Nuri Saran:bir erken çizerin, çok erken kaybı

Nuri Sararı: Bir erken

28

r sr

çizerin, çok erken kaybı

Y I L L A R Ö N C E S İ N D E N — Karikatür çizmeyi uzun süre önce bırakan N uri Saran ’in yapıtlarından bir örnek. 7 J 5 2 - r H ? L , ^ T A N O R A L ________________

Karikatürcü Nuri Sarandı ge­ çen ayın yirmfBırınde kaybettik. Bir süre “ Cemil” imzası ile de çizgilerini yayımlayan Nuri Sa­ ran, ülkemizde çağdaş karikatü­ rün erken örneklerini vermiş bir sanatçıydı. Yine karikatür çiz­ meyi erken bıraktı ve yine ne ya­ zık ki aramızdan erken ayrıldı.

1955’ te yayımlanan “ T e f Ka­ rikatüristleri Albüm ü” adlı ki­ tapta yer alan bir inceleme yazı­ sında Nuri Saran’ la ilgili şu sa­ tırlar görülüyordu:

“ ... Türk karikatürünün im­ zaların üstünde bir nesil olarak kendisini göstermesi, 1949-50 yıllarında, gelişen yeni sanatçı­ larla başlar.

Bu hareket, aynı zamanda ge­ rek konu, gerek şekil olarak ger­ çek karikatür anlayışına doğru olmuştur. Bugün de şuurlu ola­ rak ilerlemektedir. 1949-50’ den önce Nuri Saran ve Eflatun N u ­ ri Erkoç’ un karikatürleri, bu alanda ilk denemelerdir.”

Yukarıdaki satırların yayımla- nışından onbeş yıl sonra, 70-71 yıllarında Nuri Saran’ la bir ko­ nuşma yapmıştım. Saran, artık çizmiyordu, son karikatürü ya­ yımlanalı yıllar olmuştu. G Ü L E R İZ A Ğ L A N A C A K H A L İM İZ E

Nuri Saran anlatıyor: — Mizahta bir dram vardır. Bu, en güzel, “ Güleriz ağlana­ cak halimize” sözünde beliriyor. — İnsanlığın dramım şiirsel­ lik ve mizahla vermek dileğim- di.

— Mizah zaten insanın bu dramdan, kendi dramından kur­ tulmasıdır. Kurtulması içindir.

— Dramdan kurtulduğu za­ man mizah doğar.

— Aşamazsa zaten mendebur bir şey oluyor.

— Aşınca ferahlık söz konu­ sudur. -ki bu başarı dramın tersidir- ve orada mizah başlamış oluyor.

— Mizah, duvardaki çatlağın kenarlarına yaprak resimleri çi­ zebilmektir.

— Çizgiye yönelişim... Sanat ve doğa ilk önceleri ben­ de heyecan uyandırdıydı. Bunu aktarmak, paylaşmak istedim.

Keman çalmayı da seçebilir­ dim. Am a doğrusu çok uzun gel­ di. Onlarca sene gibi...

— Mizahın gücüne inanmış­ tım, gülüncün gücüne.'

— Kendi dramına indiğinde gülebiliyorsa insan, paçayı kur­ tarıyordu.

— Ramiz hocamdı. O zaman 7 Gün çıkardı. Bana bir sütun yer verildiydi. Ben de küçük çi­ zerim dedim. Böylece kendiliğin­ den soyutlamaya vardım. Buna yenilik dediler. Aslında rahatlık­ tı bu.

— Karikatür yapılmaz yaşa­ nır.

— Yine de karikatürün bir şanssız yanı var. Etkilemek, et- kileyivermek kolay oluyor. So­ nunda da bu sanat sayılıyor. O y­ sa bu yalnız zekâ düzeyine iliş­ kin bir olay.

— Oysa gerçek sanat uzun, sürekli çalışmayı gerekli kılıyor.

— Karikatürde hareketsizliği, durağanlığı doğru bulmuyorum, yani aynı yerde aynı şeyleri ya­ pıyor olmayı..

— Tuğlaları, sürekli üst üste koyarak dikine devam eden ça­

lışmaya inanıyorum. Gerekli olan budur, önemli olan da...

— Kısacası karikatür yapmak için ömür boyu sekiz saat gün­ lük çalışma gerekli.

— V e sahiciye (gerçek olana) yönelmek... Gel geç çizmek sa­ nat kılmıyor karikatürü.

— Bugün belki ırzına geçiliyor olabilir bu sanatın. A m a yarın nurtopu gibi bir çocuk doğabi­ lir.

— İlk, Cemal Nadir’ in Amca- bey’ inde 1946-47 yıllarında çiz­ dim.

— 1952’ de A k b ab a’da artık bir Nuri Saran oldum.

— 1956’ da “ Cemil” diye isim değiştirdim.

— Şöhret, şahsiyet yapabil­ mektir, bu da aşağılık bir şey. Şahsiyet yapmak aşağılıktır.

“ Cemil” diye şahsiyet yapma­ ya yöneldim.

— Sonra bu işi bıraktım. — Bir insan bir şeyi yapama­ dığını anlayınca, daha iyisini ya- pamayınca bırakır. Bu namus sorunudur.

— Bir kısım çizici için sanat­ çıdır denemez. Belki sadece ka­ rikatürcülükle ilgili gözükmekte­ dirler.

— Onun için, bu anlamda “ Nuri Saran” ı hiçbir zaman al­ datmayacağım.

Bu güzel bir şeydir.

GALERİLER

| Ç , A N A İ Ç . A l f i t S »

GÜRBÜZ DOĞAN

EKSİOĞLU

18 Mayıs - 8 Haziran 1985 Hüsrev üerede cm 126 Teşvikiye Mevdanı-İST Tel 141 27.11 Valıkonaflı cad Pasai 86 Tel 146 72 81

UNSAL TOKER

BU YAZ HERKE

RESİM YAPSIN.

Bilgi bizden, çalışma sizden... Yaz dönem i resim çalışmalarımız başlıyor. Başvurularınızı bekliyoruz.

C İH A N G İR SANAT AJÖLY

Cihangir C a d . Bazlam acı Ap. N o: 42/2 Cihangir-İSTANBUL

• FATOŞ BEYKAL • LALE ÖZGÜDER • DURSUN I

K.İU N 'tAKM A'Al.M

CEVDET PAŞA CAD 376 BEBEK 165 74 %

SEMRA ŞİRİN

Cakari pazar gualen 1 3 J 0 - 1 U 0 arası açıktır.

KUR’AHİ KERİM / FERMAN HİLVE I TOMBAK

TOPHAHE I MAKTA

KAKMA MAKAS KALEMTIRAŞ TUÛRAU GÜMÜŞLER YÜKSEK FİYATLARLA ALINIR

146 71 94- 146 54 48

FAHII

g i j z e

: