk uy· gutamasma maruz blfakllan grupla yumurta verimindeki artl~ daha sonraki dOnemlerde de seyrelmi$ aneak artl~ Onem-siz bulunmu~tur. Canli aglr1lk, yumurta aglr1lgl, 0I0m oranl lie yem tOketimi ~Islndan uygulama farkhhglndan kay-naklanan ve verime yanslyan Onemli bir farkhltgm ol~madlgl belir1enm~tir. SonUt; oIarak, yumurta lavukiannda erken

'~'k uyanmlnm. (erken dOnemde yumurtaya girmeden kaynaklanabilecekl helhangi bir oIumsuzJuga neden oImakslzm 12 ayllk yumurtlama dOneminde yumurta veriminde Onemsiz dQzeyde de oIsa bir artl~ sagladlgllespil edilm~lir. Anahtar kellmeler; lavuk, erken 1~lk uyanml, verimlilik

Giri~

Son Ylliarda yumurta talluklarlnda yumurtlama

ya~lnl one almak lie verim performanslanm ar· tlrmak amaclyla farklt aydlnlatma programlan ile farklt yemleme programlan Ozerinde yalt~llmaktadlr (Coonen lie ark .• 1988). Talluklarda aydlnlatma sO-resinln cinsel olgunluk ve yumurta verimi Ozerinde elkili oldu~u bildirilmekle birlikte hiybir zaman bu

Gdl~ TJnhl: IS.IO.I~. @;kaancan@superonlinc.colU

olaylan durdunna ve ba~latma gucune sahip

01-madl~1 belirtilmi~tir (Akbay, 1973). 1!,)1~1n lalluklara . verili!,) sOresi lie verilme periyollan Ozerinde yak sa

-Ylda ara!,)tlrma yapllml!,)Ur. GOn uzunlu~u

pe-riyotlanmn kar!,)lla~tlrlldl~1 bir ara~llrmada, iki ayn gruba 24 lie 28 saatlik l!,)lk verilmi~ ve yumurta lie· riminin 28 saatiik periyotta daha yOksek oldu~u be-lirlenmi~tir (Zimmerman lie Nam, 1989). Saylam (1988) yaptl~1 derlemede lalluklarda cinsel 01

-• Hu ara~l,rma ScI\,uk Umversitesi Ara~lInna Fonu tararmdan 94/022 no'lu proje ile desleklenmi~lir.

J Ert'I)cS Onu'crsilcsi Veteriner FakUliesi 38090 SUmer -KA YSERt. 2 Scirtuk (jm\'crsllcsi VClenncr FakUllcsi Kampos -KONYA.

(2)

I~CA 'J. iNAL. APA YDiN

gunlu{Ju geciktiren bir aydmlalma programl ile yu-murta a{llrll{llmn arttl{Jml belirtmi~lir. Lewis ve Perry

(1.990) 4 kahverengi hibritle kesikli aydlnlalma

uy-gulaml~lar ve gruplar arasmda lark tespil ade-mediklerini belirtmi~lerdir. Brayler damlzllklan Oze-rinde yall~an Brake ve ark. (1989) larahndan 8 ve

9

saat gOn uzunlu{lunda yeli~tirilen surulerde 1§lk yogunlugunun yumurta agJrhgl. kabuk aglrll{ll. ler-liIile ve yumurta veriminde elkili olduQu be-lir1enmj~tir. Brake (1990) ise broyler damlzllklan 8 ve 10 saatlik 1~lk programmda yetj~tirmj~ ve yu-murta verimi, yuyu-murta a{llrll91 ve ya~ma gOcOnde

Onemli bir fark lespil edemedi{Jini belirtmj~tir.

