10 fiubat 2005 B‹L‹MveTEKN‹K
Kozmik Tavuk-Yumurta
Bilmecesi Çözüldü mü?
Gökadalar›n merkezindeki dev kütleli karadeliklerle, gökadan›n merkezi topa¤› aras›ndaki oransal iliflki uzun süredir biliniyor. Karadeli¤in kütlesi ne kadar büyükse, merkezi topak da o ölçüde büyük
oluyor. Uzun süredir bilinemeyense, önce karadeli¤in mi, yoksa y›ld›zlar› görece küçük bir hacimde toplayan merkezi topa¤›n m› önce olufltu¤u. Çok Büyük Dizge (VLA) adl› radyo teleskop tak›m›yla yap›lan gözlemler, 12,8 milyar ›fl›k y›l› uzakl›ktaki bir kuasarda (merkezindeki aktif dev karadelik nedeniyle ola¤anüstü ›fl›yan gökada) büyük miktarda gaz belirlemifl.
Ancak, araflt›rmac›lar, gaz›n ölçülen kütlesiyle karadeli¤in kütlesi bir arada gökadan›n neredeyse tüm kütlesini oluflturdu¤unu saptam›fllar. Yani, flimdiye kadar gözlenebilen en uzak gökada olan J1148+5251’de kayda de¤er bir merkezi topak yok.
Astronomy, fiubat 2005
Erbo¤a’n›n ‹kizleri
Gökbilimciler, giriflim ve tayf ölçümleriyle Erbo¤a (Centaur) tak›my›ld›z›n›n ikinci parlak y›ld›z› olan Beta Centauri’nin kütlesini ölçtüler. Asl›nda Beta Centauri, birbiriyle ayn› kütlede olan iki mavi dev y›ld›z. Her ikisi de birkaç saat arayla “zonkluyor” ve birbirlerinin çevresinde 357 günde bir dönüyorlar. Ölçümler, her iki y›ld›z›n da 9,1 Günefl kütlesinde ve Dünya’ya 330 ›fl›ky›l› uzakl›kta oldu¤unu ortaya koydu. Bu mesafe, san›landan 200 ›fl›ky›l› daha k›sa.
Astronomy, fiubat 2005