YumurtacI lavuklarda tavuk ba;;ma yumurta

verimlnin arl!lrllmasl temel hedeflerden birisidir. Bu venm arll~lnl saglamak M;:in yapllan yah~malardan

biri de far1<11 aydmlatma programlan uygularnaktlr. Aynca bazl pencereli kumeslerde yetil,)firilen yu-murtacI sUrUler, mevsime bagll gun uzunlugunun fazla olmasmdan dolaYI erken haftalarda fazla ay-dl'nlalma uygulamaslyla ka~lla~abilmektedirier. Bu proie ile aydlnlatma program I erkene almarak la-vuklarm daha erken cinset olgunluk ya~ma gel-meteri saglanmaya yah~llml§tlr. Boylece la-vuklardan daha erken yumurta almak ve tavuk ba§lna yumurta veriminin artlnlmasl amaylanml§llr. Aynca bu ara§lmna erken I§Ik almak zorunda bl-rakllan tavuklarda lespil edilebilecek olumlu ya da

olumsuz durumlan ortaya ylkarabilmek arnaclyla yapllml§llr.

Bu ara~llrma sonucunda elde edilecek verim

arll§1 de daha uzun sure sOrdurUlen ve dolaYIslyla daha fazla saylda yumurta alman bir yeti~tirmenin

yapllmasl hedefienmi§lir. Bu durum (surU maliyelini

dO~urerek) surOden daha fazla gelir elde edil-mesini saglamasl baklmmdan Onem la~lmaktadlr.

Materyal ve Metal

Ara~llrma materyalini yumurta yonlO urctilmi~ 576 adel kahverengi hibril piliy (Hisex brown) olu§-turmu~lur. Ara~tlrma

S.

O.

Veleriner FakOltesi De-neme Uygulama ve Ara§tlrma Ciftliginde bulunan

yeti~tirme kumesi ve yumurta tavu9U kafeslerinde (55X45X40 cm eballannda) yurOIOlmu~tUr. .

Ara§llrmada kullanllan 576 adel pilice

ye-li~tirrne doneminde, 14. ha/taya kadar 10 saatlik

'§Ik programl uygulanml;;tlr. Bunlardan 288 lanesi 15. haftada ka/eslere almarak 18 saal r§lk verilmi§ ve EL olarak adlandlnlml~trr. Yer kOmesinde kalan di{ler 288 pilice 17. hafl:tya kadar 10 saat,

19 haftalarda 14 saal 1~lk uygulanml§tlr. Bu grup 20. haflada kafese ahnarak di{ler grup ile birlikte 18 saat 1§lk uygulamaslna tabi lutulmu§ ve L.L. olarak adlanchnlml§tlr. Bu 1~lk uygulamasl 80 haftallk ya§a kadar devam etmi§tir. Her iki grup piliy , kafeslerde 6 tavuk olacak ~ekilde yerle§tirilmi§tir. Her 8 kales 48 tavukluk bir birim olarak ele ahnml§ ve incelenen

· ozelliklerle ilgili veriter 6 alt gruptan elde edilmi§tir. Her alt grup pozisyon elkisini ortadan kaldlrmak iyin kOmesin farkll yerlerinde bulundurulmu§tur. L.l. grubunun kafese almmaslyla birlikle ara~llrmaya ait veriler allnrnaya ba§lanml§!Ir. Ara~tlrma verileri 30 gunu kapsayan ayllk dOnemler halinde

de-gerlendirilmi~tir. Iki grup da kafese allndlktan sonra yumurta verim perlormansl ile ilgili l,)u 6zellikJer les-pi! edilmi!jtir:

Gruplarda her gun yumurtlanan yumUrlalar

kaydedilmi~lir. Elde edilen yumurta saYllannln

ayllk. lavuk ba§ma ve bir verim periyodunda elde edilen yumurta verimleri elde edilerek kar-!jlla§tlntml§tlf.

Haflada bir gOn gruplardan elde edilen yu-murtalarln lartlmlan 0.1

9

hassasiyetinde elektronik tartl ile yaprlml!j ve ayllk orlalamalar allnml~llr. · Gerek yumurta a91rll{ll artl§lnln verim periyodundaki seyri ve gerekse guruplann verim donemi boyunca

ortalama yumurta agtrll{ll baklmlndan kar-§Ilal,)tlrmalan yapllml~tlr.

Her all grup iyin ayhk yem tUketimleri lespi! edi-lerek tUm verim donemi boyunca onalama gunluk yem tOkelimi hesaplanmt~"r.

Erken l!jlk uygulamaslnm gerek hayvanlann ve gerekse yumurtlama Slraslnda olu§abilecek zor-lanmalar aylslndan elkisini onaya koymak amaclyla olen hayvanlann gOnlOk kaydl yapllml§ltr.

1, 2, 3, 5, 9, 10 va

1,.

donemlerin son gOnu denemeye allnan tum tavuklann bireysel olarak canll aQlrllklan sabah yem verilmeden once 1

9

has-sasiyelinde eleklronik terazi ile allnml!jllr.

Verim dOnemi boyunca kabuk hasarh

yu-· murtalar Ue kabuksuz yumurta saYllan gruplarda lavuk ba~lna hesapJanml§lIr.

Oeneme sOresince her iki gruba da Tablo 1'de bile~imi veri len yem karmasl yedirilmj~!ir.

Incelenen ozellikler baklmlndan gruplar arasl

farkhhkJann onemi t lesti ile belirlenmi§tir. Aynca

sa-Ylmla belirlenen Ozellikler M;:in khi-kare testi kul-lamlml§tlf (8).

(3)

\'umurl~ICI Tavllklarda Erken 1~lk UYllrmllnln ... Ta~lo I. Oenemede kullamlan yem bile$imi (%).

Yem maddeleri miktar (%)

MISlf 51.9 Bugday 10 Soya kuspesi 12.5 Ay ~iye9i kusp. 10.5 Melas 3 Balik unu 1.5 DCP 1.5 T" .25 Vitamin karm. (1) .25 M!neral karm. (2) .1 Gnt mozalk (3-4 Mm) 6.5

(1): her 2.5 kg Vitamin karmaslnda 1200000 IU Vii A. 2000 IU Vii 03. 35 9 VII E. 5 9 Vii K3. 3 II VII Bl. 7 II Vii B2. 20 g NI· aCln, 10 g Ca-d·Panlolenhal, 5 II VII B6. 15 mg VII B12. I 9 Iolik asit. 45 mg D·8iotin. 125 II Choline CIorId, 50 9 Vii C, 25 II Cha-fOilhyil kmlllZI. 5 II Charophytl san k;erlr.

121: her 1 kg mlfMlral karmas! 80 II Mn. 30 II Fe. 60 II In. 5 II

Cu. 500 mg Co. 2 g I, 236 II CaC03 il;erlr.

T ablo 2.Gruplarda yumuna venmi ve y8f8m gtkune art ortaJama deQer1er ve Hesli sonuclan (n= 24)

Yumurta Randlmanl.%. E.l l.l

x ± sx 1.Donem 63.21 ± 1.27a 2. 95.43 ± 0.71 3. 94.37

±

0.49 4. 91.79 ± 0.69 5. 86.45 t 0.68 6.· 84.32 :t 0.70 7 81.85±0.71 8. 77.75 ± 0.88 9. 80.91 ± 0.70 10." 79.85 ± 0.94 11." 77.03t l.19 12 " 73.49 ± 1.43 Genel 84.04 ± 0.53 Hayvan ba~lfIa

Sag. yum. say. 277.47 ± 1.96 Kmk yum. say . 4.33 ± 0.41 Kabuksuz yum. say. 0.58 1: 0.07a

Toplam 282.39 ± 1.79 x ± sx 68.05 ± 1.37b 93.65 ± 1.05 93.76±: 0.95 89.80 ± 0.80 85.60±: 0.93 83.20 ± 1.05 80.59±: 0.74 78.61 ± 0.87 81.47±0.93 81.80 ± 0.84 78.94 ± 1.24 74.98±.1.34 82.62 ± 0.63 272.81 ±2.19 4.43±:·0.37 0.35±0.OSb 277.60 ± 2.10 a.b: Aynl slrada larkh har1 la~lyan gruplar araslndaki farkhllk onemhdir (P<O.05).

Bulgular

Gruplarda 20. hatladan mbaren aylik olarak hesaplanan yuzde yumurta verimlerinin verildiQi

Tablo. 2 incelendiQinde ilk 30 gOnO kapsayan 1.

do-nemde E.L. ve 1.L. gruplarl arasmda yumurta

ve-rimleri baklmlndan onemli taklihk belirlenmj~tir

(P<O.OI). OIQer donemlerde lark Onemsiz

bu-lunmu~lur. Ancak 2-7. donemler arasmdaki verim kar~lla~tlrmasl onemli olmamakla birlikte E.L.

gru-bUnda yOksektir. Oaha sonra vine verim

kar-~lla~hrmasl onemli olmamakla birlikte deneme

50-nuna kadar L.L. grubunun verimi yOksek

bulunmu~tur. Bununla birllkte 12 donemin

or-lalamaSlna baklldlQlnda yumurta randlmanlanmn

genel olarak E.L. grubunda %84.04±O.S3, L.l.

gru-bunda %82.62±O.63 olduQu lespil edilmi~tir. Tum

verim dOnemlerinin ortalamasl olan bu deQerler

ara-smda da istatistik olarak farklillk lespil

edi-lememi~tir. E.l. grubunun 1-7. donemler arasmda

yOksek seyretmesi ve Ozellikle 1. donemde onemli

oranda yuksek oimasl sonucunda bu grupla lavuk

ba~ma yumurta verimi 277.47±1.96 adet He L.l.

grubundan daha yOksek bulunmu~tur. Ancak bu

yOksek deQer islatislik olarak onemli Ylkmaml~tlr.

. Aym Tablo'da verilen hasarll yumunalardan kink ve

kabuksuz yumurta saYllan her bir tavuk iCin E.l. ve

L.l. gruplarmda slraslyla 4.33±.41 ve 4.43±.37

(onemsiz), .58t.07 ve .3S±.OS (P<O.OS) olarak

bu-lunmu~tur.

Ara~!lnTlanm 7 ayn d6neminde canll aglr1lk ve yumurta aQlrll{lma ait allnan veriler ve istatistik ana-lizleri Tablo 3'de varilmi~lir. E.L. va L.L. gruplanmn

buWn donemlerde canli aQlrllk kar~lla~tlrmalari

onemsiz bulunmu~lur. Oeneme ba~langlcmda

171S.29±11.S7 ve 170S±14.76 g canll aQlrliklarda

olan E.l. ve l.l. gruplarlnln deneme sonu canll

aQlrllklan slraslyla 1820.01±".36 ve 1814.33±13.3

9

olmu~lardlr. Aym labloda verilen yumurta aQlr-Ilkianna baklldlglnda ise E.L. grubunun denemenin ba~langlcl olan 1. donamde 51.63±.41

9

ire L.L.

gru-bundan onemli derecede yOksek (P<O.OS) yumurta

aQlrllQlna sahip oldu{lu buna ka~lllk 2, 3 ve S.

do-. nemlerde l.l. grubunun Onemli derecede yOksek

(P<O.OS) yumurta aQlrllQlna sahip oldu{lu

g6-rOlmek!edir. Bundan sonraki donemlerde her iki

gru-bun yumurta aOlrllklan araslndaki lark Onemsiz

bu-lunurken 10m yumurtlama dOnemlnde ortalama

yumurta aOll11{11ntn da gruplar arasmda Onemli bir lark olu~turmadlOI tespi! editmi~tir.

Ya~ama gOcO va yem 10kelimine ail verilerin sunulduQu Tablo 4'de ise gruplarln prolapsustan olen lavuk sayllan 11 'er olmakla birlikte diQer

!le-denlerle olen lavuk sayilan E.L. grubunda 19 adel,

L.L. grubunda 31 adet bulunmu~lur. Bu larkliliktan

dolay, gruplann OlOm oranlan deneme sonunda

51-raslyla %10.4 ve %14.6 olarak hesaplanml~llr.

(4)

I.$CAN. INAL. APA YDIN

Tablo 3. Gruplarda degi'lik dOnemlerde canh aglrtlk ve yumurta aglrtlgma ait ortalamalar ve var-yans analizleri sonl/Cflan.

Canh agu11k 1.00nem 2. 3. 5 9 10 " 11" Genel Yumurta aglrl1g1 I.DOnem 2. 3. 5 9. 10. 11. Genel -:P>0.05·:P<0.05 E.L

)(

±

sx 1715.29 ± 11.57 1826.67 ± 14.48 1811.38± 17.00 1802.67 ± 17.87 1809.08± 17.65 1891.21 ± 16.15 1883.75± 15.34 1820.01 ± 11.36 51.63±0.41 55.69 ± 0.47 57.83±0.62 57.35± 0.38 6O.97± 0.36 64.52± 0.58 64.75± 0.37 58.96± 0.29 L.L x

±

s)( 1705.42±14.76 1823.75 ± 15.76 1809.67 ± 16.49 1800.25 ± 17.92 1795.25 ± 16.59 lBB8.13± 19.67 1887.88 ± 22.06 1814.33 ± 13.30 49.95 ±0.58 57.05 ±0.27 59.55 ± 0.42 5B.48

±

0.34 61.23 ± 0.37 64.47

±

0.26 64.84 ±0.30 59.37 ±0.23 6nem

Tablo 4. Oeneme suresince gruplarda lespil edilen OlUm oranl ile yem tQkelimine ail veriler

Olum oraO E.l l.l

Adel %

Normal Olen 19 6.6

Prolaps Olen 11 3.B

Toplam blum oram 30 10.4

Yem luketimi 109.03± 4.39 6.D:P>0.05

baklmtndan guruplar arastnda Onemli bir larktn

bu-lunmadlgl anlajllmaktadlr. Aynt Tablo'da araj-Itrmantn sOrdOrGldGgO 12 ay boyunca bir lavugun

ortatama gOnl0k yem tukelimi E.L. grubunda 109.03±4.39 9 L.L. grubunda 107.7B±4.35 9

01-dugu g6rOtmOjtOr.

Tartl~ma

Yumurta verimine ait verilerin

de-gertendirilmesi sonucunda erken Ijlk uygulamaslna maruz blrakllarak daha Once yumurtaya giren EL grubundaki tavuklartn verimlerinin ilk d6nem ~e risinde 6nemli dOzeyde yuksek seyrelligi ve 7.

d6nem sonuna kadar da 6nemsiz olmakla birlikte daha yOksek bir seyir izledigi gorOlmOjlOr. E.L. gr,ubu 2. d6nemde pik verimine ulajltktan sonra yumurta verimi dOzenli olarak azalma gostermij,

Adel % Khi-kare

31 10.8

0 .

11 3.B

0.0.

42 14.6

0 .

107.78±4.36

aneak bu azalma 8. donemden sonra L.L. grubuna g6re daha yOksek seyretmijlir. L.L. grubu E.l. grubu kadar yOksek bir pik degere ulajmamlj ve az

. bir larkla da olsa 3. dOnemde daha yOksek deger gOstermemijlir. Su durum l.l. grubunun daha gay yumurtaya giriji ile aClklanabilir. Genel olarak or·

lalama 12 ayhk yumurta verimi bajlanglcta Onemli dOzeyde yOksek Clkan 1. dOnem ve pik verim ne-deniyle onemsiz olmakla birlikle EL grubunda daha yOksek tespi! edilmijlir. Bundan dolayl tavuk bajlna hem saglam hem de hasarh yumurtalarla bir-likte toplam yumurta saYlsl EL grubunda daha yOk-sek Clkmljttr. Canll aglrltk, yumurta aglrtlgl. Olum

oranl ve yem IOketimine ail verilerin ve islalistik analizlerin birlikte degerlendirilmesi nelicesinde iki

grup araslnda uygulama larkllllgindan kaynaklanan ve verime yanslyan 6nemli bir larktn olujmadl{jl

(5)

YumurtacI Tavuklarda Erken 1~lk Uyarlmlmn ...

soylenebilir. Buna kar~lhk yumurtacI piliylerde

erken yumurtaya girmeden dolaYI lolikOI sa·

Ilnlmmda olu~abilecek dOzensizlikler ve kal·

sifikasyon yetersizli{ji nedeni He kabuksuz yumurta

saylsl E.l. grubunda 6nemli dOzeyde lazla Ylk·

ml~tlr (P<O.05). Bu onemli larkhllQIn nedeni, ka·

buksuz yumurtalann verim doneminin ba~

langlclnda daha lazla saylda allndlQI da gOz anOne

ahnarak, E.L. grubundaki tavuklann erken

yu-murtaya glrdi{ji donemlerde rasyondaki

kal-siyumdan yararlanmanln daha az olduQu ~eklinde

aylklanabilir ( Co:}kun ve ark.,1995; Scott ve

Bal-nave 1989).

Sonuy olarak yumurta tavuklannln Ozellikle

mevSlm ~artlanna baQl1 olarak fazla 1~lk alarak

er.ken donemde yumurtaya girmelerinden

kay-naklanabilecek herhangi bir olumsuzluQa bu de·

nemede rastlanmaml~lIr. Ozellikle bu ara~tmnada

olduQu gibi bOyOtme dOneminde dO~Ok canh

aQlr-Ilkta olmayan kahverengi yumurtacI sOrOlerde

ay-dmlatma programlnln daha erken hahalara ahnarak

tOm yumurta d6nemi boyunca daha fazla saylda

yumurta almak, birim yumurta maliyelini dO~Ormek

ve daha klsa zamanda yumurtacI sOrOden

eko-nomik kazanc; saQlamak mOmkOn olabilecektir.

Kaynaklar

Akbay, RCrveyde (1973): Kumeslerdeki aydlnlatmanln

tavuklarda ~eliltli venmleri uzerine etkileri . Tanm

Ba-kanllgl TAPGEM YaYlnlan . YaYln No:l1

Brake. J., Garlich, J.D .. Baughman. G.R.(1989). Effects

01 lighting program during the growing period and dietary

tat during the laying period on broiler breeder per·

formance. Poultry. Sci., 68,1185 -1192.

Brake, J.(1990). The effect of a 2· hour increase pho--. loperiod at 18 weeks of age on broiler breeder

per-formance. Poultry Sci., 69,910-914

Coonen, A.M.L., Vollers, E.M.J.T .. Blokhuis. H.J .. Van· luijlelaar, E.l.J.M.(1988). Effects of intermittent lighting on sleep and activity in the domeslic hen. Applied Animal Behaviour Science, 20,3()9.318.

COlikun, B., fliCan, K.M., Dere, S., Kurtoglu, V., Apaydm,

Seval (1995). Farklt yumurtaCI hibrit tavuklarda mozaik

ta-!linin yame deg~ik ~ekillerde ilavesinin verim ve kabuk

kalitesi uzerine elkisi. Vel. Bil. Derg .. 11,57-63.

Kutsal, A., Alpan , 0., Arpaclk, R.(1990). lstatistik Uy· gulamalar. Bizim BOro Baslmevi , Ankara.

leeson, S., Caston, l., Summers, J.D.(1991). Signilicans of physiological age of leghorn pullels in terms of sub·

sequent reproductive characteristics and economic analy'

sis. Poultry Sci., 70, 37·43.

lewis, P.O., Perry, G. C.(1990). Response of laying hens to asymmetrical interrupped lighting regimens: rep·

. roductive performance , body weight and carcase com·

position. British Poultry Sci., 31,33-43.

Say1am, S.K.(1988). Ticari yumurtacI tavuklarm

ay-dlnlatma programlanmn g6zden g~irilmesi. Teknik

Ta-vukyuluk Dergisi, 59,19-28.

Scott. T.A., Balnave, 0.(1989). Responses of sexually· maturing pullets to sell selection feeding under different temperature and lighting regimens. British Poultry Sci., 30,135-150.

Zimmermann, N.G., Nam, C. H.(1989). Temporary ahe-meral lighting for increased egg size maturing pullets .